1. Bezẹle nọn da yi emhin ẹwanlẹn nan rẹ muegbe ọbhi otọ khẹ emhin idumhunri?

 MHAN dẹ sabọ miuhọnmhọn sade mhan muegbe ọbhi otọ khẹ emhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, emhin idumhunri ha sunu, ẹbho ne muegbe ọbhi otọ khẹ ọle dẹ miuhọnmhọn, ele bhọ dẹ yẹ sabọ rẹkpa ẹbho ebhebhe. Usun ọkpa bhi Europe ne dọnmhegbe rẹ rẹkpa ẹbho da yọle: “Ẹbho ha muegbe ọbhi otọ nọnsẹn, ọ dẹ rẹkpa ele rẹ miuhọnmhọn.”

2. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan muegbe ọbhi otọ khẹ ekpokpo nọn khua? (Matthew 24:44)

² Ẹghe nin mhan bha re ẹlo ọi “ekpokpo nọn khua” ha rẹ munhẹn. (Matt. 24:21) Ọkpakinọn, ekpokpo nọn khua dẹ dikẹ bhi emhin idumhunri ne bunbun ne sunu ranmhude mhan lẹnmhin ghe ọ vade. Bhi ebe sẹbhi ukpe 2,000 ne gbera nian, Jesu da sekha nin edibo nesọle ghe, nin ele muegbe ọbhi otọ khẹ ọne ukpẹdẹ. (Tie Matthew 24:44.) Ahamiẹn mhan muegbe ọbhi otọ, ọ ki lẹkhẹ nin mhan rẹ ziẹngbe bhi ọne ẹghe ọkakale nin, yẹ rẹkpa ẹbho ebhebhe rẹ sabọ lu iriọ.—Luke 21:36.

3. Be iziẹngbe, ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi oyẹẹ ha rẹ rẹkpa mhan rẹ mun egbe ọbhi otọ khẹ ekpokpo nọn khua yẹ?

³ Mhan fẹ ikpẹ ea ghe ne khẹke nin mhan ha mhọnlẹn ne ha rẹkpa mhan rẹ muegbe ọbhi otọ khẹ ekpokpo nọn khua. Be imhan ha lu yẹ sade a yọle nin mhan dọ wewe uhọnmhunje ibhuohiẹn nọn manman kaka man ẹbho, Sokpan beji mhan rẹ lu ọle a kpokpo mhan? (Rev. 16:21) Iziẹngbe ha rẹkpa mhan rẹ hẹnmhọn nin Jehova, yẹ mun udu nyan ọlẹn ghe, ọle dẹ gbega mhan. Be imhan ha lu yẹ sade eso bhi emhin nin ibhio mhan mhọn, la erebhe yulu ele? (Hab. 3:17, 18) Ẹkẹ-ẹjẹjẹ nin mhan mhọn da ele dẹ re mhan re iyobọ nin ele. Be imhan ha rẹ lu emhin yẹ sade mhan bi ibhio mhan kugbe dọ ha nyẹnlẹn bhi ije ọkpa bhi ẹgheso ranmhude okhọnlẹn nin agbaẹbho ne kugbe ha mun bu mhan? (Ezek. 38:10-12) Oyẹẹ  nọn ziẹn nin mhan mhọn da ele ha rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe bhi ẹghe ọkakale nọn sẹ iriọ.

4. Be Baibo rẹ rẹman yẹ ghe ọkhẹke nin mhan wo dọnmhegbe ha mhọn iziẹngbe, ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi oyẹẹ?

⁴ Baibo yọle nin mhan wo dọnmhegbe ha mhọn iziẹngbe, ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi oyẹẹ. Luke 21:19 yọle: “Iziẹngbe nin bha mhọnlẹn, ọle ha gbega iẹnlẹn nọnsẹbha.” Colossians 3:12 yọle: “Bha re ẹkẹ-ẹjẹjẹ . . . hin egbe bha.” Sẹyẹ, 1 Thessalonians 4:9, 10 da yọle: “Osẹnobulua hi ọnọn man bha tobọbha ebi bha ha rẹ ha mhọn ahoẹmhọn-egbe da egbe yẹ. . . . Ọkpakinọn, mhan bhii bha nin bha sẹyẹ wo manman ha lu iriọ.” Ene edibo ne ka ha re iziẹngbe, ẹkẹ-ẹjẹjẹ bi oyẹẹ man, ele a gbẹn ene ulọnlẹn nan je. Ọrẹyiriọ, ọkhẹke nin ele sẹyẹ dọnmhegbe ha re ene ikpẹ nan man. Iriọ ọ yẹ wo khẹke nin mhan lu. Nin mhan rẹ sabọ lu ọnan, mhan dẹ zilo nyan ebi Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn rẹ re ọdeọde bhi ene ikpẹ nan man yẹ. Mhan ki yẹ zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ele yẹ, yẹ rẹman ghe mhan mun egbe ọbhi otọ khẹ ẹghe ekpokpo nọn khua.

5. Be Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn rẹ sabọ ziẹngbe ọkakale yẹ?

⁵ Ọ da khẹke nin Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn ziẹngbe. (Heb. 10:36) Rẹ gbera ghe ele kuẹlo da ọkakale kẹkẹ nin ẹbho rebhe kuẹlo da, ele da yẹ ha kuẹlo da ọnọghọ ebhebhe ranmhude nin ele rẹ yi Kristiẹn. A da wo ha kpokpo ene bunbun bhi ẹwẹ ele. Ọ iyi ene mun ọkalo bhi oga ọsi ibhokhan Ju, bi ene gbẹloghe ọkpa ha kpokpo ele, sokpan, ẹbho bhi azagba-uwa nọnsele da yẹ ha kpokpo ele. (Matt. 10:21) Sẹyẹ bhi ẹkẹ agbotu, ọ da khẹke nin ele dọnmhegbe rẹban iman-emhin ohoghe ọsi ẹbho ne de sibhi oga re, ne yẹ ha ho nin ele si ozughu re bhi ẹkẹ agbotu. (Acts 20:29, 30) Ọkpakinọn, ene Kristiẹn da ziẹngbe enan rebhe. (Rev. 2:3) Be ele rẹ sabọ lu ọle yẹ? Ele da ria eria nyan ijiẹmhin ọsi eria bhi Baibo bọsi Jobu ne re iziẹngbe man. (Jas. 5:10, 11) Ele da bhii Jehova nin ọle re ahu nin ele. (Acts 4:29-31) Sẹyẹ, ele da ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova dẹ nan erọnmhọn nin ele sade ele ziẹngbe.—Acts 5:41.

6. Be uwẹ miẹn luẹ bhi ebi Merita lu nọn rẹkpa ọle rẹ sabọ ziẹngbe ekpokpo?

⁶ Mhan dẹ sabọ ziẹngbe sade mhan wo ha luẹ ẹmhọn ijiẹmhin ọsi eria bhi Baibo, bi ebe nesẹmhan ne re iziẹngbe man, yẹ ria eria nyan ele. Ọnan wo rẹkpa obhio mhan nin okhuo natiọle Merita nọn na bhi Albania vae rẹ sabọ ziẹngbe ekpokpo bhi obọ azagba-uwa nọnsọle. Ọle da yọle: “Okha ọsi Jobu bhi Baibo wo re izebhudu nin mẹn. Jobu wo manman loya. Arẹmiẹn ọle bha lẹn ọne si ọkakale nin ọle ye, Jobu da yọle: ‘Mẹn dẹ re ọkhọ nọnsẹmhẹn rebhe ha mhọn asun-rẹkhan rẹ sẹbhi ukpẹdẹ uu!’ (Job 27:5) Mẹn da ria eria nyan ebi ọkakale nin Jobu miẹn rẹ kaka nẹ ọsẹmẹn yẹ. Ọsẹmẹn wo dikẹ bhi ọsi Jobu ranmhude mẹn lẹn ọnọn si ọkakale nin mẹn ye.”

7. Aharẹmiẹn mhan ikuẹlo da ọnọghọ nọn manman kaka nian, be ọkhẹke nin mhan luẹ rẹ ha lu?

⁷ Mhan dẹ yẹ sabọ ha ziẹngbe sade mhan taman Jehova ẹghe-ẹghe ebi emhin dia mhan yẹ bhi egbe. (Phil. 4:6; 1 Thess. 5:17) Asabọmiẹn uwẹ imhọn ọnọghọ nọn kakale nin uwẹ kuẹlo da nian. Ọrẹyiriọ, uwẹ be bhii Jehova nin ọle rẹkpa uwẹ ẹghe-ẹghe nọn hi ki rẹ khin nin ohu rẹ re ẹ, nin uwẹ bha rẹ lẹn ebi uwẹ ha lu, la re emhin khian yẹ? Ahamiẹn uwẹ ka bhii Jehova ẹghe rebhe nin ọle rẹkpa uwẹ rẹ khọn ọnọghọ nin uwẹ kuẹlo da ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, uwẹ ida si egbe re ikeke rẹ bhii ọle nin ọle rẹkpa uwẹ sade uwẹ kuẹlo da ọnọghọ ne manman kaka bhi ẹghe odalo. Bhiriọ, uwẹ ki sabọ ha mhọn ọne izebhudu ghe, ọle lẹn ẹghe nọn khẹke tee nin ọle ha rẹ rẹkpa uwẹ, bi ebi ọle ha rẹ lu ọle yẹ.—Ps. 27:1, 3.

8. Be ijiẹmhin ọsi Mira rẹ rẹman yẹ ghe, mhan da ha ziẹngbe ọkakale nin mhan miẹn nian, ọ dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ziẹngbe ọkakale bhi ẹghe odalo? (James 1:2-4) (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

⁸ Asabọmiẹn ọ dẹ lẹkhẹ nin mhan rẹ ziẹngbe bhi ẹghe ekpokpo nọn khua sade mhan ziẹngbe  ọkakale nin mhan miẹn ẹlẹnan nian. (Rom. 5:3) Bezẹle nin mhan ha da sabọ ta iriọ? Ibhio mhan ne bunbun dọ kere ghe, ẹghe-ẹghe nọn ki rẹ khin nin ele rẹ sabọ ziẹngbe idia nọn bha lẹkhẹ, ọ rẹkpa ele rẹ muegbe ọbhi otọ khẹ ọnọghọ nọn ki da gbo vae. Iziẹngbe rẹkpa ele rẹ deziẹn, sẹyẹ, ọ ziẹn urẹọbhọ nin ele mhọn ghe, Jehova muegbe nin ọle rẹ rẹkpa ele. Urẹọbhọ nin ele mhọn da Jehova rẹkpa ele rẹ ziẹngbe ọnọghọ nọn ki da gbo zegbere. (Tie James 1:2-4.) Ọkakale nin obhio mhan nin Mira nọn lu iwẹnna ọkanẹfan bhi Albania ziẹngbe ọle bhi ẹghe nọn gbera, rẹkpa ọle rẹ wo ha ziẹngbe ọkakale nin ọle miẹn nian. Ọle da yọle ghe, ẹgheso, ọ ki wo dia ọle ghe, ọle ọkpa miẹn ọkakale kẹkẹ bhi ọne agbọn nan. Ọkpakinọn, ọle da yere ebi Jehova sẹ lu rẹ rẹkpa ọle bhi ikpe 20 ne gbera nian. Ọle ki da taman egbe ọle yọle: ‘Sun rẹkhan Jehova, hẹi ji ene ikpe nan rebhe, bi ene ọkakale kẹkẹ nin Jehova sẹ rẹkpa uwẹ rẹ sabọ ziẹngbe ọle kiẹn ihoho.’ Mhan dẹ yẹ sabọ ria eria nyan ebi Jehova sẹ rẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe yẹ. Lẹn sẹbhọ ghe, ọle daghe uwẹ ẹghe-ẹghe nọn hi ki rẹ khin nin uwẹ rẹ ziẹngbe ọnọghọ. Sẹyẹ, ọle dẹ re ihaosa nin uwẹ. (Matt. 5:10-12) Bhiriọ, ekpokpo nọn khua ha ki munhẹn, uwẹ ki sabọ ziẹngbe, ranmhude uwẹ ki ka luẹ ebi a rẹ ziẹngbe yẹ.

9. Be ibhio mhan ne ribhi agbotu bhi Antiọki bhi Siria rẹ re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man yẹ?

⁹ Mhan fẹghe ebe sunu ẹghe nin Kristiẹn ne ribhi Judia rẹ kuẹlo da ukhunmhun. Ẹghe nin agbotu nọn ribhi Antiọki bhi agbaẹbho ọsi Siria rẹ hẹnmhọn ọne ukhunmhun, ele da wo mhọn ẹkẹ-ẹjẹjẹ da ibhio ele ne ribhi Judia. Ele da lu emhin rẹ rẹkpa ibhio ele. Ele da “mhanmhanlẹn nin ele rẹ re iyobọ ji ibhio ele ne ribhi Judia, beji ahu nọnsele gbe.” (Acts 11:27-30) Arẹmiẹn eji ene ibhio ele ne kuẹlo da ukhunmhun ye manman ree, Kristiẹn ne ribhi Antiọki da muegbe nin ele rẹ rẹkpa ele.—1 John 3:17, 18.

10. Uwedẹ eso nela mhan ha rẹ sabọ rẹ ẹkẹ-ẹjẹjẹ man sade emhin idumhunri sunu ji ibhio mhan nin mhan ko ga? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁰ Mhan dẹ yẹ sabọ re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man ẹlẹnan sade mhan lẹn sẹbhọ ghe emhin idumhunri sunu ji ibhio mhan nin mhan ko ga. Ẹjẹje mhan rẹ wo muegbe rẹ rẹkpa. Mhan re igho rẹ re iyobọ re bhi ọne iwẹnna nan lu bhi ọne otọ agbọn nan rebhe. Mhan nan erọnmhọn ji ibhio mhan nin emhin idumhunri sunu je. Mhan yẹ nọọn ene ewanlẹn si mhan dẹ sabọ deba bọn, la hẹnhẹn uwa nọnsele. b (Prov. 17:17) Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ukpe 2020, Usun Ne Mhanmhan Urẹkpa Nan Re Ji Ene Emhin Idumhunri Sunu Je ne bun gbera 950 a zẹ bhi ọne otọ agbọn nan rebhe, nin ele re iyobọ nin ibhio mhan ne guanọ urẹkpa ranmhude emianmhẹn KOVID-19. Mhan wo manman khuẹnmhẹn ene ibhio mhan nan ne re iyobọ nin ene ibhio mhan ne guanọ urẹkpa. Ranmhude ẹkẹ-ẹjẹjẹ nin ele mhọn da ibhio ele nin ele ko ga, ele da muno ebale bi emhin ne dia iriọ ji ele, yẹ rẹkpa ele rẹ sabọ ha ga Jehova. Ẹgheso, ele rẹkpa hẹnhẹn uwa nọnsele bi Kindọn Họọ, la bhọ bọn ọsọgbọn nin ele.—Yẹ fẹ 2 Corinthians 8:1-4 ghe.

11. Be ẹkẹ-ẹjẹjẹ nin mhan rẹman rẹ re ogẹn ji Aba mhan nọn ribhi okhun yẹ?

¹¹ Ahamiẹn mhan re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man ibhio mhan sade emhin idumhunri sunu ji ele, ẹbho ebhebhe daghe ọle. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi 2019, okpahoho nin ebo tiọle Hurricane Dorian da dunmhun Kindọn Họọ a bhi Bahamas. Beji ibhio mhan kie ha bọn ọne Kindọn Họọ, ele da nọọn ọria ọkpa nọn bọn uwa eka nin ọle ha miẹn ele le rẹ nin ele lu iwẹnna eso. Sokpan ọne ọria nan iyi Ọsali Jehova. Ọne okpea da taman ele yọle: “Mẹn dẹ mun . . . emhin kẹkẹ nan ha rẹ lu ọne iwẹnna re, emhin nan ha noo rẹ re ele wẹnna, yẹ ne bha lu ọle. . . .  Mẹn ho nin mẹn lu ọnan rẹ robọkpa agbotu nọnsẹbha. Uwedẹ nin bha rẹ ji ẹmhọn ẹbho nin bha ko ga da rẹtẹ bha wo ti mẹn bhọ.” Ẹbho ne bunbun bhi ọne agbọn nan bha lẹn Jehova. Ọkpakinọn, ene bunbun daghe emhin nin Esali Jehova lu rẹ rẹkpa ẹbho. Ọ manman wo re mhan ghọnghọn sade mhan dọ kere ghe, ẹkẹ-ẹjẹjẹ nin mhan rẹman re ẹbho ho nin ele dọ manman luẹ ẹmhọn Jehova, Osẹ nọn manman mhọn itohan!—Eph. 2:4.

12. Be ẹkẹ-ẹjẹjẹ nin mhan rẹman ẹlẹnan rẹ mun mhan egbe ọbhi otọ khẹ ekpokpo nọn khua yẹ? (Revelation 13:16, 17)

¹² Bezẹle nọn ha da khẹke nin mhan rẹ ẹkẹ-ẹjẹjẹ man bhi ẹghe ekpokpo nọn khua? Baibo ji mhan lẹn ghe eria ne bha ka re iyobọ nin ene gbẹloghe, dẹ kuẹlo da ọkakale nian, bi bhi ẹghe ekpokpo nọn khua. (Tie Revelation 13:16, 17.) Asabọmiẹn ibhio mhan dẹ ha guanọ urẹkpa nin ele rẹ miẹn ebi ele ha rẹ ha gbẹloghe egbe. Ẹghe nin Jesu Kristi nin Ojie nọnsẹmhan ha rẹ vae dọ bhuohiẹn, mhan ho nin ọle ke mhan re ghe mhan re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man ibhio mhan, yẹ tie mhan nin mhan “le ọne Ejele bhi uku.”—Matt. 25:34-40.

13. Beji Romans 15:7 rẹman, be Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn rẹ ziẹn oyẹẹ nin ele mhọn da egbe yẹ?

¹³ Oyẹẹ hi iyaman nan rẹ ha lẹn Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn. Ọkpakinọn, ọ be wo lẹkhẹ nin ele rẹ ha re oyẹẹ man? Mhan fẹ unan ẹbho kẹkẹ ne ha ribhi agbotu nọn ribhi Romu. Ibhokhan Ju eso bhi ẹwẹ ele khin, nan man ele nin ele ha re obọ rẹkhan Uhi ọsi Mozis. Ije kẹkẹ enekẹle bhi ẹwẹ ele na vae. Sẹyẹ, uwedẹ nan rẹ lu emhin bhi eji ele na vae dikẹ bhi ọsi ibhokhan Ju. Igbọn eso bhi ẹwẹ ele khin, eso iyi igbọn. Sẹyẹ eso bhi ẹwẹ ele mhọn igbọn. Ọrẹyiriọ, be ene Kristiẹn nan ha rẹ sabọ ha re oyẹẹ man egbe yẹ? Pọl nin odibo da taman ele nin ele ha “miẹn ẹbho ọbhi egbe.” (Tie Romans 15:7.) Be Pọl re ọnan ta? Ọne ọta nan zedu ọle diọbhi nan ha “miẹn ẹbho ọbhi egbe” mundia nin nan rẹ gbe ọbokhian nin ọria, bọsi sade ọria vae bhi uwa nọnsẹmhan, la dọ dẹba usun imọẹ mhan. Bhi ọsi ijiẹmhin, Pọl nin odibo da taman Filẹmọn ebi ọle ha rẹ gbe ọbhokhian nin Onẹsimọs nin igbọn nọnsọle nọn ka rẹ nẹgbe. Ọle da yọle: “Miẹn ọlẹn ọbhi egbe.” (Philem. 17) Sẹyẹ, Prisilia bi Akuila da miẹn Apọlọs ọbhi egbe nọn bha manman lẹn ẹmhọn Osẹnobulua bhi uwedẹ nin ele rẹ “si ọle kẹ egbe.” (Acts 18:26) Ene Kristiẹn nan bha ji eje kẹkẹ nin ele na vae, la uwedẹ kẹkẹ nin ele rẹ lu emhin da si ozughu re bhi ẹwẹ ele, sokpan ele da wo miẹn ọrebhe ọbhi egbe.

14. Be Anna bi ọdọ ọle rẹ re oyẹẹ man yẹ?

¹⁴ Mhan dẹ sabọ ha re oyẹẹ man ibhio mhan sade mhan ne ele lu imọẹ yẹ deba ele gbe ẹghe. Ọnan ki yẹ re ele re oyẹẹ man mhan. (2 Cor. 6:11-13) Mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Anna bi ọsi ọdọ ọle ghe. Ẹghe nin ọne okhuo bi ọdọ nan rẹ la wo vae bhi otọ Africa dọ ha lu iwẹnna Misiọnari, ọle emianmhẹn KOVID-19 munhẹn. Ranmhude ọne emianmhẹn, ele bha sabọ deba ibhio ele ha si egbe koko bhi Kindọn Họọ, bhiriọ ọ bha lẹkhẹ nin ele rẹ lẹn ene ibhio mhan. Be ọne okhuo bi ọdọ nan ha rẹ sabọ re oyẹẹ man ene ibhio ele yẹ? Ele da ha re ividio rẹ ne ene ibhio mhan talọ, yẹ ji ele lẹn ebi ọ rẹ ghọn ele rẹ manman lẹn ele yẹ. Ọnan da wo rẹso ene ibhio mhan. Bhiriọ, ele da ha tie ele bhi foni yẹ gbẹn ebe ji ele. Bezẹle nin ọne okhuo bi ọdọ da dọnmhegbe rẹ lu iriọ? Anna da yọle: “Mẹn ida sabọ yele oyẹẹ a nin ibhio mhan rẹ man mẹn bi azagba-uwa nọnsẹmhẹn bhi ẹghe nin emhin rẹ mhẹn bi ẹghe nọn bha rẹ ha mhẹn. Ijiẹmhin nọnsele wo rẹkpa mẹn rẹ ha re oyẹẹ man.”

15. Be uwẹ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Vanessa rẹji nan rẹ ha hoẹmhọn ibhio mhan? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁵ Agbotu nin ene bunbun bhi ẹwẹ mhan yẹ, ije kẹkẹ ibhio mhan ne ribho na vae, sẹyẹ uwedẹ kẹkẹ ele rẹ lu emhin. Mhan dẹ sabọ ziẹn oyẹẹ nin mhan mhọn da ele sade mhan denọ ẹlo ọbhi ikpẹ esili nọnsele. Ọ ka rẹ ha nọghọ obhio mhan nin okhuo natiọle Vanessa nọn ga bhi New Zealand  rẹ ha nin ibhio mhan eso mun obọ bhi agbotu. Ọkpakinọn, ọle da yọle ghe, ọle bha ha si egbe bhi eji ene ibhio mhan ye, nin uwedẹ nin ele rẹ lu emhin imanman ti ọle bhọ, sokpan, ọle da manman deba ele ha gbe ẹghe. Ọnan da rẹkpa ọle rẹ daghe ebi Jehova hoẹmhọnlẹn bhi egbe ele. Ọle da yọle: “Rẹ na ẹghe nan rẹ re ọdọ mẹn kiẹn ọfẹotughe, ibhio mhan kẹkẹ nin uwedẹ nin ele rẹ lu emhin dikẹ bhi ọsẹmhan mhan deba gbe ẹghe. Ọ da wo lẹkhẹ nin mẹn rẹ deba ele ha muobọ. Mẹn ki wo dọ hoẹmhọn ikikẹ nọn ribhi ẹwẹ ibhio mhan. Jehova yẹ wo hoẹmhọn ọlẹn, ranmhude ọle hi ọnọn si ene ẹbho nan ne lu emhin bhi uwedẹ kikẹ vae bhi agbotu nọnsọle.” Mhan ha dọnmhegbe ha ghe ẹbho bhi uwedẹ nin Jehova rẹ ghe ele, mhan ki rẹman ghe mhan hoẹmhọn ele.—2 Cor. 8:24.

16. Bezẹle nọn ha da manman khẹke nin mhan hoẹmhọn ibhio mhan bhi ẹghe ekpokpo nọn khua? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁶ Ọ dẹ wo manman khẹke nin mhan re oyẹẹ man ibhio mhan bhi ẹghe ekpokpo nọn khua. Ijela mhan ha da miẹn ugbega sade ekpokpo nọn khua munhẹn? Mhan fẹ ebi Jehova taman ẹbho nesọle nin ele lu bhi ẹghe nan rẹ mun okhọn bu Babilọn bhi ẹghe ẹdẹlẹ. Ọle da yọle: “Bha ha khian ẹbho nesẹmhẹn, nabhi ẹkẹ ugha nesẹ, uwẹ ha khue odẹ nesẹ. Nẹko bhi obhi ẹghe khere ọkuẹsẹ ohu nọnsẹmhẹn lọre.” (Isa. 26:20) Asabọmiẹn ọ dẹ yẹ khẹke nin mhan re obọ rẹkhan ene adia nan bhi ẹghe ekpokpo nọn khua. “Ẹkẹ ugha” nan tẹmhọnlẹn bhi ọne Baibo nan sabọ rẹ mundia nin agbotu nesẹmhan. Bhi ẹghe ekpokpo nọn khua, Jehova ve ghe ọle dẹ gbega mhan sade mhan sẹyẹ wo deba ibhio mhan ha ga ọle. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe ha mhọn oyẹẹ nọn dinmhin da ibhio mhan nian, ọ iyi nin mhan rẹ gheghe ha miẹn ele ọbhi egbe ọkpa. Asabọmiẹn ọnan ha rẹ mhan miuhọnmhọn!

17. Ahamiẹn mhan muegbe ọbhi otọ nian, be ọ ha rẹkpa mhan rẹ lu bhi ẹghe ekpokpo nọn khua?

¹⁷ “Ukpẹdẹ nọn khua nọnsi Jehova” dẹ si ọkakale ji eria. (Zeph. 1:14, 15) Ẹbho nesi Jehova dẹ yẹ miẹn ọkakale. Ọkpakinọn, mhan ha muegbe ọbhi otọ nian, mhan ida ha ha-yo-ha-re bhi ọne ẹghe nin, sẹyẹ mhan ki sabọ rẹkpa ẹbho ebhebhe. Mhan ki sabọ ziẹngbe ọkakale nọn hi ki rẹ khin nin mhan ha miẹn. Ahamiẹn ibhio mhan nin mhan ko ga loya, mhan ki dọnmhegbe re ẹkẹ-ẹjẹjẹ man ele bhi uwedẹ nin mhan ha rẹ ne emhin nin ele guanọ ji ele. Sẹyẹ, mhan ki manman sikẹ ibhio mhan, ranmhude mhan ki ka hoẹmhọn ele. Bhi ọkike ọle Jehova ki re iẹnlẹn ọsi ẹdẹdẹmhẹndẹ nin mhan, bhi agbọn nin mhan ida yẹ ha ye emhin idumhunri bi ekpokpo re.—Isa. 65:17.