Ti pamiliak ket taga-Tonga, maysa a pagilian a buklen ti agarup 170 nga isla, a masarakan iti makin-abagatan a laud a Pasipiko. Simple ti biagmi iti Tonga, awan ti koriente wenno luganmi. Ngem adda danummi ken sumagmamano a manok. No bakasion ti klase, kaduak ti manong ken adingko a tumulong ken tatangmi a mangasikaso iti bangkagmi, a pagmulmulaanmi iti saba, tugi, aba, ken kahoy. Ilako ni Tatang dagiti maapitna kadagitoy a nayon ti bassit a mategteggedanna. Kas iti adu a padami a taga-isla, dakkel ti panagraem ti pamiliami iti Biblia, ken kanayonkami a makimismisa. Ngem mamatikami latta a sumayaat laeng ti biagmi no umakarkami iti nabakbaknang a pagilian.

 Idi agtawenak iti 16, impan ni angkelko ti pamiliami idiay California, U.S.A. Narigatankami a nakibagay iti kulturada! Nupay simmayaat ti biagmi, nagnaedkami iti napanglaw a lugar nga agraraira ti krimen ken droga. Masansan a makangngegkami iti uni ti paltog iti rabii, ken ti kaaduan a kaarrubami ket mabuteng kadagiti gang dagiti kriminal. Adu a tattao ti adda paltogna tapno maprotektaranda ti bagbagida wenno tapno mangabakda iti argumento. Adda pay la bala ti paltog iti barukongko gapu iti maysa kadagita nga argumento.

 Idi addaakon iti hayskul, kayatko nga akseptarendak dagiti padak nga agtutubo. Nakiramramanak kadagiti nagulo a party, nalabes a panaginum iti arak, kinaranggas, ken panagdroga. Idi agangay, naadiktoak iti cocaine. Nagtakawak tapno makagatangak iti droga. Nupay mannakimisa ti pamiliami, awan ti nasursurok iti relihionmi tapno maliklikak ti impluensia dagiti kakaduak nga agaramid iti dakes. Namin-adu a naarestoak gapu iti kinaranggasko. Madaddadael idin ti biagko! Idi agangay, naibaludak.

 Maysa nga aldaw bayat a nakabaludak idi 1997, nakita ti maysa a balud a nakaiggemak iti Biblia. Krismas idi, ti tiempo nga ibilang ti adu a taga-Tonga a nasantuan unay. Sinaludsodna kaniak no ammok ti ibagbaga ti Biblia maipapan iti pannakayanak ni Kristo, ngem diak ammo dayta. Impakitana kaniak ti simple a salaysay ti Biblia maipapan iti pannakayanak ni Jesus, ket nakitak a saan man la a nadakamat ti adu kadagiti tradision a maar-aramid iti Krismas. (Mateo 2:1-12; Lucas 2:5-14) Nasdaawak, ken pinampanunotko no ania pay ti isursuro ti Biblia. Tumabtabuno ti lalaki iti linawas a gimong nga ang-angayen dagiti Saksi ni Jehova iti pagbaludan, ket inkeddengko ti sumurot kenkuana. Ad-adalenda ti libro ti Biblia nga Apocalipsis. Nupay bassit ti naawatak, nabigbigko a naggapu iti Biblia ti amin nga insuroda.

 Idi imbaga dagiti Saksi nga iyadalandak iti Biblia, siraragsak nga inawatko dayta. Iti damo a gundaway, naammuak ti kari ti Biblia maipapan iti paraiso a daga iti masanguanan. (Isaias 35:5-8) Naawatak a tapno maay-ayok ti Dios, masapul a mangaramidak iti dakkel a panagbalbaliw iti biagko. Nabigbigko a saan nga ipalubos ni Jehova a Dios a sumrekak iti naikari a Paraiso no itultuloyko dagiti bisiok. (1 Corinto 6:9, 10) Isu nga inkeddengko a kontrolen ti pungtotko, ken insardengko ti agsigarilio, agbartek, ken agdroga.

 Idi 1999, sakbay a maikarok ti sentensiak, inyakardak dagiti autoridad iti immigration camp. Nasurok a makatawen a diak nakasarita dagiti Saksi. Ngem determinadoak nga agbalbaliw. Idi 2000, winaswas ti gobierno ti permisok nga agtalinaed iti Estados Unidos, ket naideportaak iti Tonga.

 Idi addaakon iti Tonga, sigagagar a binirokko dagiti Saksi ni Jehova ket intultuloyko ti nagadal iti Biblia. Nagustuak dagiti nasursurok, ken nasdaawak ta naibatay iti Kasuratan ti amin nga isursuro dagiti Saksi iti isla, a kas met la iti ar-aramiden dagiti Saksi idiay Estados Unidos.

 Nalatak ni tatangko iti lugarmi gapu ta nangato ti saadna iti relihionna. Isu nga idi damo, saan a maawatan ken masuron ti pamiliak ta makilanglangenak kadagiti Saksi ni Jehova. Ngem idi agangay, naragsakan dagiti nagannakko ta dagiti prinsipio ti Biblia ti tumultulong kaniak nga agbalbaliw.

 Ti maysa kadagiti karirigatan nga insardengko ket ti panaginum iti kava a masansan a maab-abuso iti kulturami. Linawas nga adu a lallaki iti Tonga ti agiinum iti kava iti adu nga oras. Maysa daytoy a mangpakalma ken makaadikto nga inumen a naaramid manipud iti ramut ti mula a kava (kabagian ti paminta). Iti lugarmi, nasursurok ti mapan kadagiti kava club. Dandani rinabii a mapanak kadagita ken uminumak iti kava agingga a dandani maawan ti puotko. Karaman iti problemak ti pannakilangenko kadagiti gagayyem a saan a mangraraem kadagiti pagalagadan ti Biblia. Idi agangay, adda timmulong kaniak a mangammo a kagura ti Dios ti ar-aramidek. Nagbalbaliwak tapno bendisionannak ti Dios ken maay-ayo kaniak.

 Inrugik ti makigimong kadagiti Saksi ni Jehova. Ti pannakilangenko kadagiti mayat a mangay-ayo iti Dios ket nakatulong kaniak a manglaban kadagiti sulisog. Idi 2002, nabautisaranak kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova.

 Nagunggonaanak iti kinaanus ti Dios kas nadakamat iti Biblia: “Ni Jehova . . . an-anusannakayo ta saanna a kayat a madadael ti asinoman no di ket kayatna nga agbabawi ti amin.” (2 Pedro 3:9) Sigurado a nabayagen a kayatna a pagpatinggaen daytoy a dakes a sistema, ngem saanna nga inaramid dayta tapno maikkan dagiti tattao a kas kaniak iti umdas a gundaway a makigayyem kenkuana. Kayatko a panunoten a mabalin nga usarennak a mangtulong kadagiti sabsabali a mangaramid met iti dayta.

 Iti tulong ni Jehova, naisardengko a dadaelen ti biagko. Saanakon nga agtaktakaw tapno laeng makagatangak iti droga. Imbes ketdi, ikagkagumaak a tulongan dagiti kaarrubak a makigayyem met ken Jehova. Gapu iti pannakilangenko kadagiti Saksi ni Jehova, naam-ammok ti ay-ayatek nga asawa a ni Tea. Naragsak ti biagmi a sangapamiliaan, a kadua ti ubing pay nga anakmi. Isursuromi kadagiti sabsabali ti kuna ti Biblia maipapan iti namnama iti masanguanan a biag nga agnanayon iti natalna a paraiso.