1, 2. Apay a naisangsangayan ti utek ti tao?

GAPU iti lengguahe, makabasa, makasurat, makasao, maawatan dagiti tattao ti sasao, makapagkararag, ken makapagkantada a mangidaydayaw ken Jehova. Nakaskasdaaw ti tunggal maysa kadagitoy a paglaingan. Maaramidtayo dagita gapu iti utektayo, a pakairamanan dagiti agkokonektar a neuron a saan pay laeng a maawatan dagiti sientista agingga ita. Gapu ta naisangsangayan ti utektayo, kabaelantayo a sursuruen ti maysa a lengguahe. Kinuna ti maysa a propesor iti lengguahe: “Ti abilidad dagiti ubbing nga agsursuro iti lengguahe ti maysa a nakaidumaan [ti tao].”

² Ti abilidad ti tao nga agsao iti nagduduma a pagsasao ket nakaskasdaaw a sagut ti Dios. (Sal. 139:14; Apoc. 4:11) Naidumduma ti inted ti Dios nga utektayo iti sabali pay a pamay-an. Saan a kas kadagiti animal, ‘ti Dios pinarsuana ti tao a kaladladawanna.’ Addaantayo iti wayawaya nga agpili. Mabalintayo nga ikeddeng no usarentayo ti abilidad nga agsursuro iti lengguahe a mangidayaw iti Dios.—Gen. 1:27.

3. Ania a nagsayaat a sagut ti inted ni Jehova tapno agbalintayo a masirib?

³ Nangted ti Dios iti nagsayaat a sagut—ti Biblia. Impaayna  dayta iti amin a mayat a mangidayaw kenkuana kas Namarsua iti lengguahe. Mabasa ti intero wenno paset dayta iti nasurok a 2,800 a lengguahe. No adalem ken ipapusom ti nasantuan a sursurat, maadda kenka ti kapanunotan ti Dios. (Sal. 40:5; 92:5; 139:17) Iti kasta, maragsakanka a mangutob kadagiti bambanag a “makabael a mamagsirib kenka maipaay iti pannakaisalakan.”—Basaen ti 2 Timoteo 3:14-17.

4. Ania ti panagutob, ken ania dagiti saludsod nga usigentayo?

⁴ Ti panagutob ket panangpampanunot iti maysa a banag, nasayaat man wenno dakes. (Sal. 77:12; Prov. 24:1, 2) Ti dua a nagsayaat nga utobentayo ket ti maipapan ken Jehova a Dios ken ti Anakna, ni Jesu-Kristo. (Juan 17:3) Ngem mabalin a maisaludsodtayo, ania ti pakainaigan ti panagbasa iti panagutob? Ania dagiti mabalintayo nga utoben, ken kasanotayo a mapagbalin a makaparagsak ti panagutob?

5, 6. No agbasaka, ania ti makatulong kenka tapno ad-adda a maawatam ken malagipmo ti nabasam?

⁵ Adda dagiti nakaskasdaaw a maaramidam uray no saanmo a pampanunoten dagita, kas iti panaganges, pannagna, panagbisikleta, ken panagmakinilia. No dadduma, kasta met laeng iti panagbasa. Gapuna, nagpateg a panunotem wenno ipamaysam ti kaipapanan ti basbasaem. No makadanonka iti ngudo ti parapo wenno sakbay a basaem ti sumaruno a subtitulo ti maysa a publikasion, mabalin nga agsardengka biit ket panunotem ti nabasam tapno masiguradom nga umiso ti naawatam. Siempre, no masinga wenno saan a naipamaysa ti panunotmo iti basbasaem, mabalin a saan a makagunggona ti panagbasam. Kasano a maliklikan dayta?

⁶ Sigun iti nasukimat dagiti sientista, nalaklaka a malagip ti agbasbasa ti nabasana no mangngegna ti basbasaenna. Ammo dayta ti Namarsua iti utektayo. Dayta ti gapuna nga imbilinna ken Josue a basaenna ti libro ti Linteg iti “nababa a timek.” (Basaen ti Josue 1:8.) Mabigbigmonto a no agbasaka iti Biblia iti nakapsut wenno nababa a timek, ad-adda a maipasagepsep dayta iti panunotmo. Makatulong pay dayta tapno ad-adda a maipamaysam ti agbasa.

7. Kaano ti kasayaatan a tiempo ti panangutob iti Sao ti Dios? (Kitaen ti ladawan iti rugi ti artikulo.)

⁷ Nupay nalaka laeng ti agbasa, ti panagutob ket agkasapulan iti panangipamaysa iti panunot. Gapu iti dayta, ad-adda a pilien ti utek ti imperpekto a tao nga aramiden ti nalaklaka a banag. Ti ngarud kasayaatan a tiempo ti panagutob ket no nakainanaka ken iti lugar nga awan ti makasinga kenka. Nagutob ti salmista bayat a siririing a nakaidda iti rabii. (Sal. 63:6) Uray ni Jesus nga addaan iti perpekto a panunot, ammona a nasayaat ti agutob ken agkararag iti naulimek a lugar.—Luc. 6:12.

8. (a) Malaksid iti Biblia, ania pay ti mabalintayo nga utoben? (b) Ania ti marikna ni Jehova no ibagatayo iti sabsabali ti maipapan kenkuana?

⁸ Ti panangpampanunot iti nabasam iti Biblia ket maysa a nagsayaat a pamay-an ti panagutob. Ngem adda pay dadduma. Kas pagarigan, bayat a palpaliiwem dagiti pinarsua ti Dios, agsardengka biit sa agmennamennaka. Mabalin a matignaynaka dayta a mangidayaw ken Jehova gapu iti kinaimbagna, ket no adda kaduam, iyebkasmo kenkuana ti panangapresiarmo kadagita. (Sal. 104:24; Ara. 14:17) Napateg kadi ken Jehova ti kasta a panagutob, panagkararag, ken panangyebkasmo iti sabsabali ti apresasionmo kenkuana? Kitaentayo ti  sungbat ti Saona. Kuna ti Biblia maipapan iti maudi nga al-aldaw: “Iti dayta a tiempo nagsao iti maysa ken maysa dagidiay agbuteng ken Jehova, tunggal maysa iti kaduana, ket ni Jehova nangipangpangag ken immim-imdeng. Ket maysa a libro a pakalaglagipan nangrugi a masuratan iti sanguananna maipaay kadagidiay agbuteng ken Jehova ken maipaay kadagidiay mangpampanunot iti naganna.”—Mal. 3:16.

9. (a) Ania ti imbaga ni Pablo nga utoben ni Timoteo? (b) Kasano nga iyaplikartayo ti balakad ni Pablo no agsagsaganatayo para iti panangasaba?

⁹ Imbaga ni apostol Pablo ken Timoteo nga ‘utobenna’ wenno panunotenna ti epekto ti panagsasao, panagtigtignay, ken panangisurona. (Basaen ti 1 Timoteo 4:12-16.) Kas ken Timoteo, adu dagiti naespirituan nga aktibidad a mabalintayo a panunoten. Kas pagarigan, kasapulantayo ti panawen nga agutob no agsagsaganatayo a mangyadal iti Biblia. Panunotentayo ti kasapulan ti tunggal iyad-adalantayo, kas iti saludsod wenno ilustrasion nga usarentayo a makatulong kadakuada tapno rumang-ayda. Makagunggona ti kasta a panagutob ta makatulong dagita tapno bumileg ti pammatitayo ken agbalin nga epektibo ken makaparagsak ti panangyadaltayo iti Biblia. Magunggonaantayo met no agutobtayo sakbay a mapantayo mangasaba. (Basaen ti Esdras 7:10.) No mangbasatayo iti maysa a kapitulo iti libro ti Biblia nga Aramid, ‘rumangrang a kas apuy’ ti regtatayo a mangasaba. No panunotentayo dagiti usarentayo a teksto iti Biblia iti dayta nga aldaw ken dagiti publikasion nga ipaimatayo, makatulong dayta tapno maitungpaltayo ti trabahotayo. (2 Tim. 1:6) Panunotem dagiti tattao iti teritoria ken dagiti paginteresanda. Makatulong kadatayo dagita a panagsagana tapno epektibo a makapangasabatayo babaen iti “panangiparangarang iti espiritu ken pannakabalin” ti Sao ti Dios.—1 Cor. 2:4.

10. Ania pay dagiti naimbag a bambanag a mabalintayo nga utoben?

 ¹⁰ Aginotnotarka kadi bayat dagiti palawag, asamblea, ken kombension? No repasuem dagiti innotarmo, makatulong dayta tapno mautobmo dagiti naadalmo iti Sao ti Dios ken iti organisasionna. Kasta met, dagiti binulan a ruar ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! ken dagiti kabaruan a publikasion a nairuar iti kombension ket makaipaay iti impormasion a mabalintayo a basaen ken utoben. No basbasaem ti Tinawen a Libro, nasayaat no isardengmo iti apagbiit ti agbasa kalpasan a nabasam ti maysa a kapadasan. Daytoy ti mangted kenka iti tiempo a mangutob iti kabasbasam a kapadasan ket bay-am a tukayenna ti riknam. Mabalin met nga ugedam dagiti kangrunaan a punto wenno isuratmo dagiti nagustuam a punto iti igid ti panid a basbasaem a mabalin a makatulongto kenka no agsarungkar, agpalawag, ken no mangipastorka. Kangrunaanna, no agsardengka biit ket utobem dagiti basbasaem a naibatay iti Biblia a publikasion, ipalpalubosmo a dumanon iti pusom ti naadalmo ken maaddaanka iti gundaway nga agyaman ken Jehova babaen iti kararag gapu kadagiti naimbag a bambanag a nasursurom.

11. Ania ti kangrunaan nga utobentayo, ken apay? (Kitaen met ti footnote.)

¹¹ Siempre, ti naipaltiing a Sao ti Dios ti kangrunaan nga utobentayo. Ngem ipapantayo a maiparit ti maaddaan iti Biblia. * Uray no kasta ti kasasaad, mabalinmo latta nga utoben dagiti addan iti panunotmo, kas kadagiti paboritom a teksto ken dagiti liriko ti kanta ti Pagarian. (Ara. 16:25) Ket ti espiritu ti Dios ti tumulong kenka tapno malagipmo dagiti naimbag a bambanag a naadalmo.—Juan 14:26.

12. Ania a rutina ti makatulong tapno agbalin a makagunggona ti panagbasa iti Biblia?

¹² Nasayaat a mangilasintayo iti sumagmamano nga aldaw iti maysa a lawas a mangbasa ken mangutob iti linawas a panagbasa iti Biblia para iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro. Mabalin met nga utobentayo iti sabali nga aldaw dagiti insuro ken inaramid ni Jesus. Sigurado nga umanamongka a karaman kadagiti mas pagaammo a libro ti Biblia dagiti salaysay ti Ebanghelio maipapan iti biag ken ministerio ni Jesus. (Roma 10:17; Heb. 12:2; 1 Ped. 2:21) Naipaayan pay ketdi dagiti adipen ti Dios iti publikasion a mangipakita iti agsasaganad a pasamak ti biag ni Jesus ditoy daga. Talaga a makatulong dayta nangruna no basaen ken utobentayo a naimbag dagiti agpapada a salaysay iti Ebanghelio a nadakamat iti tunggal kapitulo.—Juan 14:6.

13, 14. Apay a nakapatpateg nga itultuloytayo nga utoben dagiti naespirituan a bambanag, ket matignaytayo a mangaramid iti ania?

¹³ Makatulong ti panangutob kadagiti naespirituan a bambanag tapno agmataengan ti maysa a Kristiano. (Heb. 5:14; 6:1) No bassit ti panawen ti maysa a Kristiano a mangpanunot iti maipapan ken Jehova ken ni Jesus, kumapuy ti pammatina ket mabalin nga agpeggad ti espiritualidadna wenno umadayo iti kinapudno. (Heb. 2:1; 3:12) Impakdaar ni Jesus a no saantayo nga ipangag wenno awaten ti Sao ti Dios “buyogen ti nasayaat ken naimbag a puso,” saan nga ‘agtalinaed’ dayta iti pusotayo. Imbes ketdi, nalakatayo a maallukoy kadagiti “pakaringgoran ken kinabaknang ken ragragsak daytoy a biag” ket saantayo nga agmataengan.—Luc. 8:14, 15.

 ¹⁴ Gapuna, itultuloytayo nga utoben ti Sao ti Dios. Daytoy ti mangtignay kadatayo a mangtulad kadagiti kualidad ken personalidad ni Jehova a mabasa iti Biblia. (2 Cor. 3:18) Awanen ti sapulentayo! Ti agtultuloy a panangam-ammo iti Dios ken ti panangipakita iti kinadayagna babaen iti panangtulad kenkuana ket nagsayaat a pribilehio. Agtultuloy dayta bayat nga itultuloytayo a sursuruen no kasano a tuladen ti naayat a nailangitan nga Amatayo.—Ecl. 3:11.

15, 16. (a) Kasano a personal a magunggonaantayo iti panangutobtayo kadagiti naespirituan a bambanag? (b) Apay a narigat no dadduma ti agutob, ngem apay nga ikagumaantayo nga aramiden dayta?

¹⁵ Makapagtalinaedtayo a naregta no itultuloytayo nga utoben dagiti naespirituan a bambanag. Iti kasta, maparegtatayo dagiti kakabsat ken dagiti interesado a masarakantayo iti teritoria. No utobentayo a naimbag ti kapatgan a sagut ti Dios, ti daton a subbot ni Jesus, makatulong dayta kadatayo a mangipateg iti nasinged a relasiontayo iti Nasantuan nga Amatayo a ni Jehova. (Roma 3:24; Sant. 4:8) Ni Mark a taga-South Africa ket tallo a tawen a naibalud gapu iti neutralidadna kas Kristiano. Kinunana: “Ti panagutob ket mayarig iti naragsak a panagdiskobre. No kanayon nga utobentayo dagiti naespirituan a bambanag, ad-adu ti baro a maammuantayo maipapan iti Diostayo a ni Jehova. No maup-upay ken madandanaganak maipapan iti masanguanan, alaek ti Biblia ket utobek ti maysa a teksto ti Biblia. Kalpasanna, agkalman ti riknak.”

¹⁶ Talaga nga adu ti pakasingaan iti lubong ita, isu a no dadduma narigat ti agutob kadagiti naespirituan a bambanag. Kinuna ni Patrick a matalek a kabsat a taga-Africa: “Kasla kahon ti surat ti panunotko ta napno iti nagduduma nga impormasion. Adda dagiti nasayaat ken saan a nasayaat isu a masapul nga inaldaw a mapaglalasin dagita. No sukimatek ti linaon ti panunotko, masansan nga addaanak iti ‘mangrirriribuk’ a kapanunotan, isu nga ikararagko dagita ken Jehova tapno nalawag ti panunotko sakbay nga agutobak. Nupay agkasapulan iti tiempo ti panangaramidko iti dayta sakbay nga utobek dagiti naespirituan a bambanag, mariknak a nasingsingedak ken Jehova. Iti kasta, ad-adda a maawatak ti kinapudno.” (Sal. 94:19) Wen, magunggonaan ti amin a ‘mangsuksukimat iti Kasuratan iti inaldaw’ ken mangut-utob kadagiti naadalda.—Ara. 17:11.

17. Kasano a maaddaanka iti panawen nga agutob?

¹⁷ Dadduma ti agriing a masapa tapno agbasa, agutob, ken agkararag. Aramiden met dayta ti dadduma bayat ti panaginanada iti pangngaldaw. Baka mabalinmo nga aramiden daytoy iti rabii wenno sakbay a maturogka. Kaykayat ti dadduma ti agbasa iti Biblia iti agsapa wenno sakbay a maturogda. Gapuna, basaenda dayta iti “aldaw ken rabii,” wenno regular. (Jos. 1:8) Ti napateg ket ti panangkissay iti tiempo kadagiti saan unay a napateg a bambanag tapno inaldaw a mautobtayo ti Sao ti Dios.—Efe. 5:15, 16.

18. Ania ti ibaga ti Biblia kadagidiay inaldaw a mangutob iti Sao ti Dios ken mangikagumaan a mangyaplikar iti naadalda?

¹⁸ Maulit-ulit nga ibaga ti Biblia a mabendisionan ti amin a mangutob iti linaonna ken dagidiay mangikagumaan a mangyaplikar iti naadalda. (Basaen ti Salmo 1:1-3.) Kinuna ni Jesus: “Naragsak dagidiay dumdumngeg iti sao ti Dios ken mangsalsalimetmet iti dayta!” (Luc. 11:28) Kangrunaanna, no inaldaw nga utobentayo dagiti naespirituan a bambanag, maidaydayawtayo ti Naindaklan a Namarsua iti nakaskasdaaw nga utektayo. Iti kasta, ipaayannatayo ni Jehova iti naragsak a biag ita ken iti agnanayon a biag iti nalinteg a baro a lubong.—Sant. 1:25; Apoc. 1:3.