Bayat ti naglabas a tawtawen, dakkel ti ngimmatuan ti bilang dagiti agtutubo nga agpakpakamatay iti dadduma a nasion. Apay? Agpegpeggad kadi ti anakmo?

Iti daytoy nga artikulo

•  Annak ken panagpakamatay—apay a masapul a pagdanagan dayta dagiti nagannak?

•  Kasano a maammuam no agpegpeggad ti anakmo?

•  Kasanon no mapampanunot ti anakmo ti agpakamatay?

 Iti United States, manipud 2009 agingga iti 2019, immadu iti 40 porsiento ti bilang dagiti estudiante iti hayskul nga addaan iti sintoma ti depresion. Immadu met ti agpakpakamatay iti dayta a tiempo. a

 “Naidumduman dagiti pakarigatan a pakaipaspasanguan dagiti agtutubo ita . . . Grabe ti epekto dagitoy a problema iti mental a salun-atda.”—Vivek H. Murthy, U.S. Surgeon General.

 Prinsipio ti Biblia: “Ti naladingit nga espiritu ibusenna ti pigsa.”—Proverbio 17:22.

 Usigem dagitoy a pagilasinan.

•   Pasamak. Naipasango kadi ti anakmo iti nasaem a pasamak—napaay, nakisina, wenno natay ti maysa nga ipatpategna iti biag? No wen, nakarkaro kadi ti epekto dayta kenkuana ngem iti pampanunotem?

•   Kababalin. Iyad-adayo kadi ti anakmo ti bagina kadagiti gagayyem wenno kapamiliana wenno napukawna ti ganasna kadagiti aktibidad a dati a kaykayatna? Binaybay-anna kadin dagiti banag a napateg kenkuana?

•   Dagiti ibagbagana. Adda kadi ibagbaga ti anakmo maipapan iti ipapatay wenno adda kastoy nga ibagbagana, “Nasaysayaat la koman no matayakon”? Ibagbagana kadi a saanna a kayat ti agbalin a padagsen kenka?

   Siempre, mabalin a ‘ti la adda a maibagbagana’ no dadduma. (Job 6:3) Ngem mabalin a dadduma kadagita ket pagilasinan nga agpatpatulong. Isu nga ikkam a dagus iti atension ti aniaman nga ibaga ti anakmo maipapan iti ideya a kayatnan ti matay.

 No ibaga ti anakmo a napanunotna dayta, mabalin nga isaludsodmo, “Napampanunotmo kadi no kaano wenno kasano nga aramidem dayta?” Ipakita ti sungbatna no kasano kakaron ti situasion.

 “Kas nagannak, baka ditay kayat nga idamag dagita kadagiti annaktayo ta mabutengtayo no ania ti ibagada. Ngem no ti ibagada ket ti talaga a marikriknada, saan kadi a nasaysayaat a maammuam?”—Sandra.

 Prinsipio ti Biblia: “Dagiti panunot ti puso ti tao ket kas iti adalem a danum, ngem iyaon dagita ti tao nga adda pannakatarusna.”—Proverbio 20:5.

•   Siaanus nga ammuem ti pampanunoten ken rikrikna ti anakmo. Umuna, komendaram ta imbagana ti pudno. Kalpasanna, mabalinmo nga ibaga: “Kayatko a maawatan ti talaga a marikriknam. Iyestoriam kaniak ti mapaspasamak iti biagmo” wenno “Mabalinmo kadi nga ibaga ti marikriknam no mapampanunotmo ti agpakamatay?”

   Siaanus a denggem ti sungbat ti anakmo. Saanmo koma a tagtagilag-anen ti marikriknana wenno ibagam a dagus ti “solusion.”

   Prinsipio ti Biblia: “Sisasagana koma ti tunggal maysa a dumngeg iti sabali, ngem natanang nga agsao ken di nalaka nga agpungtot.”—Santiago 1:19, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.

•   Agplanoka tapno natalged ti anakmo. Tulongam a mangpanunot ken mangisurat iti sungbatna kadagiti sumaganad:

   Seniales. Ania ti gagangay nga ar-aramiden wenno pampanunotenna sakbay la unay a mapanunotna ti agpakamatay?

   Makatulong nga aktibidad. Ania dagiti aktibidad a makatulong kenkuana tapno saan unay a ma-stress ken saanna a mapanunot ti agpakamatay?

   Makatulong nga indibidual. Adda kadi dagiti tattao a mabalin nga asitgan ti anakmo no kasapulanna ti tulong? Mabalin a sika, ti sabali pay a mapagtalkan nga adulto, maysa a doktor, wenno ahensia a nasanay a tumulong kadagiti agpampanunot nga agpakamatay.

   Prinsipio ti Biblia: “Sigurado nga agballigi dagiti plano ti nagaget.”—Proverbio 21:5.

•   Alertoka koma. Kanayon nga imonitormo ti situasion, uray no kasla sumaysayaaten ti rikna ti anakmo.

   “Idi imbaga ti anakko a saannan a mapampanunot ti agpakamatay, impagarupko nga awanen ti problemana, ngem nagkamaliak. No addanto manen sabali a problema ti maysa, baka mapanunotnanto manen ti agpakamatay, ket mabalin a bigla a mapasamak dayta.”—Daniel.

   Tulongam ti tin-edyermo a mangbigbig iti nagpateg a kinapudno maipapan iti marikriknana: Temporario laeng dagita. “Kasla dayta iti paniempo,” kuna ti libro a The Whole-Brain Child. “Agpaypayso ti tudo, ket maagtayo no agkalintuduantayo sa ibagatayo a saan met a talaga nga agtudtudo. Ngem maagtayo met no panunotentayo a saanen a pulos aginit.”

•   Ipasiguradom ti suportam iti anakmo. Ibagam kenkuana nga ay-ayatem ken manamnamana ti suportam. Sa ibagam pay, “Aramidek ti amin tapno kayam a sanguen daytoy.”

   Prinsipio ti Biblia: “Ti pudno a gayyem agayat iti amin a tiempo ken maysa a kabsat a mapangnamnamaan no adda rigat.”—Proverbio 17:17.