1. Be manman re imhan ghọnghọn?

 JEHOVA guanọ nin mhan ha ghọnghọn. Mhan lẹn ọnan ranmhude eghọnghọn hi ọkpa bhi ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khiale nọnsọle. (Gal. 5:22) Ranmhude eghọnghọn nabhọre sade ọria zẹ emhin bhi obọ, ọ re imhan ghọnghọn sade mhan dagbare bhi inẹbho, bi sade mhan rẹkpa ibhio mhan bhi uwedẹ kẹkẹ.​—Acts 20:35.

2-3. (a) Beji Galatians 6:4 rẹman, emhin eva nela ha rẹkpa mhan ha ghọnghọn bhi oga nọnsi Jehova? (b) Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

² Pọl nin odibo da tẹmhọn emhin eva ne ha rẹkpa mhan ha ghọnghọn bhi ebi mhan sabọ lu, bhi Galatians 6:4. (Tiọle.) Ọhẹnhẹn, ọkhẹke nin mhan ha lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ga Jehova. Ọkhẹke nin mhan ha ghọnghọn sade mhan lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ha ga ọle. (Matt. 22:​36-38) Ọzeva, ọ bha khẹke nin mhan ha re ebi mhan sabọ lu rẹ khọkhọ ebi ẹbho nekẹle lu. Ọkhẹke nin mhan ha khuẹnmhẹn Jehova bhi emhin nọn hi ki rẹ khin nin egbe mhan ji mhan rẹ lu sẹ, la ebi mhan guẹle. Obọ Jehova emhin nin mhan mhọnlẹn rebhe na vae. Bhi obọ nọnkẹle, ahamiẹn ẹbho mhọn eji ele da manman lu nọnsẹn bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua gbera mhan, ọkhẹke nin mhan ha ghọnghọn ghe, ele noo ebi ele guẹle rẹ gẹn Jehova, ọ iyi egbe ele. Bhiriọ, nin mhan rẹ ha re ebi mhan sabọ lu rẹ khọkhọ ebi ele lu, ọkhẹke nin mhan luẹ emhin bhi obọ ele.

³ Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebe ha sabọ rẹkpa mhan ahamiẹn egbe lọ mhan, ranmhude mhan bha sabọ lu eka nin mhan ho nin mhan lu bhi oga nin mhan ga Jehova. Mhan dẹ yẹ zilo nyan ebi mhan ha rẹ ha noo emhin nọn hi ki rẹ khin nin mhan guẹle yẹ, bi ebi mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi ẹbho nekẹle.

4. Emhin nela ha sabọ re egbe lọ eso bhi ẹwẹ mhan? Re ijiẹmhin man.

⁴ Egbe lọ eso bhi ẹwẹ mhan, ranmhude ele bha yẹ sabọ lu eka nin ele rẹ ha guanọ nin ele lu bhi oga nọnsi Jehova, ranmhude idọmanlẹn, la emianmhẹn. Ọnan hi ebe sunu ji Carol. Ọle ka ha ga bhi eji a da guanọ urẹkpa. Bhi ọne ẹghe nin, ọle da ha man ẹbho ne bun sẹbhi itue 35 Baibo, yẹ rẹkpa ene bunbun rẹ re egbe guẹ nin Jehova, yẹ mianmẹn. Iwẹnna oga nin Carol ha lu wo kiọnlẹn! Akizẹbue, ọle da manman ha khọnmhọn. Bhiriọ, ọle bha yẹ sabọ ha sibhi uwa re ẹghe eso. Carol da yọle: “Mẹn lẹnmhin ghe, ranmhude egbe nọn bha yẹ dan mẹn, mẹn iyẹ sabọ lu ebi ẹbho nekẹle lu. Sokpan, mẹn da ha riale ghe, ele sun rẹkhan Jehova gbera mẹn. Ranmhude mẹn iyẹ sabọ lu emhin rebhe nin mẹn rẹ ha ho nin mẹn lu, egbe da lọ mẹn.” Carol da ha guanọ nin ọle lu emhin rebhe nin ọle ha sabọ lu nin Jehova. Bhi ọsi ẹmhọanta, emhin nọn mhẹn wo khọnan! Mhan dẹ sabọ rẹọbhọ ghe, ebi ọle lu wo ti Osẹnobulua bhọ.

5. (a) Be ọkhẹke nin mhan yere sade egbe lọ mhan ranmhude mhan bha sabọ lu eka nin mhan rẹ ha ho nin mhan lu? (b) Beji ene ifoto rẹman, be ọne obhio mhan nin okpea rẹ wo ha lu eka nin ọle ha sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova yẹ?

⁵ Ahamiẹn egbe lọ uwẹ ẹghe eso ranmhude uwẹ bha yẹ sabọ ha lu eka nin uwẹ ka lu khẹ bhi oga, nọọn egbe ẹ, ‘Be Jehova guanọ bhi obọ mẹn?’ Jehova guanọ nin uwẹ lu eka nin uwẹ ha sabọ lu bhi idia nin uwẹ ye nian. Fẹ ọne ijiẹmhin nan ghe: Egbe lọ obhio mhan nin okhuo nọn ribhi ikpe 80, ranmhude ọle bha yẹ sabọ manman ha lu eka nin ọle ka ha lu khẹ bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi ikpe 40. Ọle riale ghe, eka nin ọle sabọ ha lu bha ti Jehova bhọ. Ọkpakinọn, ẹmhọanta be khọnan? Ria ẹmhọn ọnan ghe. Ahamiẹn ọne obhio mhan nan wo lu eka nin ọle ha sabọ lu ẹghe nin ọle rẹ ha ribhi ikpe 40, sẹyẹ, ọle yẹ ha lu eka nin ọle ha sabọ lu beji ọle ki ribhi ikpe 80, ọ rẹman ghe ọle bha sẹ zobọ bhọ rẹ ha lu eka nin ọle ha sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova. Ahamiẹn mhan munhẹn ha riale ghe, oga nin mhan ga Jehova bha sẹ ebe ha ti ọle bhọ, ọkhẹke nin mhan yere ghe Jehova hi ọnọn ha tare si oga nọnsẹmhan sẹ ebe ha ti ọle bhọ. Ahamiẹn mhan dọnmhegbe lu eka nin mhan ha sabọ lu, Jehova ki miẹn oga nọnsẹmhan ọbhi egbe.​—Yẹ fẹ Matthew 25:​20-23 ghe.

6. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Maria?

⁶ Ọ dẹ lẹkhẹ nin mhan rẹ ha ghọnghọn sade mhan denọ ẹlo ọbhi ebi mhan ha sabọ lu, ọ iyi ebi mhan ida sabọ lu. Fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin okhuo natiọle Maria ghe. Ọle da ha mhọn emianmhẹn nọn bha ji ọle da manman ha lu eka ne bunbun bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Bhi ọsi ọhẹnhẹn, egbe da lọ ọle. Ọle da yẹ ha riale ghe ọle bha sẹ emhin soso. Ọkpakinọn, ọle da ria ẹmhọn obhio mhan nin okhuo bhi agbotu nọn isabọ sibhi uke ibẹdi re. Bhiriọ, Maria da zẹ nin ọle dọ rẹkpa ọle. Maria da yọle: “Mẹn da mhanmhanlẹn nin mẹn rẹ deba ọle lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nan re ifoni, bi ilẹta lu. Ẹghe rebhe nin mhan rẹ ko wẹnna, mẹn ki ha ghọnghọn sade mẹn vae bhi uwa, yẹ ha mhọn ọkhọnlẹn ghe mẹn sabọ rẹkpa obhio mẹn.” Mhan dẹ yẹ sabọ ha ghọnghọn sade mhan denọ ẹlo ọbhi ebi mhan ha sabọ lu, ọ iyi ebi mhan ida sabọ lu. Ọkpakinọn, ahamiẹn mhan dẹ sabọ lu gbera eka nin mhan lu, la mhan mhọn eji mhan da manman lu nọnsẹn bhi oga nọnsi Jehova kii?

7. Ibhude nela Pita nin odibo re nin Kristiẹn?

⁷ Bhi ilẹta nin ọhẹnhẹn nin Pita nin odibo gbẹn, ọle da taman ibhio ọle nin ele ko ga ghe, nin ele ha noo ẹsele nan re nin ele, bi emhin nin ele guẹle rẹ re izebhudu nin egbe. Pita da yọle: “Beji ẹsele nin ọdeọde miẹn sẹle, bha ha noo ọle rẹ rẹkpa egbe, bọsi eguọmhandia ne mhẹn  nin Osẹnobulua re itohan nọn bha khẹke mhan man.” (1 Pet. 4:10) Mhan manman ha dọnmhegbe rẹ noo ebi mhan guẹle. Sẹyẹ, mhan hẹi ha mun ofẹn ghe, ẹbho nekẹle dẹ ha mhọn ikhu, la egbe dẹ lọ ele. Mhan ha lu iriọ, mhan ida ha lu eka nin mhan ha sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova.

8. Beji 1 Corinthians 4:​6, 7 rẹman, bezẹle nọn bha da khẹke nin mhan ha re ebi mhan guẹle rẹ dẹgbọ?

⁸ Ọkhẹke nin mhan manman ha noo ebi mhan guẹle. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan mhọn ẹwanlẹn nin mhan hẹi dọ ha re ele dẹgbọ. (Tie 1 Corinthians 4:​6, 7.) Bhi ọsi ijiẹmhin, asabọmiẹn uwẹ wo guẹ ebi a rẹ munhẹn man ẹbho Baibo yẹ. Ọ wo khẹke nin uwẹ ha noo ọne ẹsele nan! Sokpan, ọ bha khẹke nin uwẹ re ọne ẹsele nan ha dẹgbọ. Nan man yọle ghe, uwẹ miẹn ọria munhẹn ha man ọlẹn Baibo bhi inẹbho. Uwẹ da wo ha guanọ nin uwẹ taman ẹbho nin bha ko dagbare bhi inẹbho. Uwẹ ki sẹbhi eji ele ye, uwẹ da kere ghe, obhio mhan nin okhuo taman ele ebi ọle rẹ re ebe nọnsẹmhan nin ọria yẹ. Ọne obhio mhan re ebe nọnsẹmhan nin ọria; sokpan, uwẹ da munhẹn ha man ọria Baibo. Uwẹ dẹ be yẹ tẹmhọn isẹlobhemhin nọnsẹ? Uwẹ lẹnmhin ghe, ọ dẹ re izebhudu nin ene ibhio mhan rẹ họn isẹlobhemhin nọnsẹ. Ọkpakinọn, uwẹ dẹ sabọ zẹ nin uwẹ rẹ mundia khẹ ẹdẹ ọbhebhe, beji a ha da miẹn ghe, ọne obhio mhan nọn re ebe nin ọria bha dọ ha riale ghe, ọle bha lu sẹ beji uwẹ lu. Ọnan dẹ wo ha mhẹn. Ọkpakinọn, hẹi zobọ bhọ rẹ munhẹn ha man ẹbho Baibo. Wo ha noo ọne ẹsele nan!

9. Be ọkhẹke nin mhan rẹ noo ebi mhan guẹ yẹ?

⁹ Bha ji mhan yere ghe, emhin ne hi ki rẹ khin nin mhan guẹ rẹ lu, ẹsele Osẹnobulua re ele lu nin mhan. Ọkhẹke nin mhan ha noo ene ẹsele nan rẹ re izebhudu nin ibhio mhan, ọ iyi nin mhan rẹ ha re egbe man. (Phil. 2:3) Ahamiẹn mhan noo ahu bi ebi mhan guẹle rẹ lu iho nọnsi Osẹnobulua, mhan ki ha ghọnghọn​—ọ iyi ranmhude mhan ho nin mhan lu gbera ẹbho nekẹle, la mhẹn gbera ele zẹle nin mhan da lu ọle, sokpan, ranmhude mhan ho nin mhan noo ebi mhan guẹle rẹ re ogẹn ji Jehova.

10. Bezẹle nọn ida yi emhin ẹwanlẹn nin mhan rẹ re egbe mhan ha khọkhọ eria nekẹle?

¹⁰ Ahamiẹn ọria bha mhọn ẹwanlẹn, ọle sabọ rẹ munhẹn ha re ebi ọle sabọ lu rẹ khọkhọ ebi ọria ọbhebhe isabọ lu. Bhi ọsi ijiẹmhin, obhio mhan nin okpea sabọ rẹ guẹ ebi a rẹ re ọta ogbakha man nọnsẹn. Ọnan hi ebi ọle sabọ lu nọnsẹn. Bhi ọkhọle nọnsọle, ọle sabọ ha riale ghe, ọle mhẹn gbera obhio mhan nin okpea ọbhebhe nọn isabọ re ọta man nọnsẹn. Ọkpakinọn, ọne obhio mhan nọnkẹle nan sabọ rẹ manman ha lu nọnsẹn bhi uwedẹ nin ọle rẹ miẹn ẹbho ọbhi egbe, rẹ man imọn nesọle emhin, la  wo manman dagbare bhi inẹbho. Ọ wo manman ti mhan bhọ ghe, mhan mhọn ibhio mhan ne bunbun ne noo emhin kẹkẹ nin ele guẹle rẹ ga Jehova, yẹ rẹ rẹkpa ẹbho nekẹle!

11. Bezẹle nin mhan ha da dọnmhegbe ha re egbe khọkhọ ijiẹmhin ọsi Jesu?

¹¹ Arẹmiẹn ọ bha khẹke nin mhan ha re egbe khọkhọ ẹbho, mhan dẹ sabọ miẹn emhin ne bunbun luẹ bhi ijiẹmhin ọsi ẹbho ne sun rẹkhan Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Jesu ghe. Arẹmiẹn ọria nọn gbale ọle khin, mhan dẹ miẹn emhin ne bunbun luẹ bhi ikpẹ nesọle, bi emhin kikẹ nin ọle lu. (1 Pet. 2:21) Ahamiẹn mhan manman ha re egbe khọkhọ ijiẹmhin nọnsọle, mhan ki dọ manman ha ga Jehova nọnsẹn, yẹ manman ha lu nọnsẹn bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua.

12-13. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Devid nin Ojie?

¹² Mhan dẹ miẹn ijiẹmhin ọsi ikpea bi ikhuo bhi Baibo ne sun rẹkhan Osẹnobulua nin mhan ha sabọ re egbe khọkhọ, arẹmiẹn ọ bha gba nin ele fo. (Heb. 6:12) Ria ẹmhọn Devid nin Ojie nin Jehova tie ọle “okpea nin ọkhọle nọnsẹmhẹn mun.” Baibo ọbhebhe da zedu ọle diọbhi, ‘unan ọria nọn lu ebe ti mẹn bhọ.’ (Acts 13:22) Sokpan, ọ bha gba nin Devid. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọle wo lu emhin ebe eso ne kaka. Ọrẹyiriọ, ijiẹmhin esili ọle khin rẹji mhan. Bezẹle? Ranmhude, ẹghe nan rẹ re adia nanlẹn bhi emhin ọbe nin ọle lu, ọle bha ha guanọ ọne ọle ha mun gbe. Sokpan, ọle da miẹn ọne adia ọbhi egbe, yẹ lu akhiẹ ọbhi emhin nin ọle lu. Ranmhude ọnan, Jehova da rẹhunmhan ọlẹn.​—Ps. 51:​3, 4, 10-12.

¹³ Mhan dẹ miẹn emhin luẹ bhi obọ Devid sade mhan nọọn egbe mhan ene inọnta nan: ‘Be imẹn rẹ lu emhin yẹ sade a re adia nin mẹn? Mẹn be re ẹjẹje miẹnkue sade mẹn lu emhin ebe, la mẹn be guanọ ebi mẹn ha mun gbe? Mẹn be re ẹjẹje yọle ghe, eria zẹle nin mẹn da lu ebi mẹn lu? Mẹn be dọnmhegbe nin mẹn hẹi kie lu emhin ọbe nin mẹn ka lu?’ Beji uwẹ ha rẹ ha tie okha ọsi ikpea bi ikhuo ne sun rẹkhan Jehova bhi Baibo, uwẹ sabọ rẹ nọọn egbe uwẹ inọnta ebhebhe ne diabe enan. Ọnọghọ nin ele kuẹlo da be diabe ene uwẹ kuẹlo da? Ikpẹ esili nela ele rẹman? Nọọn egbe ẹ beji uwẹ ha rẹ ha tie ene okha: ‘Be imẹn ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ ene eguọmhandia nesi Jehova yẹ?’

14. Be imhan ha rẹ miẹn elele yẹ sade mhan gbẹlokotọ bhi egbe ibhio mhan?

¹⁴ Mhan dẹ yẹ miẹn emhin luẹ bhi obọ ibhio mhan nin usẹn, bi ene wanre, sade mhan gbẹlokotọ bhi egbe ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwẹ dẹ be sabọ ria ẹmhọn obhio mhan bhi agbotu nọnsẹ nọn ziẹngbe ọnọghọ​—asabọmiẹn ibo ọle sua  ọle ọbhọ rẹ lu emhin ne bha gba, azagba-uwa nọnsọle kpokpo ọle, la ọle khọnmhọn? Uwẹ be daghe ikpẹ esili bhi egbe ọsi ọne ọria nan nin uwẹ ha sabọ ha mhọnlẹn? Beji uwẹ ha rẹ ha luẹ emhin bhi ijiẹmhin esili ọsi ọne obhio mhan, uwẹ ki dọ luẹ emhin ne ha rẹkpa uwẹ rẹ ziẹngbe ọnọghọ nin uwẹ ye. Ọ wo ti mhan bhọ ghe, ene ibhio mhan nan re ijiẹmhin esili man, nin mhan ha sabọ re egbe khọkhọ!​—Heb. 13:7; Jas. 1:​2, 3.

15. Be Pọl nin odibo tale nọn ha sabọ rẹkpa mhan rẹ ha sọnyẹnmhẹn bhi oga nin mhan ga Jehova?

¹⁵ Nin ọfure bi okugbe da sabọ ha ribhi agbotu, ọkhẹke nin ọdeọde bhi ẹwẹ mhan dọnmhegbe ha lu eka nin ọle ha sabọ lu. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Kristiẹn ne nyẹnlẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn ghe. Ele mhọn emhin kẹkẹ nin ele guẹle, yẹ mhọn ẹsọn kẹkẹ nin ele miẹn. (1 Cor. 12:​4, 7-11) Ọkpakinọn, ọnan bha si iwa-egbea re bhi ẹwẹ ele, la nin ele ha guanọ nin ele mhẹn gbera ibhio ele nekẹle. Sokpan, Pọl da taman ọdeọde bhi ẹwẹ ele nin ọle lu emhin nọn khẹke rẹ “tuẹn egbe nọnsi Kristi okhun.” Pọl da taman ibhokhan Ephesus yọle: “Ahamiẹn, eje kẹkẹ bhi egbe da ha wẹnna nọnsẹn, ọnan ki re ọne egbe ha wanre bhi oyẹẹ.” (Eph. 4:​1-3, 11, 12, 16) Ẹbho ne re obọ rẹkhan ebi Pọl tale da ha re ọfure bi okugbe khian​—ene ikpẹ nin mhan yẹ daghe bhi agbotu nọnsẹmhan ẹlẹnan.

16. Be ọkhẹke nin mhan muegbe rẹ ha lu? (Hebrews 6:10)

¹⁶ Muegbe nin uwẹ hẹi ha re egbe khọkhọ ẹbho nekẹle. Sokpan, ha luẹ emhin bhi obọ Jesu, yẹ ha re egbe khọkhọ ikpẹ nesọle. Yẹ ha luẹ emhin bhi okha ọsi ẹbho bhi Baibo, bi ijiẹmhin esili ọsi ibhio mhan ẹlẹnan. Beji uwẹ ha rẹ dọnmhegbe ha lu eka nin uwẹ ha sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova, ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe Jehova “ida yele iwẹnna [nọnsẹ] a.” (Tie Hebrews 6:10.) Wo ha ghọnghọn bhi oga nin uwẹ ga Jehova. Sẹyẹ, lẹn sẹbhọ ghe, ọ ti ọle bhọ sade uwẹ lu eka nin uwẹ ha sabọ lu rẹ ha ga ọle.