Uhọnmhọn-ọta Nọnzi 22
Ha Lu Re Alo Bhi Uwedẹ Nin Uwẹ Rẹ Luẹ Ẹmhọn Osẹnobulua!
“Lẹn emhin ne kiẹn okpemhin nẹ.”—PHIL. 1:10.
ILLO 35 Lẹn Emhin Ne Khẹke
EBI MHAN DA LUẸ *
1. Bezẹle nọn da nọghọ eso rẹ mun ebe ha tie?
Ọ IYI emhin nọn lẹkhẹ nin ọria rẹ sabọ miẹn ebi ọle ha rẹ ha gbẹloghe egbe ẹlẹnan. Uri-agogo nọn tanlẹn ibhio mhan eso rẹ wẹnna ọkuẹsẹ ele sabọ miẹn ebi ele ha rẹ gbẹloghe azagba-uwa nọnsele. Sẹyẹ, ranmhude eji ibhio mhan eso da wẹnna manman ree, ọ manman gbe ele ẹghe rẹ yo vae. Ẹsọn nọn manman kaka eso miẹn nin ele da sabọ gbẹloghe egbe. Ene ibhio mhan ha ki sẹ bhi uwa, egbe ki lọ ele. Ranmhude ọnan, ọ ki ha nọghọ nin ele rẹ mun ebe ha tie.
2. Ẹghela uwẹ rẹ miotọ rẹ luẹ ẹmhọn Osẹnobulua?
2 Bhi ọsi ẹmhọanta, emhin nọn khẹke nọn nin mhan rẹ ha re ẹghe ọbhi otọ rẹ luẹ iBaibo bi ebe nesẹmhan. Ọnan la rẹkpa mhan rẹ sabọ sikẹ iJehova yẹ miẹn aribhọ ọsi ighegheghe! (1 Tim. 4:15) Ẹbho eso kẹ riọ bhi owe ẹdẹdẹ, nin ele da luẹ emhin, ranmhude ẹghenin ije rebhe rẹ fi ahie a, bhiriọ, ele ki sabọ denọ ọkhọle ọbhi ebi ele luẹ. Ọkpakinọn, ọsemuan, ọle eso rẹ guanọ ẹghe nin ele rẹ luẹ ẹmhọn Osẹnobulua yẹ ria eria nyan ọlẹn.
3-4. Be agbotu sẹ rẹ de obọ re yẹ bhi emhin nan gbẹn dagbare? Bezẹle?
3 Edandan iribhọ ghe emhin kpataki nọn nin mhan rẹ ha re ẹghe ọbhi otọ rẹ luẹ emhin. Ọkpakinọn, be imhan ha luẹ? Uwẹ sabọ rẹ yọle, ‘Emhin nin mhan ha luẹ wo bun! Mẹn ida sabọ luẹ erebhe fo.’ Bhi ọsi ẹmhọanta, ibhio mhan eso tie ebe nesẹmhan rebhe yẹ ghe ividio rebhe ne dagbare. Ọkpakinọn, ọ nọghọ ibhio mhan nekẹle rẹ lu iriọ. Otu Nọn Sun Oga lẹn ọnan. Ranmhude ọnan, ele da de obọ re bhi ebe nan gbẹn dagbare, bi emhin nekẹle nan ne dagbare bhi intanẹt.
4 Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan iyẹ gbẹn ebe natiọle Yearbook of Jehovah’s Witnesses dagbare, ranmhude ọkha ọsi ibhio mhan ne bunbun ribhi jw.org® bi JW Broadcasting®. Awake! bi ebe Phil. 1:10) Bha ji mhan zilo nyan ebi uwẹ ha mun kalo ha luẹ, bi ebi uwẹ ha rẹ sabọ manman miẹn elele bhi Baibo nan luẹ.
Ọkhẹughe ea ọkpa a ki gbẹn dagbare bhi ẹkẹ ukpe. A bha re inian fi emhin denọ nin mhan da miẹn ẹghe rẹ ha khu ọbhi emhin ebhebhe. A lu ọle nin mhan da sabọ denọ ẹlo ọbhi “emhin ne kiẹn okpemhin nẹ.” (EMHIN NỌN KHẸKE NIN MHAN MUN KALO HA LUẸ
5-6. Ebe nela ọkhẹke nin mhan ha gbẹlokotọ luẹ?
5 Be ọkhẹke nin mhan mun kalọ ha luẹ? Ọkhẹke nin mhan re ẹghe ọbhi otọ rẹ ha luẹ Baibo ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Ẹlẹnan nian, eji agbotu mhanmhanlẹn nan ha tie bhi Baibo bhi ikolo oga nan do bhi ẹkẹ uzana bha yẹ tan. Bhiriọ, mhan ki miẹn ẹghe rẹ ha ria eria nyan ebi mhan tiele, yẹ guanọ otọ ene emhin fẹghe nọnsẹn. Mhan iguanọ nin mhan wo gheghe ha tie eji a yọle nin mhan tie. Mhan guanọ nin ebi mhan tiele bhi Baibo sẹ mhan otọ ẹkẹ yẹ rẹkpa mhan sikẹ Jehova nọnsẹn.—Ps. 19:14.
6 Emhin ọbhebhe nela ọkhẹke nin mhan yẹ gbẹlokotọ nọnsẹn ha tie? Ọkhẹke nin mhan ha luẹ ebe Ọkhẹughe rẹ muegbe ikolo ọbhi otọ. Iriọ yẹ nọn rẹji ebe nan luẹ bhi iluẹmhin Baibo ọsi agbotu. Emhin rebhe nan ha rẹ luẹ emhin bhi ikolo, ọkhẹke nin mhan ha luẹ ele ọbhi otọ. Ọ yẹ khẹke nan ha tie ebe Ọkhẹughe bi Awake! rebhe ne dagbare.
7. Ọ be khẹke nin egbe lọ mhan ahamiẹn mhan bha sabọ ha tie emhin rebhe nin agbotu ne dagbare bhi intanẹt?
7 Uwẹ sabọ ha riale, ‘ene emhin ne bunbun nan ne dagbare bhi jw.org® bi JW Broadcasting® kii?’ Bhi ọsi ijiẹmhin, ọria ha sẹbhi eji a da khiẹn ebale, ọ iyi ebale rebhe nan khiẹn bhi enin ọne ọria ha de. Ọne ọle ha sabọ le ọkpa ọle ha dẹ. Iriọ yẹ nọn rẹji emhin nin agbotu ne dagbare bhi intanẹt. Ahamiẹn uwẹ isabọ tie erebhe, hẹi ji egbe lọ uwẹ. Tie ene uwẹ ha sabọ tie, yẹ ghe ividio nin uwẹ ha sabọ ghe. Ejayenan nian, bha ji mhan zilo nyan uwedẹ nọn khẹke nan rẹ ha luẹ emhin nan da sabọ miẹn elele bhọ.
Ọ BHA LẸKHẸ NAN RẸ LUẸ EBE!
8. Be ọkhẹke nin mhan lu sade mhan re ebe Ọkhẹughe rẹ muegbe khẹ ikolo oga? Elele nela mhan ha miẹn sade mhan re iriọ lu ọle?
8 Ahamiẹn ghe mhan luẹ ebe, ọkhẹke nin mhan denọ ọkhọle ọbhi emhin nin mhan luẹ, nin mhan da sabọ miẹn emhin kpataki luẹ bhọ. Ọnan iwo gheghe yi nan rẹ re otua rẹ tie ebe nan ha tie bhi ikolo yẹ re iyaman ọbhi ene ẹwanniẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn ghe mhan luẹ ebe Ọkhẹughe rẹ muegbe khẹ ikolo oga, ka re ẹlo na bhi obọle nọn yọle, “Ebi Mhan Da Luẹ.” Sẹyẹ, tie ọne uhọnmhọn-ọta, bi ene uhọnmhọn-ọta ne khere-khere bhi ẹkẹ ọle, uwẹ ha yẹ ria eria nyan ele. Yẹ lu iriọ rẹji ene inọnta nan rẹ ku ọne uhọnmhọn-ọta gbe. Uwẹ ha ki lu ọnin fo, fẹkẹ gbẹlokotọ ha tie ene uduọle kẹkẹ. Beji uwẹ rẹ tie ọle khian, gbẹlokotọ bhi ọne uri-ọta nọn rẹman ebi ọne uduọle tẹmhọnlẹn. Ọne ọta nan, ọle a kẹ wo rẹ mun uduọle kẹkẹ hẹn. Beji uwẹ rẹ tie ọle khian, ria eria nyan ebi ene uduọle kẹkẹ rẹ diẹn mun ene uhọnmhọn-ọta ne khere-khere bi ọne uhọnmhọn-ọta tobọle yẹ. Ahamiẹn uwẹ miẹn emhin nin uwẹ bha lẹn otọle, gbẹn ọlẹn ọbhi otọ nin uwẹ da sabọ guanọ otọle fẹghe nọnsẹn.
9. (a) Bezẹle nọn da khẹke nin uwẹ gbẹlokotọ bhi ene iBaibo nan gbẹn dagbare bhi ebe Ọkhẹughe? Be uwẹ ha rẹ lu iriọ yẹ? (b) Beji Joshua 1:8 tale, emhin ọbhebhe nela ọkhẹke nin mhan lu sade mhan tie iBaibo?
9 Ebe Ọkhẹughe rẹkpa mhan rẹ lẹn iBaibo nọnsẹn. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan manman gbẹlokotọ bhi ene iBaibo nan gbẹn dagbare bhi ẹkẹ ọle, manman nọn ene a yọle nan tie. Dọnmhegbe nin uwẹ daghe ebi ọne iBaibo Joshua 1:8.
rẹ diẹn mun ọne uduọle yẹ. Sẹyẹ, dọnmhegbe ria eria nyan ọne iBaibo nin uwẹ tiele, bi ebi uwẹ ha rẹ re obọ rẹkhan ọlẹn yẹ bhi iẹnlẹn.—Tie10. Beji Hebrews 5:14 tale, bezẹle nọn da khẹke nin ene biẹ ọmọn ha re oga azagba-uwa rẹ man imọn ebi a rẹ luẹ ebe yẹ bi ebi a rẹ guanọ otọ emhin fẹghe yẹ?
10 Ẹmhọanta nọn ghe, ene biẹ ọmọn guanọ nin imọn nesele ha sọnyẹnmhẹn bhi oga azagba-uwa nọnsele. Ọkpakinọn, arẹmiẹn ọkhẹke nin ele mhanmhan emhin nin ele ha zilo nyan bhi oga azagba-uwa, ọ iyi oko ghe ẹghe rebhe ele ha rẹ ha lu okpemhin kpataki, ranmhude ele guanọ nin ọne oga azagba-uwa da ha mhẹn bhi ẹlo. Arẹmiẹn bha sabọ ghe JW Broadcasting rẹ lu oga azagba-uwa, la bha lu okpemhin kpataki bọsi nan rẹ re emhin kanọ okọ nọn diabe ọsi Noah, ọ yẹ khẹke nin bha ha man imọn nesẹbha ebi a rẹ luẹ emhin yẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọkhẹke nin ele lẹn ebi a rẹ muegbe ikolo oga ọbhi otọ yẹ, la ebi ele ha rẹ guanọ ewanniẹn rẹji inọnta nọn zegbere bhi isiku. (Tie Hebrews 5:14.) Ibhokhan ha re inian ha luẹ emhin bhi uwa, ele ki sabọ kaehọ nọnsẹn sade a zilo nyan ene emhin bhi ikolo oga, aharẹmiẹn ọ iyi vidio. Ebi ene ibhokhan wanre sẹ yẹ, la ebi emhin dia ele yẹ bhi egbe, ọle ene biẹ ele ha fẹghe nin ele rẹ lẹn eka ẹghe ele ha rẹ deba ele luẹ emhin.
11. Bezẹle nọn da yi emhin kpataki nin mhan rẹ man ẹbho nin mhan ne luẹ iBaibo ebi ele ha rẹ ha tobọle guanọ otọ emhin feghe yẹ?
11 Ọ yẹ khẹke nin ẹbho nin mhan man ele Baibo lẹn ebi a rẹ luẹ emhin yẹ. Ẹghe nin ele rẹ la munhẹn ha luẹ iBaibo, ọ da wo ha ti mhan bhọ rẹ daghe ghe, ele re iyaman ọbhi ewanniẹn rẹ muegbe khẹ iluẹmhin nin mhan deba ele lu, la ọne a lu bhi ikolo oga. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan man ele ebi a rẹ guanọ otọ emhin fẹghe rẹ luẹ emhin dinmhin yẹ. Bhiriọ, ahamiẹn ele miẹn ọnọghọ, ele ida wo re ẹjẹje nẹ bu ibhio mhan bhi agbotu nin ele taman ele ebi ele ha lu yẹ, sokpan, ele ki sabọ tobele guanọ adia bhi ebe nesẹmhan ne ha rẹkpa ele.
HA RIA ẸMHỌN EBEZẸLE NIN UWẸ DA LUẸ ẸMHIN
12. Emhin eso nela zẹle nin mhan a da ha luẹ emhin?
12 Ahamiẹn ọ iyẹẹ uwẹ rẹ luẹ ebe, uwẹ sabọ ha riale ghe uwẹ ida sabọ sọnyẹnmhẹn bhọ ghẹdẹ. Ọrẹyiriọ, uwẹ dẹ sabọ sọnyẹnmhẹn bhọ. Hẹi wo ha re ẹghe nọn manman tan rẹ luẹ ọle bhi ọsi ọhẹnhẹn. Khere-khere uwẹ ha rẹ fẹkẹ ha re ba ẹghe nin uwẹ rẹ luẹ emhin. Sẹyẹ, ha ria ẹmhọn ebezẹle nin uwẹ da luẹ emhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọ sabọ ha yi nin uwẹ da sabọ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta nin ẹbho nọọn, la nin
uwẹ da sabọ ha guanọ otọ emhin fẹghe. Ọnọn kokhun nẹ hi, nin uwẹ da sabọ sikẹ Jehova nọnsẹn.13. (a) Be elasẹre ha lu nin ele da sabọ re urẹọbhọ nọnsele man bhi isiku? (b) Be uwẹ ha rẹ sabọ re obọ rẹkhan adia nọn ribhi Colossians 4:6 yẹ?
13 Bhi ọsi ijiẹmhin, ahamiẹn elasẹre uwẹ khin nọn sẹyẹ yo isiku, asabọmiẹn ibo ẹ bhi isiku bha rẹọbhọ ghe Osẹnobulua man mhan. Ọ sabọ ha yẹẹ uwẹ rẹ taman ele ebezẹle nin uwẹ da rẹọbhọ ghe Osẹnobulua man mhan. Ọkpakinọn, uwẹ sabọ ha riale uwẹ ida sabọ. Be ha sabọ rẹkpa uwẹ? Iluẹmhin Baibo! Uwẹ sabọ ha mhọn emhin eva bhi ọkhọle sade uwẹ luẹ emhin. Ele hi: (1) nin uwẹ rẹ sabọ ziẹn urẹọbhọ nọnsẹ ghe Osẹnobulua man emhin rebhe, bi (2) nin uwẹ luẹ ebi uwẹ ha rẹ sabọ ha re iBaibo rẹ mun ẹbho ẹlo kore yẹ. (Rom. 1:20; 1 Pet. 3:15) Uwẹ sabọ rẹ nọọn egbe ẹ, ‘Bezẹle nin ibo mẹn bhi isiku bha da rẹọbhọ ghe Osẹnobulua man mhan?’ Bhiriọ, gbẹlokotọ guanọ otọ ọne ẹmhọn fẹghe bhi ebe nesẹmhan. Uwẹ ha lu inian, uwẹ ki dọ kere ghe ọ bha nọghọ nin uwẹ rẹ tẹmhọn urẹọbhọ nọnsẹ man ẹbho. Ẹbho ne bunbun bha rẹọbhọ ghe Osẹnobulua man emhin, ranmhude, ọria nin ele mun ekpẹn nan gheghe ta ọnan man ele. Ahamiẹn uwẹ sabọ miẹn emhin ọkpa la eva nin uwẹ ha sabọ rẹ mun ele ẹlo kore, uwẹ ki sabọ rẹkpa ọria nọn irẹ khin nọn guanọ nin ọle lẹn ẹmhọanta.—Tie Colossians 4:6.
EMHIN NỌN HA SABỌ RE ỌLE HA TI UWẸ BHỌ RẸ HA LUẸ EMHIN
14-16. (a) Be uwẹ ha sabọ lu nin uwẹ da lẹn otọ ebe nọn ribhi iBaibo nin uwẹ bha manman lẹn otọ ọle? (b) Gbotọle fanọan ebi ene iBaibo nan gbẹn dagbare bhi ene uduọle nan ha rẹ sabọ rẹkpa uwẹ lẹn otọ ebe nọnsi Amos yẹ. (Fẹ ẹkpẹti ghe nọn yọle “Dọnmhegbe Nin Uwẹ Manman Lẹn Eria Nin iBaibo Tẹmhọnlẹn.”)
14 Ji a man yọle ghe, ọkpa bhi ebe nọn bha tan nin akhasẹ gbẹn bhi Baibo, ọle a mhanmhanlẹn ghe a dẹ zilo nyan bhi ikolo oga. Asabọmiẹn uwẹ bha manman lẹn otọ ọne ebe nan bhi Baibo. Bhiriọ, emhin ọhẹnhẹn nin uwẹ ha lu hi, ji ọle ha ti uwẹ bhọ rẹ lẹn ebi ọne ebe tẹmhọnlẹn. Be uwẹ ha rẹ lu ọnan yẹ?
15 Ọhẹnhẹn, nọọn egbe ẹ: ‘Be bhọ mẹn lẹn rẹji ọria nọn gbẹn ọne ebe nan? Ọria nela ọle khin? Ejela ọle da nyẹnlẹn? Iwẹnna obọ nela ọle ha lu?’ Uwẹ ha lẹn ene emhin nan rebhe rẹji ọne ọria nọn gbẹn ọne ebe, uwẹ ki lẹn ebezẹle nin ọle da talọ bhi uwedẹ nin ọle rẹ talọ, bi ebezẹle nin ọle da noo ijiẹmhin nin ọle noolo. Beji uwẹ rẹ tie ọne ebe iBaibo khian, gbẹlokotọ nin uwẹ daghe emhin ne ha rẹkpa uwẹ lẹn ọria nọn gbẹn ọlẹn nọnsẹn.
16 Ọzeva, uwẹ dẹ miẹn elele bhọ sade uwẹ lẹn ẹghe nan rẹ gbẹn ọne ebe. Uwẹ dẹ miẹn ele fẹghe bhi “Table of the Books of the Bible” nan gbẹn ọbhi ikeke New World Translation of the Holy Scriptures. Uwẹ sabọ yẹ fẹ Appendix A6 ghe bhi Baibo. Ahamiẹn ọta akhasẹ a gbẹn ọbhi ọne ebe iBaibo, dọnmhegbe guanọ otọ ebe emhin diayẹ ẹghe nan rẹ gbẹn ọne ebe. Uwẹ sabọ rẹ nọọn egbe ẹ: ‘Emhin ọbe nela ẹbho ha lu ẹghenin? Ẹbho ebhebhe nela ha nyẹnlẹn ẹghe nin ọnọn gbẹn ọlẹn rẹ ha lu iwẹnna akhasẹ?’ Nin uwẹ rẹ sabọ lẹn otọ ene emhin nan rebhe, uwẹ sabọ yẹ tie ọne okha bhi ije bhebhe bhi Baibo. Bhi ọsi ijiẹmhin, nin uwẹ rẹ manman lẹn otọ emhin ne sunu ẹghe nin Amos nin akhasẹ rẹ ha nyẹnlẹn, tie 2 Kings bi 2 Chronicles. A gbẹn ene Baibo nan veva rẹkhan Amos 1:1, ghe nan yẹ fẹ ele ghe. Sẹyẹ, uwẹ sabọ yẹ fẹ ebe nọnsi Hosea ghe, ranmhude, asabọmiẹn Hosea yẹ ha lu iwẹnna akhasẹ ẹghe nin Amos rẹ ha lu ọsi ọle. Enan rebhe dẹ sabọ rẹkpa ọria lẹn ebe emhin diayẹ ẹghe nin Amos rẹ ha nyẹnlẹn.—2 Ki. 14:25-28; 2 Chron. 26:1-15; Hos. 1:1-11; Amos 1:1.
HẸI RE ẸLO GBERA EMHIN SOSO
17-18. Noo ijiẹmhin nan sounun ọlẹn bhi ene uduọle nan la ijiẹmhin ọbhebhe, rẹ rẹman ghe mhan dẹ sabọ sọnyẹnmhẹn bhi iluẹmhin Baibo sade mhan gbẹlokotọ nọnsẹn ha luẹ ọle.
17 Ahamiẹn mhan luẹ iBaibo, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe miẹn emhin kpataki luẹ bhọ. Ji a mhan yọle ghe uhọnmhọnlẹn nọnzi 12 bhi ebe nọnsi Zechariah uwẹ luẹ. Ọne uhọnmhọnlẹn nan tẹmhọn uyumhin nọnsi Mezaya. (Zech. 12:10) Bhi ulọnlẹn nọnzi 12, ọ da tale ghe uwa nọnsi Nathan dẹ manman lu akhiẹ ranmhude uu nọnsi Mezaya. Hẹi wo re ẹjẹje tie gbera enin. Ọkpakinọn, nọọn egbe ẹ ene inọnta nan: ‘Be iMezaya rẹ rẹtẹ uwa nọnsi Nathan yẹ? Emhin soso be ribhọ nin mẹn ha rẹ guanọ otọ ọne ẹmhọn nan fẹghe?’ Bhi Zechariah 12:12, a da yọle nan yẹ tie ijanlẹn eva fẹghe. Ọhẹnhẹn hi 2 Samuel 5:13, 14. Enin taman mhan ghe ọkpa bhi imọn nesi David, ọle Nathan khin. Ọnọnkẹle hi Luke 3:23, 31. Enin da rẹkpa mhan lẹn ghe ulin uwa nọnsi Nathan, ọle Mary nọn biẹ iJesu na vae. (Fẹ “Joseph, son of Heli” ghe bhi study note ọsi Luke 3:23.) Ebi uwẹ luẹ da wo kie ha ti uwẹ bhọ! Uwẹ ka lẹn ghe, beji akhasẹ tale, ulin uwa nọnsi David Jesu ha na vae. (Matt. 22:42) Uwẹ yẹ lẹn ghe, imọn ikpea nesi David bun gbera 20. Bhiriọ, ọ da ha ti uwẹ bhọ rẹ dọ lẹn ghe, ranmhude uwa nọnsi Nathan mezaya ha na vae, Zechariah da tale ghe Nathan dẹ ha lu akhiẹ sade Mezaya yu.
18 Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọbhebhe ghe. Luke 1:32, 33 tẹmhọn emhin kpataki nin ẹhi natiọle Gabriel taman iMary rẹji ọne ọmọn nin Mary ha biẹ. Enin yọle: “Ọ dẹ kiẹn okpọria. A ki ha tie ọle Ọmọn ọsi Ọnọn Kokhun Nẹ. Osẹnobulua nin Jehova ki mun ojukhuo ọsi David nin aba ọle nanlẹn. Ọ ki le Ojie nyan uwa ọsi Jacob rẹ sẹbhi ighegheghe.” Asabọmiẹn ebi ọne ẹhi ka ta, ọle mhan manman denọ ẹlo ọi, ghe a dẹ tie iJesu “Ọmọn ọsi Ọnọn Kokhun Nẹ.” Ọkpakinọn, ọne ẹhi yẹ tale ghe Jesu dẹ “le Ojie.” Bhiriọ mhan sabọ ha nọọn egbe mhan yọle: ‘Emhin nela Mary ha ria ẹmhọnlẹn ẹghe nan rẹ ta ọne ọta nan man ọlẹn? Ọle be ha riale ghe, Jesu dẹ miẹn iHerod nin Ojie ojukhuo? La si ọnọn ha kiẹn ojie sade ẹghe ọsi Herod ki gbera ọle ha miẹn ọle ojukhuo? Bhi ọsi ẹmhọanta, Jesu ha kiẹn ojie, Mary ki ha yi ọria nan mun ekpẹn nan ranmhude inẹn ojie ọle khin. Ọle bi azagba-uwa nọnsọle ki yẹ dọ ha nyẹnlẹn bhi uwa ọsi ojie. Ọkpakinọn, Baibo bha rẹman ghe Mary ta emhin nọn sẹ inian man ọne ẹhi. Mary bhọ bha taman iJesu ghe nin Jesu re ọle ọbhi ihe nọn khua bhi Ejele nọnsọle, beji edibo eva nesi Jesu tale. (Matt. 20:20-23) Ọnan wo rẹkpa mhan lẹn ghe, ọria nọn wo manman degbere, ọle Mary khin.
19-20. Beji James 1:22-25 bi 4:8 tale, be ọkhẹke nin mhan ha mhọn bhi ọkhọle sade mhan luẹ ẹmhọn osẹnobulua?
19 Bha hẹi yelea ghe, ebezẹle nin mhan da luẹ Baibo bi ebe nesẹmhan hi, nin mhan da sabọ sikẹ Jehova nọnsẹn. Sẹyẹ, mhan guanọ nin mhan sabọ daghe eji ọ da kẹ mhan re, bhiriọ, mhan ki sabọ lẹn eji mhan ha da fidenọ nin mhan da re Osẹnobulua ha ghọnghọn. (Tie James 1:22-25; 4:8.) Bhiriọ, ọkuẹsẹ mhan mun iluẹmhin hẹn, ọkhẹke nin mhan ka bhii Jehova nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan. Mhan ki yẹ bhii ọle nin ọle rẹkpa mhan miẹn emhin luẹ bhi ebe nin mhan ho nin mhan luẹ, bi nin ọle rẹkpa mhan ha ghe egbe mhan beji ọle rẹ ghe mhan.
20 Bha ji mhan rebhe re egbe khọkhọ ọria nin Psalm 1:2, 3 tẹmhọnlẹn. Enin da tẹmhọn ọne ọria yọle: “Uhi nesi Jehova ti ọle bhọ, asọn bi odanmhẹn ọle rẹ tie ọle yẹ ria eria nyan ọlẹn. . . . Emhin rebhe nin ọle lu ki kiọnlẹn.”
ILLO 88 Rẹ Mhẹn Lẹn Uwedẹ Nọnsẹ
^ udu ọle 5 Jehova ne vidio bi ebe ne bunbun nin mhan, nin mhan da sabọ ha noo ele rẹ luẹ emhin. Ọne uhọnmhọn-ọta nan dẹ sabọ rẹkpa uwẹ lẹn ebi uwẹ ha rẹ ha luẹ ele yẹ. Ọ dẹ yẹ rẹkpa uwẹ lẹn ebi uwẹ ha rẹ luẹ emhin yẹ nin uwẹ da manman miẹn elele bhọ.
^ udu ọle 61 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Ene biẹ ọmọn man imọn nesele ebi a rẹ re ebe Ọkhẹughe muegbe khẹ ikolo oga yẹ.
^ udu ọle 63 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Obhio mhan guanọ otọle fẹghe unan ọria nin Amos nọn gbẹn iBaibo khin. Ene ifoto ne ribhi ikeke ọle rẹman ebi ọle ha ria bhi ọkhọle, beji ọle tie ọkha ọsi Amos bhi Baibo yẹ ria eria nyan ọlẹn.