MAYSA idi a naariwanas nga aldaw ti Mayo iti Republika ti Altay​—maysa a nakapimpintas a rehion iti abagatan a laud a suli ti Siberia. Manipud iti tawami, matantan-awanmi ti napupuskol a kabakiran ken natatayag a bantay a naabbungotan iti niebe ti umasul a tuktokda. Daytoy ti Kabambantayan ti Altai, maysa a nagan a naibatay iti Turkic-Mongolian a balikas a kaipapananna ti “nabalitokan.” Ditoy ti pagnanaedan dagiti Altaic​—maysa a grupo dagiti Asiano nga addaan iti bukod a lenguahe.

Sumagmamano pay laeng a tawen a nasursuromi ken baketko ti Russian Sign Language ket bumisbisitakami itan kadagiti sign language a kongregasion ken babassit a grupo dagiti tuleng ken umel a Saksi ni Jehova. Iti daytoy a pagilian, agkikinnaawatan ti nasurok a 100 nga etniko a grupo ken 70 nga agduduma a kultura gapu iti maysa a lenguahe​—ti Russian. Ngem dagiti kakaduami a tuleng agus-usarda iti sabali pay a lenguahe​—ti Russian Sign Language. Nasinged dagiti tuleng iti maysa ken maysa, ken adu ti magagaran a mangpasangbay kadakami ken mangyestoria iti biagda. Kasta ti kapadasanmi idiay Altay.

Naammuanmi nga adda sumagmamano a tuleng ken umel iti bassit a purok a 250 kilometro ti kaadayona manipud iti siudad ti Gorno-Altaysk. Ammomi nga adda dagiti Saksi sadiay ngem dida ammo ti sign language. Pampanunotenmi ti kasasaad dagitoy a tuleng nga Altaic isu a magagarankami a mangbirok kadakuada. Gapu iti dayta, naparegta a sumurot kadakami ti agassawa a tuleng a da Yury ken Tatyana. Nangilugankami kadagiti DVD a publikasion iti sign language ken maysa a DVD player. Nagbalonkami met iti dakkel a thermos, tinapay a napalamanan iti sausage, ken kalutluto a piroshki​—naimas nga empanada dagiti Ruso nga addaan iti repolio ken patatas. Kalpasanna, inispreyanmi ti bagi, kawes, ken sapatosmi iti kemikal a pangontra iti ampas, ta gagangay iti dayta a lugar ti sakit nga encephalitis nga iyakar dayta a parasito.

Naimatanganmi iti dalan dagiti nangayed a buya ti kabambantayan. Nasay-upmi met ti makapasalibukag nga ayamuom dagiti sabong ti hasmin ken lila! Naay-ayokami a makakita iti maysa a pangen ti Siberian nga ugsa nga agngatngatingat iti karuotan. Ti purpurok dagiti Altaic ket buklen ti nagaabay a kayo a balbalay a naatepan iti galba. Masansan nga iti sibay dagitoy a balay, adda dagiti kalapaw a maawagan ayyl  a kaaduanna nga innem ti sulida ken balisungsong ti atepda. Kasla tolda ti langa ti dadduma kadagita ken nakalupkopanda iti ukis ti kayo. Adu kadagiti pamilia nga Altaic ti agnaed kadagiti ayyl manipud Mayo agingga iti Setiembre sada agsubli iti balbalayda iti tiempo ti lam-ek.

Maragragsakan dagiti Saksi iti dayta a lugar a nangpasangbay ken nangitulod kadakami iti pagtaengan ti agassawa a tuleng. Maay-ayatanda a makakita kadakami ken interesadoda a mangammo iti naggapuan ken trabahomi. Gapu ta adda kompiuterda, impilitda a dayta ti mausar idi nangiruarkami iti DVD. Dagus a nagtalna ti amin a kas man la awan ti tao. Naipigket dagiti matada iti kompiuter, a pasaray tuladenda dagiti agsensenias sa agtung-edda ta apresiarenda ti buybuyaenda. Narigatankami a mangatipa iti panagbuyada ta kayatmi nga ilawlawag dagiti damo a mabuya iti DVD, a mangiladawan iti nagpintas a paraiso a daga. Idi nagsardengkami iti maysa nga eksena, inlawlawagmi ti aramidento ti Dios iti sangatauan ken no siasino dagiti agbiagto nga agnanayon iti mabuybuyada a kasasaad. Natukay ti pusomi iti impakitada nga interes ket idi agpakadakamin, imbagada nga adda pay agassawa a tuleng iti sabali a purok a sumagmamano nga oras ti kaadayona.

Gapuna, intuloymi ti nagbiahe iti kabambantayan ken sinurotmi ti agsikkosikko a dalan nga agturong iti maysa a basbassit a purok. Sadiay a nabirokanmi ti pamilia a tuleng​—ti agassawa, ti ubing pay nga anakda, ken ti ina ti asawa a babai​—a maragragsakan iti di ninamnama nga isasangbaymi. Simrekkami iti bassit a ridaw ti balayda nga ayyl a sadiay a nasay-upmi ti ayamuom ti kayo ken keso. Nalawag iti uneg gapu iti nagbukel nga abut iti tuktok ti balisungsong nga atep. Adda puraw a ladrilio a pugon ken dalikan iti maysa a suli, ken natapkalan ti diding iti narangrang a nalabaga a tela. Indasarandakami dagiti agassawa iti taraon dagiti Altaic​—babassit a naprito a donut ken tsa a naikabil iti babassit a tasa. Dinamagmi no napampanunotdan no mabalin ti makigayyem iti Dios. Nagpanunotda. Imbaga ti ina ti babai nga idi ubing pay, mapan iti bantay nga agyatang iti taraon kadagiti didios. Nagwingiwing ken immisem a nagkuna, “Diak ammo no ania ti kaipapanan dayta a kostumbremi.”

Impabuyami ti DVD maipapan iti dayta a topiko ket naragsakanda. Magagaranda a maitultuloy koma ti panagsasaritami, ngem kasano? Nalaka laeng koma ti agteks kadagiti tuleng ngem awan met a pulos antena ti selpon iti dayta a lugar. Isu nga inkarimi a suratanminto ida.

Lumlumneken ti init idi agpakadakami. Lumasatkami manen iti nawatiwat a dalan nga agsubli idiay Gorno-Altaysk. Nakaragragsakkami uray nabambannogkami. Idi agangay, dinamagmi kadagiti Saksi iti siudad no komustan daytoy a pamilia. Naammuanmi nga iti tunggal dua a lawas, mapan ti lalaki iti dakdakkel nga ili tapno agpayadal iti Biblia ken makigimong babaen iti tulong ti maysa a Saksi a babai a makaammo iti sign language. Maay-ayatankami ta nagbunga met laeng ti panagsakripisiomi!

Ti panagbirokmi kadagiti nasingpet nga umel ken tuleng ket mayarig iti panagbirok kadagiti gameng iti kabambantayan. Saan a sayang ti adu nga oras a panagsapsapulmi ta nakakitakami iti gameng iti disso a dimi ninamnama. Kanayonto nga ibilangmi a nabalitokan ti kabambantayan ti Altay ta ipalagipna dagiti napasnek a tattao a naam-ammomi sadiay.