1. Be uwẹ ha sabọ ha ria bhi ọkhọle sade uwẹ luẹ ọne ebe nan fo?

RẸNA bhi ẹghe nin uwẹ rẹ munhẹn ha luẹ ọne ebe nan, uwẹ wo dọ luẹ ẹmhọanta ne bunbun bhi Baibo. Ẹmhọanta bii, iẹnlẹn ighegheghe nin Osẹnobulua ve nin mhan, emhin nọn sunu ji ene yu, bi iruduba osi ariọkpanọ nin mhan mhọnlẹn rẹji ene yu. (Ecclesiastes 9:5; Luke 23:43; John 5:​28, 29; Revelation 21:​3, 4) Asabọmiẹn uwẹ munhẹn ha yo ikolo oga ọsi Esali Jehova fo. A sabọ yẹ miẹn uwẹ rẹọbhọ ghe, ele hi ẹbho ne ribhi oga ẹmhọanta. (John 13:35) Asabọmiẹn uwẹ munhẹn ha kiẹn ọmọẹ iJehova fo. A sabọ yẹ miẹn ghe,  uwẹ guanọ nin uwẹ ha ga iJehova. Bhiriọ, uwẹ sabọ ha riale, ‘Be imẹn ha lu nin mẹn da sabọ ga iJehova?’

2. Bezẹle nin okpea nọn na bhi Ethiopia vae da ha guanọ nin ọle mianmẹn?

² Ọnan hi emhin nin okpea ọkpa nọn na Ethiopia vae ha ria bhi ọkhọle. Ẹghe nin Jesu rẹ riọkpanọ ha khian okhun fo, Philip nọn yi ọkpa bhi edibo nesi Jesu da tẹmhọn Osẹnobulua man ọne okpea nan. Philip da rẹkpa ọle rẹ lẹn ghe, Jesu hi ọne iMezaya. Emhin nin ọne okpea nan luẹle da wo manman rẹso ọle bhi ọkhọle. Bhiriọ, ọle da yọle: “Ghe amẹn bhi enan! Be ha ki zẹ mẹn bha mianmẹn?”​—Acts 8:​26-36.

3. (a) Uhi nela iJesu gbe nin ene rẹkhan ọlẹn? (b) Uwedẹ nela ọkhẹke nin ọria rẹ mianmẹn?

³ Baibo ji mhan lẹn ghe, ọria nọn ho nin ọle ga iJehova dẹ mianmẹn. Jesu da taman ene rẹkhan ọlẹn ghe, nin ele ‘dọ re ẹbho kiẹn edibo bhi agbaẹbho rebhe, yẹ gbe ele ruẹ bhi amẹn.’ (Matthew 28:19) Jesu tobọle da mianmẹn rẹ re ijiẹmhin ọbhi otọ nin mhan rẹkhan. Egbe nọnsọle rebhe a gbe ruẹ bhi amẹn, a bha khakha amẹn ọle bhi uhọnmhọn. (Matthew 3:16) Ẹlẹnan nian yẹ, ahamiẹn iKristiẹn guanọ nin ọle mianmẹn, ọkhẹke nan yẹ gbe ọle egbe rebhe ruẹ bhi ẹkẹ amẹn.

4. Ahamiẹn uwẹ mianmẹn, be uwẹ re ọle rẹman ẹbhọ?

⁴ Ahamiẹn uwẹ mianmẹn, ọnan ki rẹman ẹbho ghe, uwẹ gene guanọ nin uwẹ kiẹn ọmọẹ Osẹnobulua, yẹ ha ga ọle. (Psalm 40:​7, 8) Bhiriọ, uwẹ sabọ ha riale, ‘Be bhọ imẹn ha lu nin mẹn da sabọ mianmẹn?’

5. (a) Be uwẹ ha ka lu uwẹ kuẹ mianmẹn? (b) Bezẹle nọn da khẹke nin uwẹ ha vae bhi ikolo ọsi Esali Jehova ẹghe-ẹghe?

⁵ Ọkuẹsẹ uwẹ mianmẹn, ọkhẹke nin uwẹ ka lẹn iJehova bi Jesu. Uwẹ munhẹn ha lu ọnan fo bhi iluẹmhin Baibo  nọnsẹ. (Tie John 17:3.) Ọkpakinọn, ọnan bha sẹ. Baibo yọle ghe, ọkhẹke nin uwẹ ha “mhọn ilẹnmhin nọn gbale” rẹji iho nọnsi Jehova. (Colossians 1:9) Ahamiẹn uwẹ vae bhi ikolo oga ọsi Esali Jehova ẹghe-ẹghe, ọ ki rẹkpa uwẹ rẹ manman ha sikẹ iJehova. Ọnan hi emhin ọkpa nọn zẹle nin uwẹ ha da ha vae bhi ene ikolo nan ẹghe-ẹghe.​—Hebrews 10:​24, 25.

6. Be uwẹ ha lẹn iBaibo sẹ yẹ uwẹ kuẹ sabọ mianmẹn?

⁶ Bhi ọsi ẹmhọanta, Jehova bha yọle ghe nin uwẹ lẹn emhin rebhe ne ribhi Baibo fo, uwẹ kuẹ sabọ mianmẹn. Ọle bha yọle nin ọne okpea nọn na bhi Ethiopia vae lẹn emhin rebhe fo, ọkuẹsẹ ọle mianmẹn. (Acts 8:​30, 31) Mhan ha rẹ ha nyẹnlẹn bhi ighegheghe, mhan dẹ sẹyẹ ha luẹ ẹmhọn Osẹnobulua. (Ecclesiastes 3:11) Ọkpakinọn, ọkuẹsẹ uwẹ mianmẹn, ọkhẹke nin uwẹ lẹn iman-emhin eso ne ribhi Baibo yẹ miẹn ele ọbhi egbe.​—Hebrews 5:12.

7. Be iBaibo nin uwẹ luẹ sẹ rẹ rẹkpa uwẹ yẹ?

⁷ Baibo yọle: “Ọria ida sabọ lu emhin nọn ti Osẹnobulua bhọ sade ọle imhọn urẹọbhọ.” (Hebrews 11:6) Bhiriọ, ọkhẹke nin uwẹ ha mhọn urẹọbhọ ọkuẹsẹ uwẹ sabọ mianmẹn. Baibo ji mhan lẹn ghe, ẹghe nin ẹbho eso bhi Corinth rẹ họn ẹmhọn Osẹnobulua nin ene rẹkhan iJesu ha wewe, ele da munhẹn ha mhọn urẹọbhọ da Osẹnobulua yẹ mianmẹn. (Acts 18:8) Iriọ yẹ nọn ẹlẹnan. Baibo nin uwẹ luẹ rẹkpa uwẹ rẹ ha mhọn urẹọbhọ da ive nesi Osẹnobulua, bi izọese nọnsi Jesu nọn ha sabọ miẹn mhan fan bhi obọ olukhọ bi uu.​—Joshua 23:14; Acts 4:12; 2 Timothy 3:​16, 17.

8. Be ha re ọle ha ghọn uwẹ rẹ ha taman ẹbho emhin nin uwẹ luẹ?

⁸ Beji uwẹ ha rẹ manman ha luẹ iBaibo, yẹ daghe ebi Baibo rẹ ha rẹkpa uwẹ yẹ bhi iẹnlẹn, urẹọbhọ nọnsẹ ki manman ha deziẹn ọbhọ. Ọ ki ha ghọn uwẹ rẹ ha taman ẹbho  emhin nin uwẹ luẹ. (Jeremiah 20:9; 2 Corinthians 4:13) Ọkpakinọn, ẹbho nela uwẹ ha taman?

9, 10. (a) Hela uwẹ ha sabọ tẹmhọn emhin nin uwẹ luẹ bhi Baibo man? (b) Be uwẹ ha lu yẹ sade uwẹ guanọ nin uwẹ deba ibhio mhan bhi agbotu ha yo inẹbho?

⁹ Uwẹ sabọ ha guanọ nin uwẹ ta ebi uwẹ luẹ bhi Baibo man ene ribhi azagba-uwa nọnsẹ, imọẹ ẹ, ediake nesẹ, bi ene ibha koko wẹnna. Emhin nọn mhẹn wo khọnan. Ọkpakinọn, oyẹẹ bi ifuẹkẹ uwẹ ha rẹ ha lu ọnan ẹghe rebhe. A ha ki zẹbue, uwẹ ki sabọ dọ ha deba ibhio mhan bhi ẹkẹ agbotu yo inẹbho. Ahamiẹn uwẹ ho nin uwẹ ha deba ibhio mhan bhi ẹkẹ agbotu yo inẹbho, uwẹ sabọ rẹ taman Ọsali Jehova nọn man uwẹ iBaibo. Ahamiẹn ọle daghe ọle ghe, uwẹ gene muegbe, ghe uwẹ gene ha nyẹnlẹn rẹkhan ebi uwẹ luẹ bhi Baibo, uwẹ bi ọle ki ko dọ miẹn ewanlẹn eva bhi ẹkẹ agbotu.

¹⁰ Ene ewanlẹn ki ne uwẹ zilo, nin ele rẹ lẹn si uwẹ lẹn iman-emhin eso ne ribhi Baibo, nin ele yẹ rẹ lẹn si uwẹ rẹọ ọbhi ene iman-emhin nan. Ele ki yẹ fẹghe si uwẹ re obọ rẹkhan ebi Baibo tale bhi iẹnlẹn nọnsẹ ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Ele ki yẹ fẹghe si uwẹ gene muegbe nin uwẹ rẹ ha yi ọkpa bhi Esali Jehova. Yere ghe, ẹbho rebhe bhi ẹkẹ agbotu, ele ene ewanlẹn gbẹloghe. Bhiriọ, hẹi ha mun ofẹn rẹ ne ele talọ. (Acts 20:28; 1 Peter 5:​2, 3) Ene ewanlẹn ha ki ne uwẹ zilo fo, ele ki ji uwẹ lẹn si uwẹ dẹ sabọ munhẹn ha deba ibhio mhan bhi ẹkẹ agbotu yo inẹbho.

11. Bezẹle nọn da khẹke nin uwẹ ka fidenọ bhi emhin eso uwẹ kuẹ sabọ deba ibhio mhan bhi ẹkẹ agbotu ha yo inẹbho?

¹¹ Ene ewanlẹn sabọ rẹ taman ẹn ghe, ọkuẹsẹ uwẹ deba ibhio mhan ha yo inẹbho, emhin eso ribhọ nọn khẹke nin uwẹ fidenọ bhi iẹnlẹn nọnsẹ. Bezẹle nọn da khẹke nin uwẹ ka fidenọ bhi ene emhin nan? Ranmhude, elin nọnsi Jehova a tie mun mhan sade mhan tẹmhọn Osẹnobulua khian. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan ha nyẹnlẹn bhi uwedẹ nọn ha re ogẹn ji ọle.​—1 Corinthians 6:​9, 10; Galatians 5:​19-21.

12. Bezẹle nọn da khẹke nin ẹbho rebhe ha kiẹ oya ọbhi emhin ebe nọnsele?

¹² Emhin ọbhebhe yẹ ribhọ nọn khẹke nin uwẹ lu, ọkuẹsẹ uwẹ sabọ mianmẹn. Peter nin odibo yọle: ‘Bha kiẹ oya bhi olukhọ nọnsẹbha, bha ha yẹ fidenọ, nan da gbo olukhọ nọnsẹbha a.’ (Acts 3:19) Be a re ọle ta nan rẹ kiẹ oya ọbhi emhin ebe? Ebi a re ọle ta hi, nin ọria rẹ ji emhin ebe nin ọle lu manman ba ọle bhi egbe. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn ọgboghẹ uwẹ ka khin, ọkhẹke nin uwẹ kiẹ oya ọbhi ọne emhin ebe nan. Aharẹmiẹn emhin ne mhẹn uwẹ wo dọnmhegbe ha lu ẹghe rebhe, ọ sẹyẹ khẹke nin uwẹ kiẹ oya ọbhi olukhọ nọnsẹ, ranmhude eria olukhọ mhan rebhe khin. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan ha bhii Osẹnobulua nin ọle rẹhunmhan mhan.​—Romans 3:23; 5:12.

13. Be a re ọle ta nan rẹ “fidenọ”?

¹³ Nin uwẹ rẹ kiẹ oya ọbhi emhin ebe nin uwẹ lu bha sẹ. Peter nin odibo yọle ghe, ọ yẹ khẹke nin uwẹ “fidenọ.” Ebi a re ọnan ta hi, nin uwẹ rẹ re obọ sibhi emhin ne imhẹn nin uwẹ ka ha lu khẹ re, yẹ munhẹn ha lu emhin ne mhẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, ji a man yọle ghe uwẹ khian agbaẹbho nin uwẹ bha sẹ ka lẹn khẹ. Uwẹ ki zẹ khian bhi uwedẹ, uwẹ da dọ kere ghe, ọ iyi uwedẹ nọn khẹke nin uwẹ rẹkhan uwẹ ye. Be uwẹ ha ki lu yẹ? Edandan iribhọ ghe, uwẹ dẹ mundia, yẹ fikie dọ rẹkhan uwedẹ nọn khẹke nin uwẹ rẹkhan. Iriọ yẹ nọn bhi ẹmhọn iBaibo nin uwẹ luẹ. Beji uwẹ ha rẹ ha luẹ iBaibo, uwẹ ki dọ ha luẹ kere ghe, emhin eso ribhọ ne khẹke nin uwẹ fidenọ bhi iẹnlẹn nọnsẹ. Bhiriọ, ọkhẹke nin uwẹ dọnmhegbe rẹ fidenọ bhi ene emhin nan, yẹ ha lu emhin ne mhẹn.

14. Be uwẹ ha rẹ re egbe guẹ nin Jehova yẹ?

¹⁴ Emhin ọbhebhe nọn yẹ khẹke nin uwẹ lu ọkuẹsẹ uwẹ  mianmẹn hi, nin uwẹ rẹ re egbe guẹ nin Jehova. Ebi a re ọle ta nan rẹ re egbe guẹ nin Jehova hi, nin ọria rẹ ve ive nin Jehova bhi erọnmhọn ghe, Jehova ọkpa ọle da ha ga, ghe, ọle guanọ nin ọle re ẹdagbọn nọnsọle rebhe rẹ ha lu iho nọnsi Jehova.​—Deuteronomy 6:15.

15, 16. Be re ọhubhudu nin ọria rẹ tobọle re egbe guẹ nin Osẹnobulua?

¹⁵ Uwẹ ha taman iJehova bhi erọnmhọn ghe ọle ọkpa uwẹ ha ga, inian ọ diabe ive nin itue eva ne ho ne bọ egbe taman egbe. Ele ki yọle ghe, ele dẹ sun rẹkhan egbe. Ji a man yọle ghe, okpea miẹn okhuo nin ọle hoẹmhọnlẹn. Beji ọne okpea ha rẹ manman ha lẹn ọne okhuo, iriọ ọle ha rẹ manman ha hoẹmhọn ọlẹn. Ọle ki hoẹmhọn ọlẹn sẹbhọ ghe, ọle ki ha guanọ nin ọle re ọne okhuo bhi amhẹn. Arẹmiẹn ọnan iyi emhin nọn lẹkhẹ nan rẹ lu, ọne okpea ki yẹ muegbe nin ọle rẹ mun ọne ẹsọn nan, ranmhude ọle hoẹmhọn ọne okhuo.

¹⁶ Beji uwẹ ha rẹ ha luẹ ẹmhọn iJehova, iriọ uwẹ ha yẹ rẹ manman ha hoẹmhọn ọlẹn, yẹ dọnmhegbe nin uwẹ rẹ ha ga ọle. Ọnan ki re uwẹ taman ọlẹn bhi erọnmhọn ghe, uwẹ muegbe nin uwẹ rẹ ha ga ọle. Baibo yọle ghe, ọria nọn hi ki rẹ khin nọn guanọ nin ọle rẹkhan iJesu dẹ “he egbe nọnsọle.” (Mark 8:34) Be a re ọnan ta? Ebi a re ọle ta hi, iho nọnsi Jehova uwẹ ki da ha mun kalo bhi iẹnlẹn nọnsẹ. Emhin nin Jehova guanọ nin uwẹ lu, ọle uwẹ ki da ha mun kalo gbera emhin nin uwẹ guanọ bi emhin ne yẹẹ uwẹ.​—Tie 1 Peter 4:2.

17. Bezẹle nin ẹbho eso ida ho nin ele re egbe guẹ nin Jehova?

¹⁷ Ẹbho eso bha guanọ nin ele re egbe guẹ nin Jehova. Ofẹn ki ha mun ele ranmhude, ele riale ghe, ele ha ve ive nin ele rẹ ga iJehova, ele ida sabọ mun ọlẹn sẹ. Ele bha guanọ  nin ele re iJehova bhi unun. Ele sabọ rẹ ha riale ghe, ahamiẹn ele bha sẹ re egbe guẹ nin Jehova, ọle ida mun ele mhọn sade ele lu emhin ebe.

18. Ahamiẹn ofẹn mun uwẹ rẹ re egbe guẹ nin Jehova, be ha sabọ rẹkpa uwẹ?

¹⁸ Ahamiẹn ofẹn mun ẹn rẹ re egbe guẹ nin Jehova, oyẹẹ nin uwẹ mhọn da ọle dẹ sabọ rẹkpa ẹ. Ranmhude oyẹẹ nin uwẹ mhọn da iJehova, uwẹ ki manman ha dọnmhegbe nin uwẹ rẹ ga ọle beji uwẹ vele. (Ecclesiastes 5:4; Colossians 1:10) Uwẹ ida ha riale ghe, ọ kaka gbe nan rẹ lu iho nọnsi Jehova. John nin odibo da gbẹn yọle: “Ọnan hi ebi a re ọle ta nan rẹ hoẹmhọn Osẹnobulua, nin mhan re obọ rẹkhan uhi nesọle, sẹyẹ ene uhi nesọle iyi ihẹ ne denyẹnyẹn ọria.”​—1 John 5:3.

19. Bezẹle nọn bha da khẹke nin uwẹ ji ofẹn ha mun uwẹ rẹ re egbe guẹ nin Jehova?

¹⁹ Ọ iyi oko ghe, ọ de gba nin uwẹ fo, uwẹ kuẹ sabọ re egbe guẹ nin Jehova. Jehova bha guanọ nin mhan lu gbera eka nin mhan ha sabọ lu. (Psalm 103:14) Ọle dẹ rẹkpa uwẹ rẹ sabọ ha lu emhin ne mhẹn. (Isaiah 41:10) Re ọkhọle nọnsẹ rebhe mun udu nyan iJehova, “ọle ki dia uwedẹ nọnsẹ mundia nọnsẹn.”​—Proverbs 3:​5, 6.

20. Uwẹ ha re egbe guẹ nin Jehova fo, emhin ọbhebhe nela uwẹ ha ki lu?

²⁰ Uwẹ be sẹ muegbe nin uwẹ rẹ re egbe guẹ nin Jehova? Ahamiẹn uwẹ re egbe guẹ nin Jehova fo, emhin ọbhebhe yẹ ribhọ nin uwẹ ha lu. Ọne emhin hi, nin uwẹ rẹ mianmẹn.

21, 22. Be uwẹ ha rẹ rẹman yẹ bhi ogbakha ghe, uwẹ re egbe guẹ nin Jehova?

²¹ Uwẹ ha re egbe guẹ nin Jehova fo, uwẹ ki ji ọwanlẹn nọn sun otu ene ewanlẹn bhi ẹkẹ agbotu lẹn ghe, uwẹ muegbe nin uwẹ rẹ mianmẹn. Bhiriọ, ọle ki taman ewanlẹn eso, nin ele dọ deba uwẹ zilo fẹghe si uwẹ lẹn iman-emhin  kpataki ne ribhi Baibo. Ele ha daghe ọle ghe uwẹ muegbe, ele ki taman ẹn ghe, uwẹ sabọ rẹ mianmẹn bhi usikoko ọsi Esali Jehova nan ha kikie yo. Bhi ọne usikoko nin, a ki re ọta man nọn re otọ ọle man, ebi imianmẹn mundia nan. Ọne obhio mhan nọn ha re ọne ọta man ki nọọn ene ẹbho ne ho nin ele mianmẹn inọnta eva. Ahamiẹn uwẹ deba ẹbho nekẹle ne yẹ ho nin ele mianmẹn yọle “ehe” rẹji ene inọnta eva nan, uwẹ ki re iriọ rẹman bhi ogbakha ghe, uwẹ mhọn urẹọbhọ da iJehova,  ghe, uwẹ muegbe nin uwẹ rẹ ha lu iho nọnsọle.​—Romans 10:10.

²² Bhiriọ, uwẹ ki mianmẹn. Egbe nọnsẹ rebhe a da gbe ruẹ bhi ẹkẹ amẹn. Ọne imianmẹn ki rẹman ọrebhe ghe, uwẹ re egbe guẹ nin Jehova. Ọ ki yẹ rẹman ghe, ọkpa bhi Esali Jehova uwẹ ki khin.

23. Be a re ọle ta nan rẹ mianmẹn “bhi elin nọnsi Aba bi ọsi Ọmọn bi ọsi ẹlinmhin nọn khiale”?

²³ Jesu yọle ghe, a dẹ gbe edibo nesọle ruẹ bhi amẹn “bhi elin nọnsi Aba bi ọsi Ọmọn bi ọsi ẹlinmhin nọn khiale.” (Tie Matthew 28:19.) Be bhọ ọnan mundia nan? Nin uwẹ rẹ mianmẹn bhi elin ọsi ọne Aba rẹman ghe, uwẹ rẹọbhọ ghe, Jehova ọkpa mhọn ọne ahu nin ọle rẹ ha gbẹloghe mhan. Nin uwẹ rẹ mianmẹn bhi elin ọsi ọne Ọmọn rẹman ghe, uwẹ dọ lẹn ebi Jesu ha rẹ mun iho nọnsi Osẹnobulua sẹ yẹ. Nin uwẹ rẹ mianmẹn bhi elin ọsi ẹlinmhin nọn khiale rẹman ghe, uwẹ dọ lẹn ebi Osẹnobulua rẹ re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle rẹ mun iho nọnsọle sẹ yẹ.​—Psalm 83:18; Matthew 28:18; Galatians 5:​22, 23; 2 Peter 1:21.

24, 25. (a) Be imianmẹn mundia nan? (b) Be imhan ha zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe?

²⁴ Emhin kpataki imianmẹn mundia nan. A ha gbe uwẹ ruẹ bhi ẹkẹ amẹn, ọ rẹman ghe, uwẹ fikeke gbe uwedẹ nin uwẹ ka rẹ ha nyẹnlẹn. A ha ki mun uwẹ dagbare bhi ẹkẹ ọne amẹn, ọ rẹman ghe, iẹnlẹn ọsọgbọn uwẹ ha ki ha nyẹnlẹn​—iẹnlẹn nin uwẹ ha rẹ ha lu iho nọnsi Osẹnobulua. Ọ yẹ rẹman ghe, rẹ na bhi ọne ẹghenin ha khian, Jehova ọkpa uwẹ ki da ha ga. Ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, ọ iyi eria, agbotu la iwẹnna uwẹ re egbe guẹ nan. Sokpan, iJehova uwẹ re egbe guẹ nan.

²⁵ Uwẹ ha re egbe guẹ nin Jehova, ọnan ki rẹkpa uwẹ rẹ deba ọle ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. (Psalm 25:14) Ọnan bha rẹman ghe, ọria dẹ wo miuhọnmhọn ranmhude ọle mianmẹn. Paul nin odibo yọle ghe, nin ọdeọde ha khu ọbhi umiẹnfan nọnsọle. (Philippians 2:12) Umunhẹn imianmẹn khin. Ọkpakinọn, be uwẹ ha lu nin uwẹ da sabọ ha sikẹ iJehova? Bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe, mhan dẹ re ewanniẹn ọbhi ọne inọnta nan.