1, 2. Bezẹle nin Baibo da yi ẹsele nọn manman ti mhan bhọ?

AHAMIẸN ọmọẹ ẹ re emhin lu ẹsele nin uwẹ, manman nọn, emhin nin uwẹ bha re ẹlo ba, be ọ ha dia uwẹ yẹ bhi egbe? Uwẹ ki wo ha ghọnghọn, ranmhude ọmọẹ ẹ ria ẹmhọn ẹn yẹ re emhin ji uwẹ. Ẹjẹje uwẹ ha rẹ tuje ọle a fẹ ọle ghe. Uwẹ ki manman khuẹnmhẹn ọlẹn.

² Ẹsele nọn na obọ Osẹnobulua vae iBaibo khin. Ẹmhọn nin mhan ida sabọ miẹn bhi ije ebhebhe ribhi ẹkẹ ọle. Bhi ọsi ijiẹmhin, Baibo taman mhan ghe, Osẹnobulua man otọ bi okhun. Ọle yẹ man okpea bi okhuo nin ọhẹnhẹn. Ọ ne adia nin mhan ne ha sabọ rẹkpa mhan sade mhan ribhi ọnọghọ. Bhi ẹkẹ iBaibo, mhan dẹ miẹn ebi Osẹnobulua ha rẹ mun iho nọnsọle sẹ yẹ, bi ebi ọle ha rẹ re ọne otọ nan kiẹn otọ ọfubhegbe yẹ. Ẹsele nọn manman wo ti mhan bhọ iBaibo khin!

3. Be uwẹ ha miẹn luẹ bhi Baibo?

³ Beji uwẹ ha rẹ ha luẹ iBaibo, uwẹ ki kere ghe, Osẹnobulua ho nin uwẹ ha yi ọmọẹ nọnsọle. Uwẹ ha ki manman ha luẹ ẹmhọn nọnsọle, ikolu nọnsẹ bi ọsi ọle ki manman ha deziẹn ọbhọ.

4. Be re ẹmhọn iBaibo ti uwẹ bhọ?

⁴ Ọ sẹbhi urolo 2,600 nan sẹ rẹ gbẹn iBaibo. Ọ bun sẹbhi ẹbo ne bunbun nan ki sẹ gbẹn dagbare. A ha waa ọne agbọn nan rebhe a bhi ijianlẹn igbe, ọ gbera obọ isinlin ne ha miẹn iBaibo tie bhi urolo nọnsele. Sẹyẹ, ọ gbera itue ẹbo ọkpa nan gha iBaibo nan bhi uzana-uzana. Bhi ọsi ẹmhọanta, ebe ọbhebhe iribhọ nọn diabe iBaibo.

5. Bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe Osẹnobulua nyan iBaibo?

 ⁵ “Ahu ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua” a rẹ gbẹn iBaibo. (Tie 2 Timothy 3:16.) Ẹbho eso sabọ ha riale ghe, ‘Beji a miẹn ghe ẹbho gbẹn iBaibo, be ọ ki rẹ yi ebe nọnsi Osẹnobulua yẹ?’ Baibo re ewanniẹn ọbhọ yọle: “Eria da ta ọta nọn na obọ Osẹnobulua vae beji ẹlinmhin nọn khiale rẹ ha dia ele.” (2 Peter 1:21) Inian ọ diabe ọwanlẹn bhi isi iwẹnna nọn taman akọwe nọnsọle nọn gbẹn ebe nanlẹn. Họ bhọ nyan ọne ọta nan gbẹn ọbhi ọne ebe? Ọne ọwanlẹn nọn, ọ iyi ọne akọwe. Iriọ yẹ nọn bhi ẹmhọn iBaibo. Osẹnobulua nyan ọta ne ribhi Baibo, ọ iyi ẹbho ne gbẹn ọlẹn. Osẹnobulua rẹkpa ele rẹ sabọ gbẹn ebi ọle mhọn bhi ọkhọle ọbhi otọ. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọta nọnsi Osẹnobulua iBaibo khin​​—1 Thessalonians 2:13; fẹ Ebi A Gbẹn Ba Ọle nọnzi 2 ghe.

6, 7. Bezẹle nin mhan ha da sabọ yọle ghe, ẹmhọn rebhe ne ribhi Baibo wo diẹn kugbe?

⁶ Ọ gbera ikpe 1,600 nan rẹ gbẹn iBaibo. Ene gbẹn ọlẹn bha nyẹnlẹn bhi ẹghe ọkpa. Eso bhi ẹwẹ ele manman yo isiku, eso bha yo. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọkpa bhi ẹwẹ ele da ha yi idọkitọ. Ene mun ugbo yẹ ha ribhi ẹwẹ ele, ene gbe ehẹn, ene re ihuan kọn, ene kha akhasẹ, ene bhohiẹn. Eso da yẹ ha yi ijie. Arẹmiẹn eria kẹkẹ gbẹn iBaibo, emhin nin ele gbẹn bha dikẹ. Emhin rebhe nin ele gbẹnlẹn wo diẹn kugbe. *

⁷ Ebe nin ọhẹnhẹn bhi Baibo ji mhan lẹn ebi Osẹnobulua rẹ man Adam bi Eve yẹ​​—okpea bi okhuo nin ọhẹnhẹn. Ọ da yẹ ji mhan lẹn ebi ele rẹ sọtẹ bhi obọ Osẹnobulua yẹ; ọnan da si emianmhẹn, uu bi ọnọghọ kẹkẹ re. Ebe sẹbhi ikpe 4,000 ki gbera nan man Adam bi Eve, John nin ọkpa bhi etuegbe nesi Jesu da gbẹn ebe nọn kike bhi Baibo nọn tẹmhọn ebi Osẹnobulua ha rẹ dọ hẹnhẹn ọne agbọn nan yẹ, yẹ re ọne otọ nan kiẹn otọ ọfubhegbe. Baibo yẹ ji mhan lẹn ghe, a igbo miẹn iho nọnsi Osẹnobulua bha munsẹ.

8. Ijiẹmhin nela rẹman ghe, ebi Baibo tale rẹji ẹmhọn ne ekhẹn azemhinre tale wo gba?

⁸ A bha gbẹn iBaibo nan rẹ re ọle ha man ẹmhọn ne ekhẹn azemhinre tale. Ọkpakinọn, Baibo ha sounun bhi emhin ne ekhẹn azemhinre gua otọ ọle kere ẹmhọanta nọn, ebi Baibo tale ki wo gba. Iriọ ọkhẹke nin ebe nọn na obọ Osẹnobulua vae dia. Bhi ọsi ijiẹmhin, ebe nọnsi Leviticus rẹman ebi Osẹnobulua yọle nin ibhokhan Izrẹl ha lu, beji a ha da miẹn ghe, ele bha ha mun emianmhẹn nin ibo ele. A gbẹn ọnan ọbhi otọ fo ẹghenin, a kuẹ dọ lẹn emhin kẹkẹ ne si emianmhẹn. Baibo yẹ taman mhan ghe, ideghedeghe ọne otọ nan ye, emhin soso bha mun ọlẹn mhọn. (Job 26:7) Bhi ẹghe nin  ẹbho ne bunbun rẹ ha riale ọne otọ nan dia para bọsi itebu, iBaibo da yọle ọne otọ nan dia kholo bọsi oẹnlẹn.​​—Isaiah 40:22.

9. Be uwedẹ nin ene gbẹn iBaibo rẹ ta ẹmhọanta rẹman?

⁹ Baibo ha tẹmhọn ebi ẹbho rẹ nyẹnlẹn yẹ bhi ẹghe nọn gbera, ebi ọ tale wo gba. Ebe eso ne tẹmhọn ebi ẹbho rẹ nyẹnlẹn yẹ bhi ẹghe nọn gbera imanman gba fo nọnsẹn, ranmhude, ene gbẹn ọlẹn bha ta ẹmhọanta. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹbho ha khọn agbaẹbho nọnsele miotọ, ele igbẹn ọlẹn ọbhi otọ. Sokpan, ene gbẹn iBaibo wo ta ẹmhọanta ẹghe nan rẹ khọn agbaẹbho ọsi Izrẹl miotọ. Ele da yẹ gbẹn emhin nin ele bha lu nọnsẹn ọbhi otọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ẹkẹ ebe nọnsi Numbers, Moses da gbẹn emhin nin ọle bha lu nọnsẹn nọn re Osẹnobulua re oya nanlẹn. (Numbers 20:​2-12) Uwedẹ nin ene gbẹn iBaibo rẹ ta ẹmhọanta wo rẹman ghe, obọ Osẹnobulua iBaibo na vae. Bhiriọ, ebe nin mhan ha sabọ mun udu nyan iBaibo khin.

10. Bezẹle nin ibhude ne ribhi Baibo da sabọ rẹkpa mhan ẹlẹnan?

¹⁰ Baibo, “ahu ẹlinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua a rẹ gbẹn ọlẹn. Ọ mhẹnmhin nan rẹ ha man emhin, nan rẹ ha bhude, nan rẹ ha dia emhin ọbhi uwedẹ.” (2 Timothy 3:16) Bhi ọsi ẹmhọanta, ibhude ne ribhi Baibo wo rẹkpa mhan ẹlẹnan. Jehova lẹn ebi a rẹ man mhan yẹ. Ranmhude ọnan, ọle lẹn ebi mhan rẹ ria eria yẹ, bi ebi emhin dia mhan yẹ bhi egbe. Ọle lẹn mhan gbera ebi mhan lẹn egbe mhan sẹ yẹ. Ọle yẹ ho nin mhan ha ghọnghọn. Ọle lẹn emhin nọn ha mhẹn mhan bhi egbe, bi emhin nọn ida mhẹn mhan bhi egbe.

11, 12. (a) Ibhude nesi Jesu nela mhan ha miẹn tie bhi Matthew uhọnmhọnlẹn 5 rẹ sẹbhi 7? (b) Emhin ebhebhe nela mhan ha yẹ miẹn luẹ bhi Baibo?

¹¹ Bhi Matthew uhọnmhọnlẹn 5 rẹ sẹbhi 7, mhan dẹ miẹn ibhude nesi Jesu tie, rẹji ebi mhan ha rẹ ha mhọn  eghọnghọn yẹ bhi iẹnlẹn, ebi mhan bi ibo mhan ha rẹ ko ha lu emhin kugbe yẹ, ebi mhan ha rẹ sabọ ha nan erọnmhọn yẹ, bi ẹlo nin mhan ha rẹ ha ghe igho. Arẹmiẹn ọ ki manman ree nin ọle ne ene ibhude nan ọbhi otọ, ene ibhude sẹyẹ wo manman rẹkpa mhan ẹlẹnan.

¹² Jehova yẹ ne adia nin mhan bhi ẹkẹ iBaibo, ne ha rẹkpa mhan rẹ ha mhọn azagba-uwa nin eghọnghọn ye; ne ha rẹkpa mhan ha wẹnna nọnsẹn, yẹ deba ẹbho nekẹle ha nyẹnlẹn bhi ọfure. Eji mhan hi ki rẹ na vae, ọria nin mhan hi ki rẹ ha khin, la ọnọghọ nin mhan hi ki rẹ ha mhọnlẹn, adia ne ribhi Baibo dẹ sabọ rẹkpa mhan.​​—Tie Isaiah 48:17; fẹ Ebi A Gbẹn Ba Ọle nọnzi 3 ghe.

13. Be bhọ Isaiah yọle ọ dẹ sunu ji agbaẹbho ọsi Babylon?

¹³ Ọta akhasẹ ne bunbun bhi Baibo munsẹ fo. Bhi ọsi ijiẹmhin, Isaiah da tale ọbhi otọ ghe, a dẹ gbe iBabylon khuelo. (Isaiah 13:19) Ọle da wo tẹmhọn ebi a ha rẹ khọn ọne agbaẹbho miotọ yẹ. Ẹdẹ ribhọ nọn nẹga ọne agbaẹbho. A da yẹ mun udede igeti ọbhi eji a da nabhi ọne agbaẹbho. Ọkpakinọn, Isaiah da tale ghe, ọne ẹdẹ dẹ ka, ghe a dẹ tuje ọne igeti ọbhi otọ. Eghian ele ida zẹwẹ khọn hiehie ele kuẹ nabhi ọne agbaẹbho. Isaiah da yẹ tale ghe, okpea natiọle Cyrus, ọle da khọn iBabylon miotọ.​​—Tie Isaiah 44:27–45:2; fẹ Ebi A Gbẹn Ba Ọle nọnzi 4 ghe.

14, 15. Be ọta akhasẹ nọnsi Isaiah rẹ munsẹ yẹ?

¹⁴ Ọ ki gbera ikpe iyisẹn eva nan gbẹn ọne akhasẹ nan ọbhi otọ, eyokulo ne ha khọn iBabylon miotọ da vae. Họ bhọ ọkakulo nọn sun ele? Cyrus nin ojie ọsi Persia nọn, beji ọne akhasẹ tale tee. Emhin rebhe ne ha re ọne akhasẹ munsẹ da wo gba.

¹⁵ Bhi ọne asọn nin ene eyokulo rẹ vae, ibhokhan iBabylon da ha duje. Ranmhude ẹdẹ nọn nẹga ele, bi udede  ogbe nin ele bọn nẹga egbe, ele bha rẹọbhọ ghe, emhin soso dẹ sabọ sunu ji ele. Cyrus bi eyokulo nesọle da zẹ odẹ nin ọne ẹdẹ rẹ ha nẹ kua. Ọne amẹn ki sikẹ otọ, eyokulo nesi Persia da re oẹ gbera ọne ẹdẹ. Be ele ha ki rẹ sabọ gbera ogbe nan bọn nẹga iBabylon yẹ? Beji ọne akhasẹ wo ta, a da tuje igeti ọsi ọne agbaẹbho ọbhi otọ. Bhiriọ, ene eyokulo da re iBabylon obọ sotọ. Ọ bha nọghọ ele.

16. (a) Be bhọ Isaiah yọle ọ dẹ sunu ji Babylon? (b) Be imhan rẹ lẹn yẹ ghe, ọne ọta akhasẹ nọnsi Isaiah gene munsẹ?

 ¹⁶ Isaiah ka tale ọbhi otọ ghe, ọria soso ida kie nyẹnlẹn bhi Babylon. Ọle da gbẹn yọle: “A ida yẹ nyẹnlẹn bhọ ghẹdẹ. Ọle ida yẹ ha yi eji ẹbho ha dia rẹ ha khian.” (Isaiah 13:20) Ọnan be munsẹ beji ọle tale? Ehe. Agbaẹbho nan dunmhun sotọ iBabylon khin rẹ sẹbhi ẹlẹnan. Uwẹ dẹ miẹn ọlẹn bhi egbegbe agbaẹbho natiọle Baghdad bhi otọ Iraq. Rẹ sẹbhi ẹlẹnan, ọria soso iyẹ nyẹnlẹn bhi enin. Jehova wo gbe iBabylon khuelo, yẹ gbọnọ ọlẹn kie sẹsẹsẹ.​​—Isaiah 14:​22, 23. *

17. Bezẹle nin mhan ha da sabọ mun ọkhọle ọbhọ ghe, ene ive nin Osẹnobulua vele rebhe dẹ munsẹ?

¹⁷ Beji a miẹn ghe, ọta akhasẹ ne bunbun bhi Baibo wo munsẹ, mhan dẹ sabọ mun udu nyan emhin nin Baibo tale rẹji ẹghe odalo. Mhan dẹ sabọ mun ọkhọle ọbhọ ghe, ive nin Jehova vele nin ọle rẹ re ọne otọ nan kiẹn otọ ọfubhegbe bhi ẹghe odalo dẹ munsẹ. (Tie Numbers 23:19.) Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan wo mhọn ọne iruduba ghe, ọne iẹnlẹn  ighegheghe nin Osẹnobulua nọn isabọ bha ohoghe vele dẹ munsẹ.​​—Titus 1:2. *

18. Be iPaul yọle ọta nọnsi Osẹnobulua dia yẹ?

¹⁸ Mhan ki luẹ nian ghe, ebe ọbhebhe iribhọ nọn diabe iBaibo. Ẹmhọn ne ribhi ẹkẹ ọle wo diẹn kugbe. Ahamiẹn Baibo tẹmhọn emhin nin ekhẹn azemhinre kere ẹmhọanta nọn, la okha ọsi emhin ne sunu bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ebi Baibo tale gene wo gba. Ibhude ne ha mhẹn mhan bhi egbe ribhi ẹkẹ ọle, deba ọta akhasẹ ne bunbun ne sẹ munsẹ. Ọkpakinọn, ọ iyi ene emhin nan ọkpa ribhi Baibo. Paul nin odibo da gbẹn yọle: “Ọta nọnsi Osẹnobulua nyẹnlẹnmhin, ọ yẹ mhọn ahu.” Be a re ọnan ta?​​—Tie Hebrews 4:12.

19, 20. (a) Be iBaibo ha rẹ sabọ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn ọria nin uwẹ gene khin yẹ? (b) Be uwẹ ha rẹ rẹman yẹ ghe, Baibo nin Osẹnobulua rẹ lu ẹse nin uwẹ ti uwẹ bhọ?

¹⁹ Baibo dẹ sabọ fi iẹnlẹn nọnsẹ denọ. Ọ dẹ sabọ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn ọria nin uwẹ gene khin. Ọ dẹ yẹ sabọ rẹkpa uwẹ rẹ lẹn emhin nin uwẹ ria bhi ọkhọle, bi ebi emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan sabọ ha riale ghe mhan hoẹmhọn Osẹnobulua. Ọkpakinọn, nin mhan rẹ gene rẹman ghe mhan hoẹmhọn ọlẹn, ọkhẹke nin mhan ha nyẹnlẹn rẹkhan ọta ne ribhi Baibo.

²⁰ Bhi ọsi ẹmhọanta, ebe nọn na obọ Osẹnobulua vae iBaibo gene khin. Osẹnobulua ho nin mhan hoẹmhọn iBaibo. Ọle ho nin mhan ha tie ọle yẹ luẹ ọle. Ha khuẹnmhẹn Osẹnobulua bhi ọne ẹsele nan. Ọ yẹ khẹke nin uwẹ ha luẹ ọle ẹghe rebhe. Bhiriọ, uwẹ ki sabọ dọ lẹn iho nọnsi Osẹnobulua rẹji eria. Bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe, mhan dẹ luẹ emhin ne bunbun rẹji iho nọnsi Osẹnobulua.