1-3. (a) Ania ti kaipapanan ti panagbabawi, ken kasano a maapektarannatayo dayta? (b) Ania ti maadaltayo iti ulidan ni Pablo?

INSURAT ti maysa a dumadaniw: “Iti amin a naladingit a sasao a naisawang wenno naisurat, ti kasaeman ket: ‘No la koma!’” Dayta a dumadaniw isu ni J. G. Whittier, ket tuktukoyenna ti bambanag nga ibilangtayo a sayang wenno pagbabbabawyantayo, a kayattayo a baliwan no maisublitay la koma ti napalabas. Ti “panagbabawi” kaipapananna ti panagladingit ti panunot, panagtuok ti isip, iti banag a naaramidan wenno saan a naaramidan, ken mabalin a kaipapananna met ti “panagsangit manen.” Amintayo ket nakaaramid iti bambanag a kayattayo a baliwan no maisublitay la koma ti napalabas. Ania dagiti banag nga ibilbilangmo a sayang wenno pagbabbabawyam?

² Adda dagiti tattao a nakaaramid iti nakaro a kamali wenno nadadagsen pay ketdi a basol. Awan met dakes a banag a naaramidan ti dadduma, ngem agduaduada no umiso met laeng ti nagbalin a desisionda. Linipat ti dadduma ti napalabasda ket intultuloyda a sanguen ti agdama. Ngem adda met dagidiay makarikna latta a di umiso ti desisionda iti napalabas ket sangkaibagada a “no la koma.” (Sal. 51:3) Asinoka kadagita? Kayatmo kadi ti agserbi iti Dios nga awan pagbabbabawyanna? Adda kadi kasta a kapadasan iti Biblia? Wen adda, ni apostol Pablo.

³ Agpada a nakaaramid ni Pablo kadagiti nakaro a kamali ken nainsiriban a desision. Pagbabbabawyanna unay dagiti di nasayaat a naaramidanna, ngem nasursurona met nga ipamaysa ti panagserbina iti Dios. Kitaentayo no ania ti maadaltayo iti ulidanna.

4. Ania ti pagbabbabawyan ni apostol Pablo maipapan iti napalabasna?

⁴ Bayat ti kinaagtutubo ni Pablo kas Fariseo, nakaaramid iti bambanag a pagbabbabawyanna idi agangay. Kas  pagarigan, indauluanna ti nadamsak a panangidadanes kadagiti adalan ni Kristo. Kuna ti Biblia a kalpasan unay a napapatay ni Esteban, “ni Saulo [a pagaammo idi agangay kas Pablo] . . . rinugianna nga ulpitan ti kongregasion. Idi sinerrekna ti tunggal balay ken, inulod-ulodna nga inruar agpadpada dagiti lallaki ken babbai, inyawatna ida iti pagbaludan.” (Ara. 8:3) Sigun iti eskolar a ni Albert Barnes, ti Griego a sao a naipatarus nga “ulpitan” ket “nadagsen nga ebkas, a mangipasimudaag iti regta ken rungsot [ni Saulo] a mangidadanes.” Isu a kinuna ni Barnes a “nakapungtot ni Saulo iti kongregasion a kas iti atap nga animal.” Kas napeklan a Judio, namati ni Saulo a naggapu iti Dios ti annongenna a mangikisap kadagiti Kristiano. Isu a siuulpit a tiniliwna dagiti Kristiano, “a mangyes-esngaw . . . iti pamutbuteng ken panangpapatay a maibusor kadagiti . . . lallaki ken babbai,” ket pinadasna nga ikisap ida.—Ara. 9:1, 2; 22:4. *

5. Ilawlawagmo no apay nga insardeng ni Saulo nga idadanes dagiti pasurot ni Jesus ket inrugina ti mangasaba maipapan ken Kristo.

⁵ Mapan koma idin ni Saulo idiay Damasco tapno tiliwenna dagiti adalan ni Jesus manipud kadagiti pagtaenganda ken ulodenna ida nga ipan idiay Jerusalem tapno dusaen ida ti Sanhedrin. Ngem napaay ta linapdan ti Ulo ti kongregasion Kristiano. (Efe. 5:23) Nagparang ni Jesus ken Saulo iti dalanna nga agpa-Damasco ket nabulsek gapu iti maysa a namilagruan a lawag. Kalpasanna, imbilin ni Jesus nga ituloy ni Saulo ti agpa-Damasco ket urayenna ti maibaga nga aramidenna. Ammotayo ti simmaruno a napasamak.—Ara. 9:3-22.

6, 7. Ania ti mangipakita a bigbigen ni Pablo a nadagsen dagiti basol a naaramidanna?

⁶ Dagus a nagbalbaliw ni Pablo idi nagbalin a Kristiano. Saanen a narungsot a bumusbusor kadagiti Kristiano, no di ket nagbalin a naregta a manangitandudo ken Kristo. Ngem insuratna idi agangay: “Siempre, nangngegyo ti maipapan iti sigud a kababalinko iti Judaismo, nga agingga iti punto a panaglablabes indaddadanesko ti kongregasion ti Dios ken dinaddadaelko dayta.” (Gal. 1:13) Idi agangay, dinakamatna manen ti napalabasna iti suratna kadagiti Kristiano idiay Corinto, Filipos, kasta met ken Timoteo. (Basaen ti 1 Corinto 15:9; Fil. 3:6; 1 Tim. 1:13) Saan nga agpangpangas ni Pablo iti panangisuratna iti kasta a bambanag, ken saanna met a pagparparangen a dina pulos inaramid dagita. Bigbigenna a nakaaramid kadagiti nakaro a kamali.—Ara. 26:9-11.

⁷ Dinakamat ti eskolar ti Biblia a ni Frederic W. Farrar ti papel ni Saulo iti “nakaam-ames a panangidadanes.” Innayon ni Farrar a no panunotentayo ti kakaro ti panangidadanes ni Pablo kadagiti Kristiano, “mariknatayo ti kasta unay a panagbabawina, ken ti pammabalaw kenkuana dagiti nadamsak a kabusor.” No agbisbisita idi ni Pablo iti nadumaduma a kongregasion, mabalin a kinuna kenkuana dagiti kakabsat, ‘Sika gayam ni Pablo—sika daydi nangidadanes kadakami!’—Ara. 9:21

8. Ania ti narikna ni Pablo maipapan iti asi ken ayat nga impakita kenkuana ni Jehova ken ni Jesus, ken ania ti masursurotayo iti dayta?

⁸ Ammo ni Pablo a dina maitungpal ti ministeriona no saan a gapu iti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios. Iti 14 a suratna, agarup 90 a daras a dinakamatna dayta a naasi a kualidad ti Dios—ad-adu nga amang ngem iti asinoman a mannurat ti Biblia. (Basaen ti 1 Corinto 15:10.) Ap-apresiaren unay ni Pablo ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios kenkuana ket saanna a kayat a sayangen dayta. Isu a ‘nagbannog iti nalablabes’ ngem iti dadduma pay nga apostol. Nalawag nga ipakita  ti kapadasan ni Pablo a no ipudnotayo dagiti basoltayo ken agbalbaliwtayo, kasanoman kadagsen dagita, sidadaan ni Jehova a mangpunas kadagita maibatay iti subbot a daton ni Jesus. Nagsayaat a laglagipem daytoy no ipapanmo a saan a kabaelan nga abbongan ti daton ni Kristo dagiti basolmo. (Basaen ti 1 Timoteo 1:15, 16.) Nupay ni Pablo ket dati a narungsot a manangidadanes ken Kristo, insuratna: ‘Ti Anak ti Dios inayatnak ken inyawatna ti bagina maipaay kaniak.’ (Gal. 2:20; Ara. 9:5) Wen, nasursurona nga aniaman ti naaramidanna iti napalabas, masapul nga aramidenna ti amin a kabaelanna nga agserbi iti Dios tapno awanto ti pagbabawyanna. Ikagkagumaam kadi met nga aramiden dayta?

9, 10. (a) Apay nga agbabbabawi ti dadduma nga adipen ti Dios? (b) Ania ti pagdaksanna no itultuloymo a panunoten dagiti napalabas a biddutmo?

⁹ Adda kadi naaramidam a pagbabbabawyam ita? Sinayangmo kadi ti tiempo ken pigsam para iti di napateg a banag? Adda kadi nasaktam ti riknana? Wenno nalabit adda sabali pay a pagbabbabawyam. No kasta, ania ngarud ti nasayaat nga aramidem?

¹⁰ Adda dagidiay kanayon a maburburiboran! Agtultuloy a babbabalawen ken parparigatenda ti bagida. Adda kadi aniaman a masolbarmo no maburburiboranka? Awan a pulos! Ipapanmo a nakatugawka iti maysa a buabo (rocking chair). Makaadayoka ngata uray mano nga oras nga ibusem ti pigsam a mangibuabo iti dayta? Imbes ngarud a maburiboranka, aramidem ketdi no ania ti kabaelam a mangsolbar iti parikut. Agpadispensarka iti tao a nasaktam ket makikappiaka kenkuana. Panunotem no apay a nagbiddutka tapno saanmonton a maulit dayta. Ngem no dadduma, anusam lattan ti aniaman nga imbunga ti inaramidmo. Awan a pulos ti maitulongna no agtultuloy a maburiboranka kadagiti napalabas a biddutmo. Daytoy pay ketdi ti  manglapped iti naan-anay a panagserbim iti Dios.

11. (a) Kasano a magun-odtayo ti ayat ken asi ni Jehova? (b) Ania ti ibaga ti Biblia nga aramidentayo tapno ditay maburiboran kadagiti napalabas a kamalitayo?

¹¹ Adda dagidiay napalalo ti panangpampanunotda iti napalabas nga uray la ipapanda a didan maikari iti Dios. Nalabit kasta ti mariknada gapu ta nakadagdagsen wenno nakaad-adun ti basolda. Ngem kinapudnona, aniaman ti naaramidanda iti napalabas, mabalinda ti agbabawi, agbalbaliw, ken dumawat iti pammakawan. (Ara. 3:19) Mabalin nga ipakitaan ida ni Jehova iti ayat ken asi, kas iti inaramidna iti adu a sabsabali pay. Kaasian ni Jehova dagiti napakumbaba, napudno, ken naimpusuan nga agbabbabawi. Kasta ti inaramid ti Dios ken Job, a nagkuna: “Agbabawiak iti tapok ken dapdapo.” (Job 42:6) Tapno maaddaantayo iti talna ti panunot, masapul a surotentayo ti kinuna ti Biblia: “Daydiay mangabbong kadagiti salungasingna saanto nga agballigi, ngem daydiay mangipudno ken mangpanaw kadakuada maipakitaanto iti asi.” (Prov. 28:13; Sant. 5:14-16) Gapuna, nasken nga ipudnotayo iti Dios dagiti basoltayo, iyararaw ti pammakawanna, ken ilinteg ti di umiso a naaramidantayo. (2 Cor. 7:10, 11) Iti kasta, awatentayo ti asi Daydiay mangipapaay iti ‘dakkel a pammakawan.’—Isa. 55:7.

12. (a) Kasanotay a matulad ti inaramid ni David no sidsidirennatayo ti konsiensiatayo? (b) Iti ania nga anag a ‘nagladingit’ ni Jehova, ken apay a makaliwliwa ti pannakaammotayo iti dayta? (Kitaen ti kahon.)

¹² Ti panagkararag ket nabileg a pamay-an a pangtulong ti Dios kadatayo. Iti maysa a nagsayaat a kanta, inyebkas ni David a patienna a dinengngeg ni Jehova ti napinget a kararagna. (Basaen ti Salmo 32:1-5.) Inadmitir ni David a napaksuyan gapu iti panangsidir ti konsiensiana! Naburiboran, nagsakit, ken awan ganaygayna. Kasano a napakawan ken nabang-aran ni David? Idi laeng nagpudno iti Dios. Sinungbatan ni Jehova dagiti kararag ni David, pinabilegna, ken tinulonganna nga agtultuloy nga agaramid iti umiso. Umasping iti dayta, no maburburiboranka kadagiti napalabas a basolmo, naimpusuan nga ikararagmo ti pammakawan ni Jehova ken aramidem ti kabaelam a mangilinteg kadagita. Makapagtalekka a denggen ni Jehova ti kararagmo ken pakawanennaka.—Sal. 86:5.

13, 14. (a) Ania koma ti kangrunaan a pakaseknantayo ita? (b) Ania dagiti saludsod a mabalin a makatulong kadatayo a mangtingiting iti agdama nga ar-aramidentayo?

¹³ Pudno nga adda maadaltayo iti napalabastayo, ngem di umiso a maburiborantayo iti dayta. Ad-adda koma a maseknantayo iti agdama ken iti masanguanan.  Isaludsodtayo iti bagitayo: ‘Sumagmamano a tawen manipud ita, pagbabawyakto kadi dagiti banag nga inaramidko wenno diak inaramid? Simamatalek kadi nga agserserbiak iti Dios tapno awanto ti pagbabawyak?’

¹⁴ Bayat nga umad-adani ti dakkel a rigat, ditay kayat a maburiborantayo kadagitoy a kapanunotan: ‘Apay a diak nagbalin a naregta iti panagserbik iti Dios? Apay a diak nagpayunir? Apay a diak nagregget nga agbalin a ministerial nga adipen? Talaga kadi nga inkagumaak nga ikawes ti baro a personalidad? Siak kadi ti kita ti tao a kayat ni Jehova nga agnaed iti baro a lubong?’ Imbes a maburiboranka kadagita, nasayaat nga usarem dagita a pangtingiting iti bagim ken siguraduem nga ar-aramidem ti kabaelam nga agserbi ken Jehova. Mangaramidka kadagiti nainsiriban a desision tapno awanto ti pagbabbabawyam.—2 Tim. 2:15.

15, 16. (a) Ania dagiti panagsakripisio nga inaramid ti adu tapno mayun-unada ti panagserbi iti Dios? (b) Apay a ditay koma pagbabawyan ti aniaman a panagsakripisiotayo para iti Pagarian?

¹⁵ Komusta dagidiay nagsakripisio tapno makapagserbida ken Jehova iti amin tiempo? Nalabit pinanawam ti nasayaat a karera wenno narang-ay a negosio tapno mapasimplem ti biagmo ket ad-adu ti tiempom para iti Pagarian. Wenno nalabit nagtalinaedka nga awanan asawa wenno awanan anak tapno makastrekka iti Bethel, international construction work, panagserbi iti sirkito, wenno panagmisionero. Rumbeng kadi a pagbabawyam dagita a desision itan ta tumataengankan nga agserserbi ken Jehova? Ibilangmo kadi nga awan mamaay wenno saysayang laeng dagiti panagsakripisiom? Saan koma a pulos!

¹⁶ Inaramidmo dagita a desision gapu iti naimpusuan a panagayatmo ken Jehova ken iti napasnek a tarigagaymo a tumulong iti sabsabali a mayat nga agserbi kenkuana. Saanmo koma a pampanunoten a nasaysayaat ti biagmo no sabali ti nagbalin a desisionmo. Awan ti pagbabawyam ta masiguradom nga inaramidmo ti umiso ken nagserbika ken Jehova iti amin a kabaelam. Saannanto a malipatan dagiti sakripisiom. Iti “pudpudno a biag,” ti perpekto ken agnanayon a biag, awatemto dagiti bendision nga adayo a nasaysayaat ngem iti aniaman a mapanunotmo!—Sal. 145:16; 1 Tim. 6:19.

17, 18. (a) Ania ti inaramid ni Pablo tapno makapagserbi iti Dios nga awan pagbabawyanna? (b) Kasanom a matulad ti ulidan ni Pablo?

¹⁷ Ania ti inaramid ni Pablo tapno makapagserbi iti Dios nga awan pagbabawyanna? Insuratna: “[Liplipatek dagiti] banag a nalikudan ken [ragragpatek dagiti] banag nga adda iti masanguanan.” (Basaen ti Filipos 3:13, 14.) Saanna a pinampanunot dagiti dakes a naaramidanna iti Judaismo. Imbes ketdi, inaramidna ti amin a kabaelanna tapno agtalinaed a matalek ken magun-odna ti gunggona a biag nga agnanayon.

¹⁸ Ania ti maadaltayo iti kinuna ni Pablo? Imbes a mariribukantayo iti napalabas, a ditayon mabaliwan, pagreggetantayo ketdi a gun-oden dagiti bendision iti masanguanan. Ditay naan-anay a malipatan dagiti napalabas a kamalitayo, ngem saantay koma nga ipalubos a dagita ti kanayon a mangsidir iti konsiensiatayo. Lipatentayo koma ti napalabas, agserbitayo ita iti Dios iti amin a kabaelantayo, ken mangnamnamatayo iti nasayaat a masanguanan!