1. Emhin ọkpa nela ha sabọ zẹ nin Jesu da re edibo nesọle rẹ khọkhọ ihuan?

JESU da re ikolu nin ọle bi edibo nesọle ko mhọnlẹn rẹ khọkhọ ebi ọsun-ohuan bi ihuan nesọle rẹ manman sikẹ egbe. (John 10:14) Ọne arẹkhọkhọ nan wo manman gba. Ihuan lẹn ọnọn sun ele. Ele yẹ lu ebi ọle taman ele nin ele lu. Ọnan hi ebe sunu ji ọria ọkpa ẹghe nin ọle rẹ yo okhian. Ọle da yọle: “Mẹn bi ene imhan ko yo okhian da ha lu ọle beji ene ihuan ha da bu mhan re nin mhan da mun ele ifoto. Ọkpakinọn, ele bha bu mhan re, ranmhude ele bha lẹn ukpuru nọnsẹmhan. Sokpan, obhi obhokhan okpea nọn re ele kọn ki wo vae dọ tie ele, ele da wo rẹkhan ọlẹn.”

2-3. (a) Be edibo nesi Jesu rẹ rẹman yẹ ghe ele kaehọ ukpuru nọnsọle? (b) Be bhọ mhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan bi ọnọn rẹkhan ọlẹn?

² Ebe sunu ji ọne okpea nọn yo okhian rẹkpa mhan yere ebi Jesu tale rẹji ihuan nesọle. Ọle da yọle: “Ele dẹ ka mẹn ehọ.” (John 10:16) Ọkpakinọn, okhun Jesu ye. Bhiriọ, be imhan ha rẹ sabọ ha ka ọle ehọ yẹ? Uwedẹ kpataki ọkpa nin mhan rẹ rẹman ghe mhan kaehọ ukpuru ọsi Ebeanlẹn mhan hi, sade mhan re obọ rẹkhan iman-emhin nesọle bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan.​—Matt. 7:24, 25.

³ Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan bi ọnọn rẹkhan ọlẹn, mhan dẹ zilo nyan iman-emhin eso nesi Jesu. Mhan dẹ luẹ emhin eso nin Jesu yọle nin mhan hẹi yẹ lu, bi emhin eso nin ọle yọle nin mhan ha lu. Bha ji mhan ka zilo nyan emhin eva nin ọne ọsun-ohuan nọn mhẹn yọle nin mhan hẹi yẹ lu.

4. Beji Luke 12:29 rẹman, be ha sabọ re imhan ha kpokpo egbe ẹgheso?

⁴ Tie Luke 12:29. Jesu da taman ene rẹkhan ọlẹn nin ele hẹi ha kpokpo egbe ba emhin nin ele ha rẹ ha gbẹloghe egbe bhi iẹnlẹn. Mhan lẹnmhin ghe adia nin ẹwanlẹn ye, bi adia nọn gbale, ọle Jesu re nin mhan. Mhan guanọ nin mhan re obọ rẹkhan ọlẹn. Ọkpakinọn, ọ sabọ ha nọghọ mhan rẹ lu iriọ ẹgheso. Bezẹle?

5. Be ha sabọ re ẹbho eso ha kpokpo egbe ba ebi ele ha rẹ gbẹloghe egbe?

 ⁵ Ẹbho eso sabọ rẹ ha kpokpo egbe ba ebale nin ele ha le, ukpọn nin ele ha yọ, bi eji ele ha dia. Ele sabọ ha nyẹnlẹn bhi agbaẹbho nin ẹbho ne bunbun ida mhọn igho, bi nan ida yẹ kẹ miẹn iwẹnna. Ọ sabọ rẹ ha nọghọ ele rẹ miẹn igho nọn ha sẹ ele rẹ ha gbẹloghe azagba-uwa nọnsele. La, asabọmiẹn ọria nọn re igho re bhi ọne azagba-uwa nin ele rẹ gbẹloghe egbe yu. Ranmhude ọnan, ele ida yẹ miẹn igho rẹ ha gbẹloghe egbe. Sẹyẹ, asabọmiẹn ẹbho ne bunbun iyẹ mhọn iwẹnna ranmhude emianmhẹn COVID-19. Bhiriọ, emhin bha yẹ lẹkhẹ nin ele. (Eccl. 9:11) Be imhan ha rẹ sabọ re obọ rẹkhan adia nọnsi Jesu yẹ nọn yọle nin mhan hẹi yẹ kpokpo egbe, sade emhin ne sẹ inian sunu ji mhan, la ọnọghọ ebhebhe?

6. Tẹmhọn ebe sunu ji Peter nin odibo ẹghe ọkpa?

⁶ Ẹghe ọkpa ribhọ nin Peter bi etuegbe nekẹle rẹ ha ribhi ẹkẹ okọ bhi Okpẹdẹ ọsi Galilee. Efi da wo ha fi bhi ọne ẹghe nan. Ele ki daghe Jesu khian bhi uke amẹn, Peter da yọle: “Ebẹanlẹn mẹn, ahamiẹn uwẹ nọn, taman mẹn nin mẹn khian na okhun amẹn bu uwẹ re.” Ẹghe nin Jesu ki rẹ taman ọlẹn nin ọle vae, Peter da kpanọ bhi ẹkẹ ọne okọ, yẹ ha khian bhi uke ọne amẹn bu iJesu. Be ki sunu? “Ẹghe nin ọle ki rẹ ha ghe efi nọn ha fi, ofẹn da ha mun  ọlẹn. Ọle ki munhẹn ha gberuẹ, ọle da reso yọle: ‘Ebẹanlẹn mẹn, hinmhin mẹn!’” Bhiriọ, Jesu da miẹn ọlẹn fan. Ọkhẹke nin mhan yere ghe Peter wo sabọ ha khian bhi uke ọne amẹn bhi ẹghe nin ọle rẹ wo ha ghe Jesu. Ọkpakinọn, ẹghe nin ọle ki rẹ ha ghe ọne efi nọn fi, ofẹn da mun ọlẹn sẹbhọ ghe, ọle da munhẹn ha mhọn edandan. Bhiriọ, ọle da munhẹn ha gberuẹ.​—Matt. 14:24-31.

7. Be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Peter?

⁷ Mhan dẹ miẹn emhin luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Peter. Ẹghe nin Peter rẹ kpanọ bhi ẹkẹ ọne okọ yẹ ha khian bhi uke ọne ẹdẹ, ọle bha rẹ riale ghe ọle dẹ ha ria ẹmhọn efi nọn fi, yẹ gberuẹ. Ọle wo rẹ ha guanọ nin ọle khian bhi uke ọne amẹn sẹbhi eji Ebeanlẹn ọlẹn nin Jesu ye. Ọkpakinọn, nin ọle rẹ ha ghe Jesu, ọle da munhẹn ha kpokpo egbe ba efi nọn fi. Ẹmhọanta nọn ghe mhan ida sabọ khian bhi uke amẹn. Ọkpakinọn, mhan wo kuẹlo da emhin ne ha sabọ dọnmhẹn urẹọbhọ nọnsẹmhan. Ahamiẹn mhan bha yẹ mun udu nyan iJehova bi ive nesọle, urẹọbhọ nọnsẹmhan ki munhẹn ha wẹghẹa. Ọnọghọ nọn hi ki rẹ khin nin mhan miẹn bhi iẹnlẹn, ọkhẹke nin mhan ha mun udu nyan iJehova ghe, ọle dẹ sabọ rẹkpa mhan. Be imhan ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ?

8. Be ha sabọ rẹkpa mhan nin mhan hẹi yẹ manman ha kpokpo egbe ba ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe?

⁸ Nin mhan rẹ ha kpokpo egbe ba ọnọghọ nesẹmhan, ọkhẹke nin mhan mun udu nyan iJehova. Yere ghe, Aba mhan nin Jehova ve nin mhan ghe ọle dẹ gbẹloghe mhan, sade mhan mun ẹmhọn Agbejele kalo bhi iẹnlẹn. (Matt. 6:32, 33) Ọle ka wo mun ọne ive nan sẹ khẹ. (Deut. 8:4, 15, 16; Ps. 37:25) Ahamiẹn Jehova gbẹloghe ene afianmhẹn bi ene aroro, ọ bha khẹke nin mhan ha kpokpo egbe ba ebi mhan ha le, la ikpọn nin mhan ha yọ. (Matt. 6:26-30; Phil. 4:6, 7) Beji ene biẹ imọn rẹ gbẹloghe imọn nesele ranmhude ele hoẹmhọn ele, iriọ Aba mhan nọn ribhi okhun rẹ gbẹloghe ẹbho nesọle ranmhude ọle hoẹmhọn ele. Edandan iribhọ ghe Jehova dẹ wo ha gbẹloghe mhan!

9. Be bhọ uwẹ ha sabọ miẹn luẹ bhi ebe sunu ji okhuo bi ọdọ ọkpa?

⁹ Bha ji mhan fẹ ọne okha nan ghe nọn rẹman ebi Jehova ha rẹ sabọ ne ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe nin mhan. Okhuo bi ọdọ ọkpa ne lu iwẹnna ọkanẹfan da hẹn imoto nọnsele nọn ki dọmanlẹn ha khian agọ nin ẹbho ne nẹ sibhi agbaẹbho nọnsele re da nyẹnlẹn, dọ muno ibhio mhan nin ikhuo vae bhi ikolo oga. Ọdọ ọne okhuo da yọle: “A ki zobọ bhi ọne ikolo oga, mhan da yọle ghe, nin ene ibhio mhan rẹkhan mhan dọ le ebale bhi uwa. Sokpan, mhan da yere ghe mhan imhọn emhin soso bhi uwa.” Ọkpakinọn, be ki sunu? Ọne obhio mhan da yọle: “Mhan ki sẹbhi uwa, mhan da ke udede ẹkpa eva re bhi unuro nọnsẹmhan nin ebale ye. Mhan bha lẹn ọnọn dọ mun ele ọbhi enin. Jehova da wo gbẹloghe mhan.” Ẹghe yẹ ha ribhọ nin imoto nọnsele rẹ riia. Ọne imoto nan ele rẹ yo inẹbho. Sokpan, ele bha miẹn igho rẹ hẹnhẹn ọlẹn. Ẹghe nin ele rẹ mun ọne imoto ha khian eji a da hẹnhẹn imoto nin ele fẹ eka nin ele ha rẹ hẹnhẹn ọlẹn, okpea ọkpa da vae dọ nọọn yọle: “Họla nyan ọne imoto nan?” Ọne obhio mhan da yọle ghe ọle nyan ọlẹn, ghe emhin eso riia bhọ. Ọne okpea da yọle: “Ọnin iyi emhin soso. Moto nọn dia inian, nan yẹ re alo nọn dia inian rẹ pẹnti, ọle okhuo mẹn wo ha guanọ. Eka uwẹ ho nin uwẹ rẹ khiẹn ọlẹn?” Ọne obhio mhan da khiẹn ọne imoto nin ọne okpea. Igho nin ọle rẹ khiẹn ọlẹn dẹ sẹ ọle rẹ dẹ imoto ọbhebhe. Ọne obhio mhan da yọle: “Mẹn ha yọle nin mẹn ta ebi emhin dia mhan yẹ bhi egbe bhi ọne ukpẹdẹ nin, unun ida sabọ tale. Mhan lẹnmhin ghe ọnan bha wo gheghe sunu, Jehova wo ha mhọn obọ bhọ.”

10. Be Psalm 37:5 ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ nin mhan hẹi yẹ manman ha kpokpo egbe ba ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe?

 ¹⁰ Mhan lẹn sẹbhọ ghe Jehova dẹ gbẹloghe mhan sade mhan ka ọne ọsun-ohuan nọn mhẹn ehọ, yẹ zobọ bhọ rẹ manman ha kpokpo egbe ba ebi mhan ha rẹ ha gbẹloghe egbe. (Tie Psalm 37:5; 1 Pet. 5:7) Ria ẹmhọn ọnọghọ kikẹ nin mhan zilo nyan bhi  uduọle nọnzi 5. Asabọmiẹn ọkuẹsẹ ọne ẹghe nan, Jehova noo ọdafẹn bhi azagba-uwa nọnsẹmhan rẹ gbẹloghe mhan, la mhan mhọn iwẹnna nin mhan lu rẹ gbẹloghe egbe. Ahamiẹn ọne ọdafẹn-uwa bha yẹ sabọ gbẹloghe azagba-uwa nọnsọle, la mhan iyẹ mhọn iwẹnna, Jehova dẹ noo uwedẹ ọbhebhe rẹ gbẹloghe mhan. Ọkhẹke nin mhan rẹọbhọ ghe, ọle dẹ wo gene gbẹloghe mhan. Bha ji mhan zilo nyan emhin ọbhebhe nin ọne ọsun-ohuan nọn mhẹn yọle nin mhan hẹi yẹ ha lu.

11. Beji Matthew 7:1, 2 rẹman, be bhọ Jesu yọle nin mhan hẹi yẹ lu? Bezẹle nin ọnan ha da nọghọ mhan ẹgheso?

¹¹ Tie Matthew 7:1, 2. Jesu lẹnmhin ghe, ọ bha gba nin mhan. Bhiriọ, mhan dẹ wo kẹ ha ghe eji eria ida lu nọnsẹn. Ọnan zẹ nin ọle da yọle: “Bha hẹi yẹ ha bhohiẹn.” Mhan sabọ rẹ ha dọnmhegbe kaka nin mhan hẹi ha bhohiẹn ene imhan ko ga. Ọrẹyiriọ, mhan dobọ ẹgheso. Be ọkhẹke nin mhan lu yẹ sade mhan kere ghe, eji ẹbho ida lu nọnsẹn mhan wo tẹmhọnlẹn ẹgheso? Ka iJesu ehọ, uwẹ ha yẹ zobọ bhọ rẹ ha bhohiẹn ẹbho.

12-13. Be uwedẹ nin Jehova rẹ ne iDavid nin Ojie lu emhin ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ rẹ zobọ bhọ rẹ ha bhohiẹn ẹbho?

¹² Ijiẹmhin ọsi Jehova dẹ sabọ rẹkpa mhan sade mhan ria eria nyan ọlẹn. Eji ẹbho da lu nọnsẹn iJehova ghe. Mhan daghe ọnan bhi uwedẹ nin ọle rẹ ne iDavid nin Ojie lu emhin arẹmien ọle manman lu emhin ebe ne kaka. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle da ne Bath-sheba nowẹ. Sẹyẹ, ọle da lu ọle nan gbe ọdọ ọle a. (2 Sam. 11:2-4, 14, 15, 24) Ranmhude ọne emhin nan nin David lu, ọle da si ọbalọ ji egbe ọle bi azagba-uwa nọnsọle, rẹ deba ikhuo ọle nekẹle. (2 Sam. 12:10, 11) Ẹghe ọbhebhe nin David bha rẹ mun udu nyan iJehova hi, ẹghe nin ọle rẹ dọ ka eyokhọnlẹn ọsi Izrẹl. Jehova bha taman ọlẹn nin ọle lu ọnan. Asabọmiẹn usun eyokhọnlẹn nin ọle ha mhọnlẹn, nin ọle yẹ mun udu nyan zẹle nin ọle da lu ọnan. Be ki sunu? Emianmhẹn da fuẹn ibhokhan Izrẹl ne bun sẹbhi 70,000 an!​—2 Sam. 24:1-4, 10-15.

¹³ Ahamiẹn otọ Izrẹl uwẹ da ha nyẹnlẹn ẹghenin, ẹlo nela uwẹ ha rẹ ghe David? Uwẹ dẹ be yọle nin Jehova hẹi mhọn itohan da ọle? Jehova da mhọn itohan da ọle. Ebi ọle ha ghe hi, ebi David wo rẹ ha sun rẹkhan ọlẹn, bi uwedẹ nin ọle rẹ re ẹkẹ-ata fidenọ. Bhiriọ, Jehova da rẹhunmhan iDavid bhi olukhọ ne kaka nin ọle lu. Jehova lẹnmhin ghe, David manman hoẹmhọn ọlẹn. Sẹyẹ, ọle guanọ nin ọle ha lu emhin ne mhẹn. Ọ bha be ti uwẹ bhọ ghe eji mhan da lu nọnsẹn Osẹnobulua nọnsẹmhan ghe?​—1 Ki. 9:4; 1 Chron. 29:10, 17.

14. Emhin nela rẹkpa iKristiẹn nin ele hẹi ha bhohiẹn ẹbho?

¹⁴ Ranmhude ọ iyi idobọ nọnsẹmhan ọkpa Jehova wo ghe, ọ yẹ khẹke nin mhan hẹi wo ha ghe idobo ọsi ẹbho. Sẹyẹ, ọkhẹke nin mhan ha ghe eji ele da lu nọnsẹn. Ọ wo lẹkhẹ nan rẹ daghe eji eria ida lu nọnsẹn, yẹ re unun ha riia ele a. Ọrẹyiriọ, ọria nọn re egbe khọkhọ iJehova ki deba ẹbho ha mhọn ikolu nọn mhẹn, arẹmiẹn ọle daghe eji ele ida lu nọnsẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, udo natiọle diaamọnd nan bha sẹ gboa imhọn-ose. Sokpan, ọria nọn mhọn ẹwanlẹn lẹnmhin ghe, a ha gbo ọle a fo nọn ha fi wanlan-wanlan, ọ dẹ wo manman ha mhọn-ose yẹ ghan. Beji Jehova bi Jesu lu, ọkhẹke  nin mhan hẹi wo ha ghe eji ẹbho ida lu nọnsẹn. Sokpan, mhan ha ghe ikpẹ esili nesele.

15. Ahamiẹn mhan ria ẹmhọn idia nin ẹbho ye, be ọ ha rẹ rẹkpa mhan yẹ nin mhan hẹi ha re unun riia ele a?

¹⁵ Rẹ deba nin mhan ha ghe eji ẹbho da lu nọnsẹn, emhin nela ha rẹkpa mhan nin mhan hẹi ha bhohiẹn ẹbho, la ha re unun riia ele a? Dọnmhegbe rẹ ria eria nyan idia nin ele ye bhi iẹnlẹn. Bha ji mhan fẹ ọne ijiẹmhin nan ghe. Ẹghe ọkpa ribhọ nin Jesu rẹ ha ribhi uwa oga. Ọle da daghe okhuo ọkpa nọn iyẹ mhọn ọdọ ne isene eva ne bha sẹ emhin soso ọbhi ẹkẹ ẹkpẹti. Ọle bha nọọn yọle: “Bezẹle nin ọle da ne ene obhi igho nan ọbhi ẹkpẹti?” Jesu bha lu iriọ hiehie! Sokpan, ọle da ria eria nyan ebezẹle nin ọne okhuo da zẹ emhin bhi obọ, bi idia nin ọle ha ye. Bhiriọ, ọle da gẹn ọlẹn bhi emhin nin ọle lu.​—Luke 21:1-4.

16. Be uwẹ ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Veronica?

¹⁶ Ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin Veronica rẹkpa mhan rẹ lẹn ebezẹle nọn da lu uhọnmhọn emhin nin mhan ha fẹ idia nin ẹbho ye. Obhio mhan nin okhuo ribhi agbotu nin ọle ye, nan miẹn ghe ọle bi ọmọn okpea nọnsọle ọkpa ko nyẹnlẹn. Veronica da yọle: “Ọ da dia mẹn ghe ele imanman mun ilọnmhọn oga kalo bhi iẹnlẹn. Ranmhude ọnan, mẹn da re ẹlo nọn imhẹn ha ghe ele. Sokpan, mẹn ki deba ọne obhio mhan nin okhuo dagbare bhi inẹbho, ọle da taman mẹn ghe, uhọnmhọn bha manman gba nin ọmọn nọnsọle. Ọle wo ha wẹnna kaka beji ele ha da miẹn ebi ele ha rẹ  ha gbẹloghe egbe, yẹ deba iJehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Ranmhude egbe nọn bha manman dan ọmọn nọnsọle, ọle ki ha yo ikolo oga bhi agbotu ọbhebhe ẹgheso.” Veronica da yẹ yọle: “Mẹn bha rẹ lẹn ghe ọne obhio mhan mhọn ọnọghọ nọn sẹ iriọ nin ọle ne dan. Ẹmhọn ọne obhio mhan nan ki wo ti mẹn bhọ nian. Mẹn yẹ wo mun ekpẹn nanlẹn bhi ebi ọle lu rẹ ga iJehova.”

17. Be iJames 2:8 yọle nin mhan lu? Be imhan ha rẹ sabọ lu ọle yẹ?

¹⁷ Be imhan ha lu yẹ sade mhan lẹn kere ghe mhan bhohiẹn obhio mhan nin mhan ko ga? Mhan yere ghe, ọkhẹke nin mhan hoẹmhọn ibhio mhan. (Tie James 2:8.) Sẹyẹ, ọkhẹke nin mhan manman nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle rẹkpa mhan, nin mhan hẹi yẹ ha bhohiẹn ẹbho. Mhan dẹ sabọ lu rẹkhan erọnmhọn nin mhan nan, beji mhan ha rẹ bu ọria nin mhan wo re unun riia a, dọ nanlẹn talọ. Ọnan sabọ rẹ rẹkpa mhan rẹ lẹn ọlẹn nọnsẹn. Mhan dẹ sabọ taman ọlẹn nin ọle deba mhan yo inẹbho, la deba mhan le ebale. Beji mhan ha rẹ ha lẹn obhio mhan nọnsẹn, mhan ki dọnmhegbe rẹ re obọ rẹkhan ijiẹmhin ọsi Jehova bi Jesu beji mhan ha rẹ ha ghe eji ọle da lu nọnsẹn. Mhan ha lu inian, ọ ki rẹman ghe mhan re obọ rẹkhan adia ọsi ọne ọsun-ohuan nọn mhẹn nọn yọle ghe, nin mhan hẹi yẹ ha bhohiẹn ẹbho.

18. Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe mhan kaehọ ukpuru ọsi ọnọn ọsun-ohuan nọn mhẹn?

¹⁸ Beji ihuan rẹ kaehọ ukpuru ọsi ọnọn sun ele, iriọ edibo nesi Jesu yẹ rẹ kaehọ ukpuru nọnsọle. Ahamiẹn mhan dọnmhegbe kaka nin mhan hẹi yẹ ha kpokpo egbe ba ebi mhan ha rẹ gbẹloghe egbe, yẹ zobọ bhọ rẹ ha bhohiẹn ẹbho, Jehova bi Jesu ki nan erọnmhọn nin mhan. Aharẹmiẹn ọne otọ nan mhan ha da nyẹnlẹn, la okhun mhan ha da nyẹnlẹn, mhan dọnmhegbe rẹ ha ka ọnọn ọsun-ohuan nọn mhẹn ehọ, yẹ ha re obọ rẹkhan ebi ọle tale. (Luke 12:32; John 10:11, 14, 16) Bhi uhọnmhọn-ọta nọn ki sẹ ọle bhi egbe, mhan dẹ zilo nyan emhin eva nin Jesu yọle nin ene rẹkhan ọlẹn ha lu.