1-3. Be imhan rebhe kuẹlo da? Be iJehova ha rẹ fan mhan rebhe fia yẹ bhi obọ uu?

JI A man yọle ghe, a mun uwẹ ọbhi ighan ranmhude emhin ọbe nin uwẹ bha lu. Uwẹ imhọn iruduba ghe a dẹ fan uwẹ fia. Emhin soso iribhọ nin uwẹ ha sabọ lu rẹ fan egbe uwẹ fia bhi ọne ighan. Ọkpakinọn, uwẹ da dọ kere ghe, ọria ribhọ nọn ha sabọ fan uwẹ fia. Ọne ọria da yẹ ve ive ghe, ọle dẹ rẹkpa uwẹ. Uwẹ ida be ha ghọnghọn?

² Mhan rebhe kuẹlo da uu. Inian ọ diabe mhan rebhe ribhi ighan bhi obọ uu. Ebi mhan hi ki rẹ dọnmhegbe sẹ yẹ, mhan ida sabọ fan egbe mhan fia. Ọkpakinọn, Jehova mhọn ọne ahu nin ọle ha rẹ fan imhan fia bhi obọ uu. Ọle yẹ ve nin mhan ghe, “a dẹ re uu nin oghian [mhan] nọn kike kiẹn ihoho.”​—1 Corinthians 15:26.

³ Ria ẹmhọn ẹghe nin uwẹ ida yẹ rẹ ha kpokpo egbe ranmhude uu! Sokpan, ọ iyi uu ọkpa iJehova ha re kie. Ọle dẹ yẹ riọ ene yu kpanọ. Ọle ve ghe, ene yu ne ribhi idin dẹ riọkpanọ dọ ha nyẹnlẹn. (Isaiah 26:19) Ọnan iBaibo tiọle ariọkpanọ bhi uu. Ọnan ida be ha yi emhin eghọnghọn?

4. (a) Be ko mhan udu re sade ọria bhi azagba-uwa nọnsẹmhan la ọmọẹ mhan yu? (b) He bhọ eria eso ne ha yi imọẹ esili nesi Jesu?

⁴ Ọ manman ba bhi egbe sade ọria bhi azagba-uwa mhan la ọmọẹ mhan yu. Ahu ki wo fo mhan bhọ. Emhin soso iribhọ nin mhan ha sabọ lu rẹ riọ ọle kpanọ. Sokpan,  Baibo re ikoudure ọsaje nin mhan. (Tie 2 Corinthians 1:​3, 4.) Jehova bi Jesu guanọ nin ele riọ ẹbho nin mhan hoẹmhọnlẹn ne yu kpanọ bhi uu. Be imhan rẹ lẹn yẹ? Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọkpa ghe. Ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan, ọle da wo ha re ẹnẹ ji Lazarus bi ibhio ọle nin Martha bi Mary. Ene itue ea nan da dọ ha yi imọẹ esili nesi Jesu. Baibo ji mhan lẹn ghe, Jesu wo hoẹmhọn Martha, Mary bi Lazarus. Ẹdẹ ọkpa, Lazarus da yu.​—John 11:​3-5.

5, 6. a) Be iJesu lu yẹ ẹghe nin ọle rẹ daghe azagba-uwa nọnsi Lazarus bi imọẹ ele viẹ? (b) Be ọ rẹ rẹso mhan yẹ nin mhan rẹ lẹn ghe, ọ ba iJesu bhi egbe sade ọria yu?

⁵ Jesu da dọ re ikoudure nin Martha bi Mary. Ẹghe nin Martha rẹ họn ghe Jesu vade, ọle da bu iJesu bhi uwedẹ. Ọle da wo ha ghọnghọn nin ọle rẹ miẹn iJesu. Ọkpakinọn, ọle da taman iJesu ghe: “Sade uwẹ ribhi enan nọn, obhio mẹn irẹ yu.” Martha da ha riale ghe, Jesu bha yẹ kẹ vae. Ẹghe nin Mary ki rẹ dagbare bu iJesu yẹ ha viẹ bhi isira ọle, akhiẹ nin ele ha ye da wo manman ba iJesu bhi egbe, bhiriọ, ọle da yẹ ha viẹ. (John 11:​21, 33, 35) Jesu ka yẹ miẹn ọbalọ nin mhan miẹn bhi egbe, sade ọria nin mhan hoẹmhọnlẹn yu.

⁶ Ọne emhin nọn sunu nan re imhan lẹn ghe, beji uu rẹ ba mhan bhi egbe, iriọ ọ yẹ rẹ ba iJesu bhi egbe. Sẹyẹ, beji ọ rẹ ba iJesu bhi egbe, iriọ ọ yẹ rẹ ba iJehova bhi egbe. Ikoudure ọnan wo khin rẹji mhan. (John 14:9) Jehova mhọn ahu nin ọle rẹ re uu kie sẹsẹsẹ. Ọle dẹ kẹ lu ọle.

7, 8. Bezẹle nin Martha bha rẹ ka nan mun udo nan rẹ gue idin nọnsi Lazarus kie? Be iJesu ki lu yẹ?

⁷ Ẹghe nin Jesu rẹ vae bhi idin nan da re iLazarus tọ, ọle da kere ghe a mun udede udo gue ọle. Jesu da yọle, bha mun ọne udo kie. Ọkpakinọn, Martha bha guanọ nan  mun ọne udo kie. Martha da yọle ghe, ikpẹdẹ enẹn ọ ki ye nian nan re iLazarus tọ. (John 11:39) Ọle bha lẹn emhin nin Jesu guanọ nin ọle lu da obhio ọle.

⁸ Jesu da sotie iLazarus yọle: “Dagbare!” Emhin nin Martha bi Mary daghe da wo han ele ilo. “Ọne okpea nọn rẹ yu da dagbare. Ọle bi emhin nan rẹ gbanọ ọle obọ bi oẹ.” (John 11:​43, 44) Jesu da riọ Lazarus kpanọ bhi idin vae bhi agbọn. Lazarus da kie dọ deba azagba-uwa nọnsọle bi imọẹ ọle ha nyẹnlẹn. Ele da sabọ dede ọle, re obọ so ọle, yẹ ne ọle talọ. Emhin ọhan-ilo wo khọnan! Jesu riọ Lazarus kpanọ bhi idin.

9, 10. (a) Ejela Jesu da miẹn ahu nin ọle rẹ riọ ẹbho ne yu kpanọ bhi uu? (b) Bezẹle nin ẹmhọn ariọkpanọ nan tẹmhọn ọlẹn bhi Baibo da yi emhin kpataki rẹji mhan?

⁹ Ejela iJesu da miẹn ahu nin ọle rẹ riọ ẹbho kpanọ bhi uu? Ọkuẹsẹ ọle riọ iLazarus kpanọ bhi idin, Jesu da ka nan erọnmhọn ji Jehova. Bhiriọ, Jehova da re ahu nin Jesu rẹ riọ iLazarus kpanọ bhi idin. (Tie John 11:​41, 42.) Ọ iyi Lazarus ọkpa iJesu riọkpanọ bhi uu. Baibo tẹmhọn obhokhan ọmanmhẹn ọkpa nọn ha ribhi ikpe 12, nọn manman ha khọnmhọn. Jairus nin aba ọle da manman ha kpokpo egbe ranmhude ọne ọmọn. Bhiriọ, ọle da bu iJesu re yẹ ha bhii ọle nọn dọ re egbe daan ọmọn nọnsọle. Ọnan hi ukpọmọn ọkpa nin ọle mhọn. Ẹghe nin ọle rẹ ha bhii Jesu, ikpea eso da bu ọle re dọ taman ọlẹn yọle: “Ọmọn nọnsẹ yu! Bezẹle nin uwẹ da sẹyẹ ha kpokpo ọne Ọman-emhin?” Ọkpakinọn, Jesu da taman iJairus yọle: “Hẹi ji ofẹn mun uwẹ, ha mhọn urẹọbhọ, ọmọn nọnsẹ dẹ kie nyẹnlẹn.” Bhiriọ, ọle da rẹkhan iJairus ha khian uwa nọnsọle. Ele ki sikẹ ọne uwa, Jesu da daghe ẹbho viẹ. Ọle da taman ele yọle: “Bha hẹi yẹ viẹ,  ranmhude, ọle bha yu, sokpan, owe ọle ye.” Asabọmiẹn aba ọne ọmọn bi inẹn ọne ọmọn da ha riale ebi Jesu re ọne ọta nan ta. Jesu da taman ọrebhe nin ele dagbare fo. Ọle da re aba ọne obhokhan bi inẹn ọne obhokhan nabhi ẹkẹ ọne ugha nan da mun ọne obhokhan nowẹ. Jesu da fẹkẹ mun ọne obhokhan obọ mhọnlẹn yẹ taman ọlẹn yọle: “Ọmanmhẹn, mẹn taman uwẹ, ‘kpanọ!’ ” Ria ẹmhọn eghọnghọn nin ene biẹ ọne obhokhan da ha ye ẹghe nin ọne obhokhan rẹ gene kpanọ yẹ ha khian! Jesu riọ ọmọn nọnsele kpanọ bhi uu. (Mark 5:​22-24, 35-42; Luke 8:​49-56) Rẹ na bhi ọne ẹghe nin ha khian, ele ha daghe ọmọn nọnsele, ele ki yere emhin nin Jehova na bhi obọ iJesu lu nin ele. *

¹⁰ Akizẹbue, ẹbho nin Jesu riọkpanọ bhi uu da yẹ yu. Ọkpakinọn, emhin nin mhan miẹn tie bhi Baibo rẹji ene ẹbho nan, emhin kpataki nọn, ranmhude ọ re ikhuaẹloghe ọsaje nin mhan. Ọ ghọn iJehova rẹ riọ ene yu kpanọ, bhiriọ, ọle dẹ gene lu ọle.

11. Be Ecclesiastes 9:5 man mhan le rẹji idia nin Lazarus ha ye ẹghe nin ọle rẹ yu?

¹¹ Baibo wo gbotọle fanọn an man mhan ghe “ene yulu bha lẹn emhin soso.” Ọnan hi emhin nọn sunu ji Lazarus. (Ecclesiastes 9:5) Beji Jesu tale, inian ọ diabe owe iLazarus ha ye. (John 11:11) Lazarus “bha lẹn emhin soso” ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi idin.

12. Be imhan rẹ lẹn yẹ ghe, Jesu gene riọ iLazarus kpanọ bhi uu?

 ¹² Ẹbho ne bunbun daghe ẹghe nin Jesu rẹ riọ iLazarus kpanọ. Eghian nesi Jesu bhọ yẹ daghe ọne emhin ọhan-ilo nin Jesu lu. Lazarus da kie dọ ha nyẹnlẹn. Ọnan da rẹman ghe, Jesu gene riọ ọle kpanọ bhi idin. (John 11:47) Sẹyẹ, ẹbho ne bunbun da ha re ẹnẹ ji Lazarus, nin ele dọ daghe ọne emhin ọhan-ilo nan. Ebi ele daghe da re ele ha rẹọbhọ ghe, Osẹnobulua gene je iJesu re. Ọnan da re ẹkẹ ha khọ eghian nesi Jesu. Bhiriọ, ele da ha mhanmhanlẹn nin ele rẹ gbe iJesu bi Lazarus a.​—John 11:53; 12:​9-11.

13. Bezẹle nin mhan ha da gene rẹọbhọ ghe, Jehova dẹ riọ ene yu kpanọ bhi uu?

¹³ Jesu yọle ghe “ọrebhe ne ribhi idin ọsi ayere” dẹ riọkpanọ. (John 5:28) Ebi a re ọnan ta hi, Jehova dẹ ye ọrebhe re nin ọle ho nin ọle riọkpanọ bhi uu. Ọkpakinọn, nin Jehova rẹ sabọ riọ ọria nọn yu kpanọ, ọkhẹke nin ọle ye emhin rebhe re rẹji ọne ọria. Ọle dẹ be gene sabọ ye ele re? Lẹn sẹbhọ ghe, ahiẹnhiẹn nan isabọ ka, ele ribhọ okhun. Baibo taman mhan ghe, Jehova lẹn elin ọsi ene ahiẹnhiẹn rebhe. (Tie Isaiah 40:26.) Jehova ha sabọ ye elin ọsi ene ahiẹnhiẹn rebhe re, ọle dẹ yẹ sabọ ye emhin rebhe re rẹji eria nin ọle ha riọkpanọ bhi uu. Ọnọn ke okhun nẹ hi, Jehova man emhin rebhe. Bhiriọ, mhan lẹnmhin ghe, ọle mhọn ọne ahu nin ọle rẹ riọ ene yu kpanọ bhi uu.

14, 15. Be ọta nin Job tale bhi Job 14:​13-15 ji mhan lẹn rẹji ẹmhọn ariọkpanọ?

¹⁴ Ọria nọn sun rẹkhan iJehova, ọle iJob ha khin. Ọle wo mhọn ọne urẹọbhọ ghe, ariọkpanọ dẹ ha ribhọ. Ọle da nọọn yọle: “Ọria ha yu, ọle dẹ sabọ kie dọ ha nyẹnlẹn?” Ọle da yẹ taman iJehova yọle: “Uwẹ dẹ sotie mẹn, imẹn ki wanniẹn uwẹ. Ẹlo iwẹnna obọ nọnsẹ dẹ ha nyan uwẹ.” Gene-gene, Job lẹn sẹbhọ ghe, Jehova khuaẹloghe  ọne ukpẹdẹ nin ọle ha rẹ riọ ene yu kpanọ dọ ha nyẹnlẹn.​—Job 14:​13-15.

¹⁵ Be ẹmhọn ariọkpanọ nọn ha sunu bhi ẹghe odalo dia uwẹ yẹ bhi egbe? Uwẹ sabọ ha riale, ‘Ibhio mẹn bi imọẹ mẹn ne yu dẹ be yẹ riọkpanọ?’ Ọ ko mhan udu re rẹ lẹn ghe, ọ ghọn iJehova rẹ riọ ene yu kpanọ dọ ha nyẹnlẹn. Ọkpakinọn, ahamiẹn ghe a riọ ene yu kpanọ fo, ejela ele ha da ha nyẹnlẹn? Eria nela Jehova ha riọkpanọ vae bhi agbọn? Bha ji mhan fẹ ebi Baibo rẹ re ewanniẹn ọbhi ene inọnta nan yẹ.

16. Be iẹnlẹn ha dia yẹ nin ẹbho nan ha riọkpanọ bhi uu bhi ẹghe odalo?

¹⁶ Ẹbho nan riọkpanọ bhi uu bhi ẹghe nọn gbera, da sabọ dọ deba azagba-uwa nesele bi imọẹ ele ha nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan. Ọnan dẹ yẹ sunu bhi ẹghe odalo. Ọkpakinọn, ọ dẹ mhẹn gbera ọnọn sunu ẹghenin. Bezẹle? Ranmhude, ele iyẹ da ha yu. Ẹbho nan ha riọkpanọ bhi uu dẹ nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan bhi ighegheghe. Agbọn nin ele ha da ha nyẹnlẹn dẹ manman dikẹ bhi ọne imhan da nyẹnlẹn ẹlẹnan. Emianmhẹn, okhọnlẹn bi emhin ebe kẹkẹ iyẹ da ha ribhi ọne agbọn nin.

17. Eria nela Jehova ha riọkpanọ bhi uu?

¹⁷ Eria nela Jehova ha riọkpanọ vae bhi agbọn? Jesu yọle ghe “ọrebhe ne ribhi idin ọsi ayere [dẹ] họn ukpuru nọnsọle yẹ dagbare.” (John 5:​28, 29) Revelation 20:13 da yẹ ji mhan lẹn ghe, ene yu bhi ẹkẹ ẹdẹ, bi ene a rẹ tọ bhi idin dẹ kpanọ vae bhi agbọn dọ ha nyẹnlẹn. Gene-gene, ẹbho ne bunbun ne yu dẹ kie vae dọ ha nyẹnlẹn. Paul nin odibo yẹ ji mhan lẹn ghe, a dẹ riọ “ene khiale bi ene bha khia” kpanọ bhi uu. (Tie Acts 24:15.) Be a re ọnan ta?

18. He bhọ ene “khiale” nin Jehova ha riọkpanọ bhi uu?

 ¹⁸ He bhọ ene ẹbho ne khiale? Ẹbho ne ka nyẹnlẹn ọkuẹsẹ iJesu vae bhi ọne otọ nan, ne re ọkhọle rebhe sun rẹkhan iJehova deba bhi “ene khiale” nan ha riọkpanọ bhi uu. Ẹbho bii Noah, Abraham, Sarah, Moses, Ruth bi Esther, dẹ riọkpanọ bhi uu dọ ha nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan. Uwẹ dẹ miẹn okha ọsi ẹbho eso ne khiale tie bhi  uhọnmhọnlẹn nọnzi 11 bhi ebe ọsi Hebrews. Ẹbho ne re ọkhọle rebhe sun rẹkhan iJehova, ne yẹ yu bhi ẹghe nọnsẹmhan nan, eria ne “khiale” ele yẹ khin. Bhiriọ, Jehova dẹ riọ ele kpanọ bhi uu.

19. He bhọ ene ẹbho ne “bha khia”? Isẹhoa nela iJehova ha re nin ele?

¹⁹ Ẹbho ne “bha khia” nin Paul nin odibo yẹ tẹmhọnlẹn hi, eria ne bunbun ne bha miẹn ọne isẹhoa rẹ lẹn iJehova ọkuẹsẹ ele yu. Arẹmiẹn ele yu, Jehova dẹ ye ele re. Ọle dẹ riọ ele kpanọ bhi uu. Bhiriọ, ele ki ha mhọn ọne isẹhoa nin ele rẹ dọ luẹ ẹmhọn iJehova yẹ ha ga ọle.

20. Ẹbho nela a ida riọkpanọ bhi uu?

²⁰ Ọnan be rẹman ghe, ene yu rebhe dẹ riọkpanọ? Eye. Jesu yọle ghe, ẹbho eso ribhọ nan ida riọkpanọ. (Luke 12:5) Họla ha tare si a dẹ riọ ọria kpanọ bhi uu, la a ida riọ ọle kpanọ? Jehova hi Ọbhohiẹn nọn ke okhun nẹ. Ọkpakinọn, ọle re ahu nin Jesu rẹ bhohiẹn ọsi ene nyẹnlẹn bi ene yu. (Acts 10:42) Jehova ha daghe ọle ghe, ọria ọbe bha muegbe nin ọle rẹ fidenọ, ọle ida riọ ọne ọria kpanọ.​—Fẹ Ebi A Gbẹn Ba Ọle nọnzi 19 ghe.

21, 22. (a) Egbe nela eria nan ha riọkpanọ ha khian okhun da ha mhọnlẹn? (b) Họla hi ọria ọhẹnhẹn nan ka riọkpanọ ha khian okhun?

²¹ Baibo taman mhan ghe, ẹbho eso ribhọ ne ha nyẹnlẹn bhi okhun. Ahamiẹn a riọ ọria kpanọ ha khian okhun, ọ iyi egbe bọsi ọria bhi ọne otọ nan a ha rẹ riọ ọle kpanọ. Egbe ẹlinmhin ọle ki da rẹ ha nyẹnlẹn bhi okhun.

²² Jesu hi ọria ọhẹnhẹn nan ka riọkpanọ ha khian okhun. (John 3:13) Ikpẹdẹ ea ki gbera fo nan gbe iJesu a, Jehova da riọ ọle kpanọ. (Psalm 16:10; Acts 13:​34, 35) A bha riọ iJesu kpanọ bhi egbe efun. Peter nin odibo ji mhan lẹn ghe, egbe efun iJesu ha mhọnlẹn ẹghe nan  rẹ gbe ọle a. Ẹghe nan ki rẹ riọ ọle kpanọ, ọle da ha mhọn egbe ẹlinmhin. (1 Peter 3:18) Ẹlinmhin nọn manman mhọn ahu, ọle iJesu ki khin beji a riọ ọle kpanọ. (1 Corinthians 15:​3-6) Ọkpakinọn, Baibo taman mhan ghe, ọ iyi Jesu ọkpa a da riọkpanọ ha khian okhun.

23, 24. Hela hi “usun ihuan nọn bha bun” nin Jesu tẹmhọnlẹn? Eka itue ele khin?

²³ Ọkuẹsẹ Jesu yu, ọle da taman etuegbe nesọle ghe, ọle khian nin ọle dọ hẹnhẹn otọ khẹ ele. (John 14:2) Ọnan rẹman ghe, a dẹ riọ eso bhi ẹwẹ ene rẹkhan iJesu kpanọ ha khian okhun, nin ele dọ deba ọle ha nyẹnlẹn bhi enin. Eka itue ele khin? Jesu da yọle ghe, “usun ihuan nọn bha bun” ele khin. (Luke 12:32) John nin odibo da ji mhan lẹn ghe itue 144,000 ele khin. Ele hi ene ẹbho nin ọle daghe, ne deba iJesu mundia bhi uke Oke ọsi Zion bhi okhun.​—Revelation 14:1.

²⁴ Ẹghela a ha rẹ munhẹn ha riọ ene itue 144,000 kpanọ? Baibo taman mhan ghe, iJesu ha munhẹn ha gbẹloghe fo bhi ẹgua-okhun, ọle a ha da munhẹn ha riọ ele kpanọ. (1 Corinthians 15:23) Ọne ẹghe mhan da ha nyẹnlẹn ẹlẹnan nian. Ene bun nẹ bhi ẹwẹ ene itue 144,000 riọkpanọ ha khian okhun fo. Ọnọn hi ki rẹ yu nian bhi ẹwẹ ene kẹre bhi ọne otọ nan, ọle ki riọkpanọ dọ ha nyẹnlẹn bhi okhun. Ọrẹyiriọ, ẹbho ne bun nẹ dẹ riọkpanọ dọ ha nyẹnlẹn bhi Agbọn Ọfubhegbe bhi ọne otọ nan.

25. Be imhan ha luẹ bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe?

²⁵ Bhi ẹghe nọn bha yẹ ree gbe nian, Jehova dẹ re uu kie. Ẹbho ida yẹ ha yu! (Tie Isaiah 25:8.) Ọkpakinọn, iwẹnna nela ẹbho ne khian okhun ha dọ lu bhi enin? Baibo taman mhan ghe, ele dẹ deba iJesu gbẹloghe bhi ẹgua-okhun. Mhan dẹ luẹ ẹmhọn ọne ugbẹloghe nan bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe.