Ukpe 1955 a biẹ mẹn. Imẹn ke otọ bhi ẹwẹ imọn ikpea ea nin ene biẹ mẹn ha mhọnlẹn. Obọ ọsi saot bhi Finland nan ki tiọle Vantaa nian mẹn da wanre.

Ikpe eso ọkuẹsẹ a biẹ mẹn, inẹn mẹn da mianmẹn dọ kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova. Ọkpakinọn, aba mẹn bha zẹwẹ hoẹmhọn ẹmhọanta nin inẹn mẹn luẹ. Ranmhude ọnan, ọle bha re otọ nin inẹn mhan rẹ ha man mhan emhin, la ne mhan yo ikolo oga. Bhiriọ, ahamiẹn aba mhan i ribhi uwa, ọle ki ha man mhan ikuẹ-kuẹ ẹmhọanta ne ribhi Baibo.

Rẹ na bhi egbe obhokhan mẹn rẹ zẹ nin mẹn rẹ ha lu emhin ne ti Jehova bhọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, beji mẹn ha ribhi ikpe ihinlọn, ẹkẹ mẹn da wo manman ha khọ ọman-emhin nọnsẹmhan ranmhude mẹn bha rẹ ka le ebale natiọle verilättyjä bhi agbaẹbho nọnsẹmhan. Ọnin hi aranlẹn nan nyẹn nọn ki dọ zeze a. Ọle da re obọ ọkpa rẹ mun mẹn unun mhọn ha ho nin ọle tan ọlẹn an, yẹ re obọ nọnkẹle ha ho nin ọle re ukpakẹ re ọle mẹn bhi unun. Mẹn da dọnmhegbe rẹ gbe ọne ukpakẹ fia bhi obọ nọnsọle.

Beji mẹn ribhi ikpe 12, aba mẹn da yu. Rẹ na bhi ẹghenin ha khian, mẹn da wo sabọ ha yo ikolo oga. Ibhio mhan ne ribhi ọne agbotu wo ji ẹmhọn mẹn da rẹtẹ ele. Ọnan da wo rẹkpa mẹn rẹ ha lu re alo. Mẹn da munhẹn ha tie Baibo ukpẹdẹ-ukpẹdẹ, yẹ ha luẹ ene ebe kẹkẹ nesẹmhan. Ranmhude ọnan, mẹn da sabọ mianmẹn bhi Ọgọst 8, 1969, beji mẹn ribhi ikpe 14.

Mẹn ki wo yo isiku fo, mẹn da munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe. Uzana eso ki gbera nin mẹn munhẹn, mẹn da kpanọ diọbhi eji a  da guanọ urẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua bhi eji a tiọle Pielavesi bhi Finland.

Pielavesi mẹn da miẹn obhio mhan nin okhuo natiọle Sirkka nin mẹn ki dọ re bhi amhẹn. Mẹn wo hoẹmhọn ọlẹn ranmhude ọle manmam mhọn idegbere, sẹyẹ ọle wo hoẹmhọn Jehova. Ọle bha guanọ nan họn ẹmhọn ọlẹn, la dọ ha khu ọbhi ẹfe. Imhan veva wo muegbe rẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu bhi oga nọnsi Jehova, sẹyẹ mhan muegbe rẹ miẹnsọn nọn hi ki rẹ khin nan mun nin mhan bhi oga. Mach 23 bhi ukpe 1974 mhan bọ egbe. Nin mhan rẹ ko dọ re obhi ẹghe sọnyẹnmhen beji mhan bọ egbe fo, mhan da diọbhi eji a tiọle Karttula nan da manman guanọ urẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua.

Beji mhan wo bọ egbe fo, Jehova da rẹman mhan ghe ọle dẹ gbẹloghe mhan sade mhan mun ẹmhọn Agbejele kalo bhi iẹnlẹn nọnsẹmhan. (Mat. 6:33) Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan bha ha mhọn moto beji mhan ribhi Karttula, ikẹkẹ mhan ha noo rẹ yo okhian. Ọkpakinọn, bhi ẹghe okhua-khua, ije rebhe ki wo manman fofo a bhi enan. Nin mhan rẹ sabọ ha tẹmhọn Osẹnobulua na bhi ije rebhe nin ọne agbotu tẹmhọn Osẹnobulua na, ọ da khẹke nin mhan ha mhọn moto. Ọkpakinọn, mhan bha ha mhọn igho nin mhan ha rẹ dẹ.

Ọkpa bhi obhio mẹn nọn diọn mẹn da dọ tuẹ mhan. Ọle da re moto nọnsọle rẹ lu mhan ẹsele. Ifuẹl ọkpa ọ ki wo gheghe khẹke nin mhan ha dẹ, ranmhude a haosa emhin rebhe ne khẹke na ha bhi ọne moto fo. Mhan ki da dọ ha mhọn imoto nin mhan ha guanọ.

Jehova da rẹman ghe, ọle muegbe nin ọle rẹ ha ne ebi mhan guanọ nin mhan. Ọnọn khẹke mhan hi, nin mhan rẹ mun ẹmhọn Agbejele kalo.

Beji mhan ha ribhi Isiku ọsi Ekanẹfan bhi ukpe 1978, Raimo Kuokkanen a nọn yi ọkpa bhi ene ha man mhan emhin da yọle ghe nin mhan dọnmhegbe gbẹn vuọn ebe nan rẹ yo isiku ọsi iGiliẹd. Bhiriọ mhan da munhẹn ha luẹ urolo Ebo beji mhan ha da sabọ yo. Ọkpakinọn, ọkuẹsẹ mhan gbẹn vuọn ọne ebe, a da tie mhan nin mhan dọ ha ga bhi Bẹtẹ nọn ribhi Finland bhi ukpe 1980. Bhi ọne ẹghe nan, eria ne ga bhi Bẹtẹ i sabọ gbẹn vuọn ọne ebe na rẹ yo iGiliẹd. Ọkpakinọn, mhan da muegbe nin mhan rẹ dọ ha ga bhi eji Jehova yọle nin mhan da ha ga, ọ i yi eji mhan riale ghe ọ mhẹn nẹ. Bhiriọ, mhan da ka nin mhan rẹ diọbhi Bẹtẹ. Ọrẹyiriọ, mhan da sẹyẹ ha luẹ urolo Ebo  beji a da miẹn ghe isẹhoa ha zegbere nin mhan rẹ yo iGiliẹd mhan ki sabọ lẹn ebi a ta bhi enin.

Ikpe eso ki gbera, Otu Nọn Sun Oga da yọle ghe, ene ga bhi Bẹtẹ ki dẹ sabọ ha gbẹn vuọn ọne ebe nan rẹ yo isiku iGiliẹd. Bhiriọ, mhan da wo jẹje gbẹn vuọn ọne ebe. Ọkpakinọn, ọ i yi ranmhude Bẹtẹ bha fu mhan bhi egbe zẹle mhan lu ọnan, sokpan, ranmhude mhan ho nin mhan zegbere rẹ dọ ha ga bhi eji a da manman guanọ urẹkpa zẹle mhan lu ọle. A da gene tie mhan bhi isiku ọsi iGiliẹd. Klass nọnzi 79 nan rẹ sotọ bhi Sẹtẹmba 1985, ọle mhan yo. Colombia a je mhan ha khian beji mhan yo ọne isiku fo.

Bẹtẹ nọn ribhi Colombia mhan da ka munhẹn ha ga. Mẹn wo dọnmhegbe lu eka nin mẹn ha sabọ lu bhi iwẹnna nan mun nin mẹn. Ukpe ọkpa ki gbera beji mhan sẹbhi ọne Bẹtẹ, mẹn da ha riale nan fi iwẹnna nọnsẹmhan denọ. Ọne ẹghe nan ọkpa bhi iẹnlẹn nọnsẹmhẹn mẹn rẹ taman ene ibhio mhan ghe nan fi iwẹnna oga nin mẹn lu denọ. Bhiriọ, a da yọle nin mhan dọ ha lu iwẹnna Misiọnari bhi eji a tiọle Neiva bhi Huila.

Iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua manman wo ti mẹn bhọ. Beji mẹn ọkpa ha lu iwẹnna ọkanẹfan bhi Finland, ẹgheso mẹn ki wo re ọsewewiẹ bhibhi rẹ tẹmhọn Osẹnobulua rẹ dọ sẹbhi ọsemuan. Iriọ mẹn bi okhuo mẹn nin Sirkka yẹ rẹ wo ko ha noo ukpẹdẹ rebhe rẹ tẹmhọn Osẹnobulua beji mhan bọ egbe fo. Ahamiẹn mhan dọ tẹmhọn Osẹnobulua bhi eje manman ree bhi uwa nọnsẹmhan, ẹgheso mhan ki wẹ moto nọnsẹmhan. Ọnan wo re isẹhoa nin mhan rẹ kẹ munhẹn ha tẹmhọn Osẹnobulua sade ẹdẹ we.

Beji mhan ki dọ ha lu iwẹnna Misiọnari, mhan da kie sabọ dọ ha mhọn ọyaya nin mhan ka ha mhọnlẹn bhi ẹghe nọn gbera. Agbotu nọnsẹmhan da wo ha lu re alo. Ibhio mhan ne ribhi Colombia manman wo mhọn ekpẹn bi oyẹẹ, iriọ ele yẹ rẹ ji ebi mhan lu ha ti ele bhọ.

Esali Jehova i ribhi idunmhun eso ne sikẹ eji mhan da lu iwẹnna oga bhi Neiva. Mhan da wo ha ria ẹmhọn ebi ẹbho ne ribhi enin ha rẹ sabọ họn ẹmhọn Agbejele yẹ. Ọkpakinọn, ọ i yi emhin ẹwanlẹn nin ọriọbhe rẹ diọbhi enin ranmhude okhọnlẹn nin ekhẹn gọvamẹnt bi ẹbho ne ribhi enin ko ha khọnlẹn. Bhiriọ, mẹn da bhii nin Jehova lu ọle nin ọria nọn na bhi ene idunmhun vae dọ kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova. Mẹn da ha riale ghe nin ọne ọria vae dọ ha nyẹnlẹn bhi Neiva beji ọle ha da sabọ luẹ ẹmhọanta. Mẹn da yẹ bhii Jehova nin ọle lu ọle beji a ha da miẹn ọne ọria ha mianmẹn fo, ọle ki lu re alo yẹ fikie idunmhun nọnsọle dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi enin. Mẹn da yelea ghe Jehova mhọn uwedẹ nọn mhẹn gbera ọne mẹn mhọn bhi ọkhọle.

Ọ bha bue gbe, mẹn da munhẹn ha man usẹn okpea natiọle Fernando González Baibo. Algeciras ọle da nyẹnlẹn, nọn yi ọkpa bhi ene idunmhun nin Esali Jehova i ye. Ọ re Fernando ikpọwọla 30 rẹ na bhi eji ọle ye rẹ vae bhi Neiva nin ọle da wẹnna. Ọle wo muegbe iman-emhin Baibo nọnsọle bhi otọ nọnsẹn, sẹyẹ ọ bha ree gbe ọle da munhẹn ha yo ikolo oga nesẹmhan rebhe. Rẹ na bhi uzana ọhẹnhẹn nin Fernando rẹ munhẹn ha luẹ Baibo, ọle ki si ẹbho koko bhi idunmhun nin ọle ye ha man ele emhin nin ọle luẹ bhi Baibo.

Ọ ki ribhi uki ehan nin Fernando munhẹn ha luẹ Baibo, ọle da mianmẹn bhi Jẹnuare 1990. Ọle ki mianmẹn fo, ọle da munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe. Beji a miẹn Ọsali Jehova ki ribhi  Algeciras, Bẹtẹ ki da sabọ je ekanẹfan kpataki diọbhi enin. Bhi Fẹbuare 1992, a da mun agbotu gbọ bhi enin.

Idunmhun nọnsọle ọkpa Fernando be da wo ha lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua? Eye! Ọle ki re okhuo fo, ọle bi okhuo ọle da diọbhi San Vicente del Caguán, nọn yi idunmhun ọbhebhe nin Esali Jehova i ye. Ọle da rẹkpa mun agbotu gbọ bhi enin. Bhi ukpe 2002, a da re Fernando kiẹn ọfẹotughe. Rẹ dọ sẹbhi ẹlẹnan, iwẹnna ọfẹotughe ọle bi okhuo ọle nin Olga ko lu.

Ọne emhin nọn sunu nan rẹkpa mẹn rẹ lẹn ebi ọ lu uhọnmhọn emhin sẹ yẹ nin mhan rẹ ha bhii ji Jehova rẹji emhin kpataki eso ne rẹtẹ iwẹnna oga nin mhan lu. Jehova hi ọnọn lu ene emhin nin mhan i sabọ tobọmhan lu. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọle hi ọnọn nyan ọne iwẹnna nin mhan lu, ọ i yi ọsẹmhan.—Mat. 9:38.

Bhi ukpe 1990, a da yọle nin mhan dọ ha lu iwẹnna ọfẹotughe. Eji ene gbẹloghe dia bhi agbaẹbho natiọle Bogotá, ọle mhan da munhẹn ha lu iwẹnna ọfẹotughe. Mhan da ha riale ghe mhan i da sabọ lu ọne iwẹnna nọnsẹn, ranmhude obhioguele mẹn bi okhuo mẹn khin, sẹyẹ mhan i mhọn emhin kpataki nin mhan guẹ. Mhan bha sẹ ka dọ ha nyẹnlẹn bhi eji manman re inian tan ẹlo khẹ. Ọkpakinọn Jehova da mun ive nin ọle ve bhi Filipai 2:13 sẹ bhi egbe mhan. Enin yọle: “Osẹnobulua hi ọnọn rẹkpa bha rẹ lu ebe ha ti ọle bhọ. Ọle hi ọnọn re ọhubhudu bi ahu nin bha rẹ ha lu ọle.”

Akizẹbue, a da yọle nin mhan dọ ha lu iwẹnna ọfẹotughe bhi eji a tiọle Medellín, idunmhun nin mẹn ka tẹmhọnlẹn beji mẹn la mun ọne okha nan ke. Ẹbho ne ribhi enin sẹ wo rẹ ẹlo miẹn okhọnlẹn rẹ sẹbhọ ghe, ọ i yẹ re ele kpokpo egbe. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹghe ọkpa beji mẹn ha man ọria Baibo, ẹbho da wo ha fino osisi bhi odalo ọne uwa. Mẹn da rẹ ha ho nin mẹn nowẹ bhi otọ, ọkpakinọn ọria nin mẹn man ọle Baibo bha zẹwẹ beghe, ọle da sẹyẹ wo ha tie ọne uduọle nin ọle tie. Ọle ki tie ọne uduọle sotọ, ọle da dagbare diọbhi ole. Akizẹbue khere, ọle da ne ibhokhan eva mhọn vae bhi ẹkẹ uwa, yẹ fẹkẹ yọle, “hẹi van, ibhokhan nesẹmhẹn mẹn dọ ne re.”

Ẹghe ebhebhe ye wo ribhọ nin mhan rẹ ke egbe mhan rẹ bhi okhẹnan. Ẹghe ọkpa beji mhan ha tẹmhọn Osẹnobulua rẹ na bhi uwa rẹ sẹbhi uwa, mẹn da daghe okhuo mẹn runẹ bu mẹn vade yẹ guọ zẹzẹzẹ. Ọle da yọle ghe ọria mun osisi da ọle. Emhin nin okhuo mẹn ta da wo re udu wa mẹn. Akizẹbue mhan da dọ kere ghe ọ i yi okhuo mẹn ọne ọria gene ha ho nin ọle fi, sokpan ọria nọn ha khian gbera bhi eji okhuo mẹn ye ọle ha ho nin ọle fi.

Akizẹbue, emhin ne sunu bhi ọne idunmhun bha yẹ manman ha re ofẹn mun mhan. Uwedẹ nin ibhio mhan ne ribhi enin rẹ ha ziẹngbe ene idia nan bi ọnọn khọ gbera ọne okhuo mẹn miẹn da wo re izebhudu nin mhan. Mhan ki da yọle, ahamiẹn ghe Jehova rẹkpa ele, ọle dẹ yẹ rẹkpa mhan. Mhan wo re obọ rẹkhan adia nin ene ewanlẹn ne ribhi enin re nin mhan, rẹ ẹwanlẹn ha lu emhin, yẹ ze enekẹle obọ nin Jehova.

Bhi ọsi ẹmhọanta, idia eso bha wo khọ sẹ bii ebi mhan rẹ ha mhọn bhi ọkhọle. Ẹdọkpa, ọ da diabe ghe mẹn hẹnmhọn urulu nọn diabi ọsi ikhuo eva ko ghunmhun egbe bhi odalo uwa nin mẹn da  tẹmhọn Osẹnobulua. Ọ bha ha ribhi mẹn bhi ọkhọle rẹ zẹwẹ daghe ebe sunu. Ọkpakinọn ọria nin mẹn kere bhi uwa da yọle nin mẹn vae bhi ole. Mẹn ki sẹbhi enin, mẹn da kere ghe ọkhuẹ eva ne ha re egbe khọkhọ uwedẹ nin ẹbho rẹ van bhi enin ha talọ.

Bhi ukpe 1997, a da yọle nin mẹn dọ ha man emhin bhi isiku natiọle Ministerial Training School. b Ọ manman wo ti mẹn bhọ rẹ ha yo isiku ọsi agbotu, ọkpakinọn, mẹn bha sẹ riale khẹ mẹn dẹ miẹn ọne isẹhoa rẹ ha man emhin bhọ.

Akizẹbue, a da yọle nin mẹn dọ ha lu iwẹnna ọsi ọfẹotughe nọn khua. Ẹghe nan ki rẹ miẹn ghe a bha yẹ ha miẹn ọfẹotughe nọn khua, mẹn da fikie ha lu iwẹnna ọsi ọfẹotughe. Bhi ẹkẹ ikpe 30 nian, mẹn sẹ wo sọnyẹnmhẹn bhọ rẹ ha man emhin bhi isiku ọsi agbotu bi iwẹnna ọsi ọfẹotughe. Mẹn sẹ wo manman miẹn erọnmhọn bhi ene iwẹnna oga nan, ọkpakinọn, ọ i yi ẹghe rebhe emhin rẹ wo lẹkhẹ nin mhan. Mẹn re otọ ọnan man.

Ọria nọn wo manman mhọn izebhudu mẹn khin, ọnan sẹ wo rẹkpa mẹn rẹ ziẹngbe bhi idia ne bha lẹkhẹ. Ọkpakinọn, mẹn sẹ wo re ọne izebhudu nan man gbera beji ọkhẹke bhi uwedẹ nin mẹn rẹ ha guanọ nin mẹn re emhin ọ i nọnsẹn bhi agbotu. Mẹn sẹ wo manman ji ẹbho lẹn ghe, ọkhẹke nin ele ha re oyẹẹ bi ẹwanlẹn rẹ nin ẹbho lu emhin, ọkpakinọn, bhi ọne ẹghe nan, mẹn bha ha re ene ikpẹ nan man.—Rom 7:​21-23.

Egbe sẹ wo manman lọ mẹn ẹgheso ranmhude idobọ nesẹmhẹn. (Rom 7:24) Ẹghe ọkpa bhọ ribhọ nin mẹn rẹ taman Jehova bhi erọnmhọn ghe, ọ dẹ ha mhẹn nin mẹn rẹ zobọ bhi iwẹnna misiọnari nin mẹn lu, yẹ fikie diọbhi Finland. Bhi ọne ukpẹdẹ nin, mẹn da yo ikolo oga. Ọta ikoudure nin mẹn họn bhi ẹnin da rẹkpa mẹn rẹ lẹn ghe ọkhẹke nin mẹn wo ha lu iwẹnna nan mun nin mẹn, yẹ fẹkẹ dọnmhegbe ha wẹnna ọbhi eji mẹn i da lu nọnsẹn. Rẹ dọ sẹbhi ẹlẹnan, uwedẹ nin Jehova rẹ wanniẹn erọnmhọn nọnsẹmhẹn sẹyẹ wo rẹso mẹn. Rẹ deba ọnin, uwedẹ nin ọle rẹ rẹkpa mẹn rẹ sabọ khọn eji kẹkẹ nin mẹn da wẹghẹ manman wo ti mẹn bhọ.

Mhan wo manman khuẹnmhẹn Jehova bhi ọne isẹhoa nin ọle re nin mhan rẹ manman noo ẹghe nọnsẹmhan bhi iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe. Sẹyẹ, mẹn manman khuẹnmhẹn Jehova nin ọle rẹ re okhuo nọn re inian mhọn oyẹẹ nin mẹn, nọn yẹ wo sun rẹkhan mẹn bhi ẹkẹ ene ikpe nan rebhe.

Obhi ẹghe kere nin mẹn rẹ gba ikpe 70. Bhiriọ, mẹn ki zobọ bhọ rẹ ha man emhin bhi isiku nesẹmhan bi iwẹnna ọfẹotughe. Ọkpakinọn, ọnan i re mẹn lu akhiẹ. Bezẹle? Ranmhude mẹn manman rẹọbhọ ghe emhin nọn re ogẹn ji Jehova hi, sade mhan ga ọle beji ahu nọnsẹmhan gbe, bi sade mhan re oyẹẹ bi eghọnghọn gẹn ọlẹn. (Mic. 6:8; Mak 12:​32-34) Ọ i yi iwẹnna oga kpataki ọkpa ọria ha lu nin ọle rẹ sabọ ha gẹn Jehova.

Mẹn ki fẹ iwẹnna oga kẹkẹ nin mẹn sẹ lu, mẹn da dọ kere ghe, ọ i yi ranmhude mẹn mhẹn gbera ẹbho nẹkẹle zẹle ọ sẹ mẹn obọ, la mẹn mhọn emhin kpataki nọn zẹle ọ sẹ mẹn obọ. Ọkpakinọn, itohan nọn bha khẹke mẹn nin Osẹnobulua mhọn da mẹn zẹle ene iwẹnna oga nan sẹ mẹn obọ. Ọle da re ọne isẹhoa nin mẹn rẹ ha lu ene iwẹnna oga kẹkẹ nan, arẹmiẹn mẹn mhọn eji mẹn da wẹghẹ. Mẹn lẹnmhin ghe urẹkpa nọnsi Jehova zẹle mẹn sabọ lu ene iwẹnna nan. Bhiriọ, eji kẹkẹ nin mẹn da wẹghẹ da re ahu nọnsi Osẹnobulua man.—2 Kọr. 12:9.