IDI Abril 2006, adda makapakigtot a damag kadagiti diario iti intero a lubong. Maysa a grupo dagiti eskolar ti nangiruar iti publiko ti linaon ti kabbaro a takuatda a nagkauna a sursurat a napauluan “Ebanghelio ni Judas.” Sigun kadagitoy nga artikulo, patien dagiti eskolar a dagitoy a sursurat ti naan-anay a mangbalbaliw iti pannakaammotayo maipapan ken Judas, ti adalan a nangliput ken Jesus. Kunaen pay dagiti eskolar a bannuar (hero) ni Judas ta isu laeng kano ti makatarus ken Jesus, isu nga inyawatna a mapapatay gapu ta kiniddaw kano dayta ni Jesus.

Agpayso kadi dagitoy a sursurat? Ken no agpayso man dayta, adda kadi ipakaammona a nailemmeng nga impormasion maipapan kadagiti nagkauna a tattao a kas kada Judas Iscariote, Jesu-Kristo, wenno dagiti nagkauna a Kristiano? Apektaranna kadi ti pannakaawattayo maipapan iti Kristianidad?

Saan pay a sigurado no kasano a nasarakan ti “Ebanghelio ni Judas.” Imbes a nasarakan ken pinatalgedan dagiti arkeologo, basta nakitada lattan kadagiti paglakuan iti antigo idi maudi a paset ti dekada ‘70 wenno nasapa a paset ti dekada ‘80. Mabalin a nasarakan dayta idiay Egipto idi 1978 iti maysa a nabaybay-an a tanem, nalabit iti uneg ti kueba. Maysa kadagiti uppat a nagsisina a sursurat a linaon ti codex (maysa a klase ti nagkauna a libro) a naisurat iti Coptic (lengguahe a nagtaud iti nagkauna nga Egipto).

Gapu ta nayakar ti codex manipud iti namaga a klima ti Egipto a nakaidulinanna iti adu a siglo, nangrugin a marunot ken mapirsay. Idi 1983, ti codex ket apagbiit a naipakita iti sumagmamano nga eskolar; ngem nakanginngina isu a saan a nagatang. Nagpartak ti pannakadadael ti codex gapu ta adu a tawen a nabaybay-an ken saan a nasayaat ti pannakaidulinna. Idi 2000, ginatang dayta ti maysa a Swiss nga aggatgatang ken aglaklako kadagiti antigo a bambanag. Idi agangay, intedna dayta iti maysa a grupo dagiti eksperto manipud nagduduma a pagilian. Babaen ti tulong ti Maecenas Foundation for Ancient Art ken ti National Geographic Society,  inkagumaan ti grupo a matarimaan ken mapreserba ti codex ta napirsayen ti dadduma a pasetna. Ikeddeng met daytoy a grupo no kasano kabayagen ti codex ken ipatarusda ti linaonna.

Babaen ti sistema a carbon-14, naammuanda a ti codex ket addan sipud pay idi maikatlo ken maikapat a siglo C.E. Ngem patien dagiti eskolar a ti Coptic text ti “Ebanghelio ni Judas” ket nasapsapa pay a naipatarus manipud iti orihinal a Griego. Kaano ngarud ti orihinal a pannakaisurat ti “Ebanghelio ni Judas”?

Damo a nadakamat ti sursurat a naawagan iti “Ebanghelio ni Judas” kadagiti sursurat ni Irenaeus, maysa nga agkunkuna a Kristiano ken autor idi maudi a paset ti maikadua a siglo C.E. Iti librona nga Against Heresies, insurat ni Irenaeus ti maipapan iti maysa kadagiti adu a grupo a kontraenna ti pannursuroda: “Ibagada a ti traidor a ni Judas laeng ti makaammo iti panangliput ken intungpalna dayta. Gapu kenkuana mariribukto ti amin nga adda ditoy daga ken idiay langit. Nangpataudda iti parparbo nga estoria nga inawaganda iti Ebanghelio ni Judas.”

Ti kangrunaan a panggep ni Irenaeus ket kontraenna ti nadumaduma a sursuro dagiti Agnostiko a Kristiano, nga agkunkuna nga adda espesial a pannakaammoda. Adu a grupo ti mangbukel iti Gnostisismo, ket tunggal grupo adda bukodna a pannakaawat iti ipapanda a kinapudno. Insaknapda dagiti pannursuroda babaen kadagiti sursuratda a nagwaras idi maikadua a siglo C.E.

Masansan a kunaen dagiti Agnostiko nga ebanghelio a saan a naawatan dagiti nalatak nga apostol ni Jesus ti mensahena ken adda nalimed a pannursuro nga imbagana iti sumagmamano laeng kadakuada. * Patien ti dadduma a Agnostiko a ti lubong a pagnanaedan ti tao ket maysa a pagbaludan. Gapuna, ti “dios a namarsua” iti Hebreo a Kasuratan ket nababbaba a dios ngem iti natantan-ok a didios. Patienda a daydiay addaan espesial a pannakaammo matarusanna a masapul a mawayawayaan manipud iti pisikal a bagina.

Dayta a patpatien ti nakaibasaran ti “Ebanghelio ni Judas.” Mangrugi kadagiti sasao a: “Daytoy ti nalimed a sasao nga imbaga ni Jesus ken Judas Iscariote, tallo nga aldaw sakbay a sinelebraranna ti Paskua. Imbagana dagitoy a sasao iti las-ud ti walo nga aldaw.”

Daytoy kadi a codex ti insurat ni Irenaeus, a naipagarup a napukaw iti adun a siglo? Kuna ni Marvin Meyer a miembro ti umuna a grupo a nanganalisar ken nangipatarus iti daytoy a codex, a ‘daytoy nga ababa a sasao ni Irenaeus ket kapadpada la unay ti Coptic text a napauluan iti Ebanghelio ni Judas.’

Iti “Ebanghelio ni Judas,” nagkatawa ni Jesus nga addaan pananglais idi saan a natarusan dagiti adalanna ti ibagbagana kadakuada. Ngem kadagiti 12 nga apostol, ni laeng Judas ti nakatarus iti pudpudno a kasasaad ni Jesus. Isu nga imbaga kenkuana ni Jesus “dagiti palimed maipapan iti pagarian.”

Ti damo a panangipatarus ti grupo dagiti eskolar ket naimpluensiaan kadagiti imbaga ni Irenaeus maipapan iti ebanghelio. Iti patarusda, ni Judas laeng ti adalan ni Jesus a nakatarus iti palimed ken “makagteng” iti “pagarian.” Nakabirok dagiti naallilaw nga apostol iti kasukat ni Judas, ngem isunto ti agbalin a “maika-13 nga espiritu” a “nasaysayaat ti kasasaadna [ngem iti dadduma nga adalan]” ta kuna ni Jesus, “idatonmonto ti tao a naikawes kaniak.”

Dagiti nalatak nga autor ken eskolar iti nagkauna a Kristianidad ken Gnostisismo a da Bart Ehrman ken Elaine Pagels, dagus a nangipablaakda iti bukodda  a pannakaawat ken komentario iti “Ebanghelio ni Judas” nga umasping unay iti immuna a patarus ti orihinal a grupo. Ngem di nagbayag kalpasanna, inyebkas ti dadduma pay nga eskolar a kas kada April DeConick ken Birger Pearson ti pannakaseknanda. Imbagada a tapno maawisda ti atension ti media, dagus nga impablaak ti National Geographic Society ti nagkauna a sursurat. Kasta met, saan a nasurot ti kadawyan a proseso sakbay a maipablaak, kas koma iti panangrepaso ti grupo dagiti eksperto.

Kinuna da DeConick ken Pearson nga idi rinepasoda ti dadduma a kangrunaan a seksion ti sumagmamano a paset ti codex, nakitada a saan nga umiso ti panangipatarus dagiti immuna nga eskolar. Sigun iti panangipatarus ni DeConick, ni Jesus inawaganna ni Judas iti “Maika-13 a Demonio,” saan a ti “maika-13 nga espiritu.” * Silalawag met nga imbaga ni Jesus a saan nga umuli ni Judas iti “pagarian.” Imbes a ‘nalalaing’ ngem iti dadduma nga adalan, kinuna ni Jesus ken Judas: “Sika ti kadaksan kadakuada amin. Ta idatonmonto ti tao a naikawes kaniak.” Sigun iti panangmatmat ni DeConick, ti “Ebanghelio ni Judas” ket maysa a nakakatkatawa nga estoria maipapan iti amin nga apostol. Ti konklusion da DeConick ken Pearson iti daytoy nga “Ebanghelio ni Judas” ket saan a bannuar ni Judas.

Ibilangda man a bannuar wenno demonio ni Judas iti daytoy nga ebanghelio, awan kadagiti nangsukimat iti linaon daytoy a surat ti nangibaga nga umiso daytoy nga impormasion. Kuna ti Bart Ehrman: “Saan nga Ebanghelio nga insurat ni Judas, wenno asinoman nga agkunkuna a nangisurat. . . . Saan ngarud nga Ebanghelio a naisurat iti panawen ni Judas wenno insurat ti asinoman a makaam-ammo kenkuana . . . Saan ngarud a maysa a libro a mangipaay kadatayo iti kanayonan nga impormasion maipapan iti pudno a napasamak idi panawen ni Jesus.”

Ti “Ebanghelio ni Judas” ket maysa a Agnostiko a sursurat idi maikadua a siglo C.E., nga orihinal a naisurat iti Griego. Pagdedebatean pay laeng dagiti eskolar no daytoy baro a natakuatan nga “Ebanghelio ni Judas” ket kapada dagiti sursurat a tinukoy ni Irenaeus. Ngem ti “Ebanghelio ni Judas,” nalawag a paneknekanna nga adda idi tiempo nga inserrek dagiti ulbod a Kristiano dagiti pannursuroda, a nakaigapuan ti pannakabingbingayda iti nadumaduma a grupo. Imbes a paneknekanna a di umiso ti Biblia, ti “Ebanghelio ni Judas” patalgedanna ti impakdaar dagiti apostol, kas iti insurat ni Pablo iti Aramid 20:29, 30: “Ammok a kalpasan ti ipapanawko . . . manipud kadakayo tumakderto dagiti tattao ket agsaodanto iti tiritir a bambanag tapno iyadayoda a pasuroten kadakuada dagiti adalan.”