“ADDA arapaapko.” Limapulo a tawenen ti napalabas, idi Agosto 28, 1963, dayta ti kinuna ti Americano a lider ti civil rights a ni Martin Luther King Jr. iti kalatakan a palawagna. Babaen kadagita a makagutugot a sasao, inyebkas ni King ti arapaap wenno namnamana nga addanto aldaw nga agbiag dagiti tattao nga awan ti panangidumduma. Nupay imbagana dayta kadagiti dumdumngeg kenkuana idiay Estados Unidos, nagtignay met dagiti tattao iti adu a nasion a mangitungpal iti dayta.

Tallo a bulan kalpasan a nagpalawag ni Martin Luther King Jr., idi Nobiembre 20, 1963, inaprobaran ti nasurok a 100 a pagilian ti United Nations ti Declaration on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination. Kasta met ti inaramid ti dadduma a pagilian kadagiti simmaruno a tawen. Amin dagita a nagsayaat a panggep ket mangpataud iti saludsod nga, Ania ti resulta dayta a panagreggetda?

Idi Marso 21, 2012, kinuna ti U.N. Secretary-General a ni Ban Ki-moon: “Adu a napapateg a tulagan ken pamay-an—kasta met ti nasaknap a plano dagiti lider iti intero a lubong—a manglapped ken mangikkat iti panangidumduma iti puli, panagbuteng ken pananggura kadagiti ganggannaet, ken dadduma pay a kinapanatiko. Ngem agtultuloy latta nga agsagsagaba ti minilion a tattao iti intero a lubong gapu iti panangidumduma iti puli.”

Uray kadagiti pagilian a nangikagumaan a malapdan ti panangidumduma iti puli, tumaud latta ti saludsod: Talaga kadi a naikkaten dagiti tattao ti panangidumduma wenno laplapdanda laeng? Kuna ti dadduma a nakatulong dayta tapno malapdan ti diskriminasion, ngem talaga a saanna a naan-anay a maikkat ti panangidumduma. Apay? Ngamin ti diskriminasion ket aramid a makita ken mapatawan ti dusa, idinto ta ti panangidumduma ket nainaig iti panunot ken rikrikna isu nga awan ti linteg a mangkontrol iti dayta.

Gapuna, aniaman a panangikagumaan a mangikkat iti panangidumduma ket masapul a saan laeng a pasardengen dayta no di ket baliwanna ti panangmatmat ken rikrikna ti maysa iti sabali a tao. Posible kadi daytoy? No wen, kasano? Ammuentayo ti sumagmamano a kapadasan a makatulong kadatayo tapno makitatayo a saan laeng a kabaelan ti tao ti agbalbaliw no di ket adda banag a makatulong kadakuada a mangaramid iti kasta.

Linda: Naipasngayak idiay South Africa. Asinoman a saan a puraw a taga-South Africa ket ibilangko a nababbaba, awan adalna, saan a mapagtalkan, ken adipen laeng dagiti puraw a tattao. Ugalikon ti mangiduma ket diak madmadlaw dayta. Ngem nagbalbaliw ti panangmatmatko idi nagadalak iti Biblia. Naammuak a ti “Dios saan a mangidumduma” ken napatpateg ti linaon ti puso ngem iti kolor ti kudil wenno lengguahetayo. (Aramid 10:34, 35; Proverbio 17:3) Nakatulong kaniak ti Filipos 2:3 tapno maparmekko ti panangidumduma no ibilangko a natantan-ok ti maysa ngem siak. Nakatulong kaniak ti panangyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia tapno ipakita ti pannakaseknan iti sabsabali aniaman ti pulida. Ita, saanakon a mangidumduma.

Michael: Dimmakkelak iti lugar a kaaduan nga agnanaed ket puraw nga Australiano, isu  a nakaro ti panangidumdumak kadagiti Asiano, nangruna kadagiti Tsino. Iti naminsan nga agmanmanehoak iti lugan adda nakitak nga Asiano, imbabak ti sarming ti tawa sa impukkawko ti “Hoy, agawidkan sika nga Asiano!” Ngem idi nagadalak iti Biblia, naammuak ti panangmatmat ti Dios kadagiti tattao. Ay-ayatenna ida sadinoman ti naggapuanda ken aniaman ti langada. Natignayak ket nasukatan iti ayat ti gurak kadakuada. Nakaskasdaaw dayta a panagbalbaliw. Ita, pagay-ayatkon ti makilangen kadagiti tattao aniaman ti nasion wenno pulida. Maragragsakanakon ta limmawa ti panangmatmatko iti biag.

Sandra: Ni nanangko ket taga-Umunede iti Delta State, Nigeria. Ngem ti pamilia ni tatangko ket taga-Edo State ken Esan ti lengguahena. Gapu iti daytoy a nagdumaanda, ti pamilia ni tatangko nakaro ti panangidumduma ken nanangko agingga iti ipapatayna. Isu nga inkarik a diak pulos makilangen kadagiti Esan ti lengguahena ken diakto pulos makiasawa iti taga-Edo State. Ngem idi nagadalak iti Biblia, nagbaliwen ti panangmatmatko. Yantangay kuna ti Biblia a ti Dios ket saan a mangidumduma ken makaay-ayo ti asinoman nga agbuteng kenkuana, asinoak koma a manggura kadagiti tattao gapu iti tribu wenno lengguahena? Binalbaliwak ti panangmatmatko ken nakikappiaak iti pamilia ni tatangko. Nagbalinak a naragsak ken naaddaanak iti talna ti panunot gapu ta inyaplikarko dagiti prinsipio ti Biblia. Nakatulong met daytoy kaniak tapno sumayaat ti pannakilangenko iti sabsabali aniaman ti puli, lengguahe, wenno nasionda. Idi agangay, nakiasawaak iti taga-Edo State nga Esan ti lengguahena.

Apay a nakatulong ti Biblia kadagitoy a tattao ken iti dadduma pay a mangikkat iti nakaro a gura ken panangidumduma? Gapu ta ti Biblia ket Sao ti Dios. Addaan dayta iti bileg a mangbalbaliw iti panangmatmat ken rikna ti maysa a tao. Kasta met, ipakita pay ti Biblia no ania ti kasapulan tapno maikkat amin a panangidumduma.

Nupay makatulong ti pannakaammo iti Biblia a manglapped ken mangikkat iti gura, adda pay dua a banag a masapul a mapukaw sakbay a maikkat a naan-anay ti panangidumduma. Umuna, ti basol ken kinaimperpekto ti tao. Nalawag a kuna ti Biblia: “Awan ti tao a saan nga agbasol.” (1 Ar-ari 8:46) Gapuna, kasanoman ti panangikagumaantayo, adda lablabanantayo kas insurat ni apostol Pablo: “No kayatko nga aramiden ti umiso, ti dakes ti adda kaniak.” (Roma 7:21) Isu a no maminsan, tumaud latta iti imperpekto a pusotayo dagiti “makadangran a panagrasrason” a mangituggod iti panangidumduma.—Marcos 7:21.

Maikadua, ti impluensia ni Satanas a Diablo. Isu ket dineskribir ti Biblia a “mammapatay” ken “mangyaw-awan iti intero a mapagnaedan a daga.” (Juan 8:44; Apocalipsis 12:9) Dayta ti makagapu a nasaknap ti panangidumduma ken awan ti maaramidan ti tao a mangikkat iti kinapanatiko, diskriminasion, panangikisap iti puli, ken dadduma pay a kita ti panangidumduma iti puli, relihion, ken kagimongan.

Gapuna, sakbay a maikkat a naan-anay ti panangidumduma, masapul a mapukaw pay ti basol, kinaimperpekto, ken ti impluensia ni Satanas a Diablo. Ipakita ti Biblia nga aramidento dayta ti Pagarian ti Dios.

Insuro ni Jesu-Kristo kadagiti adalanna nga ikararagda iti Dios: “Umay koma ti pagariam. Maaramid koma ti pagayatam, kas sadi langit, kasta met iti daga.” (Mateo 6:10) Ti Pagarian ti Dios ti mangikkat iti amin a kinaawan hustisia a pakairamanan ti amin a kita ti panangidumduma.

Inton dumteng ti Pagarian ti Dios ken iturayanna ti intero a daga, ‘maparautanto’ ni Satanas wenno awanton ti impluensiana. Gapuna, “saannan a mayaw-awan dagiti nasion.” (Apocalipsis 20:2, 3) Addanton ti “baro a daga” wenno kagimongan ti tao a sadiay “agtaeng ti kinalinteg.” *—2 Pedro 3:13.

Agbalinto a perpekto ken awanan basol dagiti agnaed iti nalinteg a kagimongan dagiti tattao. (Roma 8:21) Kas iturayan ti Pagarian ti Dios, “saandanto a mangaramid iti aniaman a panangdangran wenno mangpataud iti aniaman a panangdadael.” Apay? “Agsipud ta ti daga sigurado a mapnonto iti pannakaammo ken Jehova.” (Isaias 11:9) Iti dayta a tiempo, maammuanto ti amin a tattao ti daldalan ni Jehova ken tuladenda ti makaay-ayo a personalidadna. Awanton ti amin a panangidumduma, “ta awan ti panangidumduma iti Dios.”—Roma 2:11.