Kasano nga Agtalinaed a Nasinged ti Ama iti Anakna a Lalaki?

“APAY a naglaingka Daddy?” Naibaga kadin dayta ti barom? Mabalin a naragsakanka. Ngem naragragsakka manen no inyaplikar ti anakmo ti nainsiriban a balakadmo ken nagunggonaan iti dayta. a​—Proverbio 23:15, 24.

Ngem bayat a dumakdakkel ti anakmo, agtaltalek pay la kadi kenka, wenno dinakan ikabkabilangan? Kasano nga agtalinaed ti kinasingedyo nga agama bayat nga agmatmataengan ti barom? Umuna, usigentayo ti sumagmamano a parikut dagiti amma.

Tallo a Gagangay a Parikut

1. KAAWAN TI PANAWEN: Iti adu a pagilian, dagiti amma ti kangrunaan a mangged para iti pamilia. Masansan nga awanda iti pagtaengan gapu iti trabahoda. Iti dadduma a lugar, nagbassit ti panawen dagiti amma para kadagiti annakda. Kas pagarigan, ipakita ti nabiit pay a surbey idiay France nga awan pay 12 a minuto ti inaldaw a busbosen dagiti amma a mangaywan iti annakda.

PANUNOTEM DAYTOY: Kasano kapaut ti pannakikaduam iti barom? Iti sumaruno a maysa wenno dua a lawas, nasayaat no isuratmo no kasano kapaut ti pannakilangenmo kenkuana? Mabalin a masdaawka iti dagup ti panawen a busbusbosem kenkuana.

2. KAAWAN TI NASAYAAT NGA EHEMPLO: Adda dagiti lallaki a dida unay nakalanglangen ti amada. “Manmano a nakalangenko ni Tatang,” kuna ni Jean-Marie a taga-France. Ania ti epekto dayta kenkuana? “Timmaud dagiti parikut a diak pulos ninamnama,” kunana. “Kas pagarigan, marigatanak a mangiruangan iti nasayaat a pannakisarita kadagiti babbarok.” Iti dadduma a kaso, adda lallaki a makaam-ammo unay iti amada, ngem saan a nasayaat ti relasionda nga agama. Kuna ni Philippe nga agtawen iti 43: “Saan a mayebkas ni tatangko ti dungngona kaniak. Isu nga ita, ikarkarigatak ti agbalin a nadungngo iti anakko.”

PANUNOTEM DAYTOY: Madlawmo kadi a ti relasionmo ken tatangmo ket adda epektona iti agdama a pannakilangenmo iti barom? Madlawmo kadi a no dadduma tultuladem dagiti naimbag ken dakes nga ugali ni tatangmo?

3. KAAWAN TI BALANSE A BALAKAD: Adda dagiti kultura a mangtagtagibassit iti akem ti ama iti panangpadakkel kadagiti ubbing. Kuna ni Luca a dimmakkel iti maysa a pagilian  iti Makinlaud a Europa: “Iti lugarmi, ipapan dagiti tattao a trabaho ti babai ti agaw-awir kadagiti annak.” Iti sabali a kultura, maiparegta kadagiti amma nga istriktuanda ti mangdisiplina. Kas pagarigan, kuna ni George a dimmakkel iti maysa a pagilian iti Africa: “Iti kulturami, saan a makiay-ayam dagiti amma kadagiti annakda ta amkenda a maksayan ti autoridadda. Isu a marigatanak a makilangen iti barok.”

PANUNOTEM DAYTOY: Ania ti manamnama nga akem dagiti amma iti lugaryo? Naisuro kadi kadakuada a dagiti laeng babbai ti agaywan iti annak? Maiparparegta kadi kadagiti amma nga iyebkasda ti ayat ken dungngoda kadagiti annakda, wenno maibilang dayta a di umiso?

No maysaka nga ama a kastoy ti parikutmo, kasano nga agballigika? Usigem dagitoy a singasing.

Kalangenmo ti Anakmo Bayat nga Ubing Pay

Pagaayat dagiti ubbing a lallaki a tuladen ti ammada. Isu a gundawayam dayta a tarigagay ti ubing pay nga anakmo. Kasano ken kaano nga aramidem dayta?

No posible, iramanmo ti anakmo iti inaldaw nga aktibidadmo. Kas pagarigan, agpatulongka kenkuana kadagiti trabaho iti balay. No agsagsagadka, ikkam iti bassit a sagad tapno matulongannaka nga agsagad. Maragsakan la ketdi nga agtrabaho a kaduana ti tao a pagraraemanna, ti amana! Medio mabayag a malpas ti trabaho ngem bumileg ti relasionyo nga agama, ket maisurom kenkuana ti kinagaget. Idi tiempo ti Biblia, naparegta dagiti amma nga iramanda dagiti annakda iti inaldaw nga aktibidadda ken dayta metten ti gundaway nga isuroda ida. (Deuteronomio 6:6-9) Agaplikar pay laeng ita dayta a balakad.

Malaksid ti panangikaduam iti barom iti ar-aramidem, makiay-ayamka met kenkuana. Saan laeng a makaparagsak dayta ta ipakita ti panagsirarak a no makiay-ayam dagiti amma iti annakda, pagbalbalinenda ida a natured ken positibo.

Nakapatpateg ti epekto ti panagay-ayam ti agama. Kuna ti managsirarak a ni Michel Fize: “Ad-adda a mayebkas ti ubing ti riknana no makiay-ayam iti amana.” Bayat ti pannakiay-ayam ti ama, mayebkasna ti dungngona iti barona babaen iti sao ken tignayna. No kasta ti aramidenna, sursuruanna ti anakna a mangipakita iti panangipateg. “Idi ubing pay ti barok,” kuna ni André, a maysa nga ama a taga-Germany, “masansan nga agay-ayamkami. Arakupek, ket nasursurona met nga iparikna ti dungngona kaniak.”

Mapabileg met ti ama ti relasionna iti barona sakbay ti pannaturog. Kanayon nga ibasaam iti estoria bayat a nakaidda, ken denggem nga iyebkasna dagiti nagragsakanna ken dagiti nagparikutanna iti nagmalem. No kasta ti aramidem, nalaklakanto nga iyebkasna kenka ti riknana bayat nga agmatmataengan.

Tunosam Dagiti Paginteresanna

Mabalin a saan nga interesado ti dadduma a tinedyer iti panagregget ti amada a makisarita kadakuada. No kasla likliklikan ti barom dagiti saludsodmo, saanmo koma nga ipapan a dina kayat ti makisarita. Nawaywaya nga ibagana ti riknana no tunosam dagiti paginteresanna.

Ti ama nga agnagan Jacques a taga-France marigatan no dadduma a makisarita iti barona a ni Jérôme. Imbes a pilitenna nga agsao ti anakna, pinadasna a kaay-ayam iti soccer. “Kalpasan ti panagay-ayammi,” kuna ni Jacques, “agtugawkami iti karuotan tapno aginanakami biit. Masansan a dayta ti gundaway nga agipudno ti anakko. Gapu ta duduakami laeng, simmayaat ti relasionmi nga agama.”

Ngem kasanon no saan nga isports ti paggugusto ti barom? Malagip ni André nga agkaduada iti anakna a mangbuya kadagiti bituen. “Agiddakami iti tugaw bayat ti nalamiis a rabii,” kuna ni André. “Sa uminomkami iti tsa  bayat a buybuyaenmi dagiti bituen iti tangatang. Pagsaritaanmi Daydiay nangparsua kadagiti bituen. Pagsaritaanmi dagiti personal a banag ken gistay amin a mapanunotmi.”​—Isaias 40:25, 26.

Kasanon no dimo kayat ti paginteresan ti anakmo? Mabalin nga agsakripisioka a tumunos kenkuana. (Filipos 2:4) “Ad-adda a paginteresak ti isports,” kuna ni Ian a taga-South Africa. “Ngem paggugusto ti barok a ni Vaughan dagiti eroplano ken kompiuter. Gapuna a dagita met ti naginteresak, ket nagbuyakami kadagiti air show ken nagay-ayamkami iti flight simulator iti kompiuter. Gapu ta agkaduakami kadagitoy a nakaay-ayat nga aktibidad, madlawko a nawaywaya a mayebkas ni Vaughan ti riknana.”

Pabilgem ti Kompiansana iti Bagina

“Daddy kitaem!” Kasta kadi ti ibagbaga ti anakmo no adda baro a banag a nasursurona? No tinedyeren, kayatna pay laeng kadi a dayawem wenno anamongam ti naaramidanna? Mabalin a saan. Ngem kasapulanna dayta tapno dumakkel kas manakem nga adulto.

Usigem ti ehemplo ni Jehova a Dios iti pannakilangenna iti maysa kadagiti annakna. Sakbay nga inrugi ni Jesus ti ministeriona ditoy daga, inyebkas ti Dios ti panagayatna babaen kadagitoy a sasao: “Daytoy ti Anakko, ti dungdungnguen, nga inanamongak.” (Mateo 3:17; 5:48) Pudno nga obligasionmo a disiplinaen ken isuro ti barom. (Efeso 6:4) Ngem ikagkagumaam kadi nga iyebkas ti anamongmo iti naimbag a bambanag nga imbaga wenno inaramidna?

Marigatan ti dadduma a lallaki a mangyebkas iti anamong ken panagayatda. Mabalin a dimmakkelda iti pamilia a dagiti laeng kamali ti kitkitaen dagiti nagannak imbes a dagiti naimbag a naaramidan dagiti ubbing. No kasta dagiti nagannakmo, ikagumaam a patanoren iti anakmo ti panagkompiansana iti bagina. Kasano? Ni Luca, a nadakamat itay, kanayon nga iramanna ti anakna a ni Manuel nga agtawen iti 15 iti panangaramid kadagiti trabaho iti balay. Kuna ni Luca: “Masansan nga ibagak ken Manuel nga isu ti mangirugi iti maysa a trabaho sa tulongak no kasapulannak. Kaaduanna a bukbukodna nga aramiden ti maysa a trabaho. Maragsakan iti dayta ken dumakkel ti kompiansana iti bagina. Komendarak no naileppasna. No saan a kontento iti naaramidanna, ibagak latta nga apresiarek ti panagreggetna.”

Mapabilegmo met ti panagkompiansa ti anakmo iti bagina babaen ti panangtulongmo kenkuana a mangragpat iti daddadakkel a plano iti biag. Ngem kasanon no nabayag ti panangragpatna kadagita ngem iti inanamaem? Wenno kasanon no naiduma dagiti planona iti kayatmo? No kasta, usigem dagiti ekspektarem kenkuana. Kuna ni Jacques a nadakamat itay: “Ikagumaak a tulongan ti barok tapno maragpatna dagiti planona. Ngem siguraduek met nga isu ti mangpili kadagita, saan a siak. Sa laglagipek a kasapulan nga agregget a mangragpat kadagita sigun iti kabaelanna.” Matulongamto ti anakmo a mangragpat kadagiti kalatna no denggem dagiti opinionna, komendaram dagiti naimbag a naaramidanna, ken paregtaem nga agtultuloy iti laksid dagiti lapped.

Kinapudnona, saanto a maliklikan dagiti parikut iti relasionyo kas agama. Ngem mabalin a kaykayatto met laeng ti anakmo a nasingedkayo. Asino koma ti madi nga agtalinaed a nasinged iti daydiay tumultulong kenkuana?

[Footnote]