1, 2. Ania ti mabalin a maisaludsodtayo no dadduma, ket ania dagiti mapanunottayo a pagarigan iti Biblia?

NAISALUDSODMO kadin: ‘Umimbagak pay ngata?’ Wenno mabalin a napanunotmo no umimbag pay ngata ti kapamiliam wenno gayyemmo. Gagangay a maseknantayo no agsakit ti maysa. Kasta met idi ti pakaseknan ti dua nga ari idi kaaldawan da propeta Elias ken Eliseo. Natnag ni Ari Ocozias nga anak da Acab ken Jezebel ket insaludsodna: ‘Makaungarak pay ngata iti daytoy a sakit?’ Idi agangay, nagsakit ti ari ti Siria a ni Ben-hadad, ket dinamagna: “Makaungarakto kadi iti daytoy a sakit?”—2 Ar. 1:2; 8:7, 8.

² Siempre, kayattayo nga adda nasayaat a pagbanagantayo ken dagiti ipatpategtayo. Nupay kasta, adu ti mangpampanunot no ania ti aramiden ti Dios tapno tulongannatayo. Idi panawen dagidiay nga ari, adda tiempo a nangaramid ti Dios kadagiti milagro mainaig iti biag ken salun-at dagiti tattao. Babaen kadagiti propeta, nangpagungar pay ni Jehova kadagiti natay. (1 Ar. 17:17-24; 2 Ar. 4:17-20, 32-35) Namnamaentayo kadi nga aramidenna met dayta ita?

3-5. Ania ti kabaelan nga aramiden ni Jehova ken ti Anakna a ni Jesus, ket ania dagiti tumaud a saludsod?

³ Paneknekan ti Biblia a kabaelan ti Dios ti mangyeg iti sakit ken  mangpaimbag kadagiti tattao. Kas pagarigan, dinusana babaen iti sakit ti Faraon idi kaaldawan ni Abraham ken ni Miriam a kabsat ni Moises. (Gen. 12:17; Num. 12:9, 10; 2 Sam. 24:15) Pinakdaaran ti Dios dagiti Israelita a no saanda nga agmatalek, iyegna kadakuada ti “aniaman a sakit ken aniaman a saplit.” (Deut. 28:58-61) Siempre, kabaelan met ni Jehova nga ikkaten dagiti sakit wenno lapdan ti panagsakit. (Ex. 23:25; Deut. 7:15) Kasta met, mapaimbagna dagiti masakit. Idi naaddaan iti nakaro a sakit ni Job ken kayatna payen ti matay, pinaimbag ti Dios!—Job 2:7; 3:11-13; 42:10, 16.

⁴ Wen, kabaelan ti Dios a lapdan ken paimbagen ti sakit dagiti tattao. Kasta met laeng ti Anakna. Mabasatayo iti Biblia a babaen ti milagro, pinaimbag ni Jesus dagiti agkukutel, agkissiw, ken bulsek wenno paralisado. (Basaen ti Mateo 4:23, 24; Juan 9:1-7) Makapabileg a panunoten a dagiti panangpaimbag nga inaramid ni Jesus ipakitana ti aramidennanto idiay baro a lubong. No kasta, “awanto ti agtataeng nga agkuna: ‘Masakitak.’”—Isa. 33:24.

⁵ Ngem namnamaentayo kadi a paimbagendatayo ita ti Dios wenno ni Jesus babaen ti milagro? Kasanotayo a matmatan dagiti nakaro a sakit wenno an-annayen, ken ania ti mabalin nga aramidentayo?

6. Ania ti isalaysay ti Biblia maipapan iti ‘sagut a mangpaimbag’ nga inaramid idi ti dadduma nga immuna a Kristiano?

⁶ Isalaysay ti Biblia nga idi umuna a siglo, inikkan ti Dios ti dadduma a napulotan a Kristiano iti pannakabalin a mangaramid iti milagro. (Ara. 3:2-7; 9:36-42) Karaman kadagiti “nagduduma a sagut” ti espiritu ti ‘sagut a mangpaimbag.’ (1 Cor. 12:4-11) Ngem nagpatingga idi agangay dagita a sagut ken ti dadduma a sagut, kas iti panagsao iti nadumaduma a lengguahe ken panagipadto. (1 Cor. 13:8) Ita, saanen a maar-aramid dagita. Gapuna, saantayo a namnamaen a ti Dios paimbagennatayo wenno dagiti ipatpategtayo babaen ti milagro.

7. Ania a pammaregta ti maammuantayo iti Salmo 41:3?

⁷ Kaskasdi, no agsakittayo, manamnamatayo a mangipaay ti Dios iti liwliwa, sirib, ken tulong, kas ti inaramidna kadagiti immuna nga adipenna. Insurat ni Ari David: “Naragsak ti asinoman nga agtigtignay a buyogen ti konsiderasion iti daydiay nanumo; iti aldaw ti didigra isu ilisinto ni Jehova. Isu saluadanto ni Jehova a mismo ket taginayonennanto a sibibiag.” (Sal. 41:1, 2) Idi kaaldawan ni David, ammotayo a nagpatingga latta ti biag dagiti nangipakita iti konsiderasion kadagiti nanumo. Gapuna, saan a kayat a sawen ni David a ti maysa a mangipakpakita iti konsiderasion ket simimilagro nga agtultuloy nga agbiag wenno agbiag nga agnanayon. Maawatantayo a ti kaipapanan dagidiay a naipaltiing a sasao ket tulongan ti Dios dagiti matalek ken mangipakita iti konsiderasion. Kasano? Inlawlawag ni David: “Saranayento ni Jehova a mismo iti idda ti panagsakit[na]; isuamin a pagiddaanna pudno unay a baliwamto bayat ti panagsakitna.” (Sal. 41:3) Wen, ti maysa a mangipakita iti konsiderasion iti daydiay nanumo masiguradona nga ammo ti Dios ti kasasaadna ken ti kinamatalekna. Mabalin met a matulongan nga umimbag babaen iti inted ti Dios nga abilidad ti bagina nga umimbag a bukodna.

8. Iti Salmo 41:4, ania ti kiniddaw ni David ken Jehova?

⁸ Gapu iti kapadasanna, kinuna ni David: “O Jehova, ipaayannak iti parabur. Paimbagem ti kararuak, ta nagbasolak a maikaniwas kenka.” (Sal. 41:4) Mabalin nga insuratna dayta idi pinadas ni Absalom nga agawen ti tronona bayat a masakit ken saanna a kabaelan a tamingen ti kasasaad. Nupay pinakawanen ti Dios, saan a nalipatan ni David ti basolna  mainaig ken Bat-seba ken ti imbungana. (2 Sam. 12:7-14) Nupay kasta, masigurado ti ari a tulongan ti Dios bayat ti panagsakitna. Ngem kidkiddawen kadi ni David nga umimbag babaen ti milagro ken umatiddog pay ti biagna?

9. (a) Kasano a naiduma ti kasasaad ni David iti kasasaad ni Ari Ezekias? (b) Ania ti manamnama ni David ken Jehova?

⁹ Adu a tawen kalpasanna, pinaimbag ti Dios ni Ari Ezekias, a ‘nagsakit agingga a nganngani matayen.’ Nagtignay ti Dios iti dayta a saan a gagangay a kasasaad. Immimbag ni Ezekias ken nagbiag pay iti 15 a tawen. (2 Ar. 20:1-6) Ngem saan nga inkararag ni David a paimbagen ti Dios ti sakitna babaen ti milagro. Ipakita ti konteksto a kiniddaw ni David a tulongan isuna ni Jehova a kas iti panangtulong ti Dios iti maysa a mangipakita iti konsiderasion iti nanumo. Ramanen dayta ti panangtulongna kenkuana bayat ti ‘panagsakitna.’ Gapu ta napakawanen ti basol ni David, mabalinna a kiddawen a liwliwaen ken tulongan ti Dios ken umimbag. (Sal. 103:3) Mabalintayo met nga aramiden dayta.

10. Ania ti makunatayo iti napasamak kada Trofimo ken Epafrodito?

¹⁰ Saan nga immimbag ni David babaen ti milagro ken saan nga immatiddog ti biagna. Kasta met ti napasamak ken Trofimo a katrabahuan ni Pablo. Adda dagiti gundaway a nangpaimbag ni Pablo kadagiti masakit. (Basaen ti Aramid 14:8-10.) Pinaimbagna idi ‘ti ama ni Publio a siiidda a naparigatan iti gurigor ken sika.’ ‘Nagkararag ni Pablo, impatayna kenkuana dagiti imana ket pinaimbagna.’ (Ara. 28:8) Ngem saan nga inaramid ni Pablo dayta ken ni Trofimo a kimmuyog kenkuana bayat ti panagdaliasatna kas misionero. (Ara. 20:3-5, 22; 21:29) Idi nagsakit ni Trofimo ket saannan a kabaelan ti kumuyog ken Pablo, saan a pinaimbag ti apostol. Imbatina idiay Mileto tapno agpaimbag. (2 Tim. 4:20) Kasta met, idi “nagsakit [ni Epafrodito] agingga a nagistayan natay,” awan ti mangipakita a pinaimbag ni Pablo ti gayyemna babaen ti milagro.—Fil. 2:25-27, 30.

11, 12. Apay a dakkel ti naitulong ni Lucas ken Pablo, ket ania ti maibagatayo iti propesion ni Lucas?

¹¹ Nakipagdaliasat met ken Pablo “ni Lucas a dungdungnguen a mangngagas” ken nangisurat iti libro nga Aramid. (Col. 4:14; Ara. 16:10-12; 20:5, 6) Mabalin a nangipaay ni Lucas iti medikal a balakad ken Pablo ken ti dadduma a kakaduana bayat ti panagmisionerona. Apay a masapul nga aramiden dayta ni Lucas? Gapu ta nagsakit met ni Pablo bayat ti panagdaliasatna. (Gal. 4:13) Kabaelan ni Lucas ti mangipaay iti medikal a tulong a maitunos iti kinuna ni Jesus: “Dagidiay nasalun-at saanda a kasapulan ti mangngagas, no di ket dagidiay masaksakit.”—Luc. 5:31.

¹² Saan nga ibaga ti Biblia no sadino wenno kaano a nasanay a doktor ni Lucas. Ngem ipakita ti Biblia a dinakamat ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Colosas a maysa a doktor ni Lucas gapu ta pamiliarda kenkuana. Makapainteres ta adda eskuelaan ti medisina iti Laodicea, maysa a siudad nga asideg iti Colosas. Ngarud, maysa a doktor ni Lucas, saan laeng a basta maysa a mangipapaay iti singasing mainaig iti salun-at. Makita dayta kadagiti medikal a termino nga inusarna iti Ebangheliona ken iti libro nga Aramid ken iti panangisalaysayna iti panangpaimbag ni Jesus iti sabsabali.

13. Ania ti laglagipentayo no adda mangipaay iti singasing mainaig iti salun-at?

¹³ Saantayon nga agbibiag iti tiempo nga addaan dagiti kakabsat iti ‘sagut a mangpaimbag’ tapno maagasan ti sakittayo. Ngem dadduma a nasayaat ti motibona a kakabsat ti mangipaay kadagiti rekomendasion mainaig iti salun-at uray no saantayo a kidkiddawen dayta. Adda met dagiti mangipaay laeng kadagiti praktikal a singasing. Kasta ti inaramid ni Pablo idi  nagsakit ti tian ni Timoteo a mabalin a gapu iti narugit a danum. * (Basaen ti 1 Timoteo 5:23.) Ngem naiduma dayta iti panangkombinsir kadagiti kakabsat nga agusar iti dadduma a makaagas a mula, agas, wenno panagdieta a mabalin a saan nga epektibo wenno makadangran pay ketdi iti salun-at no dadduma. Adda dagiti gundaway a kastoy ti panangallukoy ti dadduma: ‘Ammom, kasta met laeng ti sakit ti kabagiak. Nagusar iti . . . ket immimbag.’ Kasanoman kasayaat ti singasing, nagsayaat a laglagipentayo a mabalin nga adda saan a nasayaat nga epekto dayta uray no adu ti mangus-usar iti dayta nga agas wenno panangagas.—Basaen ti Proverbio 27:12.

14, 15. (a) Gapu iti panagsakit, ania ti gundawayan ti dadduma? (b) Kasano a makatulong ti Proverbio 14:15 no adda mangipaay iti singasing mainaig iti salun-at?

¹⁴ Kayattayo a nasalun-attayo tapno matagiragsaktayo ti agbiag ken naan-anay a makapagserbitayo iti Dios. Nupay kasta, natawidtayo ti kinaimperpekto isu nga agsakittayo. No agsakittayo, mabalin nga adda dagiti nagduduma a pamay-an ti panangagas. Adda kalintegan ti tunggal maysa nga agpili no ania ti awatenna wenno aramidenna. Ngem nakalkaldaang ta iti daytoy naagum a lubong, adda dagiti manggundaway iti panagsakit ti tao tapno makakuartada. Dadduma ti aglako kadagiti “agas” wenno “produkto,” ket ibagada nga adun ti naagasan dayta. Adda dagiti indibidual wenno kompania a mangiparegta iti panagusar kadagiti nangina a produkto tapno laeng dakkel ti maganansiada. Para iti masakit a talaga a kayatna ti umimbag wenno agbiag pay iti nabayag, mabalin a makaallukoy dagita nga “agas.” Ngem masapul a laglagipentayo ti balakad ti Sao ti Dios: “Ti asinoman nga awanan kapadasan maaddaan pammati iti tunggal sao, ngem daydiay nasaldet [wenno masirib] utobenna dagiti addangna.”—Prov. 14:15.

¹⁵ Nangnangruna nga agannad ti maysa a masirib no ti “sao” wenno singasing ket imbaga ti maysa a saan a nagadal mainaig iti salun-at wenno panangagas. Mabalin a panunoten ti masirib a tao: ‘Imbagana nga addan ti natulongan daytoy a bitamina, makaagas a mula, wenno panagdieta, ngem adu kadin ti mangpaneknek nga epektibo dayta? Uray no nakatulong iti dadduma, masiguradok kadi a makatulong dayta kaniak? Masapul kadi nga agsukimatak pay wenno agdamagak pay kadagiti nagadal mainaig iti salun-at wenno panangagas?’—Deut. 17:6.

16. Ania dagiti usigentayo a saludsod a makatulong kadatayo a maaddaan iti ‘nasimbeng a panunot’ no maipapan kadagiti singasing mainaig iti salun-at?

¹⁶ Iparegta ti Sao ti Dios nga ‘agbiagtayo a buyogen ti kinasimbeng ti panunot iti tengnga daytoy agdama a sistema ti bambanag.’ (Tito 2:12) No addaantayo iti nasimbeng a panunot wenno pannakaawat, makapanunottayo a naimbag no karkarna wenno kasla saan a nakappapati ti pannakailawlawag ti maysa a pamay-an ti panangeksamen wenno panangagas. Daydiay kadi mangngagas wenno ti agirekrekomenda iti dayta mailawlawagna a naimbag no kasano nga agkurri dayta? Maitunos kadi dayta iti naammuanen nga impormasion, ken umanamong kadi iti dayta dagiti nagadal mainaig iti salun-at wenno panangagas? (Prov. 22:29) Wenno nakombinsirka laeng iti panangallukoyna? Mabalin ngamin nga ibagana a nadiskobre wenno us-usaren dayta dagiti tattao nga agnanaed iti adayo a lugar isu a kasla saan pay a nasirarak dagiti eksperto. Ngem adda kadi dagiti mapagtalkan a pammaneknek nga agpayso a makaagas dayta? Adda dagiti alikamen a pangeksamen wenno pamay-an ti panangagas a makuna a mabalin nga agusar kadagiti ‘sekreto a ramen’ wenno ‘puersa.’  Masapul nga agannadtayo kadagita ta namakdaar ti Dios maibusor iti “panangusar iti karkarna a pannakabalin” wenno iti pannakiuman kadagiti espiritu.—Isa. 1:13; Deut. 18:10-12.

17. Ania a talaga ti kayattayo?

¹⁷ Ti bagi a manarawidwid idi umuna a siglo ket nangipatulod iti napateg a surat kadagiti kongregasion. Kalpasan a nadakamat dagiti rumbeng a liklikan dagiti Kristiano, naingudo ti surat babaen kadagitoy a sasao: “No siaannad nga iyadayoyo ti bagbagiyo kadagitoy a banag, rumang-aykayto. Naimbag a salun-at kadakayo!” (Ara. 15:29) Mabalin met a maipatarus dagiti maudi a sasao kas “agpapigsakayo.” Kayattayo a nasalun-at ken napigsatayo nga agserbi iti Diostayo.

18, 19. Ania ti segseggaantayo iti baro a lubong?

¹⁸ Agingga nga adda daytoy agdama a sistema ti bambanag ken imperpektotayo pay, saantayo a maliklikan ti agsakit. Saantayo a namnamaen nga umimbagtayo ita babaen ti milagro. Ngem ipakita ti Apocalipsis 22:1, 2 nga addanto tiempo a naan-anay nga umimbagtayo. Nasirmata ni apostol Juan ti “maysa a karayan ti danum ti biag” ken “kaykayo ti biag” nga addaan kadagiti bulong nga ‘agpaayda a pakaagasan dagiti nasion.’ Saan a tuktukoyen daytoy ti maipapan iti makaagas a mula ita wenno iti masanguanan. Imbes ketdi, tuktukoyenna ti probision ni Jehova babaen ken Jesus a mangipaay iti biag nga agnanayon kadagiti natulnog a tattao—a talaga a segseggaantayo.—Isa. 35:5, 6.

¹⁹ Bayat nga ur-urayentayo dayta, ammotayo a maseknan ni Jehova iti tunggal maysa kadatayo, uray no agsaksakittayo. Agtalektayo a kas ken David a tulongannatayo ti Dios no agsakittayo. Maibagatayo met ti kinuna ni David: “No maipapan kaniak, gapu iti kinatarnawko intandudonak, ket ikabilnakto iti sanguanam agingga iti tiempo a di nakedngan.”—Sal. 41:12.