IDI babassit pay dagiti annakyo, pinagbalinyo kadi a natalged ti pagtaenganyo? Nalabit inakkubanyo dagiti pagsaksakan ti koriente, indulinyo dagiti natadem a bambanag, ken inikkanyo iti barandilias dagiti agdan tapno laeng natalged ti anakyo.

No kasta laeng koma ti kalakana ti panangtaginayon iti kinatalged ti tin-edyer nga anakyo! Ita, ad-adun ti pakadanaganyo, kas iti: ‘Agbuybuya kadi ti anakko iti pornograpia?’ ‘Mangipatpatulod kadi ti balasangko iti makagargari a ladawanna babaen ti selpon?’ Ken ti makapadanag a saludsod, ‘Narugso kadi ti anakko a tin-edyer?’

Adda dagiti nagannak a kanayon a mangbambantay ken mangsipsiput iti amin a garaw dagiti annakda a tin-edyer. Nagangayanna, ad-adda laeng nga inlimed ti adu kadakuada ti mismo nga aramid nga iparparit dagiti nagannakda.

Nabatad a ti panangkontrol ket saan nga isu ti solusion. Ni Jehova a Dios mismo ket saanna nga us-usaren dayta a wagas tapno agtulnog dagiti parsuana, ket rumbeng a kastakayo met kas nagannak. (Deuteronomio 30:19) Gapuna, kasano a matulonganyo dagiti annakyo a tin-edyer a makaaramid kadagiti nainsiriban a desision mainaig iti moral?​—Proverbio 27:11.

Ti maysa a napateg a pamay-an ket ti patinayon a pannakisarita kadagiti annakyo, a rugianyo dayta bayat nga ubbingda pay. b (Proverbio 22:6) Inton agtutubodan, itultuloyyo a kasarita ida. Kas nagannak, dakayo koma ti kangrunaan a gubuayan ti mapagpannurayan nga impormasion. Kuna ni Alicia, maysa a balasang a taga-Britania: “Ipagarup ti adu a tattao a nasaysayaat a dagiti gagayyemmi ti kasaritami maipapan iti seks, ngem saan nga agpayso dayta. Kayatmi a dagiti nagannakmi ti pagtaudan  ti kasta nga impormasion. Agtalekkami iti ibagbagada.”

Bayat a dumakdakkelda, nasken a maammuan dagiti annak ti ad-adu pay maipapan iti seks ngem iti basta pannakayinaw ken pannakayanak laeng. Masapul met a “nasanay dagiti pannakabalin ti pannakaawatda a mangilasin agpadpada iti umiso ken di umiso.” (Hebreo 5:14) Kaipapanan dayta a kasapulanda dagiti prinsipio​—moral a pagalagadan a buklen dagiti natibker a panangmatmat maipapan iti sekso​—ken ti panagbiag maitunos kadagita a panangmatmat. Kasanoyo nga isuro dagiti umiso a prinsipio iti anakyo a tin-edyer?

Usigenyo nga umuna dagiti mismo a prinsipioyo. Kas pagarigan, mabalin a talaga a patienyo a dakes ti pannakiabig wenno panagseks ti saan nga agassawa. (1 Tesalonica 4:3) Mabalin nga ammo dagiti annakyo ti takderyo maipapan iti dayta a banag; mabalin a kabesadoda pay ketdi dagiti teksto ti Biblia a mangsuporta iti panangmatmatyo. No mapagsaludsodanda, mabalin a dagus nga ibagada a dakes ti panagseks sakbay ti panagasawa.

Ngem saan laeng a dayta ti kasapulan. Sigun iti libro a Sex Smart, adda dagiti agtutubo a mangibagbaga nga umanamongda iti kapanunotan dagiti dadakkelda maipapan iti seks. Ngem innayonna: “Saanda a masinunuo ti bukodda a kapanunotan. No kellaat a maipasangoda iti narikut a kasasaad a kasapulan nga ikeddengda no ania ti maiparbeng ken saan, dida ammo ti aramidenda ket talaga nga agpegpeggadda.” Dayta ti nabatad a rason a napateg dagiti prinsipio. Kasanoyo a matulongan ti anakyo a tin-edyer a maaddaan kadagita a prinsipio?

Ibatadyo dagiti prinsipioyo.

Kombinsidokayo kadi a ti seks ket agpaay laeng kadagiti agassawa? No kasta, sibabatad ken kadarato nga ibagayo dayta iti anakyo a tin-edyer. Sigun iti libro a Beyond the Big Talk, ipakita dagiti panagsirarak a “no dagiti nagannak ket silalawag nga ibagada kadagiti annakda a dida anamongan a makiseks dagiti tin-edyer, dakdakkel ti posibilidad a saan nga agdarasudos a makiseks dagitoy a tin-edyer.”

Siempre, kas nadakamaten, ti basta panangibagayo kadagiti prinsipioyo kadagiti annakyo ket saanna nga ipasigurado nga agbiagdanto a maitunos kadagita. Nupay kasta, dagiti natibker a prinsipio a sursuroten ti pamiliayo ket agserbi a pundasion a pangibangonanda kadagiti bukodda a prinsipio. Paneknekan pay dagiti panagadal nga adu nga agtutubo ti mangannurotto met laeng kadagiti prinsipio dagiti nagannakda nupay agparang a saanda nga inannurot dagita bayat ti kinatin-edyerda.

Isuroyo ti amin a kinapudno maipapan iti seks.

Napateg ti panangpakdaar. (1 Corinto 6:18; Santiago 1:14, 15) Ngem iti Biblia, ti seks ket kangrunaan a nadeskribir kas sagut ti Dios, saan ket a kas palab-og ni Satanas. (Proverbio 5:18, 19; Kanta ni Solomon 1:2) No dagiti laeng peggad ti ibagbagayo kadagiti tin-edyeryo, mabalin a maaddaanda iti di umiso, di nainkasuratan a panangmatmat maipapan iti seks. “Sangkadakamat dagiti dadakkelko ti maipapan iti seksual nga imoralidad,” kuna ti agtutubo a ni Corrina a taga-Francia, “isu a negatibo ti panangmatmatko iti seks.”

Siguraduenyo a maammuan dagiti annakyo ti amin a kinapudno maipapan iti seks. Kuna ni Nadia, maysa nga ina a taga-Mexico: “Pasaray ilawlawagko kadagiti tin-edyer nga annakko nga awan pagdaksanna ken normal laeng ti seks, ket insagut dayta ni Jehova a Dios a tagiragsaken dagiti tattao. Ngem agpaay laeng dayta iti agassawa. Mabalin a mangyeg dayta iti kinaragsak wenno panagsagaba, depende iti pannakausarna.”

Tulonganyo ti tin-edyeryo a mangtingiting kadagiti resulta.

Tapno makaaramid dagiti tin-edyer kadagiti umiso a desision iti aniaman a banag  iti biag, nasken nga ammoda no ania dagiti pagpilian ken tingitingenda dagiti pagimbagan ken pagdaksan ti tunggal maysa kadagita. Diyo ipagarup nga umdasen ti basta panangammoda iti umiso ken di umiso. “No pampanunotek dagiti naaramidko a biddut idi agtutuboak,” kuna ti Kristiano a ni Emma a taga-Australia, “maikunak a ti basta panangammo kadagiti pagalagadan ti Dios saanna a kayat a sawen nga umanamongka kadagita. Napateg a mabigbigtayo dagiti pagimbagan dagita a pagalagadan ken dagiti pagdaksan ti di panangannurot kadagita.”

Makatulong ti Biblia, ta adu a bilinna ti pinatalgedan dagiti sasao a mangipakpakaammo kadagiti resulta ti panagaramid iti dakes. Kas pagarigan, ti Proverbio 5:8, 9 igunamgunamna kadagiti agtutubo a dida makiabig ‘tapno saanda a maited iti sabsabali ti dayawda.’ Kas ipakita dagita a bersikulo, dagidiay makiseks sakbay a makiasawada daddadaelenda ti reputasionda, ti relasionda iti Dios, ken ti panagraemda iti bagida. Kasta met, dayta ti mangdismaya iti siasinoman a potensial a pakiasawaanda nga addaan kadagita a galad. No tulonganyo dagiti annakyo a mangutob kadagiti pisikal, emosional, ken naespirituan a peggad ti panangsalungasing kadagiti linteg ti Dios, mapabileg ti determinasionda nga agbiag maitunos kadagita. c

Kuna ni Takao, agtawen iti 18 a taga-Japan: “Ammok a rumbeng nga aramidek ti naimbag, ngem kanayon a lablabanak ti dakes a tarigagay.” Dagiti agtutubo nga addaan iti kasta a rikna ket maliwliwada iti kinapudno a saan laeng nga is-isuda ti kasta. Uray ni apostol Pablo, maysa a nabileg a Kristiano, inadmitirna: “No kayatko nga aramiden ti umiso, ti dakes ti adda kaniak.”​—Roma 7:21.

Nasayaat a maamiris dagiti tin-edyer a saan a kanayon a dakes ti kasta a pannakidangadang. Mabalin a dayta ti mangtignay kadakuada a mangutob no ania a kita ti tao ti kayatda a pagbalinan. Mabalin a dayta ti tumulong kadakuada tapno mapanunotda, ‘Kayatko kadi a siak ti mangiturong iti biagko ken tapno maam-ammodak kas maysa nga addaan iti nasayaat a reputasion ken relasion iti Dios, wenno kayatko kadi a maam-ammodak a nalaka a maisursurot​—maysa a nakapuy a tao a tumultulok lattan kadagiti tarigagayna?’ No addaan ti tin-edyeryo kadagiti naimbag a moral a prinsipio, dayta ti tumulong kenkuana tapno nainsiriban a masungbatanna dayta a saludsod.