Nayanakak iti maysa a napanglaw a pamilia idiay Tiranë, ti kapital ti Albania. Mapagtalkan ni tatangko ken adu nga oras nga agtrabaho tapno maitedna ti kasapulanmi. Ngem marigrigatkami latta. Idi ubingak, maladladingitanak ta napanglawkami. Manmanoak idi a maaddaan iti sapatos ken kanayon a kurang ti makmakanko.

 Ubingak pay laeng, agtaktakawakon. Panagriknak idi, matultulongak ti pamiliak. Ngem di nagbayag, tiniliwdak dagiti polis. Isu nga idi 1988, idi 14 anyosak, inserreknak ni tatangko iti reform school (eskuelaan a tumultulong iti panagbalbaliw dagiti menor de edad a nakabasol iti linteg). Dua a tawenko idiay ket nasursurok ti ag-welding. Idi rimmuarakon, diak kayaten ti agtakaw ngem awan met ti nabirokak a trabaho. Adu a tattao iti Albania ti saan a makabirok iti trabaho gapu ta nagulo ti politika. Dismayadoak isu a nakikaduaak manen kadagiti dati a barkadak ket agtaktakawak manen. Di nagbayag, naarestokami ken nasentensiaankami a maibalud iti tallo a tawen.

 Idi nakaruarakon iti pagbaludan, intultuloyko ti agaramid iti krimen. Bimmaba ti ekonomia ti Albania ket nakagulgulo ti pagilian. Ngem adu latta ti mabirbirokak a kuarta gapu kadagiti illegal a trabahok. Naminsan, adda armasmi a napan nagtakaw ket naaresto ti dua a kaduami. Pimmanawak iti Albania tapno saanak a maibalud iti nabayag. Iti dayta a tiempo, nagkasarkamin iti asawak a ni Julinda, ken addan anakmi a lalaki.

 Napankami iti England. Planok idin ti mangabaruanan a kaduak ti asawak ken ti anakko. Ngem marigatanak a mangbalbaliw kadagiti dati nga aramidko. Di nagbayag, agar-aramidak manen iti krimen. Agilaklakoak iti droga ket dadakkel a kuarta ti maig-iggamak.

 Ania ti makuna ni Julinda iti panaglaklakok iti droga? Ibagana kadakayo: “Dimmakkelak iti Albania, isu nga ar-arapaapek ti bumaknang. Ar-aramidek ti amin tapno sumayaat ti biagmi. Pampanunotek idi a sumayaat ti biagmi no adu ti kuartami, isu a sinuportarak ni Artan iti panagulbod, panagtakaw, ken panaglakona iti droga tapno makabirokkami iti kuarta.”

 Nagbalbaliw ti biagmi idi 2002. Nagpukaw a kasla angep dagiti plano ken arapaapmi a sumayaat ti biagmi. Natiliwak bayat nga agibibiaheak iti adu a droga isu a naibaludak manen.

 Diak napupuotan a matultulongannak gayamen ti Biblia. Idi 2000, adda naam-ammo ni Julinda a Saksi ni Jehova ken nakipagadal iti Biblia kadakuada. Saanak idi nga interesado ta panagkunak ket boring ti panagadal iti Biblia ngem maay-ayatan ni Julinda. Imbagana: “Dimmakkelak iti relihioso a pamilia, isu a napateg kaniak ken resrespetuek ti Biblia. Talaga a kayatko a maammuan dagiti isursuro ti Biblia, ken maragragsakanak no agad-adalkami kadagiti Saksi. Ammok nga umiso dagiti isursuro ti Biblia. Nakatulong kaniak dagiti nasursurok isu nga adda dagiti nabalbaliwak iti biagko. Ngem ibilangko latta a kuarta ti mangparagsak kadakami. Idi naaresto ni Artan, interamente a nagbaliw dayta a kapanunotak. Mamatiakon nga agpayso ti ibaga ti Biblia maipapan iti kuarta. Inaramidmi ti amin tapno laeng bumaknangkami, ngem saankami a naragsak. Naawatakon a masapul a surotek ti amin a paglintegan ti Dios.”

 Nakaruarak iti pagbaludan idi 2004, ket kayatko manen ti aglako iti droga. Ngem saanen a kayat ni Julinda. Pinagpanunotnak ti imbagana: “Saankon a kasapulan ti kuartam. Sika ti kasapulak, ken kayatko a makaduadaka dagiti annakko.” Nakigtotak ngem husto isuna. Adun a tawen a saanko a kadua ti pamiliak. Pinampanunotko met ti adu a rigatko a resulta ti panagbirbirokko iti kuarta iti illegal a pamay-an. Isu a nagdesisionak nga agbalbaliw ket insardengkon ti makikadua kadagiti dati a barkadak.

 Ti talaga a nakatignayak nga agbalbaliw ket idi nakigimongak kadagiti Saksi ni Jehova a kaduak ti asawak ken ti dua nga annakko. Naapresiarko dagiti naam-ammok ta napudno ken mannakigayyemda, isu a nakipagadalak iti Biblia.

 Naammuak iti Biblia a ti “ayat iti kuarta ti ramut ti amin a kita ti makadangran a banag, ket gapu iti panangpennek ti dadduma iti daytoy nga ayat, . . . nagsagabada iti adu nga ut-ot.” (1 Timoteo 6:9, 10) Napaneknekak nga agpayso dayta a teksto! Pagbabbabawyak dagiti inar-aramidko idi iti biagko. Adu dagiti dakes nga imbungana ken nasaktak ti pamiliak ken ti bagik. (Galacia 6:7) Idi naadalko nga ay-ayatennatayo ni Jehova ken ti Anakna a ni Jesu-Kristo, binalbaliwak ti kababalinko. Iyun-unakon ti dadduma ngem iti bagik isu nga ad-adu itan ti tiempok para iti pamiliak.

 Nagsayaatak ta sinurotko daytoy a balakad ti Biblia: “Iti panagbiagyo, saanyo nga ayaten ti kuarta, no di ket kontentokayo koman kadagiti agdama a bambanag.” (Hebreo 13:5) Natalnan ti panunotko ken nadalusen ti konsiensiak ket ita pay laeng a mariknak ti kastoy a ragsak. Nasaysayaaten ti relasionmi nga agassawa ken nadekdekketkamin nga agkakapamilia.

 Ibilangko idi a naragsakkami no adu ti kuartami. Ngem nalawagen kaniak ita nga adu a saem ti ibunga ti krimen ken ayat iti kuarta. Saankami a nabaknang, ngem ammok nga addan kadakami ti kapatgan a banag—ti relasionmi ken Jehova a Dios. Ti panagdayawmi kenkuana a sangapamiliaan ti mangparparagsak kadakami.