Maysa laeng daytoy kadagiti adu a serioso a moral nga isyu a sangsanguen dagiti pagassawaan a nagpa-in vitro fertilization (IVF). Dagiti agassawa ti manungsungbat ken Jehova iti aniaman a desisionda. Nasayaat ngarud no ammuenda ti dadduma pay a banag a nainaig iti daytoy a pamay-an ti panagpaadu babaen ti teknolohia.

Idi 1978, maysa a babai a taga-England ti kaunaan a nangisikog iti makunkuna a test-tube baby. Saan a mapertilisar ti egg cell wenno itlogna gapu ta nasullatan dagiti Fallopian tube-na, isu nga awan dumanon a semilia kadagiti itlog. Nangala dagiti doktor iti itlog manipud kenkuana, inkabilda iti glass dish, sa inaramatda ti semilia ti asawana a mangpertilisar iti dayta. Binay-anda a dumakkel ti pertilisadon nga itlog sada inyallatiw iti aanakanna. Nagsikog idi agangay ket nangipasngay iti maladaga a babai. Dayta a proseso, ken ti dadduma pay a klasena ket maawagan iti in vitro (in glass) fertilization, wenno IVF.

Nupay nagduduma dagiti detalye iti nadumaduma a pagilian, kastoy ti gagangay a ramanen ti IVF: Mapagtomar ti babai iti agas iti sumagmamano a lawas tapno mangpataud ti obariona iti adu nga itlog. Makiddaw iti lalaki a mangted iti semilia babaen iti masturbasion. Dagiti itlog ken ti nadalusanen a semilia ket mapagtipon iti laboratorio. Adu nga itlog ti mapertilisar ken mangrugin nga umadu, a dagita ti agbalin nga embryo. Kalpasan ti maysa nga aldaw wenno nasursurok pay, maeksamen dagitoy nga embryo tapno maammuan dagiti addaan depekto sa mapili dagiti nasalun-at nga embryo. Iti agarup maikatlo nga aldaw, kadawyan a saan laeng a maymaysa no di ket dua wenno tallo kadagiti kasayaatan nga embryo ti maikabil iti aanakan tapno dakdakkel ti tiansa ti panagsikog. No kumpet ti maysa wenno ad-adu pay nga embryo, agsikog ti babai ket mainanama nga agpasngay inton agangay.

Ngem ania ti maaramid kadagiti embryo a saan a naikabil iti aanakan, a pakairamanan dagiti embryo a saan unay a nasalun-at wenno depektibo pay ketdi? No mabaybay-an dagita a natda nga embryo, mataydanto  inton agangay. Sakbay a mapasamak dayta, mabalin a mapreserba dagita iti nakalamlamiis a likido a nitroheno. Apay? No di nagballigi ti damo nga IVF, mabalin nga aramaten dagiti reserba nga embryo iti sumaruno nga IVF a nalaklakanton ti bayadna. Ngem adda moral nga isyu a patauden daytoy. Kas iti agassawa a nangidatag iti saludsod nga us-usigentayo, adu ti marigatan nga agdesision no ania ti aramidenda kadagiti napreserba nga embryo. Mabalin a saandan a kayat ti maaddaan iti anak. Nalabit nataenganen dagiti nagannak wenno awan ti gastuenda para iti sabali pay nga IVF. Mabalin met a maamakda kadagiti peggad iti panagsikog iti singin wenno ad-adu pay. * Wenno agbalin a komplikado ti bambanag maigapu iti ipapatay wenno pannakiasawa manen ti maysa kadakuada wenno isuda a dua. Wen, adu dagiti mabalin a tumaud a parikut, ket kas banagna, adda dagiti pagassawaan nga adu a tawen nga agbaybayad iti pannakapreserba dagita nga embryo.

Idi 2008, imbaga ti maysa a chief embryologist iti The New York Times a mariribukan ti adu a pasiente no ania ti aramidenda kadagiti ekstra nga embryo. Kinuna dayta nga artikulo: “Agarup 400,000 nga embryo ti nakapreserba kadagiti klinika iti intero a pagilian, ket adu pay ti mainaynayon iti inaldaw . . . Makapagbiag dagiti embryo iti 10 a tawen wenno nasursurok pay no nasayaat ti pannakapreserbada, ngem saan nga amin ket makalasat no mapabarada iti incubator.” (Dakami ti nangyitaliko.) Dagita a banag ti masapul nga usigen ken ikabilangan dagiti Kristiano. Apay?

Tapno makapagdesision dagiti Kristiano a pagassawaan a maipaspasango kadagiti isyu a nainaig iti IVF, nasayaat no usigenda dagiti epekto ti sabali a medikal a situasion. Kas pagarigan, nalabit ikeddeng ti maysa a Kristiano no ania ti maaramid iti agngangabiten nga ipatpategna a masussustiner laengen ti biagna babaen iti medikal nga aparato, kas iti ventilator. Saan a kayat dagiti Kristiano a baybay-an lattan a matay dagiti ay-ayatenda ta ipatpategda unay ti biag maitunos iti kunaen ti Exodo 20:13 ken Salmo 36:9.  Kuna ti Setiembre 22, 1974 nga Agriingkayo!: “Gapu ta pagraemanda ti panangmatmat ti Dios iti kinasagrado ti biag, gapu iti konsiensiada ken panagtulnogda kadagiti linteg ti gobierno, dagidiay agtarigagay a mangitunos iti biagda kadagiti [prinsipio] ti Biblia saanda pulos [pilien ti] positibo a euthanasia,” nga inggagara a panangkettel iti biag ti pasiente. Ngem iti dadduma a situasion, ti laengen medikal nga aparato ti mangbibiag iti maysa a pasiente. Dagiti miembro ti pamilia ti agdesision no agtultuloy wenno maikkat ti medikal nga aparato a mangsussustiner iti biag ti pasiente.

Pudno, naiduma dayta iti situasion ti pagassawaan a nagpa-IVF ken addaan kadagiti napreserba nga embryo. Ngem mabalinda nga ikeddeng a maikkat dagiti embryo-da manipud iti nitrogen freezer, sa bay-anda iti normal a temperatura. No maikkat dagiti embryo manipud iti freezer, saandan nga agbiag. Dagiti agassawa ti mangikeddeng no ipalubosda dayta.​—Gal. 6:7.

Gapu ta nagpa-IVF dagiti agassawa tapno maaddaanda iti anak, mabalin nga ikeddengda a bayadan ti pannakapreserba ti di nausar nga embryo wenno usarendanto dagita no kayatda manen ti agpa-IVF tapno maaddaanda iti anak. Ngem nalabit ikeddeng ti sabali a pagassawaan a saandan a kayat a mapreserba dagiti embryo-da, ta ibilangda nga agbibiag laeng dagita gapu iti artipisial nga aparato. Dagiti Kristiano a maipaspasango iti kastoy a panagdesision ket manungsungbat iti Dios iti panangusarda iti nasanay-Biblia a konsiensiada. Tarigagayanda koma ti maaddaan iti nadalus a konsiensia, ken ikabilanganda met ti konsiensia ti sabsabali.​—1 Tim. 1:19.

Maysa nga eksperto iti reproductive endocrinology natakuatanna a kaaduan nga agassawa ket “maburburiboran ken madandanagan unay gapu iti responsabilidadda nga agdesision no ania ti maaramid kadagiti [napreserba] nga embryo-da.” Inkonklusionna: “Para iti adu a pagassawaan, kasla awan ti mapilida a desision.”

Gapuna, dagiti pudno a Kristiano nga agplamplano nga agpa-IVF masapul nga usigenda ti amin a serioso nga epekto daytoy a teknolohia. Imbalakad ti Biblia: “Ti manakem a tao madlawna ti dakes, ket aglemmeng; ngem ti nanengneng aglayon laeng ket agsagaba.”​—Prov. 22:3, Ti Biblia.

Kasla nasayaat dayta a solusion, ngem saan a kasta ti Nainkasuratan a panangrisut iti problemada. Tapno maawatantayo, umuna nga usigentayo no ania ti Declaration Pledging Faithfulness ken no kaano ken sadino a mabalin nga agaplikar dayta.

Daytoy a dokumento ket katulagan ti dua nga indibidual a maparparitan nga agkasar. Pirmaanda dayta iti imatang dagiti saksi. Sagudayen dayta a dokumento ti panagkarida nga agmatalekda iti maysa ken maysa ken legalendanto met laeng ti panagasawada inton posible. Ibilang ti kongregasion a nagkinnari dagiti dua iti imatang ti Dios ken dagiti tattao. Gapuna, maibilang a balido ti panagkasarda kas iti panagkasar iti sanguanan ti sibil nga autoridad.

Apay nga adda ti Declaration Pledging Faithfulness ken kaano a maaramat dayta? Ni Jehova ti nangirugi iti panagasawa ket sagrado dayta kenkuana. Kinuna ti Anakna: “Ti pinagsinnangol ti Dios saan koma a pagsinaen ti tao.” (Mat. 19:5, 6; Gen. 2:22-24) Innayon ni Jesus: “Ti siasinoman a mangidiborsio iti asawana a babai, malaksid no maibatay iti pannakiabig [seksual nga imoralidad], ket mangasawa iti sabali makaaramid  iti pannakikamalala.” (Mat. 19:9) Ti ngarud “pannakiabig” wenno seksual nga imoralidad ti kakaisuna a Nainkasuratan a pakaibatayan ti diborsio a mabalin a mangwaswas iti panagasawa. Kas pagarigan, no nakikamalala ti maysa a lalaki, mabalin nga ikeddeng ti asawana no idiborsiona ni lakayna wenno saan. No indiborsiona ni lakayna, nawayan a makiasawa iti sabali a lalaki.

Ngem iti dadduma a daga, nangruna iti napalabas, saan nga awaten ti dominante a relihion daytoy a nalawag a pagalagadan ti Biblia. Imbes ketdi, insuroda a di pulos mabalin ti panagdiborsio. Isu nga iti dadduma a lugar a dakkel ti impluensia ti relihion, saan nga ipalubos ti linteg sibil nga adda panagdiborsio, uray no maibatay iti balido a rason nga imbaga ni Jesus. Iti dadduma a pagilian, maipalubos ti panagdiborsio, ngem nakapapaut, komplikado, ken dakkel ti magastos. Mabalin a lumabas ti adu a tawtawen sakbay a mapatgan ti panagdiborsio. Kasla ket tay ‘laplapdan’ ti relihion wenno ti gobierno ti banag nga anamongan ti Dios.​—Ara. 11:17.

Kas pagarigan, dagiti agplamplano nga agkasar ket agnanaed iti pagilian nga imposible ti agdiborsio wenno nakarigrigat a maaprobaran dayta, nalabit abutenna ti adu a tawen. No inkagumaanda a waswasen ti napalabas a pannakiasawada ken kualipikadodan nga agkasar iti imatang ti Dios, mabalinda ti agpirma iti Declaration Pledging Faithfulness. Daytoy nga urnos ket siaasi nga ipaay ti kongregasion Kristiano kadagiti agnanaed kadagita a pagilian. Ngem awan kasta a probision iti kaaduan a pagilian a maipalubos ti diborsio, uray no medio nangina wenno narikut ti panangipila iti dayta.

Gapu ta dida natarusan ti urnos a Declaration Pledging Faithfulness, kiniddaw ti dadduma nga agnanaed kadagiti pagilian a mapalubosan ti diborsio nga agpirmada iti kasta a dokumento imbes a sanguenda dagiti komplikasion iti panangipila iti diborsio.

Iti us-usigentay a saludsod, ti lalaki ken babai nga agkabkabbalay ket kayatda ti agkasar. Nawayada a mangaramid iti dayta sigun iti Kasuratan gapu ta agpada nga awan pay ti nakikasaranda. Ngem ilegal ti kaadda ti lalaki iti dayta a pagilian, ket di ipalubos ti gobierno a makikasar ti maysa nga ilegal nga agnanaed. (Iti adu a pagilian, palubosan ti autoridad ti panagkasar dagiti indibidual uray no ilegal ti panagnaed ti maysa kadakuada wenno isuda a dua.) Iti kaso a pagsasaritaantayo, ipalubos ti pagilian ti panagdiborsio. Isu a saanda a kasapulan ti Declaration Pledging Faithfulness. Laglagipentayo a saanda a parikut ti panangala iti papeles ti diborsio no di ket ti pammalubos ti gobierno a makikasar ti maysa kadakuada. Agpada a nawayada a makikasar. Ngem kasano a makapagkasarda idinto ta ilegal ti panagnaed ti lalaki iti dayta a pagilian? Mabalinda ti mapan iti sabali a pagilian a saan a kuestionable ti estado ti lalaki. Wenno mabalin pay ketdi nga agkasarda iti mismo a pagilian a pagnanaedanda no pagbalinen ti lalaki a legal ti panagnaedna.

Wen, mabalin nga itunos dagitoy nga indibidual ti panagbiagda kadagiti pagalagadan ti Dios ken iti linteg ni Cesar. (Mar. 12:17; Roma 13:1) Namnamaentayo a kasta ti aramidenda. Iti kasta, makualipikarda iti bautismo.​—Heb. 13:4.