TULADENYO TI PAMMATIDA | ELIAS
Nagibtur Agingga iti Panungpalan ti Biagna
Nadamag ni Elias a natayen ni Ari Acab. Mabalin a mapanunottayo ti lakayen a propeta a mangap-apros iti barbasna, a kumitkita iti adayo bayat a laglagipenna ti adu a tawen a panagan-anusna iti kinadakes dayta nga ari. Nakaad-adu ti inibturanna! Nabutbuteng, nakamkamat, ken dandani napapatay gapu ken Acab ken iti asawana a ni Reyna Jezebel. Awan man la ti inaramid ti ari a nangpasardeng ken Jezebel idi imbilinna a mapapatay ti adu a propeta ni Jehova. Gapu iti kinaagumda, nagkaduada a nangiplano iti pannakapapatay ti inosente ken nalinteg a lalaki a ni Nabot agraman dagiti annakna. Isu nga imbaon ni Jehova ni Elias a mangipakaammo iti mensahe ti panangukomna ken Acab ken iti intero a pamiliana. Ita, matungtungpalen ti sao ti Dios. Natay ni Acab iti pamay-an a kas iti impakpakauna ni Jehova.—1 Ar-ari 18:4; 21:1-26; 22:37, 38; 2 Ar-ari 9:26.
Nupay kasta, ammo ni Elias a masapul nga agtultuloy nga agibtur. Sibibiag pay ni Jezebel ket determinado a mangitultuloy iti dakes nga impluensiana iti pamiliana ken iti intero nga Israel. Adu pay ti pakaipasanguan ni Elias ken adu pay ti masapul nga isurona iti gayyemna ken sumukatto kenkuana a ni Eliseo. Isu a pagsasaritaantayo ita ti tallo a maudi nga annongen ni Elias. Bayat nga ad-adalentayo no kasano a nakatulong ti pammatina tapno makapagibtur, makitatayto no kasanotayo a pabilgen ti pammatitayo iti daytoy nariribuk a tiempo a pagbibiagantayo.
Panangukom ken Ocozias
Ti anak da Acab ken Jezebel a ni Ocozias ti ari itan ti Israel. Imbes a makasursuro iti resulta ti inar-aramid dagiti nagannakna, tinuladna ketdi ti kinadakesda. (1 Ar-ari 22:52) Nagdaydayaw met ken Baal a kas kadakuada. Gapu iti panagdaydayaw ken Baal, nagaramid dagiti tattao iti kinadakes, kas iti prostitusion iti templo ken uray pay ti panagidaton kadagiti ubbing. Adda ngata makapagbalbaliw ken Ocozias ket iti kasta, matulonganna dagiti iturayanna nga agsubli manen ken Jehova?
Bigla a naaksidente ti arogante nga ari. Natnag iti rehas ti pangatepan ti balayna ket nakaro ti pannakadangranna. Uray no agngangabiten ti biagna, saan latta a nagpatulong ken Jehova. Imbes ketdi, nangibaon kadagiti mensahero a mapan iti Ekron a siudad dagiti kalabanda a Filisteo tapno damagenda iti didiosen a ni Baal-zebub no adda pay namnamana nga umimbag. Nakapungtot unay ni Jehova. Nangibaon iti anghel a mangibaga ken Elias a lapdanna dagidiay a mensahero. Pinagsubli ida ti propeta ket impaidanonna iti ari ti nadagsen a mensahe. Nakaro ti basol ni Ocozias ta nagtignay a kasla awan Dios ti Israel. Gapuna, inkeddeng ni Jehova a saanen nga umimbag ni Ocozias.—2 Ar-ari 1:2-4.
Saan latta a nagbabawi ni Ocozias. Dinamagna: “Ania idi ti langa ti lalaki a simmang-at a sumabet kadakayo ket kalpasanna sinaona kadakayo dagitoy a sasao?” Imbaga dagiti mensahero a nakasuot daytoy a lalaki iti simple a kawes ti maysa a propeta. Dagus nga imbaga ni Ocozias: “Isu dayta ni Elias.” (2 Ar-ari 1:7, 8) Makapainteres ta alisto a nailasin nga isu dayta ni Elias babaen laeng iti nanumo a badona. Ipakita dayta a simple ti biagna ken nakapokus iti panagserbi ken Jehova. Sigurado a saan a kasta ti pakabigbigan ni Ocozias ken dagiti nagannakna ta naagum ken materialistikoda. Ipalagip kadatayo ti ulidan ni Elias a masapul a surotentayo ti balakad ni Jesus a pagtalinaedentayo a simple ti biagtayo ken agpokustayo iti kapatgan.—Mateo 6:22-24.
Gapu ta determinado nga agibales, nangibaon ni Ocozias iti 50 a soldado agraman ti panguluenda a mangtiliw ken Elias. Idi nasarakanda ni Elias a “situtugaw iti tapaw ti bantay,” a iti nagan ti ari, imbilin ti nauyong a panguluen a “sumalog” ni Elias, a mabalin a kaipapananna a papatayenda. Agasem! Ammo dagidiay a soldado a ni Elias ket “lalaki ti pudno a Dios” ngem binutbuteng ken pinangtaanda latta. Nagdakkel a kamali dayta! Imbaga ni Elias iti panguluen: “Ala ket, no maysaak a lalaki ti Dios, bumaba koma ti apuy manipud langlangit ket ibusennaka ken ti limapulom.” Dagus a nagtignay ti Dios! “Ti apuy bimmaba manipud langlangit ket inibusna isuna ken ti limapulona.” (2 Ar-ari 1:9, 10) Nalawag nga ipalagip ti nagsaem a nagbanagan dagidiay a soldado a saan a tagtagilag-anen ni Jehova ti pananguy-uyaw ken saan a panangrespeto kadagiti adipenna.—1 Cronicas 16:21, 22.
Nangibaon manen ni Ocozias iti sabali a panguluen ken 50 a soldado. Nauy-uyong ti maikadua a panguluen ta saan a nakasursuro iti ipapatay dagidiay a 51 a soldado uray nakitana dagiti dimmapo a bagida a mabalin a naiwarawara iti igid ti bantay. Maysa pay, saanna laeng a tinulad ti nauyong a bilin ti immuna a panguluen a “sumalog” ni Elias no di ket ninayonanna pay iti “darasem”! Nagtangken a talaga ti ulona! Isu a natayda met laeng a kas iti immuna a grupo. Ngem natangtangken pay ti ulo ti ari. Saan latta a nagnakem ta nangibaon manen iti maikatlo a grupo dagiti soldado. Ngem masirib ti maikatlo a panguluen. Sipapakumbaba nga immasideg ken Elias ken nagpakaasi a saanda koma a matay. Kas adipen ti Dios, impakita ni Elias ti asi ni Jehova iti reaksionna iti dawat ti napakumbaba a panguluen. Imbilin ni Jehova babaen iti anghel a sumurot ni Elias kadagitoy a soldado. Nagtulnog ni Elias ket inulitna ti mensahe ti panangukom ti Dios iti dakes nga ari. Natay ni Ocozias kas iti imbaga ti Dios. Nagpaut laeng iti dua a tawen ti panagturayna.—2 Ar-ari 1:11-17.
Kasano a nakapagibtur ni Elias uray no nasukir ken rebelioso dagiti tattao iti aglawlawna? Nagpateg dayta a saludsod kadatayo ita. Napadasam kadin ti nadismaya gapu ta saan a dimngeg iti balakadmo ti maysa nga ipatpategmo ket pinilina latta ti agaramid iti dakes? Kasanotayo a maibturan ti kasta a pannakaupay? Adda maadaltayo iti pannakasarak dagiti soldado ken Elias “iti tapaw ti bantay.” Saantay a masigurado no apay nga adda ni Elias sadiay, ngem maibagatayo a kas tao a managkararag, mabalin a nakitana a nasayaat dayta a naulimek a lugar tapno maaddaan iti nadekdekket a relasion iti ay-ayatenna a Dios. (Santiago 5:16-18) Mabalintay met ti maaddaan iti regular a personal a pannakisarita iti Dios, nga awagantay iti naganna ken ibagatayo kenkuana dagiti pakaringgoran ken problematayo. Iti kasta, ad-adda a makapagibturtayo uray no darasudos ken nasukir dagiti adda iti aglawlawtayo.
Panangyawat iti Responsabilidad
Nadanonen ti tiempo a panangipasa ni Elias iti annongenna. Kitaentayo ti inaramidna. Bayat a pumampanawda ken Eliseo iti ili ti Gilgal, kinombinsir ni Elias ni Eliseo nga agbati sadiay ta mapan nga is-isuna idiay Bethel, nga agarup 11 a kilometro ti kaadayona. Ngem natibker ti sungbat ni Eliseo. Kinunana: “Kas sibibiag ni Jehova ken kas sibibiag ta kararuam, saankanto a panawan.” Idi nakasangpetdan iti Bethel, imbaga manen ni Elias ken Eliseo nga isu ket mapan nga agmaymaysa idiay Jerico, nga agarup 22 a kilometro ti kaadayona. Saan a nagbaliw ti sungbat ni Eliseo. Iti maikatlo a gundaway, kasta manen ti imbaga ni Elias idi addada idiay Jerico sakbay nga agturongda iti Karayan Jordan, a 8 a kilometro ti kaadayona. Ngem natibker latta ti ub-ubing a lalaki iti desisionna. Saanna a kayat a panawan ni Elias!—2 Ar-ari 2:1-6.
Nangipakita ni Eliseo iti nagpateg a kababalin—napudno nga ayat. Kasta nga ayat ti impakita ni Ruth ken Noemi, ti kita ti ayat a sititibker a naikumit iti ipatpategna ken saanna a kayat ti sumina. (Ruth 1:15, 16) Kasapulan ti amin nga adipen ti Dios dayta nangnangruna ita. Makitkitatayo kadi ti kinapateg dayta a kababalin a kas ken Eliseo?
Natukay la ketdi ti puso ni Elias iti napudno nga ayat ti ub-ubing a gayyemna. Gapu iti dayta, naaddaan ni Eliseo iti pribilehio a makakita iti maudi a milagro ni Elias. Inyablat ni Elias ti opisial a kawesna iti Karayan Jordan a mabalin a naapres ken adalem ti dadduma a pasetna. Nabisngay ti danum! Nakita met dayta ti “limapulo a lallaki iti annak dagiti mammadto” a mabalin a karaman iti umad-adu a grupo dagiti lallaki a masansanay a mangidaulo iti pudno a panagdaydayaw iti nasion. (2 Ar-ari 2:7, 8) Posible a ni Elias ti mangsansanay kadakuada. Adda idi tiempo sumagmamano a tawenen ti napalabas a narikna ni Elias nga is-isunan ti nabati a matalek iti daga. Sipud idin, binendisionan ni Jehova ti panagibtur ni Elias babaen ti panangipalubosna a makita daytoy a propeta ti dakkel a panagrang-ay ti pudno a panagdaydayaw.—1 Ar-ari 19:10.
Idi nakaballasiwdan iti Jordan, imbaga ni Elias ken Eliseo: “Kiddawem no ania ti rebbeng nga aramidek maipaay kenka sakbay a maalaak kenka.” Ammo ni Elias a dimtengen ti tiempo ti ipapanawna. Saan a nagimon kadagiti maawatto a pribilehio ken kinapopular ti ub-ubing a gayyemna. Imbes ketdi, sidadaan ni Elias a tumulong kenkuana iti amin a kabaelanna. Daytoy laeng ti indawat ni Eliseo: “Pangngaasim, a ti dua a kapaset iti espiritum umay koma kaniak.” (2 Ar-ari 2:9) Saanna a kayat a sawen a dumawdawat ni Eliseo iti mamindua ti kaadu ti nasantuan nga espiritu a naawat ni Elias. Imbes ketdi, dawdawatenna ti tawid a kas iti maaw-awat ti inauna nga anak a lalaki, a sigun iti linteg, isu ti makaawat iti kadakkelan wenno doble a tawid tapno maaramidanna dagiti baro a responsabilidadna kas ulo ti pamilia. (Deuteronomio 21:17) Kas naespirituan nga agtawid ken Elias, sigurado a nakitana a masapul a maaddaan iti kinatured a kas ken Elias tapno maitungpalna dagiti annongenna.
Sipapakumbaba nga intalek ni Elias dayta ken Jehova. No ipalubos ni Jehova a makita ni Eliseo ti laklakay a propeta a ni Elias inton alaen ti Dios, kayatna a sawen a wen ti sungbat ti Dios iti kiddaw ni Eliseo. Di nagbayag, bayat a magmagna daytoy dua a nabayagen nga aggayyem, “nga agsasaoda bayat ti pannagnada,” adda nakaskasdaaw a napasamak!—2 Ar-ari 2:10, 11.
Sigurado a nakatulong ti panaggayyem da Elias ken Eliseo tapno maibturanda dagiti narigat a situasion
Adda karkarna a lawag iti tangatang ket umas-asideg nga umas-asideg dayta. Mabalin a mapanunottayo ti dumardaranudor ken bumanesbes nga uni bayat a bigla a nagallawig, wenno nagangin iti nakapigpigsa. Napakuyogan dayta iti nalawag a banag nga umas-asideg iti dua a lallaki. Ket gapu iti dayta, napuersada nga agsina nga urayda la natumba gapu iti siddaawda. Ti nakitada ket maysa a karuahe a kasla umap-apuy. Ammo ni Elias a dimtengen ti tiempona. Naglugan ngata iti dayta? Awan ti ibaga ti salaysay. Ngem aniaman ti napasamak, nariknana nga ipangpangato isuna ti allawig!
Masmasdaaw ni Eliseo a mangbuybuya iti dayta! Gapu ta makitkitana daytoy makapaamanga a pasamak, ammonan a sigurado nga ikkan ni Jehova iti “dua a kapaset” ti kinatured ni Elias. Ngem saan a dayta ti pampanunoten ni Eliseo ta malidlidayan unay. Saanna a sigurado no papanan ti ipatpategna a lakayen a gayyem ngem mabalin a pampanunotenna a saannan a makita pay ni Elias. Impukkawna: “Amak, amak, ti pakigubat a karuahe ti Israel ken dagiti kumakabaliona!” Buybuyaenna ti in-inut nga iyaadayo ti ipatpategna a mannursuro. Gapu iti ladingit, pinigis ni Eliseo dagiti kawesna.—2 Ar-ari 2:12.
Bayat a maipangpangato ni Elias, mangmangngegna ngata ti sangit ti nabati a gayyemna? Naglua met ngata wenno naganug-og pay ketdi? Ditay masigurado ngem ammona a nakatulong kenkuana ti kasta a klase ti gayyem tapno maibturanna dagiti narigat a nakaipasanguanna. Makasursurotayo iti ulidan ni Elias. Makigayyemtayo kadagiti mangay-ayat iti Dios ken mangar-aramid iti pagayatanna!
Ti Maudi nga Annongenna
Sadino ti napanan ni Elias? Adda dagiti relihion a mangibagbaga nga innala isuna ti Dios idiay langit. Ngem imposible dayta. Ginasut a tawen kalpasanna, imbaga ni Jesu-Kristo nga awan ti immuli idiay langit nga immun-una kenkuana. (Juan 3:13) Isu a no mabasatayo a “ni Elias nagpangato iti allawig nga agturong iti langlangit,” isaludsodtayo, Ania a langlangit? (2 Ar-ari 2:11) Nausar iti Biblia ti “langlangit” a mangtukoy saan laeng nga iti ayan ni Jehova no di ket iti pay mismo a tangatang nga ayan dagiti ulep ken pagtaytayaban dagiti billit. (Salmo 147:8) Dayta a langit—iti tangatang—ti nakaipangatuan ni Elias. Ania ti napasamak kalpasanna?
Inyakar laeng ni Jehova ti maipatpateg a propeta iti baro nga annongenna iti pagarian ti Juda, a kaabay ti pagarian ti Israel. Ipakita ti Biblia a mabalin a nagserbi pay ni Elias sadiay iti nasurok a pito a tawen. Ti dakes nga ari a ni Jehoram ti agturturay idi iti Juda. Innalana kas asawa ti anak da Acab ken Jezebel isu a nagtultuloy latta ti kinadakesda. Binilin ni Jehova ni Elias a mangaramid iti surat a mangipakaammo iti panangukomna ken Jehoram. Kas naipakpakauna, nagkas-ang ti ipapatay ni Jehoram. Nakarkaro pay, kuna ti salaysay: “Awan ti limdaang iti ipapatayna.”—2 Cronicas 21:12-20, Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia.
Anian a naiduma ni Elias iti dayta a dakes a lalaki! Ditay ammo no kasano ken kaano a natay ni Elias. Ngem ammotay a saan a kas ken Jehoram, nga awan ti nagladingit iti ipapatayna. Kailiw ni Eliseo ti gayyemna. Sigurado a kasta met ti narikna ti dadduma a matalek a propeta. Ipatpateg latta ni Jehova ni Elias ta agarup 1,000 a tawen kalpasanna, inusarna ti langa dayta a maay-ayat a propeta iti sirmata ti panagbalbaliw ti langa ni Jesus. (Mateo 17:1-9) Kayatmo kadi ti maaddaan iti pammati a kas iti adda ken Elias tapno maibturam ti aniaman a rigat? Ikagumaam ngarud ti makigayyem kadagiti mangay-ayat ken Jehova a Dios, itultuloymo ti agpokus iti panagserbi kenkuana, ken kanayon nga agkararagka a naimpusuan. Sapay koma ta maaddaanka iti permanente a lugar iti puso ti naayat a Dios, ni Jehova!
a Adda dagiti eskolar a nangibaga a ti bantay a nadakamat ditoy ket ti Bantay Carmelo, a ditoy nga inabak ni Elias dagiti propeta ni Baal babaen iti tulong ti Dios sumagmamano a tawenen ti napalabas. Ngem saan nga espesipiko nga ibaga ti Biblia no ania dayta a bantay.