1-2. (a) Inọnta nela mhan ha zilo nyan? (b) Be rẹman ghe Jehova wo muegbe nin ọle rẹ rẹkpa mhan?

 JEHOVA dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ ziẹngbe ọnọghọ kẹkẹ nin mhan kuẹlo da bhi iẹnlẹn, yẹ ha ghọnghọn bhi oga nin mhan ga ọle. Uwedẹ kikẹ nela ọle rẹ rẹkpa mhan? Be imhan ha rẹ sabọ manman miẹn elele yẹ bhi urẹkpa nin Jehova re nin mhan? A dẹ re ewanniẹn ọbhi ene inọnta nan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan. Ọkuẹsẹ mhan re ewanniẹn ọbhi ene inọnta nan, bha ji mhan ka zilo nyan ọne inọnta nan nọn yọle: Jehova be gene muegbe nin ọle rẹ rẹkpa mhan?

² Ukpọta nin Pọl nin odibo noo bhi ilẹta nin ọle gbẹn ji ibhokhan Hibru dẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ miẹn ewanniẹn rẹji ọne inọnta. Pọl da gbẹn yọle: “Jehova hi urẹkpa nọnsẹmhẹn; mẹn ida ha mun ofẹn. Be bhọ ọria ha sabọ lu mẹn le?” (Heb. 13:6) Ebe ọkpa nọn tẹmhọn Baibo da yọle ghe, “urẹkpa” bhi ọne ulọnlẹn nan ha talọ ji ọria nọn wo re ẹjẹje dọ rẹkpa ọria nọn guanọ urẹkpa. Riale ghe, Jehova wo re ẹjẹje bu ọria nọn ribhi ọkakale dọ rẹkpa ọle. Uwẹ dẹ gene rẹọbhọ ghe, ọnan rẹman Jehova manman mhọn ọne ọhubhudu nin ọle rẹ rẹkpa mhan. Ahamiẹn Jehova rẹkpa mhan, mhan dẹ sabọ re eghọnghọn ziẹngbe ọnọghọ nin mhan kuẹlo da.

3. Uwedẹ ea nela Jehova rẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ re eghọnghọn ha ziẹngbe ọnọghọ nin mhan kuẹlo da?

³ Uwedẹ eso nela Jehova rẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ re eghọnghọn ha ziẹngbe ọnọghọ nin mhan kuẹlo da? Nin mhan rẹ wanniẹn ọne inọnta nan, bha ji mhan tie ije eso bhi ebe ọsi Isaiah. Bezẹle? Ranmhude, ene bunbun bhi ọta akhasẹ nin Jehova rẹman Ẹzaya rẹso eguọmhandia nesi Osẹnobulua ẹlẹnan. Sẹyẹ, Ẹzaya kẹ wo noo ikpọta nin mhan ha sabọ lẹn otọle rẹ tẹmhọn Jehova.  Ijiẹmhin eso ribhi ebe ọsi Isaiah uhọnmhọnlẹn 30. Bhi ọne uhọnmhọnlẹn nin, Ẹzaya da noo arẹkhọkhọ rẹ tẹmhọn ebi Jehova rẹ rẹkpa ẹbho nesọle yẹ. Ọle da gbẹn ghe Jehova, (1) gbehọkotọ rẹ ka mhan ehọ sade mhan nan erọnmhọn ji ọle, yẹ re ewanniẹn ọbhọ, (2) ọle dia mhan, bi (3) ọle re emhin esili kikẹ nin mhan nian bi bhi ẹghe odalo. Mhan dẹ zilo nyan ene uwedẹ ea nan nin Jehova rẹ rẹkpa mhan.

4. (a) Be Jehova tale rẹji ibhokhan iJu bhi ẹghe nọnsi Ẹzaya? Be ọle re otọ nan rẹ sunu? (b) Iruduba nela Jehova re nin eso bhi ẹwẹ ele ne sun rẹkhan ọlẹn? (Isaiah 30:18, 19)

⁴ Bhi ọta ne mun Isaiah uhọnmhọnlẹn 30 hẹn, Jehova da tie ibhokhan iJu imọn ne mhọn akan-ehọ, ne wo manman ha lu emhin ebe. Jehova da yẹ yọle ghe, ele wo bhi uhọnmhọn, sẹyẹ, ele bha muegbe nin ele rẹ hẹnmhọn uhi nesọle. (Isa. 30:1, 9) Ranmhude uwedẹ nin ele rẹ wo bhi uhọnmhọn, Ẹzaya da yọle ghe Jehova dẹ ji ele da loya. (Isa. 30:5, 17; Jer. 25:8-11) Gene-gene, ibhokhan Babilọn da mun ele ha khian imun. Ọrẹyiriọ, ibhokhan iJu eso da ha ribhọ ne sun rẹkhan Osẹnobulua. Bhiriọ, Ẹzaya da ha mhọn uhọnmhunje nọn mhẹn nin ọle ha wewe man ele. Ọle da taman ele ghe, ẹdẹ ọkpa, Jehova dẹ kie re ọne isẹhoa nin ele rẹ vae dọ ha nyẹnlẹn bhi otọ Izrẹl. (Tie Isaiah 30:18, 19.) Ọnan hi ebe gene sunu. Jehova da fan ele fia bhi imun nin ele ha ye bhi Babilọn. Ọrẹyiriọ, ikpe ne bunbun gbera fo ọkuẹsẹ Jehova fan ele fia. Ọne ọta “Jehova ziẹngbe khẹ ẹghe nin ọle ha rẹ lu bha nọnsẹn” rẹman ghe, ẹghe eso dẹ gbera ọkuẹsẹ a miẹn eso bhi ẹwẹ ibhokhan iJu ne sun rẹkhan Osẹnobulua fan. Bhi ọsi ẹmhọanta, ibhokhan Izrẹl da gbe ikpe 70 bhi imun bhi Babilọn ọkuẹsẹ a ji eso bhi ẹwẹ ele da fikie vae bhi Jerusalẹm. (Isa. 10:21; Jer. 29:10) Ẹghe nin ibhokhan Izrẹl rẹ ha ribhi imun bhi Babilọn, ele da ha viẹ ranmhude ọbalọ nin ele ha ye. Sokpan, ẹghe nin ele ki rẹ fikie vae bhi otọ nọnsele nian, ele da ha viẹ ranmhude ele manman ha ghọnghọn.

5. Be Isaiah 30:19 ji mhan lẹn?

⁵ Ẹlẹnan nian, ene ọta nan dẹ sabọ re ikoudure nin mhan ne yọle: “Ọle dẹ rẹkpa uwẹ sade uwẹ viẹ bu ọle re nin ọle rẹkpa uwẹ.” (Isa. 30:19) Ẹzaya da ji mhan lẹn ghe, Jehova dẹ ka mhan ehọ sade mhan viẹ bu ọle re. Sẹyẹ, ọle dẹ re ẹjẹje wanniẹn erọnmhọn nesẹmhan. Ẹzaya da yẹ yọle: “Ọle dẹ wo wanniẹn uwẹ sade ọle họn.” Ene ọta nan rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, Jehova nin Aba mhan manman muegbe nin ọle rẹ rẹkpa ẹbho ne bhii ọle nin ọle rẹkpa ele. Mhan ha lẹn ọnan, mhan ki sabọ re eghọnghọn rẹ ha ziẹngbe.

6. Be ọta nin Ẹzaya tale rẹ rẹman yẹ ghe, Jehova re ehọ ọbhi erọnmhọn nin ọdeọde bhi eguọmhandia nesọle nan ji ọle?

⁶ Emhin ọbhebhe nela Isaiah 30:19 man mhan le rẹji erọnmhọn nesẹmhan? Jehova re ehọ ọbhi erọnmhọn nin ọdeọde bhi ẹwẹ mhan nan. Bezẹle nin mhan da ta iriọ? Bhi obọ ọhẹnhẹn bhi Isaiah uhọnmhọnlẹn 30, Jehova da ha talọ ji ẹbho nesọle bọsi usun. Sokpan, bhi ulọnlẹn nọnzi 19, ọle da ha talọ ji ọdeọde. Ẹzaya da gbẹn yọle: “Uwẹ ida yẹ ha viẹ hiehie”; “ọle dẹ rẹkpa uwẹ”; “ọle dẹ wo wanniẹn uwẹ.” Ranmhude Aba nọn mhọn oyẹẹ Jehova khin, ọle itaman ọmọn nọnsọle nin egbe lọle ghe, “Ọkhẹke nin uwẹ mun ziẹn beji obhio ẹ rẹ mun ziẹn.” Sokpan, ẹmhọn ọdeọde bhi ẹwẹ mhan rẹtẹ ọle. Sẹyẹ, ọle re ehọ ọbhi erọnmhọn nesẹmhan.—Ps. 116:1; Isa. 57:15.

7. Be Ẹzaya bi Jesu rẹ rẹman yẹ ghe ọkhẹke nin mhan wo ha nan erọnmhọn?

⁷ Ahamiẹn mhan taman Jehova bhi erọnmhọn ọnọghọ nin mhan kuẹlo da, ọle sabọ rẹ ka re ọne ahu nin mhan rẹ ziẹngbe. Sẹyẹ, ahamiẹn ọnọghọ nin mhan kuẹlo da bha fo bhi ẹghe nin mhan rẹ ha mhọn bhi ọkhọle, mhan sabọ rẹ bhii Jehova igba ne bunbun nin ọle re  ọne ahu nin mhan rẹ ziẹngbe ọle. Ọle guanọ nin mhan lu iriọ. Mhan daghe ọnan bhi ebi Ẹzaya tale ẹghe nin ọle rẹ yọle nin mhan hẹi ji Jehova da hẹan. (Isa. 62:7) Be a re ọnan ta? Ebi a re ọle ta hi, mhan ki ha nan erọnmhọn ji Jehova rẹ sẹbhọ ghe, ọ ki diabe mhan bha re otọ nanlẹn rẹ hẹan. Ene ọta nin Ẹzaya tale re imhan ye arẹkhọkhọ nin Jesu noolo re rẹji erọnmhọn nọn ribhi Luke 11:8-10, 13. Jesu guanọ nin mhan rẹtẹ ha nan erọnmhọn, yẹ ha bhii nin Osẹnobulua re ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle nin mhan. Mhan dẹ yẹ sabọ bhii Jehova nin ọle dia mhan beji mhan ha da sabọ zẹ emhin ne mhẹn rẹ lu.

8. Be ọta ne ribhi Isaiah 30:20, 21 rẹ munsẹ yẹ bhi ẹghe ẹdẹlẹ?

⁸ Tie Isaiah 30:20, 21. Ẹghe nin eyokulo nesi Babilọn rẹ mun agọ nẹga Jerusalẹm bhi ukpe ọkpa bi ukhiọnmhẹn, ene ẹbho da wo manman miẹn ọkakale rẹ sẹbhọ ghe, ọ da diabe ebi a kẹ rẹ miẹn ibrẹdi bi amẹn. Sokpan, bhi ulọnlẹn nọnzi 20 bi 21, Jehova da ve nin ene ibhokhan iJu ghe, ele ha fi uwedẹ nin ele rẹ ha lu emhin denọ, ọle ki miẹn ele fan. Ẹzaya da tie Jehova “Ọman-emhin Nọn Ke Okhun Nẹ” nọnsele, yẹ ve nin ele ghe Jehova dẹ man ele ebi ele ha rẹ ha ga ọle bhi uwedẹ nin ọle ha rẹ miẹn ọlẹn ọbhi egbe yẹ. Ene ọta nan da munsẹ ẹghe nan rẹ fan ibhokhan iJu fia bhi imun. Jehova da wo gene rẹman ghe, ọle hi Ọman-emhin Nọn Ke Okhun Nẹ nọnsele, yẹ rẹkpa ẹbho nesọle rẹ kie dọ ha ga ọle bhi uwedẹ nin ọle re obọ ọi. Ọ wo manman ti mhan bhọ ghe Jehova hi Ọman-emhin Nọn Ke Okhun Nẹ nọnsẹmhan ẹlẹnan.

9. Uwedẹ ọkpa nela mhan rẹ miẹn adia nọnsi Jehova ẹlẹnan?

⁹ Bhi Isaiah 30:20, 21, Ẹzaya da yọle ghe, inian mhan diabe ibhokhan isiku nin Jehova man ele emhin bhi uwedẹ eva. Ọhẹnhẹn, Ẹzaya da yọle: “Ibha ki re ẹlo nọnsẹbha daghe Ọman-emhin Nọn Ke Okhun Nẹ nọnsẹbha.” Bhi ọne arẹkhọkhọ nan, Ẹzaya da yọle ghe Ọman-emhin mundia bhi odalo ene ọle man ele emhin. Udede isẹhoa mhan mhọnlẹn nin Osẹnobulua rẹ ha man mhan emhin ẹlẹnan. Be Jehova rẹ man mhan emhin yẹ? Ọle lu iriọ rẹ na obọ agbotu nọnsọle. Adia nin mhan miẹn bhi obọ agbotu nọnsi Jehova wo manman ti mhan bhọ. Adia nin mhan miẹn bhi ikolo oga nesẹmhan, usikoko, ebe nesẹmhan, JW Broadcasting bi uwedẹ ne bunbun nekẹle rẹkpa mhan rẹ re eghọnghọn ha ziẹngbe sade mhan kuẹlo da ọnọghọ.

10. Uwedẹ nela mhan rẹ “họn ọta bhi ikeke [mhan]”?

¹⁰ Ẹzaya da sounun bhi uwedẹ nọnzi eva nin Jehova rẹ man mhan emhin. Ọle da yọle: “Ehọ  nọnsẹ ki họn ọta bhi ikeke uwẹ.” Ẹzaya da yọle ghe, Jehova diabe ọman-emhin nọn wo ha gbẹlokotọ nọn khian rẹkhan ene ọle man ele emhin bhi ikeke ha taman ele uwedẹ nin ele ha rẹkhan nin ọle rẹ dia ele. Mhan họn ukpuru nọnsi Osẹnobulua bhi ikeke mhan ẹlẹnan. Uwedẹ nela? A gbẹn ọta nesi Osẹnobulua ọbhi Baibo bhi ẹghe nọn manman ree ne gbera. Bhiriọ ahamiẹn mhan tie Baibo, ọ ki diabe mhan họn ukpuru nọnsi Osẹnobulua bhi ikeke mhan.—Isa. 51:4.

11. Nin mhan da sabọ re eghọnghọn ha ga Jehova, emhin nela ọkhẹke nin mhan lu? Bezẹle?

¹¹ Be imhan ha rẹ sabọ manman miẹn elele yẹ bhi adia nin Jehova na obọ agbotu nọnsọle, bi Ọta nọnsọle re nin mhan? Ẹzaya da ta emhin eva. Ọhẹnhẹn, “ọnan hi ọne uwedẹ.” Ọzeva, “khian rẹkhan ọlẹn.” (Isa. 30:21) Ọ bha wo sẹ nin mhan rẹ lẹn “ọne uwedẹ,” ọ yẹ khẹke nin mhan “khian rẹkhan ọlẹn.” Ọta nọnsi Jehova, bi uwedẹ nin agbotu nọnsọle rẹ gbotọle fanọn an rẹkpa mhan rẹ lẹn emhin nin Jehova guanọ bhi obọ mhan. Mhan yẹ lẹn ebi mhan ha rẹ ha re obọ rẹkhan emhin nin mhan luẹ yẹ. Nin mhan da sabọ re eghọnghọn ha ga Jehova, ọkhẹke nin mhan lu ene emhin nan veva. Ahamiẹn mhan luẹ Ọta nọnsi Jehova yẹ re obọ rẹkhan ọlẹn, ọle ọkpa mhan ha da miẹn elele bhi obọ ọle.

12. Beji Isaiah 30:23-26 rẹman, be Jehova ha rẹ nan erọnmhọn nin ẹbho nesọle yẹ?

¹² Tie Isaiah 30:23-26. Be ọne ọta akhasẹ nan rẹ munsẹ yẹ bhi egbe ibhokhan iJu ne na bhi imun bhi Babilọn fikie vae bhi otọ Izrẹl? Jehova da ne emhin ne bunbun nin ele ne ha rẹkpa ele ha nyẹnlẹn, yẹ ha ga ọle. Jehova da ne ebale ne bunbun nin ele. Sokpan, ọnọn lu uhọnmhọn emhin nẹ hi, ọle da ne emhin rebhe nin ele ne ha rẹkpa ele rẹ sikẹ ọle, yẹ kie munhẹn ha ga ọle bhi uwedẹ nin ọle guanọ. Ẹbho nesi Osẹnobulua ẹghenin bha sẹ re iriọ miẹn emhin esili ne bunbun bhi obọ Osẹnobulua bhi uwedẹ nin ele rẹ miẹn ọlẹn. Ulọnlẹn nọnzi 26 da rẹman ghe Jehova da rẹkpa ele rẹ manman lẹn otọ ọta nọnsọle. (Isa. 60:2) Erọnmhọn nin Jehova nan nin eguọmhandia nesọle da rẹkpa ele rẹ re eghọnghọn ha ga ọle, yẹ ha mhọn ọkhọle nọn lọre “ranmhude ọkhọle nọn fure nọnsele.”—Isa. 65:14.

13. Be ọta akhasẹ rẹji oga ẹmhọanta nan ha kie mun gbọ rẹ munsẹ yẹ ẹlẹnan?

¹³ Ọta akhasẹ rẹji oga ẹmhọanta nan ha kie mun gbọ be rẹso mhan ẹlẹnan? Ehe! Uwedẹ nela? Rẹ na bhi ukpe 1919 C.E., ẹbho ne bunbun iyẹ yi igbọn rẹji Babilọn Nọn Khua nọn yi oga ohoghe rebhe ne ribhi ọne otọ nan. Eji a ne ele diọ mhẹn gbera otọ nan ve nin ibhokhan  Izrẹl. Ele vae bhi otọ ọfubhegbe ọsi oriọn. (Isa. 51:3; 66:8) Be bhọ a re ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn ta?

14. Be a re ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn ta? Hela ribhọ ẹlẹnan? (Fẹ Ọta Nan Re Otọle Man Nọnsẹn.)

¹⁴ Rẹ na bhi ukpe 1919 C.E., enanzẹle nyẹnlẹn bhi ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn. b Ene mhọn ọne ikhuaẹloghe nin ele rẹ nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan ne yi “ihuan ebhebhe,” yẹ na ọbhi ọne otọ ọsi oriọn nan, yẹ miẹn emhin esili ne bunbun bhi obọ Jehova.—John 10:16; Isa. 25:6; 65:13.

15. Ejela ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn ye ẹlẹnan?

¹⁵ Ejela ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn ye ẹlẹnan? Ije rebhe bhi ọne otọ agbọn nan eguọmhandia nesi Jehova ye. Bhiriọ, ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn nin ele ye ribhi ọne otọ agbọn nan rebhe. Bhiriọ, eje hi ki rẹ khin nin mhan ye bhi ọne otọ agbọn nan, mhan dẹ sabọ ha ribhi ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn, sade mhan wo ha ga Jehova bhi uwedẹ nin ọle guanọ.

16. Be imhan ha rẹ sabọ ha daghe emhin esili kẹkẹ ne ribhi ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn yẹ?

¹⁶ Rẹ deba emhin nekẹle nin mhan ha lu nin mhan da sẹyẹ ha ribhi ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn, ọkhẹke nin mhan wo ji ọ ha ti mhan bhọ nin mhan rẹ ribhi agbotu nọnsi Jehova. Be imhan ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ? Ọkhẹke nin mhan denọ ẹlo ọbhi emhin esili kikẹ ne ribhọ, ọ iyi eji ibhio mhan ne ribhọ ida lu nọnsẹn. (John 17:20, 21) Bezẹle nọn da manman khẹke nin mhan lu iriọ? Fẹ ọne arẹkhọkhọ nan ghe. Mhan dẹ miẹn eran kikẹ bhi ogba nọn wo mhọn-ose. Iriọ yẹ nọn rẹji mhan. Bhi agbotu nọnsẹmhan ẹlẹnan, ẹbho kẹkẹ ribhọ ne diabe ene eran nin. (Isa. 44:4; 61:3) Ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe rẹ denọ ẹlo ọbhi ose ọsi ọne ogba, ọ iyi eji ọdeọde bhi ene eran ne ribhọ ida lu nọnsẹn ne sikẹ mhan. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan hẹi ji idobọ nesẹmhan, la ọsi ibhio mhan nin mhan ko ga re imhan miẹn ghe mhan bha yẹ ha denọ ẹlo ọbhi emhin esili kẹkẹ ne ribhi agbotu nọnsi Jehova.

17. Be ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha sabọ lu beji okugbe ha da ha ribhi agbotu mhan?

¹⁷ Be ọdeọde bhi ẹwẹ mhan ha sabọ lu beji okugbe ha da ha ribhi agbotu nọnsẹmhan?  Mhan ki ha yi ẹbho ne khu ọbhi ọfure. (Matt. 5:9; Rom. 12:18) Ẹghe nọn hi ki rẹ khin nin mhan rẹ lu emhin nọn ha re imhan deba ibhio mhan ha ribhi ọfure, mhan ki ha lu ọle nin ọfure ha ribhi ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn. Mhan ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova hi ọnọn si ọdeọde ne ribhi ọne otọ ọfubhegbe ọsi oriọn vae bhi oga ẹmhọanta. (John 6:44) Riale ebi Jehova ha rẹ manman ha ghọnghọn yẹ sade ọle daghe mhan wo ha wẹnna kaka beji okugbe bi ọfure ha da ha ribhi ẹwẹ mhan ne eguọmhandia nesọle ne manman ghan bhi ẹlo ọle.—Isa. 26:3; Hag. 2:7.

18. Emhin nela ọkhẹke nin mhan manman ha ria eria nyan ẹghe rebhe? Bezẹle?

¹⁸ Be imhan ha rẹ sabọ manman miẹn elele yẹ bhi emhin esili kẹkẹ nin mhan miẹn nin mhan rẹ yi eguọmhandia nesi Osẹnobulua? Mhan ki manman ha ria eria nyan ebi mhan luẹ bhi Baibo bi ebe nesẹmhan. Mhan ha lu iriọ, mhan ki sabọ ha mhọn ikpẹ esili ne ha re imhan ha re oyẹẹ bi ẹkẹ-ẹjẹjẹ man ibhio mhan bhi agbotu nọnsẹmhan. (Rom. 12:10) Mhan dẹ ha ziẹn ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn sade mhan ria eria nyan emhin esili kikẹ nin mhan sẹ miẹn. Sẹyẹ, ahamiẹn mhan ria eria nyan emhin esili kikẹ nin Jehova ve ghe ọle dẹ ne nin mhan bhi ẹghe odalo, ọ ki re ọne ọhubhudu nin mhan rẹ ha ga ọle rẹ sẹbhi ighegheghe. Enan rebhe ki re imhan re eghọnghọn ha ga ọle nian.

19. (a) Beji Isaiah 30:18 rẹman, be imhan ha sabọ rẹọ ọi? (b) Be ha re imhan sabọ re eghọnghọn ha ga Jehova?

¹⁹ Jehova dẹ “kpanọ mundia” nin mhan bhi ẹghe nin ọle ha rẹ re ọkpẹnlẹn ọbhi ọne agbọn Esu nan. (Isa. 30:18) Mhan rẹọbhọ ghe, Osẹ nọn bhohiẹn nọn gbale Jehova khin. Bhiriọ, ọle ida ji ọne agbọn Esu nan da gbera ẹghe nin ọle rẹyi. (Isa. 25:9) Mhan deba Jehova ziẹngbe khẹ ọne ukpẹdẹ nin ọle ha rẹ dọ re ọkpẹnlẹn ọbhi ọne agbọn Esu nan. Ọkuẹsẹ ọne ẹghe nin, mhan ji isẹhoa nin mhan mhọn rẹ ha bhii, ha luẹ Baibo, yẹ re obọ rẹkhan emhin nin mhan luẹle, bi nin mhan rẹ ha ria eria nyan emhin esili kẹkẹ nin mhan miẹn ha ti mhan bhọ. Mhan ha lu iriọ, Jehova ki rẹkpa mhan rẹ sabọ re eghọnghọn ha ga ọle.