TI UTANG ket mabalin a pakaigapuan ti panagririri wenno panagsisina pay ketdi ti pamilia. Kas pagarigan, natakuatan ti managsirarak a ni Jeffrey Dew a dagiti agassawa nga addaan utang manmanoda nga agkadua, masansan nga agapa, ken saanda unay a naragsak. No utang ken kuarta ti pagsasaritaan, masansan nga agresulta dayta iti napapaut a panagririri, panangbugkaw, panangkabil ken dadduma pay a problema. Di ngarud pakasdaawan a ti panagriri maipapan iti kuarta ti pakaigapuan ti diborsio.

Ti adu nga utang mangpataud met iti sakit a kas iti insomnia, sakit ti ulo, tian, atake ti puso, ken depression. Kuna ni Marta maipapan ken lakayna: “Kasta unay ti pannakaupay ni Luis maipapan kadagiti utangmi ta matmaturog laengen ti ob-obraenna. Ti asawak a dati a pagtaltalkak nagbalinen nga awan maaramidanna.” Sumuko payen ti dadduma gapu iti stress. Kas pagarigan, sigun iti report ti BBC News, maysa nga asawa a babai iti abagatan a daya ti India ti nagpakamatay gapu ta saandan a mabayadan ti utangda nga aggatad iti $840 (U.S.). Inutangna dayta tapno maipaagasna dagiti annakna.

 Ania ti aramidem no agproblema ti pamiliam gapu iti utang? Usigentayo ti sumagmamano a parikut a pakaipasanguan dagiti agassawa no kasanoda a bayadan ti utangda ken ammuen dagiti prinsipio ti Biblia a makatulong kenka a mangsolbar kadagita.

Kuna ni Lukasz: “Basol ni baketko ta gastador ngamin. Ngem ibagana met nga umdas koma ti kuartami no regular ti trabahok.” Kasano a tamingen dagiti agassawa ti utangda tapno saan a dayta ti pakaigapuan ti panagsinada?

Solusion: Agtinnulongkayo a mangbayad iti utang.

Saan a makatulong no apaem ti asawam uray no saan a sika ti nakautang. Ad-adda a makatulong no iyaplikaryo ti balakad ti Biblia iti Efeso 4:31: “Maikkat koma kadakayo ti isuamin a makadangran a kinapait ken unget ken pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao agraman ti isuamin a kinadakes.”

Nasaysayaat no pagtinnulonganyo a bayadan ti utang. Inlawlawag ni Stephanos no kasano a nagtinnulongda ken baketna: “Imbilangmi a problemami a dua ti utang.” Maitunos dayta iti kuna ti Proverbio 13:10: “Babaen iti kinadursok parnuayen laeng ti maysa ti dangadang, ngem kadagidiay agiinnuman a sangsangkamaysa adda ti sirib.” Imbes a solbarem a bukbukodmo, pagsaritaanyo dagiti problema maipapan iti kuarta sa pagtinnulonganyo a bayadan.

Mabalin met a makitinnulong dagiti annakyo. Kastoy ti kapadasan ti ama ti pamilia idiay Argentina: “Kayat ti anakko ti maaddaan iti baro a bisikleta, ngem imbagami kenkuana no apay a saanmi a kabaelan ti gumatang. Nupay kasta, intedmi kenkuana ti bisikleta ni lolona, ket pagay-ayatna met nga usaren dayta. Nasursurok a nagpateg gayam ti panagtitinnulong kas maysa a pamilia.”

“Dakkel ti utangko gapu iti negosiok, ngem ad-adda a dimmakkel idi nagsuek ti ekonomia ti Argentina,” kuna ni Enrique. “Kalpasanna, kasapulan pay a maopera ni baketko. Panagriknak, kasla nailumlomakon iti utang ket saanakon a makalung-aw.” Naibus amin nga urnong ni Roberto a taga-Brazil gapu iti nalugi a negosiona ken nakautang iti 12 a banko. Kunana: “Mabainakon a sumango kadagiti gagayyemko. Pangriknak ket awanen serserbik.”

Ania ti aramidem no maupay, makonsiensia, wenno mabainka gapu iti utangmo?

Solusion: Kontrolem ti panaggastosmo.

 *

1. Ammuem no mano ti agdama a kuartam. Ilistam no mano ti nagasto ti pamiliam iti dua a lawas​—wenno makabulan no praktikal dayta. Inayonmo iti listaam dagiti manmano a paggastuan a kas iti buis, insurance, wenno kawes, sa kuentaem ti binulan nga average.

2. Ikagumaam a manayonan ti birokmo. Mabalinmo ti sumrek iti part-time a trabaho, ag-tutor, ken dadduma pay a panguartaan. Palagip: Dimo ipalubos nga agawen ti trabaho dagiti napatpateg nga aktibidad a kas kadagiti naespirituan nga annongem.

3. Kissayam dagiti paggastuam. Gatangem laeng ti banag a kasapulam, saan a gapu ta sale dayta. (Proverbio 21:5) Kuna ni Enrique a nadakamat itay: “Nasayaat no saanka nga agap-apura a gumatang, ta maikeddengmo no talaga a kasapulam dayta wenno kayatmo laeng.” Adtoy ti sumagmamano a singasing.

• Balay: No posible, umakarka iti balay a  nababbaba ti abangna. No agin-inutka, maksayan dagiti babayadam kas iti danum ken koriente.

• Taraon: Agbalon iti pangaldaw wenno merienda imbes a manganka iti ruar. Usarem dagiti kupon ken tiket ti diskuento. “Makaekonomiaak no gumatangak iti prutas ken nateng kadagiti aglako iti bangketa sakbay nga agawidda,” kuna ni Joelma a taga-Brazil.

• Lugan: Ilakom ti saan unay a maus-usar a lugan ken mantenerem ti adda kenka imbes nga isukatmo iti baro a modelo. Agluganka kadagiti pangpasahero a lugan, wenno magmagnaka laengen no kabaelam.

No naksayanen dagiti paggastuam, ikagumaam nga usaren ti nabati a kuartam para kadagiti napateg a bambanag.

4. Ammuem no mano ti utangmo ken iplanom no kasanom a bayadan. Umuna, ammuem no mano ti interes ti utangmo, kanayonan a babayadam, ti resulta no dimo mabayadan ken no maladaw ti panagbayadmo. Usigem a naimbag ti kontrata ti loan wenno babayadam ta mabalin a mangallilaw dagiti nagpautang. Kas pagarigan, maysa a short-term loan service iti United States ti naikuna nga addaan iti 24 porsiento nga interes ngem iti kinapudnona nasurok gayam nga 400 a porsiento.

Maikadua, usigem no ania kadagiti utangmo ti umun-una a bayadam. Nasayaat no bayadam nga umuna ti utangmo a kadakkelan ti interesna. Mabalin met nga iyun-unam a bayadan ti babassit nga utangmo, ta no bassiten dagiti babayadam iti binulan, nasaysayaat ti riknam. No adda utangmo a dakdakkel ti interesna, mabalin a makatulong no umutangka iti basbassit ti interesna a pagbayadmo iti dayta.

Kamaudiananna, no dika makabayad, makisaritaka iti nakautangam no kasanom a bayadan. Mabalin a dumawatka iti pawayway wenno nababbaba nga interes. Mabalin pay ketdi a kissayan ti nakautangam ti utangmo no bayadam a dagus ti nababbaba a gatad. Agbalin a mapagpiaran ken nadayaw no ilawlawagmo ti kasasaadmo. (Colosas 4:6; Hebreo 13:18) Isurat ti aniaman a tulagan. Uray no saan a napatgan ti immuna a kiddawmo, itultuloymo a kiddawen ti aniaman panagbalbaliw no kasapulan.​—Proverbio 6:1-5.

Siempre, realistiko koma ti panangusigmo iti paggastuam. Mabalin a saan a matungpal uray ti kasayaatan a plano gapu kadagiti di mapakpakadaan a kasasaad. Masansan a ti kuarta ‘mangaramid kadagiti payak maipaay iti bagina kas kadagiti payak ti agila ket tumayab nga umadayo nga agturong iti langlangit.’​—Proverbio 23:4, 5.

No sangkapanunotmo ti utang, mabaybay-am ti dadduma a napateg a bambanag. Kas iti kinuna ni Georgios: “Ti kadakkelan a parikutmi ket naipamaysa ti biagmi iti panagbayad ti utang, isu a mabaybay-an dagiti napateg a bambanag.”

Solusion: Umiso a panangusar iti kuarta.

Iti laksid ti panagreggetmo, mabalin nga adu a tawen nga agbayadka iti nakautangam. Ngem iti agdama, mabalinmo a baliwan ti panangmatmatmo. Imbes a sangkapanunotmo ti kuarta, nainsiriban no ipangagmo ti balakad ti Biblia: “No adda pagtaraon ken pagkawestayo, mapnektayon kadagitoy a banag.”​—1 Timoteo 6:8.

No kontentoka iti agdama a kasasaadmo, makatulong dayta ‘tapno masiguradom ti napatpateg a bambanag.’ (Filipos 1:10) Dagitoy “napatpateg a bambanag” ramanenna ti pannakigayyemmo iti Dios ken iti pamiliam. Kuna ni Georgios a nadakamat itay: “Nupay dimi pay nabayadan amin nga utangmi, saan a dagita ti nakaipamaysaan ti biagmi. Naragragsakkami itan ta ad-adun ti panawenmi kadagiti annakmi ken iti maysa ken maysa. Ad-adu met ti panawenmi nga agkadua kadagiti naespirituan nga aktibidad.”

Makapa-stress dagiti utang ken agkasapulan ti sakripisio tapno mabayadan dagita, ngem sulit met ti panangikagumaan. Aminen ni Andrzej a taga-Poland: “Idi naammuak a ni baketko ti nanggarantor iti dakkel nga utang ti katrabahuanna a saanen a nagpakpakita, nagbalinen a problemado ti pagtaenganmi.” Ngem no lagipenda ken baketna no kasanoda a sinolbar dayta, kinunana: “Kinapudnona, ad-adda a simmingedkami gapu iti panagtinnulongmi a mangsolbar iti problema.”