“Ẹghe nin ọmọn nọnsi obhio inẹn mẹn rẹ ha ne mẹn khọnlẹn, mẹn da manman piẹn ọle urulu. Ọ da wo ha ghọn mẹn rẹ gbe ọle a.”​—Paul.

“A ha lu mẹn obhi emhin khere bhi uwa, ẹkẹ ki wo ha khọ mẹn rẹ sẹbhọ ghe mẹn ki ha dunmhun emhin nọn hi ki rẹ ha ribhi eji mẹn yẹ a.”​—Marco.

Aharẹmiẹn mhan bha wo lu bii ene ẹbho nan, ọ nọghọ mhan rebhe rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ ẹgheso, ranmhude ọ bha gba nin mhan fo. (Rom. 5:12) Bii Paul bi Marco, ohu kẹ re ẹbho eso. Ọ nọghọ ẹbho ebhebhe rẹ ha dia umueria nọnsele. Bhiriọ, ele ki wo ha ria eria nyan emhin nọn ha re ofẹn ha mun ele la nọn ha re egbe iẹnlẹn lọ ele. Sẹyẹ, ọ nọghọ ẹbho ebhebhe rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ bhi ẹmhọn inegbe-nowẹ, idanyọngbegbe, bi nan rẹ ha noo ikhunmhun bhi uwedẹ nọn bha khẹke.

Ẹbho ne bha sabọ muegbe ele ọbhi ibẹẹ sabọ si ikhuan-egbe ji egbe ele bhi iẹnlẹn. Sokpan, mhan dẹ sabọ nẹ bhi ọne ikhuan-egbe nan sade mhan situa nin mhan da sabọ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ. Bha ji mhan zilo nyan emhin ea ne ha sabọ rẹkpa mhan. Ele hi, (1) Be bhọ hi imun-egbe-ọbhi-ibẹẹ? (2) Bezẹle nọn da yi emhin kpataki? (3) Be imhan ha rẹ sabọ ha mhọn ọne ikpẹ nan yẹ nọn yi ọkpa bhi ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khiale? (Gal. 5:​22, 23) Mhan dẹ yẹ zilo nyan ebi mhan tobọmhan ha sabọ lu sade mhan kere ghe, mhan imhọn ọne ikpẹ nan ẹgheso.

Ọria nọn sabọ mun egbe ọbhi ibẹẹ iwo lu beji emhin dia ọle yẹ bhi egbe. Sokpan, ọle dọnmhegbe nin ọle hẹi ta ọta yẹ lu emhin bhi uwedẹ nọn ha khọ iJehova bhi ẹkẹ.

Jesu da re ijiẹmhin nọnsọle rẹ rẹman mhan ebi a re ọle ta nan rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ. Baibo da ji mhan lẹn ghe, Jesu bha lu haosa ẹghe nin ọle rẹ ha loya bi ẹghe nin ẹbho rẹ ha ghunmhun ọlẹn. Sọkpan, ọle da zẹ ẹmhọn obọ nin Jehova. (1 Pet. 2:23) Jesu wo mun egbe ọbhi ibẹẹ rẹ sẹbhi ẹghe nan rẹ gbe ọle a bhi okhun oran. (Matt. 27:​39-44) Ọle wo mun egbe ọbhi ibẹẹ ẹghe nin ẹbho ne mun ọkalo bhi oga rẹ ha guanọ nin ele re ọta mun ọlẹn. (Matt. 22:​15-22) Ọle da yẹ re ijiẹmhin esili man mhan ẹghe nin ẹbho eso rẹ ne ido nin ele rẹ gbe ọle. Ọle bha mundia nin ọle yẹ lu ele le haosa, sọkpan, ọle da nẹgbe. ​—John 8:​57-59.

Mhan dẹ sabọ re egbe khọkhọ ijiẹmhin nọnsi Jesu, arẹmiẹn mhan ida wo sabọ lu sẹ bii ọle tee. Peter nin odibo da yọle: “Jesu Kristi le oya nin bha, ọle da re ijiẹmhin esili nin bha, beji bha da manman ha rẹkhan oẹ nọnsọle.” (1 Pet. 2:21) Arẹmiẹn ọ bha gba nin mhan fo, mhan dẹ sabọ manman re egbe khọkhọ uwedẹ nin Jesu rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha mun egbe ọbhi ibẹẹ?

Ahamiẹn mhan guanọ nin Jehova ha rẹ ẹlo esili ghe mhan, ọkhẹke nin mhan ha mun egbe ọbhi ibẹẹ. Aharẹmiẹn ọ ki manman bue nin mhan mọn da ga iJehova, ikolu nin mhan bi ọle ko mhọnlẹn dẹ sabọ wẹghẹ a sade mhan imun egbe ọbhi ibẹẹ.

 Bha ji mhan zilo nyan ijiẹmhin nọnsi Moses. Baibo da tie iMoses “ọria nọn sẹ manman mhọn ẹkẹ-omẹnhiẹn nẹ” bhi ọne otọ nan ẹghe nin ọle rẹ ha nyẹnlẹn. (Num. 12:3) Arẹmiẹn igba ne bunbun Moses wo sabọ ziẹngbe ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha zaka-zunyọn, ẹdẹ ọkpa, ọle bha yẹ sabọ mun egbe ọle ọbhi ibẹẹ. Ẹkẹ da khọ ọle ẹghe nin ele rẹ ha zaka-zunyọn ghe ele bha miẹn amẹn noo. Ọle da wo re ohu rẹ ne ene ẹbho talọ yọle: “Bha kaehọ, ibha ne wo bhi uhọnmhọn! Bha be guanọ nin mhan na bhi ọne udo nan re amẹn nin bha?”​—Num. 20:​2-11.

Moses bha sabọ mun egbe ọbhi ibẹẹ ọne ẹghe nan. Sẹyẹ, ọle bha re ogẹn ji Jehova ghe ọle na bhi udo re amẹn nin ele. (Ps. 106:​32, 33) Ranmhude ọnan, Jehova bha yẹ ji Moses da nabhi ọne otọ nin ọle ve nin ele. (Num. 20:12) Asabọmiẹn ọnan wo ba iMoses bhi egbe rẹ sẹbhi ukpẹdẹ nin ọle yu.​—Deut. 3:​23-27.

Be imhan ha miẹn luẹ bhi ọnan? Aharẹmiẹn ọ ki wo manman bue nin mhan mọn da ga iJehova, ọ bha khẹke nin mhan re ohu la ẹkẹ-khọ-mẹn rẹ ne ẹbho talọ aharẹmiẹn ele rahiẹ mhan, la ahamiẹn mhan ho nin mhan re adia nin ele. (Eph. 4:32; Col. 3:12) Ẹmhọanta nọn ghe, beji mhan rẹ dọman khian, ọ ki manman wo ha nọghọ mhan rẹ ha re iziẹngbe man. Ọrẹyiriọ, ha ye ijiẹmhin ọsi Moses re. Mhan iguanọ nin mhan ria ikolu nọn mhẹn nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn an, ranmhude mhan bha sabọ mun egbe ọbhi ibẹẹ. Be imhan ha lu nin mhan da sabọ ha mhọn ọne ikpẹ esili nan?

Nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nin uwẹ. Imuegbe-ọbhi-ibẹẹ deba ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khiale. Bhiriọ, Jehova ha re ẹlinmhin nọn khiale nin uwẹ, uwẹ ki sabọ ha mhọn ọne ikpẹ nan. Sokpan, eria ne bhii ọle bhi erọnmhọn nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nin ele, ele ọkpa Jehova re ọle nan. (Luke 11:13) Jehova noo ọne ẹlinmhin nan rẹ rẹkpa mhan rẹ miẹn ahu rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ. (Phil. 4:13) Ọle dẹ yẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ha re ikpẹ nekẹle ọsi ẹlinmhin nọn khiale man bọsi ahoẹmhọn-egbe. Ahoẹmhọn-egbe dẹ sabọ rẹkpa mhan ha mun egbe ọbhi ibẹẹ.​—1 Cor. 13:5.

Rẹban emhin nọn hi ki rẹ khin nọn ha sabọ re ọle ha nọghọ uwẹ rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, rẹban wẹbsait bi iregbe re ahoho nan da re emhin ne bha gba man. (Eph. 5:​3, 4) Bhi ọsi ẹmhọanta, ọkhẹke nin mhan nẹ bhi emhin nọn hi ki rẹ khin nọn ha sabọ si mhan ọbhi emhin ọbe. (Prov. 22:3; 1 Cor. 6:12) Bhi ọsi ijiẹmhin, ọria nan  miẹn ghe ọkhọle nọnsọle kẹ si ọle ọbhọ nin ọle gboghẹ, ọkhẹke nin ọle rẹban unan ebe bi filmu ne ha re ọle ha ria ẹmhọn igboghe.

Ọ sabọ ha nọghọ mhan rẹ re obọ rẹkhan ọne adia nan. Ọrẹyiriọ, mhan ha dọnmhegbe kaka, Jehova ki rẹkpa mhan miẹn ahu rẹ mun egbe mhan ọbhi ibẹẹ. (2 Pet. 1:​5-8) Ọle ki rẹkpa mhan sabọ ha dia iria-eria nọnsẹmhan, ọta nin mhan ta, bi emhin nin mhan lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, Paul bi Marco nin mhan ka tẹmhọnlẹn da sabọ dọ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ, bhiriọ, ele bha yẹ kẹ wo ha miẹn ohu. Obhio mhan ọbhebhe ribhọ nọn kẹ miẹn ohu sade ọle gua imoto. Ọle ki wo ha ne ẹbho nekẹle ne yẹ gua imoto van. Be bhọ ọle ki lu yẹ? Ọle da yọle, “Mẹn da wo ha manman nan erọnmhọn ẹdẹdẹ. Mẹn da wo ha tie uhọnmhọn-ọta kẹkẹ ne tẹmhọn imun-egbe-ọbhi-ibẹẹ. Mẹn ki yẹ ha luẹ ijie kẹkẹ bhi Baibo ọbhi uhọnmhọn. Arẹmiẹn ikpe ne bunbun ki gbera nian nin mẹn mọn da khọn ọne ọnọghọ nan, mẹn sẹyẹ dọnmhegbe rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Sẹyẹ, mẹn kẹ ha sibhi uwa re beji a ha da miẹn ghe imẹn bha ha tua bhi uwedẹ.”

Ẹgheso ribhọ nin mhan ida sabọ mun egbe mhan ọbhi ibẹẹ. Bhi ẹghe nọn sẹ inian, ẹkhọle ki ha lo mhan rẹ nan erọnmhọn ji Jehova. Ọne ẹghe nan ọ rẹ khẹke nin mhan manman nan erọnmhọn. Uwẹ ha ke egbe ẹ re bhi ọne idia nan, nan erọnmhọn ji Jehova ẹjẹje. Bhii ọle nin ọle rẹhunmhun uwẹ yẹ rẹkpa uwẹ, uwẹ ha yẹ dọnmhegbe nin uwẹ hẹi kie lu ọne emhin ebe nin. (Ps. 51:​9-11) Hẹi riale ghe Jehova ida họn erọnmhọn nin uwẹ re ẹkẹ-ata nan ji ọle nin ọle rẹhunmhan uwẹ. (Ps. 102:17) John nin odibo taman mhan ghe, Jehova noo aranlẹn nọnsi Jesu rẹ kpe imhan khia bhi olukhọ rebhe. (1 John 1:7; 2:1; Ps. 86:5) Yere ghe, Jehova tobọle bhọ taman mhan nin mhan ha rẹhunmhan ibo mhan ne rahiẹ mhan ẹghe rebhe. Bhiriọ, mhan rẹọbhọ ghe ọle dẹ yẹ rẹhunmhan mhan.​—Matt. 18:​21, 22; Col. 3:13.

Ẹkẹ da ha khọ iJehova ẹghe nin Moses bha rẹ sabọ mun egbe ọbhi ibẹẹ bhi ẹkẹ ojẹgbo. Ọrẹyiriọ, Jehova da yẹ rẹhunmhan ọlẹn. Baibo bhọ taman mhan ghe okpea nọn mhọn urẹọbhọ, nọn sẹ ọria nin mhan ha re egbe khọkhọ, ọle iMoses khin. (Deut. 34:10; Heb. 11:​24-28) Arẹmiẹn Jehova bha ji Moses da nabhi ọne otọ nin ọle ve nin ele, Ọle dẹ re iẹnlẹn ọsi ighegheghe nanlẹn bhi otọ ọfubhegbe nọn vade bhi ẹghe odalo. Mhan dẹ yẹ nabhi ọne otọ ọfubhegbe sade mhan dọnmhegbe rẹ ha mun egbe ọbhi ibẹẹ.​—1 Cor. 9:25.