1, 2. (a) Ania a kita ti Dios ni Jehova kas paneknekan ti pannakilangenna iti nasion ti Israel? (b) Ania a saludsod ti mausig iti daytoy nga artikulo?

IDI kaaldawan ni Nehemias, maysa a grupo dagiti Levita ti nangbigbig iti publiko a kararagda a namin-adu a ‘nagkitakit nga umimdeng’ dagidi ammada kadagiti bilin ni Jehova. Ngem kanayon met a pinaneknekan ni Jehova nga isu ket “Dios ti ar-aramid ti panangpakawan, managparabur ken naasi, nabannayat nga agunget ken naruay iti naayat a kinamanangngaasi.” Intultuloy nga impakita ni Jehova ti di kaikarian a kinamanangngaasina kadagitoy a kautibo a napagawid.​—Neh. 9:16, 17.

² Mabalin nga isaludsod ti tunggal maysa kadatayo, ‘Kasano a magunggonaanak iti kinamanangpakawan ni Jehova’? Tapno masungbatantayo daytoy a napateg a saludsod, usigentayo ti pannakilangen ni Jehova iti dua a lallaki a nagunggonaan iti pammakawanna​—ti dua nga ari a da David ken Manases.

3-5. Kasano a nakaaramid ni David iti nadagsen a basol?

³ Nupay managbuteng ni David iti Dios, nakaaramid latta kadagiti nadagsen a basol. Dua kadagitoy ti nainaig iti agassawa a da Urias ken Bat-seba. Nasaem ti imbunga dagitoy a basol kadagiti amin a nainaig. Ngem ti pamay-an ti Dios a nangilinteg ken David ket adu ti ipalgakna maipapan iti kinamanangpakawan ni Jehova. Usigentayo ti napasamak.

⁴ Imbaon ni David ti buyot ti Israel a manglakub iti Rabba a kabesera dagiti Ammonita. Masarakan dayta iti agarup 80 kilometro (50 mi) iti daya ti Jerusalem, iti ballasiw ti Karayan Jordan. Kabayatanna, nakita ni David manipud iti pangatepan ti palasiona nga agdigdigus ni Bat-seba, ti asawa ni Urias nga adda idi iti  paggugubatan. Rimmasuk ti rikna ni David iti panangbuybuyana ken Bat-seba, isu a pinaayabanna iti palasiona ket nakikamalala kenkuana.​—2 Sam. 11:1-4.

⁵ Idi naammuan ni David a masikogen ni Bat-seba, pinagawidna ni Urias idiay Jerusalem tapno makidenna ken baketna. Ngem saan a kayat ni Urias ti uray sumrek man laeng iti balayna​—uray namin-ano nga imbaga dayta ni David. Gapuna, sililimed a nagsurat ti ari iti komandante ti buyotna a maipan ni Urias iti “sanguanan dagiti kapeggadan a linia ti bakal” sa agsanud dagiti kakaduana a soldado tapno sigurado a matay. Natay ngarud ni Urias kas implano ni David. (2 Sam. 11:12-17) Ti pannakikamalala a basol ti ari ket nadegdegan ta immaniobrana ti pannakatay ti inosente a tao.

6. Ania ti inaramid ti Dios idi nagbasol ni David, ken ania ti maadaltayo iti dayta maipapan ken Jehova?

⁶ Siempre, makita ni Jehova ti amin a mapaspasamak, ket ammona ti inaramid ni David. (Prov. 15:3) Uray inasawa ni David ni Bat-seba idi agangay, “ti banag nga inaramid[na] nagparang a dakes kadagiti mata ni Jehova.” (2 Sam. 11:27) Ania ngarud ti inaramid ti Dios? Imbaonna ni mammadto Natan a mapan ken David. Gapu ta manangpakawan ni Jehova, nalawag a maseknan iti aniaman a tignay ni David a mabalin a pangibatayanna iti asi. Saan kadi a nagsayaat daytoy nga inaramid ni Jehova? Saanna a pinilit ni David a mangipudno iti basolna no di ket imbaonna laeng ni Natan a mangibaga ken David iti maysa nga estoria a mangipakita no kasano kadakes dagiti naaramidanna a basol. (Basaen ti 2 Samuel 12:1-4.) Nagsayaat dayta a pamay-an a panangtaming iti kasta a narikut a situasion!

7. Ania ti reaksion ni David iti ilustrasion ni Natan?

⁷ Natukay ni David a mangyebkas iti kaririknana maipapan iti kinahustisia gapu iti ilustrasion ni Natan. Nakapungtot ni David iti nabaknang a lalaki iti estoria ket kinunana ken Natan: “Kas sibibiag ni Jehova, ti lalaki nga agar-aramid iti kastoy maikari a matay!” Imbaga pay ni David a maisubli iti biktima ti napukaw kenkuana. Iti daytan a gundaway nga imballatek kenkuana ni Natan: “Sika a mismo ti lalaki!” Kalpasanna, imbaga ni Natan a kas resulta ti inaramid ni David, ti “kampilan” saanto a sumina iti balayna ken madidigranto ti pamiliana. Maibabain met iti publiko gapu kadagiti basolna. Nabigbig ni David ti kinadagsen ti basolna ket sibababawi nga inaklonna: “Nagbasolak a maikaniwas ken Jehova.”​—2 Sam. 12:5-14.

8, 9. Ania ti ipakita ti Salmo 51 maipapan iti pudno a karirikna ni David, ken ania ti maadaltayo iti dayta maipapan ken Jehova?

⁸ Ti sasao iti kanta ni Ari David idi agangay ipasimudaagna a naimpusuan ti panagbabawina. Naglaon ti Salmo 51 iti makatukay a panagpakpakaasi ni David ken Jehova. Nalawag nga ipakita dayta a saanna laeng a basta inaklon dagiti nagbasolanna no di ket nagbabawyanna met dagita. Ti relasionna iti Dios ti kangrunaan a pakaseknanna. “Maikaniwas kenka, kenka laeng, nagbasolak,” impudnona. Impakaasina ken Jehova: “Parsuaem kaniak ti mismo a puso a nasin-aw, O Dios, ket ikabilmo iti unegko ti maysa a baro nga espiritu, daydiay natibker. . . . Isublim kaniak ti panagragsak iti panangisalakanmo, ket saranayennak koma babaen a mismo iti sitatallugod nga espiritu.” (Sal. 51:1-4, 7-12) Kasta kadi met ti kapasnek ken kapudnom a mangibaga ken Jehova kadagiti naglabsingam?

⁹ Saan nga inlisi ni Jehova ni David kadagiti nasaem nga epekto dagiti basolna. Tungpal-biag a sagabaenna dagita. Ngem gapu ta ti “puso [ni David ket] nadunor ken naidagel,” wenno agbabbabawi, pinakawan ni Jehova. (Basaen ti Salmo 32:5; Sal. 51:17)  Maawatan ti Mannakabalin-amin a Dios ti pudno a karirikna ken motibo ti nagbasol. Imbes nga ipalubosna a matay da David ken Bat-seba iti ima dagiti natauan nga ukom maibatay iti Mosaiko a Linteg, siaasi a bimmallaet ni Jehova ket isu a mismo ti nangtaming iti kasoda. (Lev. 20:10) Pinili pay ketdi ti Dios ti anakda a ni Solomon kas sumaruno nga ari ti Israel.​—1 Cron. 22:9, 10.

10. (a) Ania ti nalabit nangibatayan ni Jehova iti panangpakawanna ken David? (b) Ania dagiti pangibatayan ni Jehova iti panangpakawanna?

¹⁰ Ti nalabit maysa pay a nangibatayan ni Jehova iti panangpakawanna ket ti mismo a panangngaasi ni David ken Saul. (1 Sam. 24:4-7) Inlawlawag ni Jesus nga ibatay ni Jehova ti panangtratona kadatayo sigun iti panangtratotayo iti sabsabali. Kinunana: “Isardengyo ti mangukom tapno saankayo a maukom; ta iti panangukom a panguk-ukomyo, maukomkayto; ket ti rukod a pangrukrukodyo, pangrukoddanto kadakayo.” (Mat. 7:1, 2) Anian a makaparagsak a maammuan a pakawanen ni Jehova dagiti basoltayo, uray no nakaaramidtayo iti nadagsen a basol kas iti pannakikamalala wenno pammapatay! Pakawanennatayo no manangpakawantayo, no ipudnotayo dagiti basoltayo, ken no balbaliwantayo ti kababalin ken panangmatmattayo iti dakes a naaramidantayo. Dumteng “dagiti panawen ti pannakabang-ar” manipud ken Jehova no naimpusuan nga agbabawi dagiti nakabasol.​—Basaen ti Aramid 3:19.

11. Ania dagiti dakes nga inaramid ni Manases iti imatang ni Jehova?

¹¹ Usigentayo ti sabali pay a salaysay ti Biblia a mangipakita a sidadaan ni Jehova a mangpakawan uray kadagiti nadagsen a basol. Agarup 360 a tawen nanipud naitrono ni David kas ari, nagbalin ni Manases nga ari ti Juda. Nagdindinamag ti kinadakes ti 55 a tawen a panagturayna ket kinondenar ni Jehova gapu kadagiti makarimon nga ar-aramidna. Karaman kadagita ti panangibangonna kadagiti altar para ken Baal, panagdaydayawna iti “isuamin a buyot ti langlangit,” panangidatonna kadagiti annakna iti apuy, ken panangitandudona iti espiritismo. Talaga nga “inaramidna iti naindaklan a rukod no ania ti dakes kadagiti mata ni Jehova.”​—2 Cron. 33:1-6.

12. Kasano a nagsubli ni Manases ken Jehova?

¹² Idi agangay, nakautibo ni Manases ket naibalud idiay Babilonia. Mabalin a sadiay a nalagipna dagitoy a sasao ni Moises iti Israel: “Inton agpaspasarka kadagiti nakaro a pakarigatan ket amin dagitoy a sasao napagtengda kenka iti panagpatingga ti al-aldaw, iti kasta masapul nga agsublikanto ken Jehova a Diosmo ken agimdengka iti timekna.”  (Deut. 4:30) Nagsubli ni Manases ken Jehova. Kasano? “Impakpakumbabana ti bagina iti kasta unay” ken “nagkarkararag” iti Dios (kas naipakita iti panid 21). (2 Cron. 33:12, 13) Saan a nailanad no ania dagiti mismo nga inkararag ni Manases, ngem mailadawantayo nga umasping dagita iti kararag ni Ari David iti Salmo 51. Aniaman ti inkararag ni Manases, nalawag a naan-anay a binalbaliwanna ti kababalin ken panangmatmatna.

13. Apay a pinakawan ni Jehova ni Manases?

¹³ Ania ti reaksion ni Jehova iti karkararag ni Manases? ‘Impalubosna a makapagpakaasi kenkuana ni Manases ket dinengngegna ti panagkiddawna iti parabur.’ Kas ken David, binigbig ni Manases ti kadagsen dagiti basolna ken impakitana a talaga nga agbabbabawi. Pinakawan ngarud ti Dios ken insublina kas ari idiay Jerusalem. Gapuna, “naammuan ni Manases a ni Jehova ti pudno a Dios.” (2 Cron. 33:13) Anian a makaliwliwa daytoy a kanayonan a pammaneknek a pakawanen ti naasi a Diostayo dagidiay pudpudno nga agbabbabawi!

14. Ania ti ikabilangan ni Jehova no pakawanenna dagiti nagbasol?

¹⁴ Manmano kadagiti adipen ti Dios ti makaaramid kadagiti nadagsen a basol a kas iti naaramidan da David ken Manases. Isu a saanda a kasapulan ti umararaw a kas iti inaramid dagita nga ari. Ngem ti panangpakawan ni Jehova kadagitoy a dua nga ari ipakitana a sisasagana a pakawanen ti Diostayo dagidiay nakaaramid iti nadagsen a basol no la ket ta pudpudno nga agbabbabawida.

15. Kasanotayo nga ammo a saan nga automatiko a mangpakawan ni Jehova?

¹⁵ Siempre, di umiso nga ipapantayo nga automatiko a pakawanen ni Jehova dagiti basol ti amin a tattao. Mainaig iti dayta, idiligtayo ti kababalin da David ken Manases iti kababalin dagiti nasubeg nga umili ti Israel ken Juda. Imbaon ti Dios ni Natan a mangipabigbig ken David iti nagbasolanna ken  tapno maikkan iti gundaway nga agbabawi. Siyayaman nga inakseptar dayta ni David. Iti biang ni Manases, natignay nga agbabawi idi nakaron ti panagsagabana. Iti sabali a bangir, masansan idi a saan a nagbabawi dagiti umili ti Israel ken Juda isu a saan ida a pinakawan ni Jehova. Maulit-ulit nga inaramatna dagiti mammadtona a mangipakaammo iti panangmatmatna iti kinasukirda. (Basaen ti Nehemias 9:30.) Uray idi nagsublin dagiti nakautibo manipud Babilonia, intultuloy latta ni Jehova ti mangibaon kadagiti matalek a mensahero, kas iti padi a ni Esdras ken iti mammadto a ni Malakias. Idi inaramid dagiti umili ti pagayatan ni Jehova, nariknada ti kasta unay a rag-o.​—Neh. 12:43-47.

16. (a) Ania ti nagbanagan ti nasion ti Israel gapu iti saanna a panagbabawi? (b) Ania a gundaway ti silulukat kadagiti indibidual a kaputotan dagiti nagkauna nga Israelita?

¹⁶ Idi naibaon ni Jesus ditoy daga ken naipaaynan ti perpekto a subbot a daton, saanen nga awaten ni Jehova dagiti animal a daton ti Israel. (1 Juan 4:9, 10) Kas tao, imparangarang ni Jesus ti panangmatmat ni Amana idi kinunana: “Jerusalem, Jerusalem, ti mammapatay kadagiti mammadto ken manangubor kadagidiay naibaon kenkuana,​—anian a namin-adu a kinayatko nga urnongen a sangsangkamaysa ti annakmo, iti wagas a ti upa urnongenna a sangsangkamaysa dagiti piekna iti sirok dagiti payakna! Ngem saanyo a kinayat dayta.” Isu nga imbaga ni Jesus: “Adtoy! Ti balayyo mabaybay-an kadakayo.” (Mat. 23:37, 38) Gapuna, daytoy a managbasol ken awanan panagbabawi a nasion ket nasuktan iti naespirituan nga Israel. (Mat. 21:43; Gal. 6:16) Ngem kasanon dagiti indibidual a kameng ti nasion ti Israel? Magunggonaanda met iti pammakawan ken asi ni Jehova no ipakitada ti pammatida iti Dios ken iti daton ni Jesu-Kristo. Dagiti natay a saan a nakapagbabawi ket maipaayan met iti kasta a gundaway inton mapagungarda iti nadalusanen a daga.​—Juan 5:28, 29; Ara. 24:15.

17, 18. Kasanotay a magun-odan ti pammakawan ni Jehova?

¹⁷ Yantangay sidadaan ni Jehova a mamakawan kadatayo, ania ti rumbeng nga aramidentayo? Tuladentayo koma ti inaramid da David ken Manases. Rumbeng a bigbigentayo a managbasoltayo, agbabawitayo, iyararawtayo ti pammakawan ni Jehova, ken kiddawentayo a patanorenna kadatayo ti puso a nasin-aw. (Sal. 51:10) No nadagsen ti naaramidantayo a basol, masapul nga agpatulongtayo kadagiti panglakayen. (Sant. 5:14, 15) Aniaman ti kasasaadtayo, makaliwliwa a laglagipen a ni Jehova ket “Dios a naasi ken managparabur, nabannayat nga agunget ken naruay iti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno, mangsalsalimetmet iti naayat a kinamanangngaasi maipaay iti rinibu, mamakpakawan iti biddut ken salungasing ken basol,” kas iti mismo a kinunana ken Moises, ket Isu saanto nga agbalbaliw.​—Ex. 34:6, 7.

¹⁸ Babaen iti napuersa a pangngarig, inkari ni Jehova kadagiti agbabbabawi nga Israelita a naan-anay nga ikkatenna ti mantsa ti basbasolda, nga arigna pagbalinenna ti nalabaga nga “eskarlata” kas napudaw a “niebe.” (Basaen ti Isaias 1:18.) Kasanotayo ngarud a magunggonaan iti kinamanangpakawan ni Jehova? Naan-anay a mapakawan dagiti basol ken kamalitayo no la ket ta ipategtayo dayta ken agbabawitayo.

19. Ania ti usigentayo iti sumaruno nga artikulo?

¹⁹ Yantangay sidadaan ni Jehova a mangpakawan kadatayo, kasanotayo a matulad ti ulidanna iti pannakilangentayo iti sabsabali? Kasano a masursurotayo a pakawanen dagidiay nakabasol iti nadagsen ngem pudpudno nga agbabbabawi? Ti sumaruno nga artikulo tulongannatayo a mangusig iti pusotayo tapno ad-adda a matuladtayo ti Amatayo, ni Jehova, a ‘naimbag ken sisasagana a mamakawan.’​—Sal. 86:5.