1. (a) Ania a trabaho ti inted ti Dios ken Adan? (b) Manipud idin, kasano nga inusar dagiti adipen ti Dios ti abilidadda nga agsao?

INSAGUT ni Jehova a Dios kadagiti parsuana ti abilidad a makikomunikar. Kalpasan nga inkabil ti Dios ni Adan iti hardin a pagtaenganna, adda intedna nga aramidenna a mainaig iti lengguahe. Masapul a panagananna dagiti animal. Inusar ni Adan ti abilidadna nga agpanunot ken ti laingna idi pinanagananna ti tunggal naparsua nga animal. (Gen. 2:19, 20) Manipud idin, intultuloy dagiti adipen ti Dios nga usaren ti abilidadda nga agsao—ti panangusar iti lengguahe—a mangidayaw ken Jehova ken mangipakaammo iti pagayatanna iti sabsabali. Iti nabiit pay, ti panangusar iti lengguahe iti pannakaipatarus ti Biblia ti maysa a nakapatpateg a pamay-an tapno masuportaran ti pudno a panagdayaw.

2. (a) Ania dagiti prinsipio a sinurot ti New World Bible Translation Committee iti panagipatarusda? (b) Ania ti usigentayo iti daytoy nga artikulo?

² Adda rinibu a patarus ti Biblia, ngem nagduduma ti panangipatarusda iti mensahe manipud iti orihinal a sursurat. Idi dekada 1940, nangipasdek ti New World Bible Translation Committee kadagiti prinsipio ti panagipatarus a nasurot iti nasurok a 130 a lengguahe. Dagitoy ket: (1) Maidaydayaw ti nagan ti Dios babaen ti  panangisubli iti umiso a lugarna iti Kasuratan. (Basaen ti Mateo 6:9.) (2) Literal a maipatarus ti orihinal a naipaltiing a mensahe no mabalin, ngem no saan a nalawag ti sao por sao a patarus, maipatarus ti umiso a kaipapananna. (3) Agusar iti nalaka a maawatan a sasao a makaay-ayo a basaen. * (Basaen ti Nehemias 8:8, 12.) Kitaentayo no kasano a nayaplikar dagitoy a prinsipio iti 2013 a rebision ti New World Translation ken no kasano a sinurot met dagitoy dagiti agipatpatarus iti dadduma a lengguahe.

3, 4. (a) Ania dagiti nagkauna a manuskrito a nagparangan ti Tetragrammaton? (b) Ania ti inaramid ti adu a nagipatarus iti Biblia mainaig iti nagan ti Dios?

³ Dagidiay nangadal kadagiti nagkauna a Hebreo a manuskrito ti Biblia, kas iti Dead Sea Scrolls, nasdaawda ta namin-adu a nagparang ti Tetragrammaton—ti uppat a letra a Hebreo a mangirepresentar iti nagan ti Dios. Saan laeng nga agparang ti nasantuan a nagan kadagiti nagkauna a Hebreo a manuskrito. Agparang met dayta iti dadduma a kopia ti Greek Septuagint manipud idi maikadua a siglo B.C.E. agingga iti umuna a siglo C.E.

⁴ Nupay adda nalawag a pammaneknek nga agparang iti Biblia ti nagan ti Dios, adu a patarus ti naan-anay a nangikkat iti sagrado a nagan ti Dios. Kinapudnona, dua a tawen laeng kalpasan a nairuar ti New World Translation of the Christian Greek Scriptures idi 1950, naipablaak ti Revised Standard Version. Awan ti masarakan a nagan ti Dios iti dayta a bersion ken saanna a sinurot ti pagannurotan dagiti editor ti American Standard Version idi 1901. Apay? Kuna ti pakauna a sasao: “Ti panangusar iti aniaman a personal a nagan para iti maymaysa a Dios . . . ket saan a maitutop nga aramaten ti amin a Kristiano a Relihion.” Dayta a pamay-an ket tinulad dagiti simmaruno a nagipatarus iti Ingles ken iti dadduma a lengguahe.

5. Apay a nagpateg a mataginayon ti nagan ti Dios iti Biblia?

⁵ Apay a serioso ti panangikabil ken panangikkat iti nagan ti Dios? Ti nalaing nga agipatarus ammona a napateg ti panangtarus iti panggep ti autor. Adda epekto dayta a pannakaammo iti panagipatarusna. Adu a bersikulo ti Biblia ti mangipakita a nagpateg ti nagan ti Dios ken ti pannakasantipikarna. (Ex. 3:15; Sal. 83:18; 148:13; Isa. 42:8; 43:10; Juan 17:6, 26; Ara. 15:14) Pinaltiingan ni Jehova a Dios—ti Autor ti Biblia—dagiti nangisurat iti dayta a kanayon nga usarenda ti naganna. (Basaen ti Ezequiel 38:23.) Ti panangikkat iti nagan ti Dios a rinibu a nagparang kadagiti nagkauna a manuskrito ket mangipakita iti kinaawan panagraem iti Autorna.

6. Apay a nanayonan iti innem ti pagparangan ti nagan ti Dios iti rebisado a New World Translation?

⁶ Adda pay dagiti nainayon nga ebidensia a masapul nga agtalinaed ti nagan ti Dios iti Biblia. Iti 2013 a rebision ti New World Translation, agparang ti nasantuan a nagan iti 7,216 a daras, ad-adu iti 6 ngem iti 1984 nga edision. Dagiti lima a nainayon ket masarakan iti 1 Samuel 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Naisubli dagitoy gapu ta masarakan ti nagan ti Dios kadagitoy a bersikulo iti Dead Sea Scrolls, a naisurat nga immun-una iti nasurok a 1,000 a tawen ngem iti Hebrew Masoretic text. Adda met iti Uk-ukom 19:18 ti maikanem a nainayon a pagparangan ti nagan ti Dios kas resulta ti kanayonan a panangadal kadagiti nagkauna a manuskrito.

7, 8. Ania ti kaipapanan ti nagan a Jehova, ket apay a nakapatpateg dayta?

 ⁷ Para kadagiti pudno a Kristiano, nakapatpateg ti nagan ni Jehova. Mabasa ti kaudian nga impormasion maipapan iti daytoy iti apendise ti 2013 a rebision ti New World Translation. Iti pannakaawat ti New World Bible Translation Committee, ti nagan ti Dios ket naggapu iti Hebreo a berbo a ha·wah,’ a kaipapananna “Pagbalinenna.” * Innaig idi dagiti publikasiontayo daytoy a kaipapanan iti kuna ti Exodo 3:14: “Agbalinakto no Anianto ti Pagbalinak.” Maitunos dayta iti dinakamat ti 1984 nga edision a ti kaipapanan ti nagan ti Dios ket agbalin a Manangtungpal kadagiti karina. * Nupay kasta, ilawlawag ti Appendix A4 iti 2013 a rebision ti New World Translation: “Nupay karaman daytoy nga ideya iti kaipapanan ti nagan a Jehova, saan laeng a dayta ti pilienna a pagbalinan. Ramanenna met no ania ti kayatna a mapasamak mainaig kadagiti parsuana tapno maitungpal ti panggepna.” (Kitaen met ti Giya iti Panagadal iti Sao ti Dios iti p. 5.)

⁸ Pagbalinen ni Jehova dagiti parsuana iti aniaman a kayatna a pagbalinanda. Maitunos iti kaipapanan ti naganna, ti Dios pinagbalinna ni Noe a nalaing nga agaramid iti daong, pinagbalinna met ni Bezalel a nalaing nga agkitikit, pinagbalinna pay a naballigi a mannakigubat ni Gideon, ken pinagbalinna ni Pablo nga apostol iti nasnasion. Wen, napnuan iti kaipapanan ti nagan ti Dios kadagiti adipenna. Gapuna, pulos a saan a laglag-anen ti New World Bible Translation Committee ti kinapateg ti nagan ti Dios babaen ti panangikkat iti dayta iti Biblia.

9. Apay a naipangpangruna ti pannakaipatarus ti Biblia iti dadduma a lengguahe?

⁹ Iti nasurok a 130 a lengguahe a nakaipatarusan ti New World Translation, idaydayawda ti nagan ti Dios babaen ti panangikabilda iti dayta iti umiso a pagparanganna iti sagrado a libro. (Basaen ti Malakias 3:16.) Ngem kadagiti agdama a patarus ti Biblia, masansan nga ikkatenda ti nasantuan a nagan sa sukatanda iti titulo a kas iti “Apo” wenno ti nagan ti maysa a didiosen. Dayta ti maysa kadagiti kangrunaan a rason no apay nga impangpangruna ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova ti mangipaay iti Biblia a mangidaydayaw iti nagan ti Dios a mabalin a magun-odan ti adu a tattao.

10, 11. Ania dagiti parikut ti dadduma a lengguahe nga agipatpatarus iti New World Translation?

¹⁰ Ti panangipatarus iti sagrado a sursurat iti adu a lengguahe ket nangpataud iti adu a parikut iti panagipatarus. Kas pagarigan, sinurot idi ti Ingles a New World Translation ti dadduma nga Ingles a Biblia a nangusar iti Hebreo a sao a “Sheol” kadagiti bersikulo a kas iti Eclesiastes 9:10. Kastoy idi ti mabasa: “There is no work nor devising nor knowledge nor wisdom in Sheʹol, the place to which you are going.” Dagiti agipatpatarus iti sabali a lengguahe parikutda idi daytoy: Ti sao a “Sheol” ket saan nga ammo ti kaaduan kadagiti agbasbasa. Awan met dayta iti diksionarioda ken kasla nagan ti maysa a lugar. Gapuna, napatgan a maipatarus ti kaipapanan ti “Sheol” wenno “Hades” iti Griego kas “the Grave” tapno nalawlawag a maawatan ken umiso ti kaipapananna.

¹¹ Iti dadduma a lengguahe, ti kanayon a panangipatarus iti Hebreo a sao a neʹphesh ken ti Griego a sao a psy·kheʹ iti sao nga umarngi iti Ingles a “soul” ket nangpataud iti pannakariro. Apay? Gapu ta mabalin a ti maawatan ti adu a tattao iti sao a “soul” ket ti di  makita a paset ti tao. Mabalin nga ipakita dayta ti di umiso a kapanunotan a dayta ket kasla al-alia a saan a ti tao a mismo. Naanamongan ngarud a maipatarus ti “soul” sigun iti konteksto. Dayta ket maitunos kadagiti kaipapanan a nadakamaten kadagiti apendise iti New World Translation of the Holy Scriptures—With References. Wen, naipangpangruna ti panagipatarus iti teksto iti pamay-an a nalaka a maawatan, ken masansan a naikabil iti footnote dagiti makatulong sasao.

12. Ania ti dadduma a panagbalbaliw a naaramid iti 2013 a rebision ti New World Translation? (Kitaen met ti artikulo a “Ti 2013 nga Ingles a Rebision ti New World Translation” a masarakan iti daytoy a ruar.)

¹² Gapu kadagiti saludsod manipud kadagiti agipatpatarus, nabigbig a mabalin a tumaud dagiti umasping a di umiso a pannakaawat. Gapuna, idi Septiembre 2007, pinatgan ti Bagi a Manarawidwid a marebisar ti Ingles a New World Translation. Bayat ti pannakarebisar, narepaso ti rinibu a salsaludsod dagiti agipatpatarus iti Biblia. Nasukatan dagiti saanen a maus-usar a sasao iti Ingles ket inkagumaanda a pagbalinen a nalawag ken nalaka a maawatan dagiti sasao a saan a maapektaran ti umiso a kaipapananda. Simmayaat ti Ingles a patarus gapu ta inyaplikarda ti inaramid ti dadduma a lengguahe.—Prov. 27:17.

13. Ania ti rikna ti adu maipapan iti 2013 rebision?

¹³ Ania ti nagbalin nga epekto ti rebisado nga Ingles a New World Translation? Rinibu a surat iti panagyaman ti naawat ti hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova idiay Brooklyn. Ipakita ti komento ti maysa a kabsat a babai ti rikna ti adu: “Ti Biblia ket maysa a lakasa a napno iti napapateg a gameng. Gapu ta nalawag a maawatak dagiti sasao ni Jehova no usarek ti 2013 a rebision, arigna suksukimatek ti tunggal napateg a bato, ket ap-apresiarek ti tabas, silap, kolor, ken pintas dagitoy. Gapu ta naipatarus ti Kasuratan iti nalaka a maawatan a sasao, ad-adda a naam-ammok ni Jehova a kasla maysa nga ama a mangsaksaklot kaniak bayat nga ibasbasana dagiti makaliwliwa a sasao.”

14, 15. Ania dagiti nasayaat nga epekto ti New World Translation a naipatarus iti dadduma a lengguahe?

¹⁴ Saan laeng a ti rebisado nga Ingles a New World Translation ti addaan iti nasayaat nga epekto. Maysa a lakay manipud iti Sofia, Bulgaria  ti nagkomento maipapan iti Bulgarian nga edision: “Nabayagen nga agbasbasaak iti Biblia, ngem daytoy pay laeng ti nabasak a patarus a nalaka a maawatan ken dumanon iti puso.” Kasta met, kinuna ti maysa a kabsat a babai a taga-Albania idi naawatna ti kopiana a New World Translation: “Nakapimpintas a denggen ti Sao ti Dios iti pagsasaomi nga Albanian! Nagsayaat a talaga ti dumngeg ken Jehova iti bukodmi a lengguahe!”

¹⁵ Iti adu a pagilian, nangina ken narigat a magun-odan ti Biblia isu a nagdakkel a bendision ti makaawat iti Biblia. Kuna ti report a naawat manipud Rwanda: “Iti nabayag a panawen, adu dagiti nabayagen nga iyad-adalan dagiti kakabsat ti saan a rimmang-ay gapu ta awan Bibliada. Saanda a kabaelan ti gumatang iti Biblia nga ilaklako ti simbaan. Ken masansan a saanda a maawatan ti kaipapanan ti dadduma a bersikulo, isu a saanda a rimmang-ay.” Nagbaliw ti kasasaad idi addan New World Translation iti lengguaheda. Kinuna ti maysa a pamilia a taga-Rwanda nga addaan iti uppat a tin-edyer: “Agyamyamankami ken Jehova, kasta met iti matalek ken masirib nga adipen iti panangipaayda iti daytoy a Biblia. Nakapangpanglawkami ken awan ti igatangmi iti Biblia para iti tunggal maysa. Ngem ita, addaanen iti Biblia ti tunggal maysa kadakami. Tapno maipakitami ti panagyamanmi ken Jehova, inaldaw a basbasaenmi a sangapamiliaan ti Biblia.”

16, 17. (a) Ania ti kayat ni Jehova para kadagiti adipenna? (b) Ania koma ti determinasiontayo?

¹⁶ Inton agangay, magun-odanto metten iti ad-adu pay a lengguahe ti rebisado a New World Translation. Ikagkagumaan ni Satanas a lapdan dayta a panangikagumaan, ngem agtalektayo a kayat ni Jehova a ti amin nga adipenna mangngeganda ti ibagana iti sasao a nalawag ken nalaka a maawatan. (Basaen ti Isaias 30:21.) Dumtengto ti tiempo a “ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova kas iti dandanum abbonganda ti mismo a baybay.”—Isa. 11:9.

¹⁷ Determinadotayo koma ngarud a mangusar iti amin a sagut ni Jehova, agraman daytoy a patarus a mangidayaw iti naganna. Palubosanyo ngarud a makisarita kadakayo iti inaldaw babaen iti Saona. Gapu ta awan pagpatinggaan ti pannakabalinna, imdenganna a naimbag dagiti kararagtayo. Daytoy a pannakikomunikar ti makatulong kadatayo a mangam-ammo ken suminged ken Jehova bayat nga umun-uneg ti panagayattayo kenkuana.—Juan 17:3.