TULBEK TI NARAGSAK A PAMILIA
No Adda Pisikal a Depekto ti Anakmo
CARLO: * “Adda Down syndrome ti anakmi a ni Angelo. Gapu iti sakitna, masansan a mabannog, ma-stress, ken mapukaw ti rag-omi. Ti panangaywan iti anak nga adda pisikal a depektona kayariganna ti mangaywan iti sangagasut a nasalun-at nga anak. No dadduma maapektaran payen ti panagasawami.”
MIA: “Narigat a makasursuro ni Angelo uray simple laeng a banag isu nga agkasapulan iti adu nga anus. No kasta a nabannogakon, nalakaak la a marurod ken diak makaan-anus ken lakayko. No dadduma dikam agkinnaawatan kadagiti babassit a banag, isu nga agapakamin.”
Malagipmo pay kadi idi naipasngay ti anakmo? Magagaranka la ketdi a mangubba. Ngem madanagan dagiti nagannak a kas kada Carlo ken Mia isu a saanda unay a naragsak idi naammuanda nga adda pisikal a depekto ti anakda.
Adda kadi pisikal a depekto ti anakmo? Mabalin a pampanunotenyo no kabaelanyonto ngata nga aywanan. Ngem dikay maupay. Dagiti nagannak a kas kenka sibaballigi a naaywananda ti anakda nga addaan pisikal a depekto. Usigem ti tallo a problema a mabalin a maipasango kenka ken no kasano a matulongannaka dagiti prinsipio ti Biblia.
UMUNA A PROBLEMA: DIMO MAAKSEPTAR NGA ADDA PISIKAL A DEPEKTO TI ANAKMO.
Adu a nagannak ti maupay no maammuanda nga adda sakit ti anakda. “Idi imbaga dagiti doktor nga adda cerebral palsy ti anakmi a ni Santiago, saanak a mamati,” kuna ni Juliana, maysa nga ina a taga-Mexico. “Kasla nagtupak ti langit kaniak.” Mabalin a marikna met ti dadduma ti kas iti narikna ni Villana, maysa nga ina a taga-Italy. Kunana: “Kayatko ti maaddaan iti anak nupay delikadon para kadagiti babbai a kaedadko. Ita ta adda sakit ti anakko a Down syndrome, sidsidirek ti bagik.”
No maupay wenno sidsidirem ti bagim, laglagipem a normal laeng ti kasta a rikna. Ti sakit ket saan a paset ti orihinal a panggep ti Dios. (Genesis 1:27, 28) Saanna a pinarsua dagiti nagannak a nalakada nga awaten ti saan a normal. Normal laeng nga agladingit ti nagannak no maammuanna nga adda sakit ti anakna. Kasapulan ti tiempo tapno maawatmo ken mairuamka iti baro a kasasaad.
Kasanon no mariknam a sika ti makimbasol iti pisikal a depekto ti anakmo? Laglagipem nga awan ti asinoman a makatarus no kasano a maapektaran ti salun-at ti anakmo gapu iti matawid a sakit, aglawlaw, ken dadduma pay a banag. Iti sabali a bangir, mabalin a pabasolem ti asawam. Imbes nga agpinnabasolkayo, nasaysayaat no agtinnulongkayo ken impamaysayo ti mangaywan iti anakyo.—Eclesiastes 4:9, 10.
SINGASING: Ammuem ti kasasaad ti anakmo. Kuna ti Biblia: “Kasapulan ti sirib tapno maaddaan iti nasayaat a pamilia, ken kasapulan ti pannakaawat tapno bumileg dayta.”—Proverbio 24:3, New Century Version.
Adu ti masursurotayo kadagiti propesional iti medisina ken dagiti mapagtalkan a pagbasaan. Ti panangammo iti kasasaad ti anakmo ket mayarig iti panagsursuro iti baro a lengguahe. Narigat iti damo, ngem masursurom dayta.
Da Carlo ken Mia a nadakamat itay, nagsaludsodda iti doktorda ken iti organisasion nga eksperto iti sakit a Down syndrome. Kunada: “Nakatulong daytoy kadakami a mangtarus iti problema a mabalin a tumaud ken no ania ti maaramidan ti maysa nga adda sakitna a Down syndrome. Nakitami a mabalin met nga agbiag a normal ti anakmi. Makaliwliwa unay daytoy kadakami.”
PADASEM DAYTOY: Ipamaysam ti mabalin a maaramidan ti anakmo. Iplanom dagiti aktibidad a mabalinyo nga aramiden kas maysa a pamilia. No adda nasayaat a maaramidan ti anakmo, komendaram a dagus ken makipagragsakka kenkuana.
MAIKADUA A PROBLEMA: NABAMBANNOGKA KEN KASLA AWAN TI MAKATARUS KENKA.
Panagriknam ket maibus amin a pigsam a mangaywan iti masakit nga anakmo. Kuna ti maysa nga ina a taga-New Zealand: “Sumagmamano a tawenen kalpasan a nadayagnos ti anakko nga adda sakitna nga spina bifida, mabannog ken makasangitak no masobraak ti agtrabaho iti balay.”
Ti sabali pay a problema ket mabalin a kasla awan ti makatarus kenka. Ti anak ni Ben ket adda sakitna a muscular dystrophy ken Asperger’s syndrome. Kuna ni Ben, “Saan a matarusan ti kaaduan a tattao no ania a talaga ti kasasaadmi.”Kayatmo nga adda koma pangipeksaam iti riknam. Ngem kaaduanna a nasalun-at ti annak dagiti gagayyemmo. Isu a bumdengka a makisarita kadakuada.
SINGASING: Agpatulongka ken awatem no adda tumulong. Admitiren ni Juliana a nadakamat itay: “No dadduma, mabainkami ken lakayko nga agpatulong.” Ngem, innayonna, “Naamirismi a kasapulanmi ti tulong ti sabsabali. No adda tumulong kadakami, mariknami nga adda maseknan kadakami.” No adda nasinged a gayyem wenno kapamilia a mangibaga a katugawda ti anakmo iti maysa nga okasion wenno gimong, awatem ken agyamanka. Kuna ti Biblia: “Ti pudno a kadua agayat iti isuamin a tiempo, ken ti kabsat a mayanak no adda rigat.”—Proverbio 17:17.
Aywanam ti salun-atmo. No kasano a masapul a kanayon nga aggasolina ti ambulansia tapno maipanna iti ospital dagiti pasiente, masapul nga agpapigsaka babaen iti nasustansia a taraon, ehersisio, ken inana tapno maitultuloymo nga aywanan ti anakmo. Kuna ni Javier nga adda anakna a paralisado dagiti sakana: “Saan a makapagna ti anakko, isu nga ikagumaak ti mangan iti nasustansia a taraon. Ngamin siak ti mangbagkat kenkuana ken agserbi a sakana!”
Kasano a maaddaanka iti panawen para iti bagim? Agsinnublat ti dadduma a nagannak a mangaywan iti anakda. Isu a makainana ti maysa wenno maaramidna ti dadduma pay a banag. Tapno adda panawenmo nga aginana, kissayam ti tiempom kadagiti di unay napateg a trabaho, nupay narigat nga aramiden dayta. Ngem kas iti kuna ni Mayuri, maysa nga ina a taga-India, “Mairuamkanton iti rutinam.”
Makisaritaka iti nasinged a gayyemmo. Uray dagiti gagayyemmo nga awan masakit nga annakda, makaipaayda iti liwliwa. Mabalinmo met ti agkararag ken Jehova. Talaga kadi a makatulong ti kararag? Ni Yazmin a dua ti anakna nga addaan cystic fibrosis, admitirenna: “Adda dagiti gundaway a pagarupko no matayakon ta marigatanak nga umanges.” Ngem innayonna: “Apaman nga inkararagko ken Jehova a tulongan ken liwliwaennak, sumayaaten ti riknak.”—Salmo 145:18.
PADASEM DAYTOY: Ammuem no ania dagiti taraon nga ipapaunegmo, no kaanoka nga agehersisio, ken kasano kapaut ti turogmo. Tapno adda panawenmo nga aginana, kissayam ti tiempom kadagiti di unay napateg a trabaho. No kasapulan, baliwam ti iskediulmo.
MAIKATLO A PROBLEMA: AD-ADU TI TIEMPO A BUSBUSBOSEM ITI MASAKIT NGA ANAKMO NGEM ITI DADDUMA A KAPAMILIAM.
No adda sakit ti maysa nga anak, mabalin a maapektaran no ania ti mabalin a taraon ken pagpasiaran ti pamilia, ken no kasano kaadu ti tiempo dagiti nagannak a mangasikaso iti tunggal anak. Kas resultana, mabalin a marikna ti dadduma nga annak a nabaybay-anda. Maysa pay, mabalin a ti laeng masakit nga anak ti as-asikasuen dagiti nagannak nga uray la maapektaranen ti relasionda nga agassawa. Kuna ni Lionel a maysa nga ama a taga-Liberia: “No dadduma ibaga ni baketko a diak unay maseknan iti anakmi ta isu a kanayon ti mangas-asikaso. Panagriknak ket awan panagraemna kaniak, isu a no dadduma, makarurodak.”
SINGASING: Tapno marikna dagiti annakmo nga ipatpategmo ida, mangyiskediulka iti pagay-ayatda nga aramiden. Kuna ni Jenney a nadakamat itay: “Pasaray mangaramidkami iti espesial a banag para iti inauna nga anakmi, kas koma iti pannanganmi iti paboritona a restawran.”
Tapno nabileg ti relasionyo nga agassawa, iwayaanyo ti agsarita ken agkadua nga agkararag. Kuna ni Aseem a maysa nga ama a taga-India nga adda kissiw ti anakna: “Nupay mabambannog ken maupaykami nga agassawa, ikagumaanmi ti agsarita, ken agkadua nga agkararag. Kada agsapa, sakbay a makariing dagiti annakmi, pagsaritaanmi ti maysa a teksto ti Biblia.” Dadduma nga agassawa agsaritada sakbay a maturogda. Ti panagtungtongyo ken ti napasnek a kararagyo ti mangpabileg iti relasionyo nga agassawa kadagiti tiempo a marigatankayo. (Proverbio 15:22) Kas iti kinuna ti maysa nga agassawa, “dadduma kadagiti nakallalagip a kanito iti biagmi ket bayat ti karirigatan a kasasaad.”
PADASEM DAYTOY: Komendaram ti dadduma pay nga annakmo iti aniaman a maitulongda iti masakit a kabsatda. Kanayon nga ipariknam ti ayat ken panangapresiarmo kadakuada ken iti asawam.
POSITIBOKA KOMA A KANAYON
Inkari ti Biblia a dandanin pukawen ti Dios ti amin a sakit ken pisikal a depekto a mangparparigat kadagiti ubbing ken nataengan. (Apocalipsis 21:3, 4) Iti dayta nga aldaw, “awanto ti agtataeng nga agkuna: ‘Masakitak.’” *—Isaias 33:24.
Kabayatanna, nupay adda pisikal a depekto ti anakmo, agballigika latta. Kuna da Carlo ken Mia a nadakamat itay: “Dika maupay no kasla marigatanka unayen. Panunotem nga adu dagiti nasayaat a bambanag maipapan iti anakmo.”
^ par. 3 Nabaliwan dagiti nagan iti daytoy nga artikulo.
^ par. 29 Adu pay ti mabasam maipapan iti kinasalun-at nga inkari ti Biblia iti kapitulo 3 ti libro nga Ania a Talaga ti Isursuro ti Biblia? nga impablaak dagiti Saksi ni Jehova.
ISALUDSODMO ITI BAGIM . . .
- Ania ti aramidek tapno kanayon a nasalun-atak iti pisikal, emosional, ken naespirituan?
- Kaano ti naudi a panangkomendarko iti dadduma nga annakko gapu iti tulongda?