1. Edọnmhẹn nela Josẹf kuẹlo da? Be ọle rẹ lu emhin yẹ?

 JOSẸF nin ọmọn nọnsi Jekọp da kuẹlo da edọnmhẹn nọn bha lẹkhẹ. Okhuo ọkpa da taman ọlẹn nin ọle nanlẹn nowẹ. Ọne okhuo nan hi, okhuo ebeanlẹn ọlẹn nin Pọtifa. Josẹf bha ka nanlẹn nowẹ. Ọria sabọ rẹ riale ẹlẹnan, ‘Bezẹle nin Josẹf bha da ka nanlẹn?’ Pọtifa iribhi uwa. Rẹ gbera ọnan, ọguọmhandia Josẹf khin bhi ọne uwa; bhiriọ, ọne okhuo nan dẹ sabọ re iẹnlẹn nọghọ ọle sade ọle bha ka nanlẹn. Ọrẹyiriọ, Josẹf bha ka nin ọle nowẹ, arẹmiẹn ẹghe-ẹghe ọle rẹ ha taman ọlẹn. Bezẹle? Ọle da yọle: “Be imẹn ha rẹ lu ọne akhailu nan yẹ, yẹ gene rahiẹ Osẹnobulua?”—Gen. 39:7-12.

2. Be Josẹf rẹ lẹn yẹ ghe, olukhọ ilọnmhọn oghẹ khin bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua?

² Be Josẹf rẹ lẹn yẹ ghe, Osẹnobulua nọnsọle ghe igboghẹ bii “akhailu”? Osẹnobulua da na obọ Mozis gbe ọne uhi nan nin ibhokhan Izrẹl nọn yọle: “Hẹi gboghẹ.” Ebe sẹbhi ikpe iyisẹn eva gbera fo, ọkuẹsẹ a gbe ọne uhi nan nin ibhokhan Izrẹl. (Ex. 20:14) Ọrẹyiriọ, Josẹf da manman lẹn Jehova sẹbhọ ghe, ọle da lẹn ẹlo nin ọle ha rẹ ghe ilọnmhọn oghẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, Josẹf lẹnmhin ghe, Jehova guanọ nin okpea ọkpa bi okhuo ọkpa lọnmhẹn egbe. Sẹyẹ, asabọmiẹn ọle dẹ họn ebi Jehova rẹ gbega Sera nin inẹn ọlẹn nin odede yẹ bhi idia eva—ẹghe nin ijie eva rẹ ha ho nin ele re ọle bhi amhẹn. Iriọ Osẹnobulua yẹ rẹ gbega Rebeka nin okhuo Aizik. (Gen. 2:24; 12:14-20; 20:2-7; 26:6-11) Beji Josẹf rẹ ha ria eria nyan ene ẹmhọn nan, ọle da dọ lẹn emhin ne mhẹn bi emhin ne imhẹn bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua.  Ranmhude Josẹf hoẹmhọn Jehova, ọle da muegbe nin ọle rẹ lu emhin nin ọle lẹnmhin ghe, ọ mhẹnmhin bhi ẹlo nọnsi Jehova.

3. Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

³ Uwẹ be hoẹmhọn ikhiale? Edandan iribhọ ghe uwẹ wo hoẹmhọn ọlẹn. Ọkpakinọn, ọ bha gba nin mhan fo. Bhiriọ, ahamiẹn mhan bha mhọn ẹwanlẹn, uwedẹ nin ọne agbọn nan rẹ ghe ikhiale dẹ sabọ rẹso mhan. (Isa. 5:20; Rom. 12:2) Bhiriọ, mhan dẹ zilo nyan ebi a re ikhiale ta, bi ebi mhan ha rẹ miẹn elele yẹ sade mhan hoẹmhọn emhin ne khiale. Sẹyẹ, mhan dẹ zilo nyan emhin ea nin mhan ha sabọ lu ne ha rẹkpa mhan manman hoẹmhọn uhi nesi Jehova.

4. Be ọ bha khẹke nin ọria nọn khiale rẹ ha lu emhin yẹ?

⁴ Ẹbho eso riale ẹbho ne khiale ele khin arẹmiẹn ele mhọn okpẹhio, ghe egbe ele bii ene mhẹn gbera ẹbho nekẹle, la wo tẹmhọn eji ẹbho ida lu nọnsẹn. Ọkpakinọn, ene ikpẹ nan izẹwẹ yẹẹ Osẹnobulua hiehie. Ẹghe nin Jesu rẹ ha ribhi ọne otọ nan, ọle da wo re unun rẹ riia ẹbho ne ha mun ọkalo bhi oga bhi ẹghe nọnsọle a, ranmhude nin ele rẹ tobele ha gbuhi ọbhi otọ nin ẹbho re obọ rẹkhan. (Eccl. 7:16; Luke 16:15) Ọria nọn lu emhin ne khiale ida ha riale ghe, ọle mhẹn gbera ẹbho nekẹle.

5. Be a re khiale ta bhi Baibo? Re ijiẹmhin man.

⁵ Ikpẹ nọn wo mhẹn, ọle ikhiale khin. Ebi a re ọle ta hi, nan rẹ ha lu emhin nin Jehova yọle ọ gbale. Bhi Baibo, ene ikpọta nan noo rẹ tẹmhọn “ikhiale” rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, mhan dẹ ha nyẹnlẹn rẹkhan adia nesi Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, Jehova da yọle ghe, nin ẹbho ne do ẹki ha noo emhin nọn gbale rẹ maan emhin nin ẹbho. (Deut. 25:15) Bhiriọ, Kristiẹn ne guanọ ne ha lu emhin ne khiale bhi ẹlo nọnsi Osẹnobulua ida ha lu eku bhi ẹki nin ele do. Ọ iyẹẹ ọria nọn hoẹmhọn emhin ne khiale rẹ ha daghe a bha lu ọria nọnsẹn. Sẹyẹ, nin ọria nọn gene khia “da sabọ ha lu ebe yẹẹ [Jehova] bhi emhin rebhe” nin ọle lu, ọle ki ha fẹ ebi Jehova ha ghe emhin nin ọle zẹ rẹ lu yẹ.—Col. 1:10.

6. Bezẹle nin mhan ha da sabọ rẹọbhọ ghe, Jehova ọkpa lẹn ebe mhẹn bi ebe imhẹn? (Isaiah 55:8, 9)

⁶ Baibo taman mhan ghe, obọ Jehova ikhiale na vae. Ranmhude ọnan, a da tie ọle eji ikhiale ye. (Jer. 50:7) Ranmhude Jehova man mhan, ọle ọkpa mhọn ọne ahu nin ọle rẹ tare emhin nọn mhẹn bi emhin nọn imhẹn. Ranmhude eria olukhọ mhan khin, sẹyẹ ọ bha gba nin mhan fo, mhan ida sabọ lẹn ebe mhẹn bi ebe imhẹn. Ọkpakinọn, ranmhude Jehova gbale, ọle lẹn ebe mhẹn bi ebe imhẹn. (Prov. 14:12; tie Isaiah 55:8, 9.) Ọrẹyiriọ, ranmhude arẹkhọkhọ nọnsi Osẹnobulua a da man mhan, mhan dẹ sabọ lu emhin nin ọle yọle e mhẹn. (Gen. 1:27) Ọ yẹẹ mhan nin mhan rẹ lu iriọ. Oyẹẹ nin mhan mhọn da Jehova nin Aba mhan re imhan dọnmhegbe nin mhan rẹ re egbe khọkhọ ọle.—Eph. 5:1.

7. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha mhọn uwedẹ nọn gbale nan rẹ lu emhin? Re ijiẹmhin man.

⁷ Mhan miẹn elele sade mhan re obọ rẹkhan adia nesi Jehova rẹji emhin ne mhẹn bi emhin ne imhẹn. Uwẹ be lẹn ebezẹle? Ria ẹmhọn ebe ha sabọ sunu sade kọmpini kẹkẹ ne bọn uwa mhọn uwedẹ nin ele rẹ tobele maan emhin rẹ bọn uwa. Ene uwa ida ziẹn sẹ. Sẹyẹ, ahamiẹn ekhẹn idọkitọ ire obọ rẹkhan uwedẹ nọn khẹke nin ele rẹ ha gbẹloghe ẹbho ne khọnmhọn, ọ dẹ sabọ si uu ji ẹbho eso. Bhi ọsi ẹmhọanta, ahamiẹn ẹbho mhọn uwedẹ nọn khẹke nin ele rẹ ha lu emhin, ọ gbega ele. Iriọ sẹyẹ, mhan miẹn ugbega sade mhan re obọ rẹkhan adia nesi Osẹnobulua rẹji emhin ne mhẹn bi emhin ne imhẹn.

8. Elele nela khẹ ẹbho nọn yẹẹ rẹ ha lu emhin ne mhẹn?

 ⁸ Jehova nan erọnmhọn nin ẹbho ne dọnmhegbe rẹ re obọ rẹkhan uhi nesọle. Ọle ve ghe: “Ene khiale dẹ nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan, ele dẹ nyẹnlẹn bhọ bhi ighegheghe.” (Ps. 37:29) Uwẹ dẹ be sabọ ria ẹmhọn ebi okugbe, ọfure bi eghọnghọn ha rẹ ha ribhi ọne otọ nan yẹ, ẹghe nin ọrebhe ha rẹ ha re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova? Jehova guanọ nin uwẹ ha nyẹnlẹn bhi agbọn nọn sẹ iriọ. Mhan rebhe wo gene mhọn emhin ne ha re imhan hoẹmhọn ikhiale! Be imhan ha rẹ sabọ ziẹn oyẹẹ nin mhan mhọn da ọne ikpẹ nan yẹ? Bha ji mhan fẹ emhin ea ghe nin mhan ha sabọ lu.

9. Be ha sabọ rẹkpa mhan hoẹmhọn emhin ne khiale?

⁹ Emhin 1: Hoẹmhọn Jehova nọn gbuhi nin mhan. Nin mhan da sabọ hoẹmhọn emhin ne khiale, ọkhẹke nin mhan manman hoẹmhọn Jehova nọn gbuhi nin mhan rẹji emhin ne mhẹn bi emhin ne imhẹn. Beji mhan ha rẹ manman ha hoẹmhọn Jehova, iriọ mhan ha rẹ manman ha re obọ rẹkhan uhi nesọle. Bhi ọsi ijiẹmhin, sade Adamu bi Ivi hoẹmhọn Jehova nọn, ele irẹ gbuhi nọnsọle a.—Gen. 3:1-6, 16-19.

10. Emhin nela Ebraham lu beji ọle ha da manman lẹn otọ uwedẹ nin Jehova rẹ lu emhin?

¹⁰ Mhan bha guanọ nin mhan lu ebi Adamu bi Ivi lu. Mhan dẹ sabọ rẹban ebi ele lu sade mhan wo ha luẹ ẹmhọn Jehova, ji ikpẹ nesọle ha ti mhan bhọ, yẹ dọnmhegbe lẹn otọ uwedẹ nin ọle rẹ ghe emhin. Mhan ha lu iriọ, oyẹẹ nin mhan mhọn da Jehova ki ha ziẹn ọbhọ. Bha ji mhan zilo nyan ẹmhọn Ebraham. Ọle wo hoẹmhọn Jehova. Arẹmiẹn ọ bha lẹkhẹ nanlẹn rẹ lẹn otọ emhin eso nin Jehova zẹ rẹ lu, ọle da re obọ ọbhọ. Ọle da dọnmhegbe nin ọle rẹ lẹn Jehova nọnsẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, Ebraham da ka ha mun ofẹn ghe, “Ọbhohiẹn ọsi ọne otọ nan rebhe” dẹ fuẹn ẹbho ne khiale bi ẹbho ne bha khia kugbe, ẹghe nin ọle rẹ lẹn ghe, Jehova khian dunmhun Sodọm bi Gomorra a. Ọnan da diabe emhin nọn bha gba bhi ẹlo nọnsi Ebraham. Bhiriọ, ọle da re idegbere ha nọọn Jehova inọnta. Jehova da ziẹngbe ha wanniẹn ọlẹn. Bhi ọkike ọle, Ebraham da dọ lẹn sẹbhọ ghe, Jehova fẹ ọkhọle ọsi eria ghe. Sẹyẹ, ọle ida re oya nin ẹbho ne khiale bi ene lu emhin ebe kugbe.—Gen. 18:20-32.

11. Be Ebraham rẹ rẹman yẹ ghe ọle hoẹmhọn Jehova yẹ mun udu nyan ọlẹn?

¹¹ Ọta nin Jehova bi Ebraham ko ta rẹji agbaẹbho ọsi Sodọm bi Gomorra da wo manman rẹso Ebraham. Edandan iribhọ ghe, ọnan dẹ wo kie re ọle dọ manman hoẹmhọn Jehova nin Aba ọle, yẹ manman mun ekpẹn nanlẹn gbera ọnikhẹ. Ikpe ne bunbun ki gbera, Ebraham da kuẹlo da edọnmhẹn nọn ha manman re ọle nọghọ ọle rẹ mun udu nyan Jehova. Jehova da taman ọlẹn nin ọle re ọmọn nọnsọle nin Aizik nin ọle manman hoẹmhọnlẹn rẹ ze nanlẹn. Sokpan bhi ejayenan nian, Ebraham wo manman dọ lẹn Osẹnobulua nọnsọle nọnsẹn. Bhiriọ, ọle bha nọọn ọlẹn inọnta soso. Ebraham da wo muegbe rẹ lu emhin nin Jehova taman ọlẹn nin ọle lu. Ọrẹyiriọ, riale ebi ọ ha rẹ manman ba ọle bhi egbe yẹ, ẹghe nin ọle rẹ ha muegbe nin ọle rẹ dọ re ọmọn nọnsọle ze. Asabọmiẹn Ebraham dẹ wo manman ria ẹmhọn emhin nin ọle luẹ rẹji Jehova. Ọle lẹnmhin ghe, Jehova ida lu emhin soso nọn bha gba. Beji Pọl nin odibo tale, Ebraham da ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova dẹ sabọ riọ Aizik nin ọmọn nọnsọle nin ọle hoẹmhọnlẹn kpanọ. (Heb. 11:17-19) Jehova ka ve ghe, Aizik dẹ ha yi aba ọsi agbaẹbho. Sẹyẹ, bhi ọne ẹghe nin, Aizik bhọ isẹ  mhọn ọmọn soso. Ranmhude Ebraham wo hoẹmhọn Jehova, ọle da rẹọbhọ ghe, Ọle dẹ wo ha lu emhin ne gbale. Arẹmiẹn ọ bha lẹkhẹ, urẹọbhọ nin ọle mhọn da Jehova da re ọle re obọ rẹkhan ebi Ọle taman ọlẹn.—Gen. 22:1-12.

12. Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Ebraham yẹ? (Psalm 73:28)

¹² Be imhan ha rẹ sabọ re egbe khọkhọ Ebraham yẹ? Beji ọle lu, ọkhẹke nin mhan wo ha luẹ ẹmhọn Jehova. Mhan ha lu iriọ, mhan ki wo manman ha sikẹ ọle yẹ manman ha hoẹmhọn ọlẹn. (Tie Psalm 73:28.) Mhan ki sabọ ha ria eria bhi uwedẹ nin Jehova rẹ ria eria. (Heb. 5:14) Bhiriọ, ahamiẹn ọria taman mhan nin mhan lu emhin nọn imhẹn, mhan ida ka lu ọle. Mhan bhọ ida riale nin mhan rẹ lu emhin soso nọn ha ba Aba mhan nin Jehova bhi egbe, yẹ riia ikolu nin mhan bi ọle ko mhọnlẹn an. Uwedẹ ebhebhe nela mhan ha rẹ sabọ rẹman ghe, mhan hoẹmhọn ikhiale?

13. Be imhan ha rẹ sabọ ha khu ọbhi ikhiale yẹ? (Proverbs 15:9)

¹³ Emhin 2: Dọnmhegbe rẹ ha hoẹmhọn emhin ne khiale ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Mhan ha guanọ nin egbe mhan manman sasa, ọkhẹke nin mhan wo manman ha lu isasa-egbe ẹdẹdẹ. Iriọ yẹ nọn. Mhan dẹ yẹ manman wẹnna kaka nin mhan rẹ hoẹmhọn emhin ne khiale. Ebi mhan ha sabọ ha lu ẹdẹdẹ khọnan. Jehova noo ẹwanlẹn nọn gbale. Bhiriọ, ọle ida ha guanọ nin mhan lu gbera beji ahu mhan sẹle. (Ps. 103:14) Ọle ji mhan lẹn ghe, ọle wo hoẹmhọn ẹbho ne khu ọbhi ikhiale. (Tie Proverbs 15:9.) Ahamiẹn mhan mhọn emhanmhan nin mhan ho nin mhan munsẹ bhi oga nọnsi Jehova, mhan ki manman ha dọnmhegbe rẹ mun ọlẹn sẹ. Iriọ mhan ha yẹ lu sade mhan khu ọbhi ikhiale. Sẹyẹ, Jehova dẹ rẹkpa mhan rẹ fẹkẹ ha lu re alo.—Ps. 84:5, 7.

14. Be hi “awegbe ẹlọnmhọn ọsi ikhiakhiale”? Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha mun yọ?

¹⁴ Jehova ji mhan lẹn ghe, nin mhan rẹ ha lu emhin ne khiale iyi ihẹ rẹji mhan. (1 John 5:3) Sokpan, ọ gbega mhan. Mhan guanọ ọne ugbega nan ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Ye ukpọn ẹlọnmhọn ọsi eyokhọnlẹn nin Pọl nin odibo tẹmhọnlẹn re. (Eph. 6:14-18) Obọ nela bhọ  gbega udu ọsi Kristiẹn? “Awegbe ẹlọnmhọn ọsi ikhiakhiale” nọn, nọn mundia nin uhi nesi Jehova. Beji awegbe ẹlọnmhọn rẹ gbega udu ọsi ọyokhọnlẹn, iriọ adia nesi Jehova yẹ rẹ gbega ọkhọle nọnsẹmhan—nọn yi ọria nin mhan gene khin bhi ẹkẹ ọkhọle. Ọnan zẹle nọn da manman khẹke nin mhan ji awegbe ẹlọnmhọn ọsi ikhiakhiale deba ukpọn ọsi ọyokhọnlẹn nọnsẹmhan.—Prov. 4:23.

15. Be uwẹ ha rẹ sabọ mun awegbe ẹlọnmhọn ọsi ikhiakhiale yọ yẹ?

¹⁵ Be uwẹ ha rẹ mun awegbe ẹlọnmhọn ọsi ikhiakhiale yọ yẹ? Uwẹ dẹ sabọ lu iriọ sade uwẹ ria ẹmhọn ebi Osẹnobulua guanọ nin uwẹ lu, ahamiẹn uwẹ khian zẹ emhin nin uwẹ ha lu ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Ahamiẹn uwẹ khian zẹ ẹmhọn nin uwẹ ha ta, illo nin uwẹ ha kaehọ ọle, emhin nin uwẹ ha ghe rẹ re egbe re ahoho, la ebe nin uwẹ ha tie, ka nọọn egbe ẹ: ‘Be ọ ha kọ mẹn bhi ọkhọle? Ọne emhin nan dẹ be ti Jehova bhọ? La igboghẹ, okhọnlẹn, ẹlobhọ bi isiakhan—ene emhin nan nin Jehova yọle e bha gba be ribhọ?’ (Phil. 4:8) Ahamiẹn uwẹ ji emhin nin uwẹ zẹ rẹ lu diẹn mun iho nọnsi Jehova, uhi nesọle ki ha gbega ọkhọle nọnsẹ bhi emhin ne imhẹn.

16-17. Be Isaiah 48:18 rẹ rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, mhan dẹ sabọ ha re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova rẹ sẹbhi ighegheghe?

¹⁶ Uwẹ be sẹ ka ha kpokpo egbe khẹ ghe, si uwẹ dẹ sabọ re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova bhi ẹdagbọn iẹnlẹn nọnsẹ rebhe? Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin nin Jehova noo ghe bhi Isaiah 48:18. (Tie ọle.) Jehova da ve ghe, ikhiale nọnsẹmhan dẹ sabọ “diabe okpẹdẹ nọn fi yo fi re.” Nan man yọle ghe uwẹ mundia bhi egbegbe okpẹdẹ ha ghe ebi ọne okpẹdẹ rẹ ha fi yo fi re yẹ. Bhi eje fure nin, nin uwẹ ye, uwẹ dẹ be ha kpokpo egbe ghe, ẹdẹ ọkpa, ọne okpẹdẹ ida yẹ ha fi yo fi re? Eye! Ranmhude, uwẹ lẹnmhin ghe, ọ mọn ree nin ọne okpẹdẹ nin mọn da fi yo fi re. Sẹyẹ, a ida miẹn ẹghe nin ọne okpẹdẹ ida yẹ rẹ fi yo fi re.

¹⁷ Ikhiale nọnsẹ dẹ sabọ diabe okpẹdẹ nọn fi yo fi re! Be ọ rẹ yi iriọ yẹ? Ahamiẹn emhin ribhọ nin uwẹ ha zẹ rẹ lu, ka zilo nyan ebi Jehova guanọ nin uwẹ lu. Bhiriọ, uwẹ ha lu ọle. Ebi emhin nin uwẹ ha zẹ ha ki rẹ kaka sẹ yẹ, ha mhọn ọlẹn bhi ọkhọle ghe, Aba ẹ nọn ribhi okhun nọn mhọn oyẹẹ dẹ re ahu nin uwẹ, yẹ rẹkpa uwẹ rẹ ha lu emhin ne gbale ukpẹdẹ-ukpẹdẹ.—Isa. 40:29-31.

18. Bezẹle nọn bha da khẹke nin mhan re uwedẹ nin mhan rẹ ghe emhin rẹ ha bhu ẹbho ohiẹn?

¹⁸ Emhin 3: Zẹ ibhohiẹn obọ nin Jehova. Beji mhan ha rẹ ha dọnmhegbe rẹ ha re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova, ọkhẹke nin mhan hẹi ha bhu ẹbho ohiẹn, la ha riale ghe, imhan mhẹn gbera ele. Nin mhan rẹ ha re ẹlo gbe ẹbho a, bọsi ghe, mhan mhọn ọne ahu nin mhan rẹ bhu ele ohiẹn ranmhude uwedẹ nin mhan rẹ ghe emhin, ọkhẹke nin mhan yere ghe Jehova hi “Ọbhohiẹn ọsi ọne otọ nan rebhe.” (Gen. 18:25) Jehova bha re ọne ahu nin mhan rẹ ha bhu ẹbho ohiẹn. Bhi ọsi ẹmhọanta, Jesu taman mhan yọle: “Bha hẹi yẹ ha bhohiẹn, nan hẹi bhu ohiẹn gbe bha.”—Matt. 7:1. *

19. Be Josẹf rẹ rẹman yẹ ghe, ọle mun udu tẹ ibhohiẹn nọnsi Jehova?

¹⁹ Bha ji mhan kie fẹ ijiẹmhin ọsi Josẹf nọn yi okpea nọn khiale ghe. Ọle bha ha bhu ẹbho ohiẹn rẹ sẹbhi ẹbho ne bhọ re obọ oya rẹ mun ọlẹn. Ibhio ọle da re oya nanlẹn. Ele da khiẹn ọlẹn bọsi igbọn, yẹ re aba ele rẹọbhọ ghe Josẹf yu. Ikpe ne bunbun ki gbera, Josẹf da kie deba azagba-uwa nọnsọle ha nyẹnlẹn. Bhi  ejayenan nian, Josẹf da dọ ha gbẹloghe, yẹ manman ha mhọn ahu. Bhiriọ, ọle dẹ rẹ sabọ bhohiẹn ibhio ọle, yẹ re oya nin ele, yẹ sọikhi nin egbe ọle. Ibhio Josẹf da ha mun ofẹn ghe, ọle dẹ sabọ lu iriọ, arẹmiẹn emhin nin ele lu ọle le wo ba ele bhi egbe. Ọkpakinọn, Josẹf da taman ele yọle: “Bha hẹi ji ofẹn mun bha. Osẹnobulua mẹn be khin?” (Gen. 37:18-20, 27, 28, 31-35; 50:15-21) Ranmhude idegbere nin Josẹf ha mhọn, ọle da lẹn sẹbhọ ghe, Jehova ọkpa mhọn ọne ahu rẹ bhohiẹn ibhio ọle.

20-21. Be imhan ha rẹ sabọ rẹban ọne ọkhọle nin mhan rẹ ha riale ghe imhan mhẹn gbera ẹbho nekẹle yẹ?

²⁰ Beji Josẹf lu, mhan zẹ ibhohiẹn obọ nin Jehova. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan ida ha riale ghe mhan lẹn ebezẹle nin ibhio mhan da lu ebi ele lu, ranmhude, mhan ida sabọ lẹn ebe ribhi ọkhọle nọnsi eria. Jehova ọkpa hi ọnọn lẹn emhin nọn re ọria lu emhin nin ọle lu. (Prov. 16:2) Ọle hoẹmhọn unan ẹbho rebhe, aharẹmiẹn uwedẹ nan rẹ bẹẹ ele wanre dikẹ, la agbaẹbho kẹkẹ ele na vae. Sẹyẹ, Jehova taman mhan nin mhan “taan ọkhọle [nọnsẹmhan] an.” (2 Cor. 6:13) Mhan ha hoẹmhọn ibhio mhan rebhe nin mhan ko ga, ọ iyi nin mhan rẹ ha bhu ele ohiẹn.

²¹ Ọnan yẹ rẹman ghe, ọ bha khẹke nin mhan ha bhohiẹn ẹbho ne iga Jehova. (1 Tim. 2:3, 4) Uwẹ dẹ be ha bhohiẹn ọria bhi azagba-uwa nọnsẹ nọn iga Jehova yọle ghe, “ọle ida vae dọ ga Jehova”? Hẹi lu iriọ! Ranmhude, uwẹ imhọn ọne ahu nin uwẹ rẹ lu iriọ. Jehova sẹyẹ wo ha re isẹhoa nin ẹbho rebhe bhi ọne agbọn nan rẹ fidenọ. (Acts 17:30) Ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova ghe ẹbho ne riale ghe ele mhẹn gbera ẹbho nekẹle bii ẹbho ne bha khia.

22. Bezẹle nin uwẹ da muegbe rẹ ha hoẹmhọn ikhiale?

²² Oyẹẹ nin mhan mhọn da emhin nin Jehova yọle e khiale dẹ re imhan ha ghọnghọn, yẹ rẹkpa mhan ha yi ijiẹmhin esili rẹji ẹbho nekẹle, beji ele ha da sabọ hoẹmhọn mhan yẹ manman hoẹmhọn Osẹnobulua. Mhan hẹi zobọ bhọ rẹ ha ji “ohanmhẹn bi obhamẹn ọsi emhin ne khiale” ha gbe mhan. (Matt. 5:6) Lẹn sẹbhọ ghe, Jehova daghe uwedẹ nin uwẹ rẹ ha dọnmhegbe nin uwẹ rẹ ha lu emhin ne mhẹn. Sẹyẹ, ọ ti ọle bhọ. Beji ẹbho bhi ọne agbọn nan rẹ kie wo manman ha lu emhin ne bha khia, wo ha yere ghe, Jehova wo hoẹmhọn ikhiale. Ji ọnan ha re ikoudure nin uwẹ!—Ps. 146:8.