1. Bezẹle nin mhan da re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga?

 BEZẸLE nin mhan da yo ikolo oga? Emhin kpataki nọn zẹle hi, nin mhan rẹ dọ gẹn Jehova. (Ps. 26:12; 111:1) Mhan yẹ yo ikolo oga beji mhan ha da sabọ re izebhudu nin ibhio mhan bhi ẹghe ọnọghọ. (1 Thess. 5:11) Mhan lu ene emhin veva nan, sade mhan re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga.

2. Obọle kẹkẹ nela mhan ha da sabọ re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga?

² Uzana-uzana, mhan wo miẹn isẹhoa rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ẹdẹ uzana, mhan miẹn isẹhoa rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta sade a lu iluẹmhin ọsi ọne Ọkhẹughe. Bhi ikolo oga nan do bhi ẹkẹ uzana, mhan re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi obọle natiọle, Guanọ Emhin Oriọn Ne Ghanlẹn, Iluẹmhin Baibo ọsi Agbotu, bi obọle nekẹle nan da re ewanniẹn ọbhi inọnta.

3. Ọnọghọ nela mhan ha sabọ kuẹlo da? Be ẹmhọn nọn ribhi Hebrews 10:24, 25 ha rẹ rẹkpa mhan yẹ?

³ Mhan rebhe guanọ nin mhan gẹn Jehova, yẹ re izebhudu nin ibhio mhan nin mhan ko ga. Ọkpakinọn, ọ sabọ rẹ ha nọghọ mhan rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga. Mhan sabọ rẹ ha kpokpo egbe ba ebi mhan ha ta, bi ebi mhan ha rẹ tale yẹ. La, ọ sabọ rẹ ha re mhan bhi ọkhọle rẹ wo ha re ewanniẹn ọbhi inọnta, ọkpakinọn, a ida tie mhan beji mhan rẹ wo ha guanọ ọle le. Be ha rẹkpa mhan rẹ sabọ khọn ene ọnọghọ nan? Mhan dẹ miẹn ebe ha rẹkpa bhi ilẹta nin Pọl nin odibo gbẹn ji ibhokhan Hibru. Beji Pọl ha tẹmhọn ebi ọ lu uhọnmhọn emhin sẹ yẹ nin mhan rẹ ha sikoko, ọle da yọle nin mhan rẹ “ha re izebhudu nin egbe,” ọle hi emhin nọn khẹke nin mhan ha mhọn bhi ọkhọle. (Tie Hebrews 10:24, 25.) Mhan ha lẹn sẹbhọ ghe, obhi emhin khere  nin mhan ha ta dẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan nin mhan ko ga, ọ ki wo re ọle ha ghọn mhan rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Sẹyẹ, aharẹmiẹn a bha tie mhan beji mha rẹ ha guanọ, mhan dẹ yẹ sabọ ha ghọnghọn ghe, ẹbho nekẹle miẹn isẹhoa rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta.—1 Pet. 3:8.

4. Emhin ea nela mhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

⁴ Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan emhin ea. Ọhẹnhẹn, ebi mhan ha rẹ sabọ ha re izebhudu nin egbe yẹ bhi agbotu nin ẹbho bha da manman bun, bhi eji ikpeta ẹbho da re ewanniẹn ọbhi inọnta. Ọzeva, ebi mhan ha rẹ sabọ ha re izebhudu nin egbe yẹ bhi agbotu nin ẹbho da manman bun, bhi eji usun ẹbho da re ewannniẹn ọbhi inọnta. Ọzea, ebi mhan ha rẹ sabọ re ewanniẹn nọnsẹmhan rẹ re izebhudu nin ẹbho yẹ.

5. Be uwẹ ha rẹ sabọ ha re izebhudu nin ẹbho yẹ ahamiẹn agbotu nin ẹbho bha da manman bun uwẹ ye?

⁵ Bhi obhi agbotu khere, la bhi obhi usun, ẹbho ne re ewanniẹn ọbhi inọnta imanman bun nin obhio mhan nọn sun iluẹmhin ha sabọ ha tie. Ẹgheso, ọle ki mundia khere ọkuẹsẹ ẹbho re obọ okhun nin ọle ha tie. Ọnan sabọ rẹ re ọne ikolo diabe emhin nọn siọ bhi otọ. Ọnan imanman mhẹn bhi ẹlo. Ahamiẹn agbotu nọn sẹnian uwẹ ye, be uwẹ ha sabọ lu? Wo muegbe rẹ ha khua obọ okhun ẹghe-ẹghe. Uwẹ da ha lu iriọ, uwẹ sabọ rẹ re ọle ha yẹẹ ẹbho nekẹle rẹ wo ha khua obọ okhun.

6-7. Be imhan ha sabọ lu ahamiẹn ọ ilẹkhẹ nin mhan rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga?

⁶ Be uwẹ ha lu yẹ ahamiẹn ọ ilẹkhẹ nin uwẹ rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta? Ọ ilẹkhẹ nin ẹbho ne bunbun bhi ẹwẹ mhan. Ọrẹyiriọ, nin uwẹ da sabọ manman ha re izebhudu nin ibhio uwẹ nin bha ko ga, ọ dẹ ha mhẹn nin uwẹ rẹ guanọ emhin ne ha rẹkpa uwẹ rẹ sabọ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Be uwẹ ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ?

⁷ Uwẹ sabọ rẹ dọ fẹ emhin eso ghe nan tẹmhọnlẹn bhi ebe Ọkhẹughe nesẹmhan nan zẹ ele dagbare bhi ikpe eso ne gbera. b Bhi ọsi ijiẹmhin, muegbe ọbhi otọ nọnsẹn. (Prov. 21:5) Uwẹ ha muegbe ọbhi otọ nọnsẹn, ọ ki lẹkhẹ nin uwẹ rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Rẹ deba ọnin, hẹi ji ewanniẹn nọnsẹ tan gbe. (Prov. 15:23; 17:27) Ahamiẹn ewanniẹn nọnsẹ bha tan gbe, ọ ki wo lẹkhẹ nin uwẹ rẹ tale. Ewanniẹn nọn bha tan ha lẹkhẹ nin ibhio mhan rẹ lẹn otọle gbera ọnọn tan-tan nan rẹ do ha na otọ bi okhun khian. Uwẹ da tobuwẹ re obhi ewanniẹn khere ọbhi inọnta beji ọ rẹ re uwẹ bhi ọkhọle, ọ ki rẹman ghe uwẹ muegbe ọbhi otọ nọnsẹn, sẹyẹ, uwẹ lẹn ebi a tẹmhọnlẹn.

8. Be Jehova rẹ ghe ebi mhan sabọ lu yẹ?

⁸ Be uwẹ ha lu yẹ ahamiẹn uwẹ dọnmhẹn ene emhin nan, sokpan ọ yẹ nọghọ uwẹ rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta gbera osukpa bhi ikolo oga? Ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, uwedẹ nin uwẹ rẹ dọnmhegbe rẹ lu eka nin uwẹ ha sabọ lu ti Jehova bhọ. (Luke 21:1-4) Jehova bha yọle nin mhan lu gbera beji ahu nọnsẹmhan sẹle. (Phil. 4:5) Lẹn ebi uwẹ ha sabọ lu, uwẹ ha yẹ ha mhọn emhanmhan nin uwẹ rẹ mun ọlẹn sẹ. Rẹ deba ọnin, bhii Jehova nin ọle rẹkpa uwẹ rẹ sabọ ha mhọn ọkhọle nọn lọre. Bhi ọsi ọhẹnhẹn, asabọmiẹn ọne emhanmhan nan dẹ ha yi nin uwẹ rẹ re obhi ewanniẹn ọbhi inọnta.

9. Ọnọghọ nela mhan ha sabọ miẹn bhi agbotu nin ẹbho da manman bun?

⁹ Ahamiẹn ẹbho manman bun bhi agbotu nin uwẹ ye, ọnọghọ ọbhebhe uwẹ da ha mhọnlẹn. Asabọmiẹn a ida kẹ ha tie uwẹ ranmhude  ẹbho ne bunbun wo khua obọ okhun. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọ yẹẹ obhio mhan nin Danielle rẹ wo ha re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga. c Inian ọle ghe ọle bii oga nin ọle re ji Jehova, uwedẹ nin ọle rẹ re izebhudu nin ẹbho, bi uwedẹ nin ọle rẹ ziẹn urẹọbhọ nọnsọle rẹji ẹmhọanta ne ribhi Baibo. Ọkpakinọn, beji ọle ki diọbhi agbotu nin ẹbho da manman bun, a bha yẹ kẹ manman ha tie ọle. Ẹgheso, a bhọ tie ọle hiehie. Ọle da yọle, “Ọnan da wo re egbe lọ mẹn. Ọ da dia mẹn ghe isẹhoa nin mẹn rẹ ha mhọnlẹn yulua. Emhin nọn sẹnian ha wo ha sunu bhi igba ne bunbun, ọ ki re uwẹ ha riale ghe ene ibhio mhan man lu ọle.”

10. Be imhan ha lu nin mhan da sabọ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta?

¹⁰ Emhin sẹ ka dia uwẹ bhi egbe khẹ beji ọ dia Danielle le? Ọ ha yi riọ, ọ sabọ rẹ dia uwẹ nin uwẹ hẹi yẹ zẹwẹ khua obọ okhun, nin uwẹ wo ha kaehọ ebi ẹbho nekẹle ta. Ọkpakinọn, hẹi zobọ bhọ rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Be uwẹ ha sabọ lu? Ọ dẹ ha mhẹn sade uwẹ muegbe obọle kẹkẹ nan ha rẹman bhi ikolo oga ọbhi otọ. Bhiriọ, ahamiẹn a bha tie uwẹ bhi ẹghe ọhẹnhẹn nin uwẹ ha rẹ khua obọ okhun, asabọmiẹn uwẹ dẹ yẹ sabọ re ewanniẹn ọbhi inọnta beji ọne ikolo ha rẹ ha khian. Ahamiẹn uwẹ muegbe iluẹmhin ọsi ọne Ọkhẹughe ọbhi otọ, ria eria nyan ebi ene uduọle kẹkẹ rẹ diẹn mun ọne uhọnmhọn-ọta yẹ. Uwẹ ha lu iriọ, uwẹ ki miẹn emhin nin uwẹ ha ta bhi ẹghe nọn hi ki rẹ khin bhi ọne iluẹmhin. Rẹ deba ọnin, uwẹ sabọ rẹ muegbe nin uwẹ rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi uduọle nan da zilo nyan ẹmhọanta ne manman dinmhin, ne ida lẹkhẹ nan rẹ gbotọle fanọn an. (1 Cor. 2:10) Bezẹle? Ranmhude, asabọmiẹn ẹbho ne da khua obọ okhun bhi ọne uduọle nin ida bun. Ọkpakinọn, be uwẹ ha lu yẹ sade uwẹ dọnmhẹn ene emhin nan rebhe, sẹyẹ a rẹ do ikolo ne bunbun a bha tie uwẹ? Uwẹ sabọ rẹ bu ọne obhio mhan nọn sun iluẹmhin ọsi ọne Ọkhẹughe dọ taman ọlẹn uduọle nin uwẹ da ho nin uwẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta.

11. Be Philippians 2:4 yọle nin mhan ha lu?

¹¹ Tie Philippians 2:4. Bhi ọne Baibo nan, Pọl nin odibo da yọle ghe nin Kristiẹn ha gbẹlokotọ bhi ọmhẹn ọsi ẹbho nekẹle. Be imhan ha rẹ sabọ re obọ rẹkhan ọne ibhude nan yẹ bhi ikolo oga nesẹmhan? Ọle hi nin mhan rẹ ha yere ghe, ẹbho nekẹle yẹ ho nin ele re ewanniẹn ọbhi inọnta bii mhan.

12. Uwedẹ nela mhan ha rẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan bhi ikolo oga? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

 ¹² Bha ji mhan ria ẹmhọnlẹn bhi ọne uwedẹ nan. Ahamiẹn uwẹ bi imọẹ ẹ ko zilo, uwẹ ọkpa dẹ wo ha talọ rẹ sẹbhọ ghe ele bha yẹ miẹn otọ rẹ zẹwẹ talọ? Eye. Uwẹ dẹ re otọ nin ele rẹ talọ. Iriọ yẹ nọn bhi ikolo oga. Mhan ho nin mhan re otọ nin ibhio mhan ne bunbun rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Bhi ọsi ẹmhọanta, uwedẹ nọn mhẹn nẹ nin mhan ha rẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan hi, nin mhan rẹ re otọ nin ele rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga. (1 Cor. 10:24) Bha ji mhan zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ lu ọnan yẹ.

13. Be imhan ha rẹ sabọ re otọ nin ẹbho ebhebhe yẹ rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta?

¹³ Emhin ọkpa nin mhan ha sabọ lu hi, nin mhan hẹi ji ewanniẹn nọnsẹmhan ha tan gbe, bhiriọ, ẹbho nekẹle ki yẹ miẹn otọ rẹ talọ. Ene ewanlẹn bi ibhio mhan ne manman guẹ ebi a rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta yẹ dẹ sabọ re ijiẹmhin ọbhi otọ bhi ọnan. Ọ bha khẹke nin mhan wo ha talọ nyan ẹmhin kpataki rebhe ne ribhi ọne uduọle aharẹmiẹn ewanniẹn nọnsẹmhan bha tan gbe. Uwẹ ha lu iriọ, emhin ida yẹ ha ribhọ nin ẹbho nekẹle ha talọ nyan. Bhi ọsi ijiẹmhin, bhi ọne uduọle nan emhin eva a tẹmhọnlẹn. Ene emhin hi, nin uwẹ hẹi ji ewanniẹn nọnsẹ ha tan gbe, bi nin uwẹ hẹi ha talọ nyan emhin rebhe ne ribhi ọne uduọle. Ahamiẹn uwẹ ọria nin ọhẹnhẹn nan tie nọn rẹ ewanniẹn ọbhi inọnta, dọnmhegbe re talọ nyan emhin ọkpa.

14. Be ha rẹkpa uwẹ rẹ lẹn eka igba nin uwẹ da re ewanniẹn ọbhi inọnta? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁴ Noo ẹwanlẹn rẹ zẹ eka igba nin uwẹ da re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga. Ahamiẹn mhan wo ha khua obọ okhun ẹghe-ẹghe, ọ sabọ rẹ re obhio mhan nọn sun ọne iluẹmhin rẹ wo ha tie mhan, aharẹmiẹn ẹbho eso ribhọ nan bha sẹ tie hiehie. Ọnan sabọ rẹ re egbe lọ ẹbho nekẹle rẹ ha khua obọ okhun.—Eccl. 3:7.

15. (a) Be ọkhẹke nin mhan rẹ lu emhin yẹ sade a bha tie mhan nin mhan re ewanniẹn ọbhi inọnta? (b) Be ibhio mhan ne sun iluẹmhin nan da re ewanniẹn ọbhi inọnta ha rẹ rẹman yẹ ghe ele mhọn ẹmhọn ọrebhe bhi ọkhọle? (Fẹ ọne ẹkpẹti ghe nọn yọle, “ Ahamiẹn Uwẹ Sun Iluẹmhin.”)

¹⁵ Ahamiẹn ibhio mhan ne bunbun khua obọ  okhun bhi iluẹmhin, asabọmiẹn a ida tie mhan beji mhan rẹ ha guanọ. Ẹgheso, asabọmiẹn obhio mhan nọn sun ọne obọle bhọ ida tie mhan hiehie. Ọnan sabọ rẹ re egbe lọ mhan. Ọkpakinọn, hẹi ji ẹkẹ ha khọ uwẹ sade a bha tie uwẹ.—Eccl. 7:9.

16. Be imhan ha rẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan nekẹle yẹ ne re ewanniẹn ọbhi inọnta?

¹⁶ Ahamiẹn a bha tie uwẹ igba ne bunbun beji uwẹ rẹ ha guanọ, ọ dẹ ha mhẹn sade uwẹ gbehọkotọ nọnsẹn beji ibhio mhan nekẹle ha rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Uwẹ ha yẹ khuẹnmhẹn ele sade a zobọ. Ọnan dẹ sabọ re izebhudu nin ele beji ewanniẹn nọnsẹ ha yẹ rẹ ziẹn ele udu. (Prov. 10:21) Mhan da ha khuẹnmhẹn ibhio mhan, uwedẹ ọbhebhe yẹ nọn nin mhan rẹ ziẹn ele udu.

17. (a) Be enebiọmọn ha rẹ sabọ rẹkpa imọn nesele yẹ rẹ muegbe ewanniẹn ọbhi otọ beji ele sẹle? (b) Beji a rẹman bhi ọne ividio, be bhọ emhin enẹn nin mhan ha sabọ lu sade mhan muegbe ewanniẹn ọbhi otọ? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹⁷ Uwedẹ ọbhebhe nela mhan ha rẹ sabọ ha re izebhudu nin egbe bhi ikolo oga? Ahamiẹn aba la inẹn uwẹ khin, rẹkpa imọn nesẹ rẹ muegbe ewanniẹn ọbhi otọ beji ele sẹ. (Matt. 21:16) Ẹgheso a zilo nyan ẹmhọn ne kakale eso bhi ikolo oga, bọsi, ẹmhọn ne rẹtẹ okhuo bi ọdọ, la ẹmhọn oghẹ. Ọkpakinọn, asabọmiẹn uduọle ọkpa la eva dẹ ha ribhọ nin ene ibhokhan ha da sabọ re ewanniẹn ọbhi inọnta. Sẹyẹ, rẹkpa imọn nesẹ rẹ lẹn ebi ha sabọ zẹ a bha tie ele ẹghe-ẹghẹ nin ele ha rẹ khua obọ okhun. Ọnan  dẹ rẹkpa ele beji a ha da miẹn ẹkẹ bha ha khọ ele sade a bha tie ele nin ele re ewanniẹn ọbhi inọnta.—1 Tim. 6:18. d

18. Be imhan ha lu beji a ha da miẹn mhan bha ha tẹmhọn egbe mhan gbe sade mhan re ewanniẹn ọbhi inọnta? (Proverbs 27:2)

¹⁸ Mhan rebhe dẹ sabọ muegbe ewanniẹn ọbhi otọ nọn ha re ogẹn ji Jehova, yẹ ziẹn ibhio mhan nin mhan ko ga udu. (Prov. 25:11) Ẹmhọanta nọn ghe, ẹgheso mhan dẹ sabọ tẹmhọn isẹlobhemhin nọnsẹmhan sade mhan re ewanniẹn ọbhi inọnta, ọrẹyiriọ, ọ bha khẹke nin mhan wo ha tẹmhọn egbe mhan gbe. (Tie Proverbs 27:2; 2 Cor. 10:18) Ọkpakinọn, mhan dọnmhegbe rẹ ji ewanniẹn nọnsẹmhan ha yi ebe rẹtẹ Jehova, Ọta nọnsọle, bi ẹbho nesọle. (Rev. 4:11) Ọkpakinọn, ahamiẹn inọnta ọsi ọne uduọle nan zilo nyan yọle nin mhan tẹmhọn isẹlobhemhin nọnsẹmhan, mhan sabọ rẹ lu iriọ. Mhan fẹ ọnan ghe bhi uduọle nọn ki sẹ ọle bhi egbe.

19. (a) Be ha nabhọre sade mhan rẹman ghe mhan mhọn ẹmhọn ọrebhe ne ribhi ikolo oga bhi ọkhọle? (Romans 1:11, 12) (b) Be manman ti uwẹ bhọ bhi uwedẹ nan rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta bhi ikolo oga?

¹⁹ Arẹmiẹn uhi iribhọ rẹji ebi mhan ha rẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta yẹ, mhan rebhe dẹ sabọ ha re izebhudu nin egbe bhi uwedẹ nin mhan rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta. Ọnan sabọ rẹ ha yi, nin mhan rẹ wo manman ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. La nin mhan rẹ ji eka igba nan tie mhan ha ti mhan bhọ, yẹ ha ghọnghọn ghe ẹbho nekẹle miẹn isẹhoa rẹ re ewanniẹn ọbhi inọnta. Ahamiẹn mhan bha ha denọ ẹlo ọbhi ọmhẹn nọnsẹmhan ọkpa bhi ikolo oga, mhan ki sabọ ha “re izebhudu nin egbe.”—Tie Romans 1:11, 12.