Bha ji mhan fẹ emhin eso ghe, rẹji ene mun ọkalo bhi oga nan manman lẹn bi okhọn nan khọn bhi Ukraine:

•   “Patriarch Kirill nọn sun Orthodox Church bhi Russia bha sẹ ta emhin soso rẹji okhọn nin Russia mun bu Ukraine. . . . Otuẹ nọnsọle wo wewe ohoghe nẹga. Ọne ohoghe nan, ọle re ahu nin Putin bhi ọne okhọnlẹn nan.”—EUobserver, March 7, 2022.

•   “Patriarch Kirill . . . wo ha deba Russia bhi okhọn nin ele mun bu Ukraine. Ọle da yọle ghe, ọne okhọnlẹn deba emhin nin Russia rẹ khọn emhin ebe.”—AP News, March 8, 2022.

•   “Bhi ẹdẹ Mọnde, ọdiọn otuẹ ọsi Orthodox, natiọle Metropolitan Epiphanius I ọsi Kyiv da nan ẹrọnmhọn nin ẹbho nesọle nin ele dọ khọn eyokhọnlẹn ọsi Russia ne mun okhọn bu ele. Ọle da yẹ yọle ghe, ọ iyi olukhọ nan rẹ gbono eyokhọnlẹn ọsi Russia a.”—Jerusalem Post, March 16, 2022.

•   “Imhan [Ukrainian Council of Churches and Religious Organizations (UCCRO)] ribhi ikeke ọsi eyokhonlẹn ọsi Ukraine bi ọrebhe ne deba ele. Mhan re obọ nin ele rẹ ha deba Ukraine khọn ighian ele. Mhan yẹ wo nan erọnmhọn nin ele.”—Ebi UCCRO a tale bhi February 24, 2022.

 Be uwẹ ria ọle yẹ? Ọ be khẹke nin ene mun ọkalo bhi oga, ne yọle ghe Jesu kristi ele rẹkhan ha taman ẹbho ne ribhi odotọ ele nin ele ha khian okhọn? Be bhọ Baibo talẹ rẹji ẹmhọn nọn sẹriọ?

Ebi ẹbho ne ribhi oga kẹkẹ rẹ ha deba bhi okhọn yẹ

 Ọ buele nin ẹbho ne ribhi oga kẹkẹ mọn da yo okhọnlẹn, yẹ yọle ghe ọ iyi emhin ebe nan rẹ ha yo okhọnlẹn. Ele rẹ lu ọnan, ele yọle ghe, ọfure ele khu ọi. Sokpan, Esali Jehova wo ji ẹbho lẹn ghe ohoghe ene ẹbho nan bhale. Ji mhan fẹ ijiẹmhin eso ghe nan sẹ tẹmhọnlẹn bhi ẹkẹ ebe nesẹmhan.

•   Uhọnmhọn-ọta nọn yọle, “The Crusades—A ‘Tragic Illusion’” (Asikoko ọsi Ekhẹn Otuẹ—Emhin Ebe Nin Ẹbho Sẹ Miẹn Bhọ) rẹman ghe, otuẹ ọsi Roman Catholic, wo gbono ẹbho ne bunbun an ba ẹmhọn ilọnmhọn oga nọnsi Osẹnobulua bi Jesu Kristi nin ele yọle ele lu.

•   Uhọnmhọn-ọta nọn yọle, “The Catholic Church in Africa” (Otuẹ ọsi Catholic Nọn Ribhi Africa) da re ijiẹmhin man nọn tẹmhọn ebi ekhẹn otuẹ bha rẹ sabọ lu ọle yẹ nin okhọn hẹi de.

•   Ene uhọnmhọn-ọta natiọle “Is Religion to Blame?” (Obọ Ekhẹn Otuẹ Ọ Be Ye?), “Religion’s Role in Man’s Wars” (Ebi Ekhẹn Otuẹ Rẹ Re Obọ Ọbhi Okhọnlẹn Yẹ), bi “Religion Takes Sides” (Ebi Ekhẹn Otuẹ Rẹ Deba Ibo Ne Khọnlẹn Yẹ), rẹman ebi ene mun ọkalo bhi Catholic, Orthodox, bi otuẹ nekẹle rẹ ha deba ibo bhi okhọnlẹn ne bunbun nan sẹ khọn.

Ọ be khẹke nin otuẹ ne yọle ghe Kristiẹn ele khin ha deba bhi okhọnlẹn?

 Ebi Jesu man mhan le: “Bha hoẹmhọn ibo bha, beji bha rẹ hoẹmhọn egbe nọnsẹbha.” (Matthew 22:39) “Bha wo ha hoẹmhọn eghian nesẹbha.”—Matthew 5:44-47.

 Ebi Jesu tale: “Agbejele nọnsẹmhẹn bha deba ọsi ọne agbọn nan. Sade ọne Ejele deba ọne agbọn nan nọn, eguọmhandia nesẹmhẹn ha rẹ khọn nin mẹn.” (John 18:36) “Ọrebhe ne noo agbada, agbada a rẹ yẹ gbe ele a.”—Matthew 26:47-52.

 Ria ọle ghe: Ahamiẹn ghe, Jesu taman ene rẹkhan ọlẹn nin ele hẹi khọn rẹ gbega ọle, ọ be khẹke nin ele ha khọn ba emhin ọbhebhe? Tie ọne uhọnmhọn-ọta nọn yọle, “Is War Compatible With Christianity?” (Ọ Be Khẹke Nin Kristiẹn Ha Rẹ Obọ Ọbhi Okhọnlẹn?), nin uwẹ rẹ daghe ebi Kristiẹn bhi ẹghe ẹdẹlẹ rẹ re egbe khọkhọ Jesu yẹ, yẹ re obọ rẹkhan ebi ọle man ele le.

Be Ha Sunu Ji Ekhẹn Otuẹ Ne Re Obọ Ọbhi Okhọnlẹn?

 Baibo taman mhan ghe Osẹnobulua bha re obọ ọbhi oga ne man lu ghe ele re egbe khọkhọ Jesu, sokpan ele ire obọ rẹkhan iman-emhin nesọle.—Matthew 7:21-23; Titus 1:16.

•   Ebe ọsi Revelation yọle ghe, Osẹnobulua dẹ nene “aranlẹn ọsi ẹbho rebhe nan gbono a bhi ọne otọ nan” ọbhi obọ ọsi ene mun ọkalo bhi oga. (Revelation 18:21, 24) Nin uwẹ rẹ lẹn ebezẹle, tie ọne uhọnmhọn-ọta nọn yọle, “What Is Babylon the Great?” (Be Bhọ Hi Babilọn Nọn Khua?)

•   Jesu yọle ghe, a dẹ fuẹn oga rebhe a nin Osẹnobulua hele ranmhude iwẹnna ebe nin ele lu, beji a rẹ hian oran nọn mọn ikpẹ nọn imhẹn “fia mun fi ọbhi ẹkẹ eranlẹn.” (Matthew 7:15-20) Tie ọne uhọnmhọn-ọta nọn yọle, “The End of False Religion Is Near!” (Ọkpẹnlẹn ọsi Oga Ohoghe Sire!) nin uwẹ rẹ luẹ ebi ọ ha rẹ sunu yẹ.

Ene nyan ene ifoto, rẹ na obọ agobọ diọ bhi obera: Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images mun ene ifoto; Maxym Marusenko/NurPhoto via Getty Images