Mabalin nga agpadpada a makapagagar ken makapadanag a panunoten ti pumanaw iti poder dagiti nagannakmo. Kasanom a maammuan no nakasaganakan nga agbiag a bukbukodmo?

•  Panunotem a naimbag dagiti rasonmo

•  Kuentaem ti magastos

•  Ti kuna dagiti padam nga agtutubo

 Nakaad-adu ti mabalin a rason a kayatmon ti pumanaw iti balayyo, ket saan a nainsiriban ti dadduma kadagita. Kas pagarigan, inamin ti agtutubo a ni Mario, “Kayatko idi ti pumanaw tapno malibasak dagiti responsabilidadko iti balaymi.”

 Ti agpayso, posible a basbassit ti wayawayam no pumanawka. “No pumanawka iti balayyo,” kuna ti 18 ti tawenna a ni Onya, “sikan ti mangdalus iti pagyanam, agsapul para iti pagtaraonmo, agbayad kadagiti paggastuam, ket awan dagiti nagannakmo a dagus a tumulong kenka!”

 Ti punto: Masapul a maawatam no apay a kayatmon ti pumanaw iti poder dagiti nagannakmo tapno maammuam no talaga a nakasaganakan.

 Imbaga ni Jesus: “Asino kadakayo a kayatna ti mangbangon iti torre ti saan nga agtugaw nga umuna ket pattapattaenna ti magastos, tapno kitaenna no adda umanay a pangleppasna iti dayta?” (Lucas 14:28) Kasanom a pattapattaen, wenno kuentaen, ti magastos iti panagbiag a bukbukodmo? Panunotem a naimbag dagitoy a punto.

  RESPONSABLEKA KADI NGA AGIGGEM ITI KUARTA?

 Kuna ti Biblia: “Ti kuarta agpaay a salaknib.”​—Eclesiastes 7:​12.

•  Marigatanka kadi nga agurnong?

•  Gastadorka kadi?

•  Masansan kadi nga agutangka?

 No wen ti sungbatmo iti maysa kadagita a saludsod, posible a marigatanka nga agbiag a bukbukodmo uray no panagkunam ket nakamaymayat dayta!

 “Pimmanaw ni manongko idi agtawen iti 19. Iti laeng makatawen, naibusen ti urnongna, naguyod ti luganna, saanen a kayat a pautangan ti banko, ken nagpakpakaasi nga agsubli idiay balay.”​—Danielle.

 Ti maaramidam ita: Damagem kadagiti nagannakmo no mano ti magasgastoda iti binulan. Ania dagiti baybayadanda ken kasanoda nga ibadyet ti sueldoda tapno makabayadda? Kasanoda nga agur-urnong?

 Ti punto: No masursurom ti agiggem iti kuarta bayat nga addaka pay laeng iti poder dagiti nagannakmo, nalaklakamton a sanguen ti adu a paggastuan inton pumanawkan iti balayyo.

DISIPLINADOKA KADI?

 Kuna ti Biblia: “Tunggal maysa awitennanto ti bukodna nga awit.”​—Galacia 6:5.

•  Manangitantanka kadi?

•  Masapul kadi nga ipalagip pay dagiti nagannakmo nga aramidem dagiti trabaho iti balay a naitalek kenka?

•  Saanmo kadi a sursuroten ti curfew iti balayyo?

 No wen ti sungbatmo iti maysa kadagita a saludsod, posible a mas marigatanka nga agbalin a responsable inton pumanawkan iti balayyo.

 “No agbiagkanton a bukbukodmo, addanto dagiti saanmo a magustuan nga aramiden ngem masapul nga ileppasmo. Awanton ti mangibaga kenka nga aramidem dagita isu a masapul a sursuruem a magustuan dagita ken surotem ti eskediulmo.”​—Jessica.

 Ti maaramidam ita: Padasem iti makabulan nga aramiden dagiti trabaho iti balayyo a kabaelam a leppasen. Kas pagarigan, dalusam ti balayyo a siksika, labaam dagiti murengmo, makitiendaka, aglutoka iti pangrabii, ken aginnawka kalpasanna. Makatulong daytoy tapno makitam no anianto ti biagmo inton pumanawkan iti balayyo.

 Ti punto: Nakapatpateg ti agbalin a disiplinado no kayatmonto ti pumanaw iti poder dagiti nagannakmo.

MAKONTROLMO KADI TI EMOSIONMO?

 Kuna ti Biblia: “Iwaksiyo amin dagita manipud kadakayo, pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a sasao.”​—Colosas 3:8.

•  Marigatanka kadi a makibagay?

•  Marigatanka kadi a mangkontrol iti riknam?

•  Kaykayatmo kadi a maaramid dagiti bambanag iti kayatmo a pamay-an?

 No wen ti sungbatmo iti maysa kadagita a saludsod, posible a marigatankanto a makikadua iti kakuartom​—wenno inton agangay, iti asawam.

 “Naammuak dagiti pagkapuyak idi addan kakuartok. Nasursurok a diak namnamaen a maanusan ti dadduma dagiti madi a kababalinko no mais-stress-ak. Nagbirokak iti nasaysayaat a pamay-an a mangsango iti stress.”​—Helena.

 Ti maaramidam ita: Sursuruem a pakibagayan dagiti nagannak ken kakabsatmo. Ti agpayso, ti panangtratom kadagiti pagkapuyan dagiti kabbalaymo ita ket isunto met laeng ti panangtratom kadagiti pagkapuyan dagiti agbalin a kaduam inton agangay.

 Ti punto: Ti panagbiag a bukbukodmo ket saan a pamay-an tapno malibasam dagiti responsabilidadmo. Agkasapulan dayta iti panagsagana. Apay a dika makisarita kadagiti nakapagballigi nga agbiag a bukbukodda? Damagem no ania dagiti inaramidda a pagbabbabawyanda wenno ania dagiti naammuanda koma idin a sada la naammuan ita. Makatulong ti panangaramidmo iti dayta iti aniaman a dakkel a desision nga aramidem!