Uhọnmhọn-emhin kpataki, ọle aranlẹn khin. Ahamiẹn mhan imhọn aranlẹn bhi egbe, mhan ida sabọ ha nyẹnlẹn. Jehova hi ọnọn man mhan. Bhiriọ, ọle hi ọnọn khẹke nọn taman mhan ebi mhan ha rẹ ha noo aranlẹn yẹ. Be iJehova tayẹ bhi ẹmhọn aranlẹn? Mhan dẹ be sabọ le ọle, la si ọle ọbhi egbe? Be uwẹ ha rẹ lẹn yẹ emhin nin uwẹ ha lu sade ẹmhọn aranlẹn zegbere?

1. Ẹlo nela Jehova rẹ ghe aranlẹn?

Bhi ẹghe ẹdẹlẹ, Jehova da taman ẹbho ne ga ọle yọle: “Aranlẹn hi iẹnlẹn ọsi efun rebhe.” (Leviticus 17:14) Bhi ẹlo nọnsi Jehova, aranlẹn mundia nin iẹnlẹn. Beji a miẹn ghe emhin nọn ghanlẹn iẹnlẹn khin bhi ẹlo nọnsi Jehova, emhin nọn ghanlẹn aranlẹn yẹ khin rẹji ọle.

2. Be iJehova yọle nin mhan hẹi re aranlẹn lu?

Jehova da taman ẹbho ne ha ga ọle bhi ẹghe ẹdẹlẹ nin ele hẹi le aranlẹn. (Tie Genesis 9:4 bi Leviticus 17:10.) Ọle da yẹ gbe ọne uhi nan nin Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn, ẹghe nin ọle rẹ noo otu nọn sun oga rẹ taman ele, ‘nin ele rẹban aranlẹn.’​—Tie Acts 15:28, 29.

Be a rẹ ọle ta nan rẹ rẹban aranlẹn? Ji a man yọle ghe, dọkitọ yọle nin uwẹ rẹban anyọn. Ẹmhọanta nọn ghe uwẹ ida yẹ ha da ọle. Ọkpakinọn, uwẹ dẹ be rẹ ọle ha nyẹn ebale la ha si ọle bhi egbe? Eye. Iriọ yẹ nọn, uhi nin Jehova gbe bhi ẹmhọn aranlẹn rẹman ghe, mhan ida ha le aranlẹn la le elanmhẹn nan bha da ọle aranlẹn nọnsẹn. Mhan ida yẹ le ebale nọn hi ki rẹ khin nan re aranlẹn nyẹn.

Ẹmhọn aranlẹn nan rẹ hinmhin ọria kii? Uwedẹ eso nin ẹbho rẹ noo aranlẹn rẹ hinmhin egbe bha rẹkhan uwedẹ nin Jehova yọle nan rẹ ha noo aranlẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, ekhẹn dọkitọ sabọ fieghe aranlẹn yẹ sẹn ọlẹn diọbhi obọ enẹn nin ebo tiọle: red cells (obọ nọn gian), white cells (obọ nọn khọn emianmhẹn bhi egbe), platelets (obọ nọn re aranlẹn khi), bi plasma (amẹn nọn ribhi aranlẹn). Jehova bha guanọ nin mhan si erebhe la ọsoso bhi ẹwẹ ele ọbhi egbe. Uwedẹ ebhebhe ribhọ ne bha wo gbobọrauhi nọnsi Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, ekhẹn dọkitọ sabọ sẹn emhin eso sibhi obọ ọkpa ọsi aranlẹn re, rẹ lu ikhunmhun la agbede. Ele sabọ yẹ noo aranlẹn ọsi ọria nọn khọnmhọn bhi uwedẹ eso sade ele lu ọle ọpreshọn. Ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha tobọle zẹ si ọle dẹ noo ọkpa bhi ene uwedẹ nan ne bha wo gbobọrauhi nọnsi Jehova. a​—Galatians 6:5.

 MANMAN LẸN OTỌLE NỌNSẸN

3. Ji uwedẹ nin uwẹ rẹ hinmhin egbe ha yi ọnọn ti Jehova bhọ

Be ha rẹkpa uwẹ lẹn emhin nọn khẹke nin uwẹ lu sade uwẹ hinmhin egbe, beji a ha da miẹn ghe, uwẹ bha gbobọrauhi nin Jehova gbele bhi ẹmhọn aranlẹn? Ghe ọne IVIDIO, bha ha zilo nyan ebi emhin nan gbẹn ọbhi otọle ha rẹ rẹkpa uwẹ yẹ rẹ lẹn ebi uwẹ ha lu.

• Bhii Jehova nọn re ẹwanlẹn nin uwẹ.​—James 1:5.

• Guanọ otọ adia nọn ribhi Baibo bi ebi ọ rẹ rẹtẹ ọne ẹmhọn yẹ.​—Proverbs 13:16.

• Lẹn uwedẹ kẹkẹ nan rẹ re ikhunmhun ọbhi ọne emianmhẹn bhi eji uwẹ da nyẹnlẹn.

• Lẹn uwedẹ nin uwẹ iguanọ nin dọkitọ noo sade ele hinmhin uwẹ.

• Ji a miẹn ghe, uwedẹ nin uwẹ zẹle ida re ọkhọle ha gbe uwẹ asan.​—Acts 24:16. b

• Lẹn sẹbhọ ghe, ọria soso, rẹ sẹbhi ọdọ ẹ, okhuo ẹ, ọwanlẹn bhi agbotu, la ọnọn man uwẹ Baibo ida sabọ taman uwẹ ebi uwẹ ha lu, bhi ẹmhọn nin uwẹ ha da tobuwẹ zẹ.​—Romans 14:12.

• Gbẹn ebi uwẹ zẹle ọbhi otọ, beji ẹbho ebhebhe ha da lẹn.

4. Esali Jehova manman gbẹloghe egbe

Mhan dẹ sabọ miẹn uwedẹ esili nin mhan ha rẹ gbẹloghe egbe, nọn ida gbobọrauhi nin Jehova gbele bhi ẹmhọn aranlẹn. Ghe ọne IVIDIO.

Tie Titus 3:2, bha ha zilo nyan ọne inọnta nan:

• Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha re ekpẹn bi ẹkẹ nọn fure talọ, sade mhan ne ekhẹn dọkitọ, inọnsi, bi eria nekẹle ne gbẹloghe eria ne khọnmhọn zilo?

 5. Ebi uwẹ ha lu yẹ bhi ẹmhọn ikhunmhun la agbede nan re emhin nan ne bhi aranlẹn rẹ lu

Ekhẹn dọkitọ sabọ fieghe aranlẹn yẹ sẹn ọlẹn diọbhi obọ enẹn nin ebo tiọle: red cells (obọ nọn gian), white cells (obọ nọn khọn emianmhẹn bhi egbe), platelets (obọ nọn re aranlẹn khi), bi plasma (amẹn nọn ribhi aranlẹn). Ele yẹ sabọ sẹn emhin eso sibhi obọ ọkpa ọsi aranlẹn re, rẹ lu ikhunmhun la agbede nan rẹ khi aranlẹn, la hinmhin egbe. c

Ọdeọde ha tobọle zẹ si ọle dẹ ka nan noo ene ikhunmhun nan bi agbede rẹ gbẹloghe ọle. Kristiẹn eso sabọ ka nan noo ele. Ebhebhe sabọ yọle ghe, ele bha ka, ranmhude ọkhọle umueria nọnsele bha miẹn ọlẹn ọbhi egbe.

Ẹghe nin uwẹ ha rẹ ha ria ẹmhọn ọne uwẹ ha zẹ, nọọn egbe ẹ ọne inọnta nan:

• Be imẹn ha ta, nin mẹn rẹ rẹkpa dọkitọ rẹ lẹn ebezẹle nin mẹn da zẹ nan noo ene ikhunmhun la agbede rẹ hinmhin mẹn, la nan hẹi noo ele?

 EBI MHAN LUẸLE

Jehova guanọ nin mhan ha re ẹlo nọn ghanlẹn ghe aranlẹn. Ọle bha guanọ nin mhan ha noo ọle bhi uwedẹ nọn bha khẹke.

Uwẹ Be Yẹ Yere?

• Bezẹle nin Jehova da re ẹlo nọn ghanlẹn rẹ ghe aranlẹn?

• Be imhan rẹ lẹn yẹ ghe, uhi nin Jehova gbele rẹji aranlẹn yẹ rẹtẹ aranlẹn nan si ọbhi egbe?

• Be ha rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi mhan ha lu yẹ, sade ẹmhọn aranlẹn zegbere?