Iti Imperio ti Roma, adu ti nagbalin nga adipen gapu iti panangparmek ti militar wenno panangkidnap. Mailako dagiti kautibo ken gagangay a didan makasubli iti pagtaengan wenno pamiliada.

Nadagsen ti trabaho dagiti adipen kadagiti pagminasan, idinto ta nalaglag-an ti trabaho kadagiti talon ken pagtaengan. Maisuot kadagiti adipen ti ukkor a landok nga adda nakasurat a magunggonaan ti asinoman a mangisubli iti naglibas nga adipen iti amona. Dagidiay maulit-ulit nga aglibas ket mamarkaan ti mugingda iti letra nga F a kaipapananna ti fugitive (naglibas).

Dakamaten ti libro ti Biblia a Filemon a pinagsubli ni apostol Pablo iti amona a ni Filemon ti naglibas nga adipen a ni Onesimo. Nupay adda kalintegan ni Filemon a mangdusa ken Onesimo, imbaga kenkuana ni Pablo nga ‘awatenna a siaasi’ maitunos iti ayat ken panaggayyem.—Filemon 10, 11, 15-18.

Ti Fenicia a dandani kapadpada ti Lebanon ita ket nalatak gapu iti purpura a tina dagiti taga-Tiro a naipanagan iti siudad ti Tiro. Ni Ari Solomon iti nagkauna nga Israel nagusar iti “purpura a de lana” idiay templo nga inaramid dagiti nalaing a trabahador.—2 Cronicas 2:13, 14.

Ti purpura dagiti taga-Tiro ti kapatgan idi a tina gapu iti pamay-an ti pannakapataudna. Umuna, agkalapda iti adu a murex shellfish * iti baybay. Ngamin, agkasapulan iti 12,000 a murex shellfish tapno makapataud iti tina para iti maysa laeng a kawes. Maikadua, maikkat iti balayda dagiti biruruko iti baybay tapno maala dagiti organo a mangpatpataud iti tina. Dagiti agar-aramid iti tina asinanda sa paanginan ken ibilagda iti tallo nga aldaw. Kalpasanna, ikabilda ti tina iti pagkargaan sa ipaburekda iti danum ti baybay iti sumagmamano nga aldaw.

Iti ginasgasut a tawen, babaen ti komersio ken panangkolonia, binukbukodan ti Fenicia ti aglako ken agpataud iti purpura dagiti taga-Tiro. Dagiti pakalaglagipan ti panangpataudda iti tina ket masarakan iti intero a Baybay Mediteraneo agingga iti laud kas iti Cádiz, Spain.