1. Beji Ephesians 6:10-13 rẹman, uwedẹ ọkpa nela Jehova rẹ rẹman ghe ọle hoẹmhọn mhan? Gbotọle fanọan.

UGBEGA nin Jehova gbega mhan bhi obọ eghian mhan rẹman ghe ọle hoẹmhọn mhan. Esu bi ẹlinmhin ebe hi eghian mhan ne kokhun nẹ. Jehova gbuhi nin mhan ghe nin mhan mhọn ẹwanlẹn ranmhude ene eghian mhan nan. Ọle yẹ ne emhin kẹkẹ nin mhan beji mhan ha da sabọ nin ele suan. (Tie Ephesians 6:10-13.) Ahamiẹn mhan miẹn urẹkpa nọnsi Jehova ọbhi egbe yẹ mun udu tẹ ọle, mhan ki sabọ nin Esu suan. Mhan dẹ sabọ ha mhọn izebhudu bọsi Paul nin odibo. Paul da yọle: “Ahamiẹn Osẹnobulua ribhi ikeke mhan, họla ha ki sabọ ne mhan suan?”—Rom. 8:31.

2. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

² Ranmhude Jehova mhan ga, ọ iyi ẹmhọn Esu bi ẹlinmhin ebe mhan ha luẹ ẹmhọnlẹn. Ẹmhọn iJehova bi oga nọnsọle mhan ha luẹ. (Ps. 25:5) Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin mhan zẹwẹ lẹn uwedẹ nin Esu rẹ lu emhin. Bezẹle? Nin mhan da sabọ nanlẹn suan nin ọle hẹi sabọ hiẹ mhan. (2 Cor. 2:11; ftn.) Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan uwedẹ nin Esu bi ẹlinmhin ebe rẹ hiẹ ẹbho. Mhan dẹ yẹ zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ ne ele suan yẹ.

3-4. (a) Be hi ilọnmhọn-ikpẹbo? (b) Be bhọ ẹbho ne rẹọbhi ilọnmhọn-ikpẹbo bun sẹ yẹ?

³ Ilọnmhọn-ikpẹbo, ọle Esu bi ẹlinmhin ebe kẹ noo rẹ hiẹ ẹbho. Ẹbho ne lu ọne ilọnmhọn nan ki ha riale ghe, ele sabọ lẹn  emhin nin ọria ọkhọnkhan ida sabọ lẹn, la ele sabọ lu emhin nin ọria ọkhọnkhan isabọ lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, ele ki ha tale ghe, ele sabọ daghe ebi ha sunun bhi ẹghe odalo. Eso ki yọle ghe, ele sabọ nin ẹbho ne yu talọ. Ebhebhe ki ha lu ilọnmhọn idunan, bi ilọnmhọn azẹn. Sẹyẹ eso ki ho nin ele noo ikhunmun rẹ kuan ẹbho. *

⁴ Ẹbho ne bunbun lu ilọnmhọn-ikpẹbo ẹlẹnan. Ẹbho da fẹ otọ ọne ẹmhọn nan ghe bhi agbaẹbho ne bun sẹbhi 18 bhi otọ latin America bi otọ Caribbean. Ele da kere ghe, ọkpa bhi ẹwẹ itu ea, ele re obọ ọbhi ilọnmhọn idunan bi ilọnmhọn azẹn. Sẹyẹ, iriọ ẹbho ne rẹọbhọ ghe ẹlinmhin dẹ sabọ nin ene nyẹnlẹn talọ yẹ rẹ bun. Ene yẹ fẹ otọ ọne ẹmhọn nan ghe bhi agbaẹbho ne bun sẹbhi 18 bhi otọ Africa, da kere ghe, ọkpa bhi ẹwẹ itue eva rẹọbhi ẹmhọn azẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, ene nyẹnlẹn bhi ọne otọ agbọn nan rebhe, ele Esu dọnmhegbe nin ọle hiẹ. Bhiriọ, eji ọ irẹ khin nin mhan da nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan, ọkhẹke nin mhan gbega egbe mhan bhi ẹmhọn ikpẹbo.—Rev. 12:9.

5. Ẹlo nela Jehova rẹ ghe ikpẹbo?

⁵ Jehova hi Osẹnobulua ọsi ẹmhọanta. (Ps. 31:5) Bhiriọ, ẹlo nela ọle rẹ ghe ilọnmhọn-ikpẹbo? Jehova he ọle! Jehova da taman ibhokhan Izrẹl yọle: “Bha hẹi ji a miẹn ọria soso bhi ẹwẹ bha nọn re ọmọn okpea la ọmọn okhuo nọnsọle na bhi eranlẹn, la ọnọn noo ilọnmhon-ikpẹbo rẹ guanọ otọ emhin fẹghe, la ọnọn lu ilọnmhọn idunan, la ọria nọn guanọ iyaman, la ọbo, la ọria nọn kpe ukhunmhun rẹ kuan ẹbho, la ọnọn bu obọ nọn bọ nanlẹn, la ọnọn bu ọria nin ọne ọria nanlẹn fẹghe ebi odalo nọnsọle ha diayẹ, la ọria nọn irẹ khin nọn dọnmhegbe nin ọle rẹ nin ọria nọn yu talọ. Ọria nọn irẹ khin nọn lu ene emhin nan soso, ọne ọria sọnọn iJehova.” (Deut. 18:10-12) Uhi nin Jehova na bhi obọ iMoses gbe nin ibhokhan Izrẹl rẹkpa mhan lẹn ẹlo nin Jehova rẹ ghe ilọnmhọn-ikpẹbo. Arẹmiẹn ọ iyi ọne uhi nan Kristiẹn rẹkhan ẹlẹnan, ọne ẹlo nin Jehova rẹ ghe ọle bha sẹ fidenọn.—Mal. 3:6.

6. (a) Be Esu rẹ noo ilọnmhọn ikpẹbo rẹ hiẹ ẹbho yẹ? (b) Be Ecclesiastes 9:5 tale ghe ọ sunu ji ẹbho ne yu?

⁶ Jehova gbuhi nin mhan ghe nin mhan hẹi ne obọ bhi ilọnmhọn-ikpẹbo, ranmhude ọle lẹnmhin ghe Esu noo ọle rẹ kuan ẹbho. Esu re ọne ilọnmhọn nan rẹ wewe ohoghe nega. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle noo ọle rẹ re ẹbho riale ghe, eria ne yu nyẹnlẹn bhi ije bhebhe. (Tie Ecclesiastes 9:5.) Esu yẹ noo ọle rẹ si ẹbho sibhi ibo nọnsi Jehova re, yẹ gbofẹn ele bhi ẹkẹ. Ebi ọle guanọ hi, ẹbho a ki ha lu ilọnmhọn-ikpẹbo, ele ki ha mun udu tẹ ẹlinmhin ebe, ele iyẹ da mun udu tẹ iJehova.

7. Be iJehova taman mhan?

⁷ Beji mhan ka tẹmhọnlẹn, Jehova taman mhan emhin ne khẹke nin mhan ha lẹn, nin Esu bi ẹlinmhin ne imhẹn hẹi sabọ re ohoghe rẹ hiẹ mhan. Bha ji mhan zilo nyan emhin eso ne ha rẹkpa mhan rẹ sabọ ne Esu bi ẹlinmhin ebe suan.

8. (a) Uwedẹ nela kokhun nẹ nin mhan ha rẹ sabọ nin ẹlinmhin ebe suan? (b) Be Psalm 146:4 rẹ rẹman yẹ ghe ohoghe, ọle ọta nin Esu ta rẹji uu khin?

⁸ Ha tie iBaibo yẹ ria eria nyan ọlẹn. Ọnan hi emhin nọn kokhun nẹ nọn ha rẹkpa mhan khọn ohoghe nin ẹlinmhin ebe gha nẹga. Inian  Ọta nọnsi Osẹnobulua diabe agbada nọn manman wo mun, nọn ha sabọ gia ohoghe ọsi Esu sibhi ọkhọle ọsi eria re. (Eph. 6:17) Bhi ọsi ijiẹmhin, Baibo rẹkpa mhan lẹn ghe, eria ne yu isabọ nin eria ne nyẹnlẹn talọ. (Tie Psalm 146:4.) Ọ yẹ rẹkpa mhan lẹn ghe, Jehova ọkpa hi ọnọn sabọ ta ebe ha sunu bhi ẹghe odalo tee. (Isa. 45:21; 46:10) Ahamiẹn mhan tie Baibo ẹghe rebhe yẹ ria eria nyan ọlẹn, mhan ki sabọ khọn ohoghe nin ẹlinmhin ebe gha nẹga.

9. Ilọnmhọn eso nela mhan ha rẹban?

⁹ Hẹi ne obọ bhi ilọnmhọn-ikpẹbo soso. Ranmhude ene ga iJehova mhan khin, mhan ida ne obọ ọbhi ilọnmhọn-ikpẹbo hiehie. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan ida bu ọbo re nin ele bọ nin mhan. Sẹyẹ, mhan ida dọnmhegbe rẹ nin ẹne yu talọ bhi uwedẹ nọn iki rẹ khin. Beji mhan ka zilo nyan bhi uhọnmhọn-ọta nọn gbera, ẹbho lu emhin kẹkẹ bhi itolinmhin, ranmhude ele rẹọbhọ ghe ene yu sẹyẹ nyẹnlẹn bhi ije ebhebhe. Mhan ida deba ele ha lu ene emhin nan. Mhan ida bu ọbo la ọria ọbhebhe nin ọle fẹ odalo ghe nin mhan. (Isa. 8:19) Mhan lẹnmhin ghe, okhẹnan ribhi ene emhin nan rebhe ranmhude mhan ha ne abọ ọbhọ, Esu bi ẹlinmhin ebe mhan deba mun obọ.

10-11. (a) Be ẹbho eso bhi ore nin ọhẹnhẹn lu ẹghe nin ele ki rẹ dọ luẹ ẹmhọanta nọnsi Osẹnobulua? (b) Beji 1 Corinthians 10:21 rẹman, bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha re egbe khọkhọ iKristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn? Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ele yẹ?

¹⁰ Ne emhin rebhe ne diẹn mun ilọnmhọn-ikpẹbo kua. Ẹbho eso ne ha nyẹnlẹn bhi Ephesus bhi ore nin ọhẹnhẹn da ha lu ilọnmhọn-ikpẹbo. Ele ki dọ luẹ ẹmhọanta nọnsi Osẹnobulua, ele da ne emhin rebhe ne diẹn mun ilọnmhọn-ikpẹbo kua. Baibo taman mhan yọle: “Ẹbho ne bunbun ne lu ilọnmhọn-idunan da koko ebe idunan nọnsele kugbe yẹ tuẹ ele a sira ọrebhe.” (Acts 19:19) Ene ẹbho nan wo lu emhin rebhe nọn khẹke nin ele lu beji ele ha da sabọ nin ẹlinmhin ebe suan. Ebe idunan nin ele tuẹ a wo manman ghan. Ọrẹyiriọ, ele bha khiẹn ene ebe nin ẹbho. Ele bhọ  bha yẹ ne ele nin ẹbho bhi ọsọhẹ. Utuẹ a ele tuẹ ene ebe a. Uwedẹ nin ele ha rẹ lu emhin nọn ti Jehova bhọ ele ha guanọ. Ọ iyi eka igho nin ele ha miẹn bhi ene ebe ele ha ghe.

¹¹ Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene iKristiẹn ne ha nyẹnlẹn bhi Ephesus yẹ? Beji ele lu, emhin ẹwanlẹn nọn sade mhan ne emhin rebhe ne rẹtẹ ilọnmhọn-ikpẹbo kua. Eso bhi ene emhin sabọ rẹ ha yi ileghe la emhin nọn irẹ khin nin ẹbho mhọnlẹn nin ele rẹ gbega egbe.—Tie 1 Corinthians 10:21.

12. Inọnta nela ọkhẹke nin mhan nọọn egbe mhan le rẹji emhin nin mhan rẹ re egbe re ahoho?

¹² Ha gbẹlokotọ hanọn emhin nin uwẹ rẹ re egbe re ahoho. Ọkhẹke nin uwẹ nọn egbe ẹ: ‘Ilọnmhọn-ikpẹbo, ọle emhin nin mẹn tie bhi ebe la bhi itanẹt be diẹn mun? Ọle illo nin mẹn khue, fimu nin mẹn ghe, la gemu nin mẹn gbe be diẹn mun? Emhin nọn irẹ khin nin mẹn rẹ re egbe re ahoho be diẹn mun ahu ẹlinmhin ebe? Vampire, zombie la emhin ne dia inian mẹn be ghe rẹ re egbe re ahoho? Ividio nin mẹn ghe be re ilọnmhọn-idunan, ikhunmhun nan kpe la ihẹn nan vẹn diabe emhin nọn bha khọ gbe?’ Ọkpakinọn, ọ iyi vidio rebhe ne tẹmhọn okha ne ida sabọ sunu mhan ha wo yọle ghe e diẹn mun ahu ẹlinmhin ebe. Ahamiẹn uwẹ hanọn ebi uwẹ ha rẹ re egbe re ahoho, dọnmhegbe nin uwẹ zẹ ene ha rẹkpa uwẹ rẹban emhin nin Jehova he. Mhan dẹ dọnmhegbe nin mhan ha mhọn ọkhọle umueria nọn khiale bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua.—Acts 24:16. *

13. Emhin nela ọbha khẹke nin mhan ha wewe nẹga?

¹³ Hẹi ha wewe ilọnmhọn ọsi ẹlinmhin ebe man ẹbho. Ọkhẹke nin mhan re egbe khọkhọ iJesu. Be bhọ iJesu lu? (1 Pet. 2:21) Okhun  bhi ẹlinmhin Jesu da ka ha nyẹnlẹn ọkuẹsẹ ọle vae bhi ọne otọ nan. Bhiriọ, ọle wo manman lẹn ẹmhọn Esu bi ehi ne rẹkhan ọlẹn. Ọrẹyiriọ, ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi ọne otọ nan, ọ iyi ẹmhọn ene ẹlinmhin ebe nan ọle wo ha tẹmhọnlẹn. Jehova ọle ha sosali nan, ọ iyi ẹmhọn Esu ọle ha wewe nẹga. Bọsi Jesu, ọ iyi emhọn ebi ẹlinmhin ebe lu mhan ha wo ha tẹmhọnlẹn khian. Ọkpakinọn, mhan dẹ re ọta nin mhan ta rẹ rẹman ghe, emhin esili la ẹmhọanta ọle gba ọkhọle nọnsẹmhan.—Ps. 45:1.

14-15. (a) Bezẹle nọn bha da khẹke nin mhan ha mun ofẹn ẹlinmhin ebe? (b) Emhin nela rẹman ghe Jehova gbega ẹbho nesọle ẹlẹnan?

¹⁴ Hẹi ji ofẹn ẹlinmhin ebe ha mun uwẹ. Emhin ebe dẹ sabọ sunu ji mhan bhi ẹkẹ ọne agbọn nan nin Esu da gbẹloghe. Asidẹnt, emianmẹn, la uu dey sabọ re guaguako sunu ji ọria. Bhiriọ, ọ bha khẹke nin mhan wo ha riale ghe ẹlinmhin ebe mhọn obọ bhọ. Baibo ji mhan lẹn ghe, emhin dẹ sabọ re guaguako sunu ji ọria nọn iki rẹ khin. (Eccl. 9:11) Jehova rẹman ghe ọle mhọn ahu gbera ẹlinmhin ebe. Bhi ọsi ijiẹmhin, Esu bha gbudu gbe Job a ranmhude Osẹnobulua bha ji ọle da lu iriọ. (Job 2:6) Ẹghe nin Moses rẹ ha ribhi Egypt, Jehova da rẹman ghe ọle mhọn ahu gbera ene ohẹn ne lu emhin idunan bhi enin. (Ex. 8:18; 9:11) Ẹghe nin Jehova rẹ re iJesu kiẹn Ojie, Jesu da khu Esu bi ẹhi ne rẹkhan ọlẹn sibhi okhun re vae bhi ọne otọ nan. Ọnan rẹman ghe ọle mhọn ahu gbera Esu bi ẹhi ne imhẹn. Bhi ẹghe odalo, a dẹ mun ele khue bhi eji Baibo tiọle abyss. Bhiriọ, ele iyẹ da sabọ ha si okhẹnan ji ọria soso.—Rev. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Jehova wo rẹman ghe ọle gbega ẹbho nesọle ẹlẹnan. Riale: Bhi ọne otọ agbọn nan rebhe, mhan man ẹbho ẹmhọanta ne ribhi Baibo. (Matt. 28:19, 20) Ọne uwedẹ nan mhan rẹ rẹkpa ẹbho daghe ohoghe kẹkẹ nọnsi Esu. Esu bha sẹ sabọ mun ọkpẹnlẹn ọbhi ọne iwẹnna nan, ranmhude ọle imhọn ọne ahu nin ọle ha rẹ kpẹn ọlẹn. Ọkpakinọn, ọle ida sabọ. Bhiriọ, ọ bha khẹke nin mhan ji ofẹn ẹlinmhin ebe ha mun mhan. Mhan lẹn sẹ bhọ ghe, “Jehova gbẹlokotọ fẹ ijie rebhe bhi ọne otọ nan ghe, nin ọle da re ahu nọnsọle man bhi egbe ọsi ẹbho ne re ọkhọle rebhe ga ọle.” (2 Chron. 16:9) Ahamiẹn mhan sun rẹkhan iJehova, ẹlinmhin ebe ida sabọ si ikuan egbe ji mhan rẹsẹbhi ighegheghe.

16-17. Sounun bhi ijiẹmhin nọn rẹman ghe ọkhẹke nin ọria ha mhọn izebhudu nin ọle da sabọ nin ẹlinmhin ebe suan.

¹⁶ Ahamiẹn ghe mhan mhọn izebhudu, ọle mhan ha da sabọ nin ẹlinmhin ebe suan. Manman nọn sade imọẹ mhan la ibhio mhan kpokpo mhan nin mhan deba ele bhi emhin nin ele lu. Jehova nan erọnmhọn nin eria ne mhọn izebhudu nọn sẹ inian. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan ọkpa natiọle Erica ghe. Ghana ọle da nyẹnlẹn. Ikpe 21 ọle ha ye ẹghe nin ọle rẹ munhẹn ha luẹ iBaibo. Ranmhude ọbo aba ọle khin, ele da ha guanọ nin Erica deba ele bhi iluemhin nin ele rẹ ga ẹbọ. Bhi ọne iluemhin nan, ele ki ha le elanmhẹn nin ele rẹ zọese nin ẹbọ ọsi aba ọle. Ranmhude Erica bha ka deba ele, ele da yọle ghe Erica rahiẹ ẹbọ nọnsele. Bhiriọ, azagba-uwa nọnsọle da ha riale ghe ọne ẹbọ dẹ re emhẹnmhẹn bi emianmẹn ọbe rẹ re oya nin ele.

¹⁷ Ele da ha dọnmhegbe nin ele rẹ sua ọle nọn deba ele. Sẹyẹ, ọle bha ka deba ele, arẹmiẹn ọle lẹnmhin ghe uwa nọnsi aba ọle iyẹ da gua ọle. Esali Jehova eso da miẹn ọlẹn ọbhi egbe. Inian Jehova rẹ nan erọnmhọn nanlẹn nin ọle ha mhọn azagba-uwa ọsọgbọn. (Mark 10:29, 30) Ene biẹ ọle bha yẹ ka ọle ba imọn nesele. Ele da yẹ tuẹ emhin nesọle rebhe a. Ọrẹyiriọ, Erica da sẹyẹ sun rẹkhan iJehova, yẹ mianmẹn. Ẹlẹnan nian, ọkanẹfan ọle khin. Ofẹn ẹlinmhin ebe imun ọlẹn. Erica da yọle, “Ẹdẹdẹ mẹn rẹ nan erọnmhọn ghe, nin azagba-uwa nọnsẹmhẹn miẹn erọnmhọn bi isẹhoa nọn nanbhọre sade ọria dọ lẹn iJehova yẹ ha ga ọle.”

18. Erọnmhọn nela mhan ha miẹn bhi obọ iJehova sade mhan mun udu tẹ ọle?

¹⁸ Asabọmiẹn ọ iyi mhan rebhe la miẹn edọnmhẹn nọn dia inian bhi egbe. Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin mhan rebhe mun udu tẹ iJehova, yẹ ha nin ẹlinmhin ebe suan. Mhan ha lu iriọ, mhan ki miẹn erọnmhọn ne bunbun. Sẹyẹ, Esu ida sabọ hiẹ mhan. Ofẹn ẹlinmhin ebe ida yẹ ha mun mhan. Ọne kokhun nẹ hi, ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn ki manman deziẹn. James nin odibo da gbẹn yọle: “Degbere nin Osẹnobulua, uwẹ ha nin Esu suan. Esu ki nẹ zẹ uwẹ obọ. Sikẹ Osẹnobulua, ọle ki yẹ sikẹ ẹ.”—Jas. 4:7, 8.