DIANA ki wanre gbera ikpe 80. Ranmude emianmhẹn natiọle Alzheimer nin ọdọ ọle ha khọmhọn, a da mun ọne ọdọ ọle ha khian eji a da gbẹloghe ene dọmanlẹn ọkuẹsẹ ọle yu. Imọn eva nesọle da yẹ yu. Sẹyẹ, Diana da ha khọnmhọn emianmhẹn icancer ọsi inyẹn. Ene ribhi agbotu nọnsi Diana da tale ghe, Diana sẹyẹ wo ghọnghọn sade ọle vae bhi kindọn họọ la bhi itẹmhọn Osẹnobulua.

Ebe gbera ikpe 43, ọle obhio mhan nin John rẹ lu iwẹnna ọfẹotughe. Ọle wo manman ha sọnyẹnmhẹn bhi ọne iwẹnna oga nan nin ọle ha lu. Ọkpakinọn, ọle da zọbọ bhi iwẹnna ọfẹotughe beji ọle ha da sabọ dọ gbẹloghe obhio ọle nọn ha khọnmhọn. Agbotu nọn ribhi eji ọle da nyẹnlẹn ọle ki ha deba ga. Ene lẹn iJohn ẹghe nin ọle rẹ ha lu iwẹnna ọfẹotughe ha daghe ọle bhi usikoko, ele ki yọle ghe John bha sẹ fidenọ ranmhude ọle sẹyẹ wo ghọnghọn.

Bezẹle nin Diana bi John da sabọ sẹyẹ ha ghọnghọn? Be ọria nin emhin kpokpo ọle bhi ọkhọle la ọria nọn khọnmhọn ha rẹ sabọ sẹyẹ ha ghọnghọn yẹ? Sẹyẹ, be ọria nọn iyẹ lu iwẹnna nọn re ọle sọnyẹnmhẹn ha rẹ sabọ ha ghọnghọn yẹ? Baibo re otọle man mhan. Ọ yọle: “Eria ne khiale dẹ ha ghọnghọn ranmhude iJehova.” (Ps. 64:10) Ọne iBaibo nan dẹ manman mun mhan ẹlo kore, sade mhan lẹn ebe gene re ọria mhọn eghọnghọn nọn dinmhin.

Emhin eso ne si eghọnghọn ji mhan hi: ibọdọ bi ireokhuo, ahamiẹn ọria biẹ, la ahamiẹn a re mhan ọbhi ihe bhi ẹkẹ agbotu. Ranmhude obọ iJehova ene emhin nan na vae, ọle zẹle nin ele da sabọ si eghọnghọn ji mhan. Jehova mun ibọdọ bi ireokhuo gbọ, ọle re ahu nin mhan rẹ sabọ ha biẹ, ọle ọnọn yẹ re agbotu nọnsọle rẹ gha ẹsọn nin mhan.—Gen. 2:18, 22; Ps. 127:3; 1 Tim. 3:1.

Emhin eso ribhọ ne rẹ mhan ghọnghọn, ọkpakinọn, asabọ miẹn ene emhin ida tọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, asabọ miẹn okhuo mhan la ọdọ mhan gboghẹ, la asabọ miẹn ọ yu. (Ezek. 24:18; Hos. 3:1) Imọn sabọ rẹ ha mhọn akan-ehọ da iJehova, la ene biẹ ele, asabọ miẹn a bhọ khu ele sibhi agbotu re. Imọn nesi Samuel bhi Baibo bha ga iJehova bhi uwedẹ nin Jehova ha rẹ miẹn oga nọnsele ọbhi egbe. Sẹyẹ, Baibo rẹman mhan  ghe ọnọghọ da zegbere bhi azagba-uwa nọnsi David ranmhude ilọnmhọn ne bha gba nin ọle lu. (1 Sam. 8:1-3; 2 Sam. 12:11) Ene emhin nan bha si eghọnghọn ji Samuel bi David, akhiẹ ọ si ji ele.

Sẹyẹ, bhi ẹkẹ agbotu, a dẹ sabọ re ọria sibhi ihe nin ọle ye re ranmhude emianmhẹn, esọn bhi azagba-uwa, la ufidẹnọ bhi agbotu. Eso nin ọnan sẹ sunu jẹ tale ghe, ọ ba ele bhi egbe ghe ele iyẹ sabọ miẹn esọn nin ele rẹ ha miẹn ẹghe nin ele rẹ ha ribhi ọne ihe.

Mhan dọ luẹ emhin eso ne ha sabọ rẹ mhan ha ghọnghọn. Ọkpakinọn, asabọ miẹn ene emhin ida tọ. Bhiriọ, mhan dẹ be sabọ ha mhọn eghọnghọn nọn ida fo aharẹmiẹn mhan miẹn ọkakale bhi iẹnlẹn? Ehe. Samuel, David, bi ẹbho ebhebhe wo sẹyẹ sabọ ha ghọnghọn arẹmiẹn ele ribhi ẹkẹ ọnọghọ.

Jesu lẹn ebe gene si eghọnghọn re. Ọkuẹsẹ a biẹ ọle bhi ọne otọ nan, okhun ọle da ha nyẹnlẹn, bhi eji emhin rebhe da dia nọnsẹn. Ọle da wo ha ghọnghọn ẹghe rebhe bhi eji Jehova ye. (Prov. 8:30) Ọle ki vae bhi ọne otọ nan, ọle da ha miẹn ọkakale bhi egbe ẹghe eso. Ọrẹyiriọ, ọle da sẹyẹ ha re eghọnghọn lu iho nọnsi Aba ọle. (John 4:34) Ẹghe nan ki rẹ ha gbe ọle a kii? Baibo da taman mhan ghe, ranmhude eghọnghọn nin ọle da miẹn bhi odalo, ọle da ziẹngbe sẹbhi uu. (Heb. 12:2) Ranmhude Jesu lẹn ebe gene re ọria ghọnghọn, bha ji mhan zilo nyan emhin eva nin ọle ta rẹji eghọnghọn.

Ẹdẹ ọkpa, Jesu da ji edibo 70 nesọle nin ele dọ tẹmhọn Osẹnobulua. Ele ki yo vae, ele da wo ha ghọnghọn ranmhude ele lu emhin ọhan-ilo, bọsi ẹlinmhin ebe nin ele khu si ẹbho bhi egbe re. Bhiriọ, Jesu da taman ele yọle: “Ọrẹyiriọ, bha hẹi ha ghọnghọn ranmhude ene elinmhin de uhọnmhọn re nin bha, ọkpakinọn, bha ha ghọnghọn ranmhude a gbẹn elin nọnsẹbha ọbhi okhun.” (Luke 10:1-9, 17, 20) Ọnan rẹman ghe, emhin kpataki nọn kokhun nẹ hi, nin Jehova re ẹlo esili rẹ ha ghe mhan, ọi yi ihe nọn ha sẹ mhan obọ. Jehova dẹ ha re ẹlo esili rẹ ghe ene edibo nin, bhiriọ ọnan ọkhẹke nọn re ele ha ghọnghọn.

Ẹdẹ ọbhebhe, Jesu da ha ne usun ẹbho talọ. Bhi enin, okhuo ọkpa da yọle ghe, eghọnghọn hi ọsi inẹn Jesu, ranmhude Jesu manman wo lẹn ebi a rẹ man emhin yẹ. Ọkpakinọn, Jesu da taman  ọlẹn yọle: “Eye, sokpan, eghọnghọn ọsi ene ẹbho ne họn ọta nọnsi Osẹnobulua ne yẹ lu rẹkhan ọlẹn!” (Luke 11:27, 28) Emhin eghọnghọn wo nọn sade ọria mhọn ọmọn. Ọkpakinọn, eghọnghọn nin mhan ha miẹn sade mhan hẹnmhọn nin iJehova, bi sade mhan deba ọle mhọn ikolu, ọle kpọnọ nẹ.

Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan ha lẹn ghe Jehova re ẹlo esili ghe mhan, mhan ki miẹn eghọnghọn nọn kpọnọ. Mhan ha rẹ miẹn ekpokpo, ọne eghọnghọn nan ida yulua. Gene gene, ọne eghọnghọn dẹ tuẹn okhun sade mhan ziẹngbe ekpokpo. (Rom. 5:3-5) Sẹyẹ, Jehova dẹ re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin ene mun udu tẹ ọle. Eghọnghọn deba ikpẹ ọsi ọne ẹlinmhin nọn khiale. (Gal. 5:22) Ọnan zẹle nin Psalm 64:10 da yọle: “Eria ne khiale dẹ ha ghọnghọn ranmhude iJehova.”

Ejayenan nian, mhan ki lẹn ebezẹle nin ẹbho nin mhan ka tẹmhọnlẹn, Diana, bi John, da sẹyẹ ha ghọnghọn arẹmiẹn ele miẹn ọnọghọ nọn kakale. Diana da yọle: “Jehova hi ugue nọnsẹmhẹn, beji ene biẹ ọmọn rẹ yi uguẹ rẹji imọn nesele.” Be ọle rẹ lẹn yẹ ghe ẹlo esili Jehova rẹ ghe ọle? Ọle da yọle: “Mẹn rẹọbhọ ghe ọle hi ọnọn re ahu nin mẹn, nin mẹn da sẹyẹ sabọ re eghọnghọn tẹmhọn ọlẹn.” Arẹmiẹn John bha yẹ ha lu iwẹnna ọfẹotughe, ọle da sẹyẹ wo ha sasa bhi iwẹnna oga. Be rẹkpa ọle? John da yọle: “Rẹ na bhi 1998 ha vade, a da zẹ mẹn deba ene man emhin bhi Ministerial Training School. Ọnan da wo dọ rẹ mẹn manman ha luẹ emhin gbera ọnikhẹ.” Ọle da tale ghe, ranmhude ọle bi okhuo ọle muegbe nin ele rẹ lu iwẹnna nọn irẹ khin nin Jehova mun nin ele, ọne ufidenọ nan da lẹkhẹ nin ele rẹ miẹn ọbhi egbe.

Ẹbho ebhebhe ne bunbun yẹ wo dọ kere ghe ẹmhọanta Psalm 64:10 tale. Bhi ọsi ijiẹmhin, okhuo bi ọdọ ne sẹ ga gbera ikpe 30 bhi Bẹtẹ nọn ribhi United States. Ẹghe nan rẹ re ele sibhi Bẹtẹ re, nin ele dọ ha lu iwẹnna ọkanẹfan kpataki, ele da yọle: “Emhin nin uwẹ hoẹmhọnlẹn ha yulu ẹ, emhin nọn ha zẹ uwẹ bha lu akhiẹ iribhọ. Ọkpakinọn, uwẹ mhọn eji uwẹ ha lu ọne akhiẹ sẹ, uwẹ ida wo ha lu akhiẹ rẹ ha khian.” Ẹghe nin ele rẹ sẹbhi eji a ji ele ha khian, ele bha ria ẹghe a, ele da deba agbotu nọn ribhi enin ha tẹmhọn Osẹnobulua. Ele da yọle: “Mhan da sounun bhi emhin eso man iJehova bhi erọnmhọn. Mhan da ha miẹn eghọnghọn bi izebhudu, beji mhan rẹ ha daghe uwedẹ nin ọle rẹ ha wanniẹn erọnmhọn nọnsẹmhan. Ọbha sẹ bue gbe nin mhan sẹbhi enan, ẹbho eso bhi ẹkẹ agbotu da yẹ munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Mhan da sabọ ha mhọn eria eva nin mhan man ele iBaibo.”

Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ bha lẹkhẹ nan rẹ ha ghọnghọn ẹghe rebhe, ranmhude ẹghe-ẹghe mhan rẹ miẹn ọnọghọ. Ọrẹyiriọ, Jehova da ta ọta nọn ribhi Psalm 64:10 rẹ ko mhan udu re. Mhan lẹn sẹbho ghe, eria ne mun iJehova mhọnlẹn aharẹmiẹn ahu fo ele bhọ, la iẹnlẹn nọnsele fidenọ, “dẹ ha ghọnghọn ranmhude iJehova.” Sẹyẹ, mhan khua ẹlo ghe ẹghe nin Jehova ha rẹ mun ọta nọnsọle sẹ, ghe ọle dẹ dọ re emhin rebhe kiẹn ọsọgbọn. Ọne ẹghe ha sẹ, egbe ki gba nin ọrebhe. Ọrebhe ki ha ghọnghọn, yẹ re emhin nin Jehova manlẹn rẹ sọnyẹnmhẹn bhi ighegheghe.—Isa. 65:17, 18.

Re ọkhọle nọnsẹ riale ebi iẹnlẹn ha diayẹ sade a iyẹ khọnmhọn, sade ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, ahu ki wo ha do mhan bhọ. Oya la ọbalọ nọn irẹ khin nin mhan miẹn ẹlẹnan iyẹ da ha ribhọ. Mhan lẹn sẹbhọ ghe mhan bhọ iyẹ da ha ye ele re. Ẹbho nesẹmhan ne yu ki riọ kpanọ bhi idin. Ranmhude ọnan, ẹbho ne bunbun ki “manman ha ghọnghọn,” beji ene biẹ ọmọn nin Jesu riọ kpanọ bhi uu rẹ ha ghọnghọn. (Mark 5:42) Khere-khere, ọrebhe bhi ẹkẹ ọne agbọn ọsọgbọn ki dọ ha yi eria ne manman khia. Bhiriọ, ele ki “ha ghọnghọn ranmhude iJehova” rẹsẹbhi ighegheghe.