BHA HA BABEGBE!
Kọmputa Nan Lu Nọn Ha Wẹnna Bii ọria—Ọ Dẹ Be Sabọ Rẹkpa Ọria La Kuan Ọria?—Be Baibo Ta Yẹ?
Bhi ẹghe nọn bha sẹ bue gbe nian, ene gbẹloghe bhi ọne agbọn nan bi ekhẹn azemhinre da yọle ghe, kọmputa nan lu nọn ha wẹnna bii ọria manman wo mhọn ahu. Arẹmiẹn ghe ele yọle ghe ene kọmputa nan mhẹnmhin, ele da yẹ yọle ghe ọ i da ha mhẹn hiehie sade eria bha re ẹwanlẹn noo ọle.
“Kọmputa kẹkẹ nan lu ne wẹnna bii eria manman wo mhọn ahu. Ele sabọ wo rẹkpa ọria bhi iẹnlẹn. Bhi obọ nọnkẹle, ele dẹ yẹ sabọ re imhan miẹn ghe mhan bha yẹ ha mhọn ọfure bi ugbega. Rẹ deba ọnin, ọ dẹ sabọ rẹ mhan miẹn ghe mhan bha yẹ sabọ ha lu emhin nin mhan mhọn isẹhoa rẹ lu. Ọ dẹ yẹ sabọ rẹ mhan miẹn ghe mhan bha yẹ ha mun udu tẹ uwedẹ nin ene gbẹloghe rẹ gbẹloghe.”—Kamala Harris, nọn zẹ sike ọnọn gbẹloghe United States bhi Mee 4, 2023.
Bhi Mee 9, 2023, Dr. Frederik Federspiel bi usun dọkitọ eso ne na bhi agbaẹbho kẹkẹ vae, da gbẹn uhọnmhọn-ọta eso bhi ẹkẹ ebe natiọle BMJ Global Health. a Bhi ọne ebe, ele da yọle: “Arẹmiẹn ghe ene kọmputa nan sabọ rẹkpa ekhẹn dọkitọ rẹ ha gbẹloghe ẹbho, ele dẹ yẹ sabọ si ikuan-egbe ji eria bhi uwedẹ nin eria rẹ lu emhin bi uwedẹ nin ele rẹ ria eria.”
“Ẹbho munhẹn ha noo ene kọmputa nan rẹ wewe ọta ohoghe nẹga fo. Bhi ẹghe nọn bha yẹ ree gbe nian, ene kọmputa nan la mashin dẹ ha re ẹbho iwẹnna fia. Ẹbho eso ne lu iwẹnna kọmputa kpokpo egbe ghe bhi ẹghe odalo, ene kọmputa nan la mashin dẹ sabọ ha si ikuan-egbe ji eria.”—The New York Times, Mee 1, 2023.
Beji ẹghe rẹ khian, mhan dẹ lẹn si ẹbho dẹ ha noo ene kọmputa nan rẹ rẹkpa ẹbho la rẹ kuan ẹbho. Be Baibo ta yẹ?
Ebezẹle nin emhin ne eria lu da re ọle nọghọ ẹbho rẹ ha mhọn ọfure
Baibo ji mhan lẹn ebezẹle nin eria i da sabọ lẹn si ẹbho dẹ sabọ noo emhin nin ele ze ọle egbe dagbare bhi uwedẹ nọn khẹke.
1. Arẹmiẹn emhin esili ẹbho mhọn bhi ọkhọle nọn zẹle nin ele da ze emhin ọgbọn dagbare, ele i da sabọ lẹn si ene emhin dẹ sabọ si ikuan-egbe ji ẹbho.
“Uwedẹ ribhọ nọn gba bhi ẹlo ọsi eria, sokpan bhi ọkike ọle, ọ ki si uu ji ọle.”—Proverbs 14:12.
2. Ọria i da sabọ dia uwedẹ nin ẹbho ha rẹ noo emhin nin ọle ze ọle egbe dagbare.
“Mẹn dẹ zẹ [ebi mẹn lu] obọ nin ọria ọbhebhe sade mẹn kpanọ. Họla ki lẹn si ọria nọn wanlan la ọria nọn gbuhuki ọnọn ọria da ha khin? Ọreyiriọ, ọle ki kiẹn ọnọn ha sun emhin rebhe nin mẹn re ẹwanlẹn bi ahu nọnsẹmhẹn wẹnna ọi bhi ẹkẹ ovuẹn.”—Ecclesiastes 2:18, 19.
Ene emhin nan zẹle nọn da khẹke nin mhan ji Aman nọn man mhan da ha dia mhan.
Ọnọn khẹke nin mhan mun udu tẹ
Aman nọn man mhan vele ghe, ọle i da ji eria la emhin nọn hi ki rẹ khin nin eria ze ọle egbe dagbare da riia ọne otọ nan an.
“Ọne otọ nan dẹ ha ribhọ bhi ighegheghe.”—Ecclesiastes 1:4.
“Ene khiale dẹ nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan, ele dẹ nyẹnlẹn bhọ bhi ighegheghe.”—Psalm 37:29.
Aman nọn man mhan re adia kẹkẹ nin mhan bhi ẹkẹ Baibo ne ha sabọ rẹkpa mhan miẹn ọfure bi ugbega bhi ẹghe odalo. Nin uwẹ rẹ luẹ ba ebi Baibo tale, tie ene uhọnmhọn-ọta nan ne yọle: “Adia Be Ribhọ Nọn Ha Sabọ Rẹkpa Mhan Rẹ Miẹn Ugbega Bhi Ẹghe Odalo?” (Is There a Reliable Guide to a Secure Future?) bi “Ikhuaẹloghe Ọsaje Nin Mhan Mhọnlẹn Rẹji Ẹghe Odalo Nọn Mhẹn.”
a Uhọnmhọn-ọta nọn yọle, “Threats by Artificial Intelligence to Human Health and Human Existence,” nin Frederik Federspiel, Ruth Mitchell, Asha Asokan, Carlos Umana, bi David McCoy gbẹn a da re ọle.