Ammoyo Kadi?

Yantangay napaut ti kalgaw idiay Israel, ania dagiti pamay-an dagiti nagkauna a nagnaed sadiay tapno masigurado nga adda abastoda a danum?

▪ Iti nagbaetan ti Oktubre ken Abril, matutudo idiay Israel ket no dadduma agayus dagiti danum nga agturong kadagiti ginget. Ngem bayat ti kalgaw, maatianan ti kaaduan kadagitoy a “karayan,” ket mabalin a saan nga agtudo iti adu a bulan. Kasano nga adda latta danum nga abasto dagiti tattao idi panawen ti Biblia?

Narisutda daytoy a problema babaen ti panagaramidda kadagiti pagayusan ti danum iti bakras ti turod. No panawen ti lam-ek, lumasat kadagita dagiti tudo sa agturongda kadagiti pagurnongan ti danum. Medio bangkirig ti atep ti balayda tapno agayus ti tudo kadagitoy a pagurnongan ti danum. Adu a pamilia ti addaan iti bukod a pagurnongan iti danum, a mabalinda a sakduen kas inumen.​—2 Ar-ari 18:31; Jeremias 6:7.

Inaramat met dagiti Israelita dagiti ubbog. Kadagiti nangato a lugar, agsepen ti daga dagiti tudo bayat ti panawen ti lam-ek ket agturongda iti lansad dagiti natangken a bato iti uneg ti daga, sa rummuarda manen kadagiti ubbog. Adda dagiti purok a naibangon iti asideg ti ubbog (Hebreo, en) kas ipasimudaag dagiti lugar a kas iti En-semes, En-rogel, ken En-gedi. (Josue 15:7, 62) Idiay Jerusalem, adda kanal a nailussok iti solido a bato tapno ti danum ti ubbog agayus nga agturong iti siudad.​—2 Ar-ari 20:20.

Kadagiti lugar nga awan ti ubbog, adda bubon (Hebreo, beʼerʹ) a nakali tapno masakdo ti danum iti uneg ti daga, kas iti bubon idiay Beer-seba. (Genesis 26:32, 33) Kunaen ti autor a ni André Chouraqui a “pagsidsiddaawan uray ita dagiti solusion nga inaramid [dagiti Israelita].”

Ania a kita ti balay ti mabalin a nagnaedan ni Abram (Abraham)?

▪ Ni Abram ken ni baketna nagnaedda iti narang-ay a siudad ti Ur idiay Caldea. Ngem imbilin ti Dios a panawanda dayta a siudad ket agnaedda kadagiti tolda. (Genesis 11:31; 13:12) Usigenyo no kasano kadakkel ti panagsakripisioda.

Ti Ur, nga adda ita iti Iraq, ket nakabakab ni Leonard Woolley iti nagbaetan ti 1922 ken 1934. Karaman kadagiti pasdek a nasarakanna ket ti 73 a balay a naaramid iti ladrilio. Iti tunggal balay, naintar dagiti kuarto iti aglawlaw ti nakabite a paraangan. Medio agsalog ti tengnga ti paraangan tapno agayus ti narugit a danum. Kadagiti daddadakkel a balay, adda dagiti kuarto ti sangaili nga addaan iti bukod a kasilias. Adda ti kosina, paginuduan, ken dagiti kuarto dagiti adipen iti makimbaba a kadsaaran. Adda agdan nga umuli iti balkon iti maikadua a kadsaaran a pagnaedan dagiti miembro ti pamilia. Daytoy a balkon ket naipalikmut iti sango ti tunggal kuarto.

“Ti balay . . . , nga addaan iti sementado a paraangan ken napapuraw a diding, bukod a pagayusan ti danum, . . . sangapulo ket dua a kuarto wenno ad-adu pay, ipasimudaagna ti nabaknang a panagbiag,” insurat ni Woolley. “Dagitoy ti balay . . . dagiti babaknang, agtagtagilako, komersiante, eskriba, ken dadduma pay.”

[Ladawan iti panid 19]

Pagurnongan ti danum, Horvot Mezada, Israel

[Credit Line]

© Masada National Park, Israel Nature and Parks Authority

[Ladawan iti panid 19]

Drowing ti balay idi panawen ni Abraham

[Credit Line]

© Drawing: A. S. Whitburn