1, 2. Inọnta nela ọkhẹke nin uwẹ nọọn egbe ẹ? Bezẹle nọn da khẹke nin uwẹ nọọn egbe ẹ ene inọnta nan?

EMHIN nin uwẹ sẹ luẹ bhi Baibo dọ re uwẹ lẹn ghe, emhin nin Osẹnobulua hele, ọle ẹbho ne bunbun ne yọle Osẹnobulua ele ga lu. Ọle ele yẹ man ẹbho le. (2 Corinthians 6:17) Ọnan zẹle nin Jehova da taman mhan nin mhan sibhi ẹwẹ oga ohoghe re, natiọle “Babylon Nọn Khua.” (Revelation 18:​2, 4) Bhiriọ, be ọkhẹke nin uwẹ lu? Ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha tobọle zẹ emhin nin ọle ha lu. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan ene inọnta nan: ‘Imẹn be guanọ nin mẹn ha ga Osẹnobulua bhi uwẹdẹ nọn yẹẹ ọle? Ọ be khẹke nin mẹn sẹyẹ ha ga ọle bhi uwedẹ nin mẹn ka wo rẹ ga ọle khẹ?’

² Ahamiẹn uwẹ sibhi oga ohoghe re fo, uwẹ wo lu nọnsẹn. Ọkpakinọn, asabọmiẹn bhi ẹkẹ ọkhọle nọnsẹ, iluemhin eso ne rẹtẹ oga ohoghe ribhọ ne sẹyẹ ghọn uwẹ rẹ ha lu. Bha ji mhan zilo nyan eso bhi ene iluemhin nan, bi ebezẹle nọn da khẹke nin mhan re ẹlo nin Jehova rẹ ghe ele rẹ ha ghe ele.

3. (a) Bezẹle nọn da nọghọ ẹbho eso rẹ ha ga Osẹnobulua sade ele bha noo amanzẹ? (b) Be iBaibo tale rẹji amanzẹ nan noo rẹ ga Osẹnobulua?

³ Ẹbho eso ribhọ nan miẹn ghe, rẹ na bhi ikpe ne bunbun ha vade, ọle ele mọn da noo ikrọsi, amanzẹ ọsi iMary, la emhin ebhebhe ne dia inian rẹ ha ga Osẹnobulua bhi uwa nọnsele. Ahamiẹn ene emhin nan uwẹ noo rẹ ga Osẹnobulua, ọ sabọ rẹ ha nọghọ uwẹ rẹ ha ga Osẹnobulua sade uwẹ bha noo ele. Ọkpakinọn, yere ghe, Jehova hi ọnọn taman mhan  uwedẹ nọn khẹke nin mhan ha rẹ ha ga ọle. Baibo taman mhan ghe, Jehova bha guanọ nin mhan ha noo amanzẹ rẹ ga ọle.​—Tie Exodus 20:​4, 5; Psalm 115:​4-8; Isaiah 42:8; 1 John 5:21.

4. (a) Bezẹle nọn bha da khẹke nin mhan ha ga ẹbho ne yu? (b) Bezẹle nin Jehova da taman ẹbho nesọle nin ele hẹi dọ ha ne ene yu talọ?

⁴ Ranmhude ẹbho eso rẹọbhọ ghe, eria nesele ne yu sẹyẹ nyẹnlẹn bhi ije ebhebhe, ele sabọ rẹ ha noo ẹghe bi igho nọnsele rẹ lu emhin kẹkẹ nin ele rẹ re ele ha ghọnghọn. Ele bhọ ki ha ga ele. Ọkpakinọn, mhan ka luẹ ghe, ẹbho ne yu ida sabọ rẹkpa mhan la kuan mhan. Ele imhọn ije ebhebhe nin ele ha da ha nyẹnlẹn. Ahamiẹn mhan ho nin mhan ne ene yu talọ, ọ dẹ sabọ si okhẹnan ji mhan, ranmhude, mhan sabọ ha riale ghe, ele ne mhan talọ, ọkpakinọn, ọ iyi ele, ene ẹlinmhin ebe nọn. Ọnan zẹle nin Jehova da taman ibhokhan Izrẹl ghe, nin ele hẹi dọ ha ne ene yu talọ, la dọ ha ne obọ ọbhi emhin ne rẹtẹ ene ẹlinmhin ebe.​—Deuteronomy 18:​10-12; fẹ Ebi A Gbẹn Ba Ọle nọnzi 26 bi 31 ghe.

5. Be ha sabọ rẹkpa ọria rẹ rẹban amanzẹ nan noo rẹ ga Osẹnobulua? Be ha sabọ rẹkpa ọria nin ọle hẹi ha ga ene yu?

⁵ Be ha sabọ rẹkpa ọria rẹ rẹban amanzẹ nan noo rẹ ga Osẹnobulua? Be ha sabọ rẹkpa ọria nin ọle hẹi ha ga ene yu? Ọkhẹke nin uwẹ ha tie iBaibo yẹ ria eria nyan ebi Jehova ghe ene emhin nan yẹ, ranmhude, ene emhin nan sọnọn iJehova. (Deuteronomy 27:15) Ha nan erọnmhọn ji Jehova ukpẹdẹ-ukpẹdẹ nin ọle rẹkpa uwẹ rẹ ha ghe emhin bhi uwedẹ nin ọle rẹ ghe emhin. Uwẹ ha yẹ taman ọlẹn nin ọle rẹkpa uwẹ ha ga ọle bhi uwedẹ nin ọle guanọ. (Isaiah 55:9) Ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova dẹ rẹkpa uwẹ rẹ ne obọ sibhi emhin rebhe re ne rẹtẹ oga ohoghe.

6. Bezẹle nin ẹbho da zẹ nin December 25 ha yi ukpẹdẹ nin ele ha rẹ ha lu ayere ọsi ẹdẹ nan biẹ iJesu?

⁶ Bhi otọ agbọn rebhe, iluemhin nin ẹbho manman lu, ọle  Kristmas khin. Ẹbho ne bunbun riale ghe, ukpẹdẹ nan biẹ iJesu ele re ọle yere. Ọkpakinọn, oga ohoghe ọne iluemhin nan diẹn mun. Ebe ọkpa yọle ghe, December 25, ọle ibhokhan iRome ne iga Osẹnobulua rẹ ha ga oẹnlẹn. Akizẹbue, ẹbho ne mun ọkalo bhi otuẹ da ha guanọ nin ẹbho ne bunbun ne iyi Kristiẹn dọ deba ele bhi oga nọnsele. Bhiriọ, ele da tobele zẹ nin December 25 ha yi ukpẹdẹ nin ele ha rẹ ha lu ayere ọsi ẹdẹ nan biẹ iJesu, arẹmiẹn ọ iyi ọne ukpẹdẹ nin a biẹ ọle. (Luke 2:​8-12) Edibo nesi Jesu bhọ bha lu iKristmas. Ebe ọkpa da yẹ gbotọle fanọn an ghe, ikpe 200 rẹ gbera fo nan biẹ iJesu, “a bha miẹn ọria soso nọn lẹn ukpẹdẹ nan biẹ iJesu. Ọ bhọ bha rẹtẹ ẹbho ne bunbun.” (Sacred Origins of Profound Things) Ikpe ne bunbun gbera fo nin Jesu yu, ọkuẹsẹ ẹbho munhẹn ha lu Kristmas.

7. Bezẹle nin Kristiẹn ọsaje ida lu iKristmas?

⁷ Ẹbho ne bunbun lẹn ebi Kristmas bi emhin kẹkẹ nan lu bhi ọne ẹghe nin rẹ munhẹn yẹ. Emhin bii, nan rẹ ha duje, bi nan rẹ ha re emhin lu ẹsele nin ẹbho. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe ribhọ nan rẹ taman ẹbho ne ribhi otọ England bi ije eso bhi otọ America ghe, nin ele hẹi yẹ ha lu iKristmas, ranmhude, iluemhin nan rẹ ga ẹbọ nọn. Ẹghenin, ọria ha lu iKristmas bhi ene agbaẹbho nan, a ki hian ọlẹn oko. Akizẹbue, ẹbho da kie munhẹn ha lu iKristmas. Bezẹle nin Kristiẹn ọsaje ida lu iKristmas? Ranmhude, ele guanọ nin ele re Osẹnobulua ha ghọnghọn bhi emhin rebhe nin ele lu.

8, 9. Bezẹle nin Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn bha da ha lu ibẹtde?

⁸ Iluemhin nin ẹbho lu rẹ yẹ ẹdẹ nan biẹ ele re, ọle a tiọle bẹtde. Ẹbho ne bunbun manman lu ọne iluemhin nan. Ọ be khẹke nin Kristiẹn ha lu ibẹtde? Ẹbho ne iga iJehova lu ibẹtde eva nan tẹmhọnlẹn bhi Baibo. (Genesis 40:20; Mark 6:21) Bhi ẹghe ẹdẹlẹ, osẹ ọsi ohoghe, ọle ẹbho re ibẹtde rẹ mun ekpẹn nan. Ọnan zẹle nin Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn da ha ghe  ibẹtde bii iluemhin nọn bha khẹke nin Kristiẹn ha lu.​—The World Book Encyclopedia.

⁹ Ibhokhan iRome bi Greece ne nyẹnlẹn bhi ẹghe ẹdẹlẹ rẹọbhọ ghe, ẹlinmhin ribhọ nọn ne ọria mundia bhi ẹghe nan rẹ ha biẹ ọne ọria. Ele da rẹọbhọ ghe, ọne ẹlinmhin nan ki yẹ ha gbega ọne ọria bhi ẹdagbọn nọnsọle rebhe. Ebe natiọle The lore of Birthdays yọle ghe, emhin nọn re ẹbho ne iyi Kristiẹn ha lu ibẹtde ẹghenin hi, ele rẹọbhọ ghe, ele ha lu ibẹtde, ọnan ki re osẹ nọnsele ha gbega ọne ọria nọn lu ibẹtde.

10. Bezẹle nọn bha da khẹke nin Kristiẹn ha lu ibẹtde ẹlẹnan?

¹⁰ Uwẹ be riale ghe iJehova dẹ re obọ ba iluemhin ne diẹn mun oga ohoghe? (Isaiah 65:​11, 12) Eye, ọle ida lu iriọ. Ọnan zẹle nin mhan ida lu ibẹtde, la iluemhin nọn hi ki rẹ khin nọn diẹn obọ mun oga ohoghe.

11. Bezẹle nin ẹbho eso da lu iKristmas bi iluemhin kẹkẹ? Emhin nela ọkhẹke nin uwẹ mun kalo nẹ bhi iẹnlẹn?

¹¹ Arẹmiẹn ẹbho eso lẹn ghe, obọ ene ga ẹbọ iKristmas bi iluemhin nekẹle na vae, ele sẹyẹ wo lu ọle. Ele riale ghe, ene iluemhin nan re isẹhoa nin ele rẹ deba ẹbho bhi azagba-uwa nọnsele rẹ ko lu emhin kugbe. Ọnan uwẹ be mhọn bhi ọkhọle? Ọ iyi emhin ebe hiehie sade uwẹ guanọ nin uwẹ deba ẹbho bhi azagba-uwa nọnsẹ lu emhin kugbe. Jehova hi ọnọn mun azagba-uwa gbọ. Ọle guanọ nin mhan deba ẹbho bhi azagba-uwa nọnsẹmhan ha lu emhin kugbe. (Ephesians 3:​14, 15) Ọrẹyiriọ, ikolu nin uwẹ bi Jehova ko mhọnlẹn ọkhẹke nin uwẹ mun kalo nẹ bhi iẹnlẹn. Ọ iyi nin uwẹ rẹ deba ene ribhi azagba-uwa nọnsẹ ha lu iluemhin ne diẹn obọ mun oga ohoghe. Ọnan zẹle nin Paul nin odibo da yọle: “Bha wo ha dọnmhegbe nin bha rẹ lẹn emhin ne ha ti Ebeanlẹn mhan bhọ.”​—Ephesians 5:10.

12. Iluemhin nela iJehova imiẹn ọbhi egbe?

¹² Ẹbho ne bunbun sabọ yọle, ‘Eji iluemhin hi ki rẹ na vae  bha rẹtẹ mẹn.’ Ọkpakinọn, emhin nọn manman rẹtẹ iJehova nọn. Jehova bha re obọ ọbhi iluemhin ne diẹn obọ mun oga ohoghe, la iluemhin nan rẹ si ọria, la agbaẹbho okhun. Bhi ọsi ijiẹmhin, ibhokhan Egypt mhọn iluemhin ne bunbun nin ele lu ji osẹ nesele. Ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ sibhi otọ Egypt re, ele da munhẹn ha lu iluemhin ọkpa nin ibhokhan Egypt ha lu. Ele da yọle ghe, Jehova ele lu ọle je. Ọkpakinọn, Jehova da ranmhude ọnan re oya nin ele. (Exodus 32:​2-10) Isaiah nin akhasẹ ji mhan lẹn ghe, ọ bha khẹke nin mhan ha lu emhin ne bha khia bhi ẹlo nọnsi Jehova.​—Tie Isaiah 52:11.

13. Inọnta nela uwẹ ha sabọ ha nọọn sade uwẹ ho nin uwẹ rẹban iluemhin ne bha gba?

¹³ Uwẹ sabọ rẹ ha nọọn ọta ne bunbun sade uwẹ ho nin uwẹ rẹban iluemhin ne bha gba. Bhi ọsi ijiẹmhin: Be imẹn ha lu yẹ sade ẹbho nin mhan ko wẹnna nọọn mẹn ebezẹle nin mẹn ida deba ele lu iKristmas? Be imẹn ha lu yẹ sade ọria re emhin lu ẹsele nin mẹn ranmhude a lu iKristmas? Be imẹn ha lu yẹ sade ọdọ imẹn la amhẹn imẹn guanọ nin mẹn deba ọle lu iluemhin nin Osẹnobulua bha re obọ ba? Be imẹn ha rẹ rẹkpa imọn nesẹmhẹn yẹ, nọn hẹi dọ ha ba ele bhi egbe ranmhude ele bha lu ibẹtde, la iluemhin nọn hi ki rẹ khin nin Osẹnobulua bha re obọ ba?

14, 15. Be uwẹ ha lu yẹ sade ọria yi uwẹ “ọwesẹna”? Be uwẹ ha lu yẹ sade ọria re emhin lu ẹsele nin uwẹ bhi ẹghe nin ẹbho rẹ ha lu iluemhin nin Osẹnobulua bha re obọ ọi?

¹⁴ Bhi idia nin uwẹ hi ki rẹ ha ye, ọkhẹke nin uwẹ noo ẹwanlẹn rẹ zẹ ọta nin uwẹ ha ta, bi emhin nin uwẹ ha lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn ọria yi uwẹ “ọwesẹna,” ọ bha khẹke nin uwẹ fi ọle ehọ a. Uwẹ sabọ rẹ yi ọne ọria, “Obulu.” Ọkpakinọn, ahamiẹn ọria guanọ nin ọle lẹn ebezẹle nin uwẹ ida deba ele lu ọne iluemhin, uwẹ sabọ rẹ re otọle man ọlẹn nọnsẹn. Ọkpakinọn, ifuẹkẹ, ẹwanlẹn, bi ekpẹn ọkhẹke nin  uwẹ rẹ ne ọle talọ. Baibo yọle: “Ji ọta nin bha ta ẹghe rebhe ha yi ọta esili, ọta nan re umhẹnlẹn ọi, nin bha da lẹn ebi bha ha rẹ ha wanniẹn ọdeọde yẹ.” (Colossians 4:6) Uwẹ sabọ rẹ ji ele lẹn ghe, arẹmiẹn ọ wo yẹẹ uwẹ rẹ ha lu ẹsele nin ẹbho, yẹ deba ele ha sọnyẹnmhẹn, uwẹ bha guanọ nin uwẹ lu iriọ nian ranmhude ọne iluemhin nan nin ele lu.

¹⁵ Be uwẹ ha lu yẹ sade ọria re emhin lu ẹsele nin uwẹ bhi ẹghe nin ẹbho rẹ ha lu iluemhin nin Osẹnobulua bha re obọ ọi? Baibo bha ne uhi ọbhi otọ rẹji ọne ẹmhọn nan. Ọkpakinọn, Baibo yọle nin mhan hẹi lu emhin nọn ha re ọkhọle nọnsẹmhan ha kpokpo mhan. (1 Timothy 1:​18, 19) Asabọmiẹn ghe, ọne ọria nọn ho nọn lu ẹsele nin uwẹ bha lẹn ghe, uwẹ ilu ọne iluemhin, la ọle sabọ rẹ yọle, “Mẹn lẹnmhin ghe, uwẹ ilu ọne iluemhin nan, sokpan, mẹn yẹ guanọ nin mẹn re ọne emhin nan nin uwẹ.” Bhi ene idia nan, uwẹ sabọ rẹ zẹ si uwẹ dẹ re ọne emhin, la uwẹ ida re. Ọkpakinọn, emhin nọn hi ki rẹ khin nin uwẹ zẹ rẹ lu, ọkhẹke nin uwẹ hẹi lu emhin nọn ha re ọkhọle nọnsẹ ha kpokpo ẹ. Mhan bha guanọ nin mhan lu emhin nọn ha rẹso ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn.

16. Ahamiẹn azagba-uwa nọnsẹ guanọ nin ele lu iluemhin nin Osẹnobulua bha re obọ ọi, be uwẹ ha lu yẹ?

¹⁶ Ahamiẹn azagba-uwa nọnsẹ guanọ nin ele lu iluemhin nin Osẹnobulua bha re obọ ọi, be uwẹ ha lu yẹ? Ọkhẹke nin uwẹ re ekpẹn rẹ nin ele lu emhin. Yere ghe, ele mhọn ọne ahu nin ele rẹ zẹ emhin ne ho nin ele lu. Bhiriọ, mun ekpẹn nin ele bhi emhin nin ele zẹ rẹ lu, beji uwẹ yẹ guanọ nin ele lu da uwẹ. (Tie Matthew 7:12.) Ọkpakinọn, ahamiẹn azagba-uwa nọnsẹ guanọ nin uwẹ deba ele lu emhin kugbe bhi ọne ẹghe nan, be uwẹ ha lu yẹ? Ọkuẹsẹ uwẹ zẹ emhin nin uwẹ ha lu, nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle rẹkpa uwẹ rẹ zẹ emhin nọn gbale. Ria ẹmhọn ọne iluemhin nọnsẹn, uwẹ ha yẹ guanọ otọ  ọle fẹghe. Yere ghe, emhin ne ha re iJehova ha ghọnghọn ọkhẹke nin uwẹ ha lu.

17. Be uwẹ ha rẹ rẹkpa imọn nesẹ yẹ, nin ele hẹi ha re ẹlo ọbhi iluemhin nin ẹbho lu?

¹⁷ Be uwẹ ha rẹ rẹkpa imọn nesẹ yẹ, nin ele hẹi ha re ẹlo ọbhi iluemhin nin ẹbho lu? Rẹ na bhi ẹghe rẹ sẹ ẹghe, mhanmhan emhin lu nin ele nọn ha re ele ha ghọnghọn. Uwẹ sabọ yẹ dẹ emhin ji ele. Sẹyẹ, yere ghe oyẹẹ nọnsẹ bi ẹghe nọnsẹ, ọle hi emhin nin imọn nesẹ manman guanọ bhi obọ nọnsẹ.

18. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha yo ikolo oga ẹghe rebhe?

¹⁸ Nin mhan rẹ sabọ re iJehova ha ghọnghọn, ọkhẹke nin mhan sibhi oga ohoghe re, yẹ ne obọ sibhi iluemhin ne rẹtẹ oga ohoghe re. Ọ yẹ khẹke nin mhan ha ga Osẹnobulua bhi uwedẹ nin ọle guanọ. Be imhan ha rẹ lu ọnan yẹ? Uwedẹ ọkpa hi, sade mhan yo ikolo oga ẹghe-ẹghe. (Tie Hebrews 10:​24, 25.) Emhin kpataki ikolo oga khin rẹji ẹbho ne ga Osẹnobulua bhi uwedẹ nọn khẹke. (Psalm 22:22; 122:1) Mhan re izebhudu nin egbe bhi ikolo oga nesẹmhan.​—Romans 1:12.

19. Bezẹle nọn da yi emhin kpataki nin uwẹ rẹ ha taman ẹbho ẹmhọanta nin uwẹ luẹ bhi Baibo?

¹⁹ Emhin ọbhebhe nin mhan ha rẹ rẹman ghe, mhan sibhi oga ohoghe re hi, sade mhan taman ẹbho emhin nin mhan luẹ bhi Baibo. Emhin ebe ne sunu bhi ọne agbọn nan wo re egbe lọ ẹbho ne bunbun. Asabọmiẹn ghe, uwẹ lẹn ẹbho eso ne dia inian. Ha taman ele ẹmhọn ikhuaẹloghe nọn mhẹn nin uwẹ mhọnlẹn. Beji uwẹ ha rẹ ha yo ikolo oga yẹ taman ẹbho ẹmhọanta ne ribhi Baibo, uwẹ ki dọ kere ghe, ọ ida yẹ ha yẹẹ uwẹ rẹ ha deba oga ohoghe, la ha lu iluemhin nin ele lu. Ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, uwẹ ha sibhi oga ohoghe re, uwẹ ki ha ghọnghọn. Jehova ki yẹ manman nan erọnmhọn nin uwẹ ranmhude uwẹ zẹ rẹ ga ọle bhi uwedẹ nọn khẹke.​—Malachi 3:10.