1. Be iẹnlẹn nọnsẹmhan ghan sẹ yẹ bhi ẹlo nọnsi Jehova?

 NAN MAN YỌLE ọmọẹ ẹ re uwa rẹ lu ẹsele nin uwẹ. Ọkpakinọn, alo nan rẹ ra ọne uwa fẹkẹ ha gbo a. Sẹyẹ, ijeso giẹn bhọ. Arẹmiẹn ọne alo fẹkẹ ha gbo a, sẹyẹ ijeso giẹn bhọ, udede igho a ha rẹ sẹyẹ khiẹn ọlẹn sade a ho nan khiẹn ọlẹn. Edandan iribhọ ghe ọne uwa nan dẹ wo ti uwẹ bhọ, sẹyẹ uwẹ dẹ gbega ọle. Iriọ yẹ nọn, Jehova re iẹnlẹn rẹ lu ẹsele nin mhan. Ọne ẹsele nan wo manman ghan. Bhi ọsi ẹmhọanta, Jehova da re iẹnlẹn nọnsi Ọmọn nọnsọle rẹ zọese nin mhan nin Ọle rẹ rẹman ebi iẹnlẹn nọnsẹmhan ghan sẹ yẹ bhi ẹlo nọnsọle.—John 3:16.

2. Beji 2 Corinthians 7:1 rẹman, be Jehova guanọ bhi obọ mhan?

² Obọ Jehova iẹnlẹn na vae. (Ps. 36:9) Pọl nin odibo yẹ lẹn ọnan, bhiriọ ọle da yọle: “Ọle zẹle nin mhan da nyẹnlẹn, khian nẹga, yẹ ribhọ.” (Acts 17:25, 28) Bhiriọ, mhan dẹ sabọ yọle ghe Jehova re iẹnlẹn rẹ lu ẹsele nin mhan. Ọle ne emhin nin mhan guanọ nin mhan beji mhan ha da sabọ ha nyẹnlẹn. (Acts 14:15-17) Ọkpakinọn, Jehova iwo re uwedẹ ọhan-ilo rẹ gbega iẹnlẹn nọnsẹmhan ẹlẹnan. Ọle guanọ nin mhan lu emhin nin mhan ha sabọ lu rẹ ha mhọn egbe nọn daanlẹn, yẹ ha ga ọle. (Tie 2 Corinthians 7:1.) Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha lu emhin ne ha rẹkpa mhan rẹ ha mhọn egbe nọn daanlẹn, yẹ gbega iẹnlẹn nọnsẹmhan? Be imhan ha rẹ sabọ lu iriọ yẹ?

3. Be bhọ emhin ọkpa nọn zẹle nin mhan ha da dọnmhegbe rẹ ha mhọn egbe nọn daanlẹn?

³ Emhin ọkpa nọn zẹle nin mhan da guanọ nin mhan ha mhọn egbe nọn daanlẹn hi, ranmhude mhan guanọ nin mhan re egbe rebhe rẹ ha ga Jehova. (Mark 12:30) Mhan guanọ nin mhan  “ze egbe [mhan] re bọsi izọese nọn nyẹnlẹn, nọn khiale, nọn yẹ yẹẹ Osẹnobulua.” Bhiriọ, mhan ida ha ho nin mhan lu emhin nin mhan lẹnmhin ghe ele dẹ sabọ si emianmhẹn ji mhan. (Rom. 12:1) Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan lẹnmhin ghe, ebi mhan hi ki rẹ dọnmhegbe sẹ yẹ, mhan ida sabọ lu ọle nin mhan hẹi khọnmhọn. Ọkpakinọn, mhan lu ebi mhan ha sabọ lu rẹ ha mhọn egbe nọn daanlẹn, ranmhude mhan guanọ nin mhan rẹman Aba mhan nọn ribhi okhun ghe iẹnlẹn nin ọle rẹ lu ẹsele nin mhan ti mhan bhọ.

4. Be Devid nin Ojie dọnmhegbe rẹ lu?

⁴ Devid nin Ojie da tẹmhọn ebe re ọle manman hoẹmhọn iẹnlẹn nin Osẹnobulua rẹ lu ẹsele nanlẹn ẹghe nin ọle rẹ gbẹn yọle: “Elele nela ha nabhọre sade mẹn yu, sade imẹn ribhi ẹkẹ otọ? Ekẹn dẹ be sabọ re ogẹn ji uwẹ? Ele dẹ be sabọ tẹmhọn asun-rẹkhan nọnsẹ?” (Ps. 30:9) Asabọmiẹn ẹghe nin iẹnlẹn ọsi Devid rẹ ha bu ọkpẹnlẹn ọle rẹ gbẹn ene ọta nan. Ọle da ha ho nin ọle ha ribhi agbọn, yẹ wo manman ha mhọn egbe nọn daanlẹn beji ọle ha da sabọ ga Jehova. Edandan iribhọ ghe, iriọ mhan rebhe yẹ guanọ.

5. Be bhọ mhan ha sabọ lu, aharẹmiẹn mhan manman khọnmhọn la dọmanlẹn?

⁵ Ahamiẹn mhan khọnmhọn, la mhan dọmanlẹn, ọ sabọ re ọle ha nọghọ mhan rẹ ha lu emhin nin mhan ka lu khẹ. Ọnan sabọ rẹ re mhan miẹn ghe mhan bha yẹ ha ghọnghọn, la re egbe iẹnlẹn lọ mhan. Ọkpakinọn, ọ bha khẹke nin mhan wo re iriọ zẹ egbe obọ. Bezẹle? Ranmhude, mhan dẹ yẹ sabọ ha ga Jehova beji Devid nin Ojie lu, aharẹmiẹn mhan manman khọnmhọn la dọmanlẹn. Ọ wo ti mhan ghe Jehova sẹyẹ re ẹlo nọn ghanlẹn ghe mhan aharẹmiẹn mhan khọnmhọn la dọmanlẹn. (Matt. 10:29-31) Aharẹmiẹn uu miẹn mhan iẹnlẹn bhi ọne agbọn Esu nan, ọle muegbe nin ọle rẹ riọ mhan kpanọ. (Job 14:14, 15) Beji mhan sẹyẹ ribhi agbọn nian, ọkhẹke nin mhan dọnmhegbe rẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ha mhọn egbe nọn daanlẹn, yẹ gbega iẹnlẹn nọnsẹmhan.

6. Be Jehova guanọ nin mhan lu ahamiẹn mhan khian le ebale la da anyọn?

⁶ Arẹmiẹn Baibo iyi ebe nọn tẹmhọn ebi ọria ha lu rẹ ha mhọn egbe nọn daanlẹn, la ebale nọn khẹke nin ọria ha lẹ, sokpan ọ rẹkpa mhan rẹ lẹn ẹlo nin Jehova rẹ ghe ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, Baibo yọle nin mhan nẹ bhi emhin ne ha sabọ si ikuan-egbe ji mhan. (Eccl. 11:10) Baibo bha re obọ ọbhọ nan rẹ ha le okpebale, la ha da nyọn gbe, ranmhude ọ dẹ sabọ si okhẹnan ji mhan. (Prov. 23:20) Jehova guanọ nin mhan ha lu emhin ọbhi oleghe ahamiẹn mhan khian zẹ ebale nin mhan ha le, la anyọn nin mhan ha da. Ọle bha guanọ nin mhan lu ọle gbe.—1 Cor. 6:12; 9:25.

7. Be adia nọn ribhi Proverbs 2:11 ha rẹ rẹkpa mhan zẹ emhin ne ha re mhan ha mhọn egbe nọn daanlẹn?

⁷ Ahamiẹn mhan ria eria dinmhin, mhan ki sabọ zẹ emhin ne ha rẹman ghe iẹnlẹn nin Jehova rẹ lu ẹsele nin mhan ti mhan bhọ. (Ps. 119:99, 100; tie Proverbs 2:11.) Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan ka ria eria nyan ẹmhọn ebale nin mhan ha le ọkuẹsẹ mhan le ọle. Ahamiẹn ebale ribhọ nin mhan wo manman hoẹmhọnlẹn, sokpan ọ re mhan khọnmhọn sade mhan le ọle fo, mhan ki dọnmhegbe rẹ rẹban ọlẹn. Mhan dẹ yẹ rẹman ghe ọria nọn re ẹwanlẹn lu emhin mhan khin sade mhan wẹ nọnsẹn, gbẹloghe egbe nọnsẹn, lu isasegbe ẹghe-ẹghe, yẹ gbo uwa nọnsẹmhan an.

8. Be Baibo tale rẹji ẹlo nin Jehova re ghe emhin ne ha sabọ si ikuan-egbe ji mhan?

⁸ Jehova da gbuhi nin ibhokhan Izrẹl nọn ha rẹkpa ele rẹ manman gbega egbe bhi emhin ne  ha sabọ kuan ele bhi uwa, bi bhi isi iwẹnna. (Ex. 21:28, 29; Deut. 22:8) A ha bhọ rẹ miẹn ọria bha rẹ ha mhọn ọle bhi ọkhọle nin ọle rẹ gbe ọria, sokpan nin ọle da lu iriọ, ọle dẹ loya nọn nabhọre. (Deut. 19:4, 5) Ọne Uhi da yẹ yọle ghe, ahamiẹn ọria dobọ degbe okhuo nọn hanmhan, nin ọmọn nọn ribhi ọle ẹkẹ da yu, ọne ọria dẹ loya nọn nabhọre. (Ex. 21:22, 23) Baibo rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, Jehova guanọ nin mhan rẹban emhin ne ha sabọ kuan mhan.

9. Be imhan ha sabọ lu rẹ rẹban emhin ne ha sabọ si ikuan-egbe ji mhan? (Yẹ fẹ ene ifoto ghe.)

⁹ Mhan dẹ sabọ rẹman ghe, iẹnlẹn nin Jehova rẹ lu ẹsele nin mhan ti mhan bhọ sade mhan gbega egbe bhi uwa, bi bhi isi iwẹnna. Bhi ọsi ijiẹmhin, mhan ki ne emhin ne mun, ikẹmika, imachine nan rẹ wẹnna, bi ikpe-ikhunmhun ọbhi eje khẹke nin ele ha ye. Mhan ki ne ele ọbhi eji obọ ibhokhan isabọ sẹ. Ọ yẹ khẹke nin mhan noo ẹwanlẹn sade mhan fi eranlẹn, noo amẹn nọn bẹbẹ la machine rẹ miẹnsọn. Mhan ida zẹ ele obọ dọ ha lu emhin ọbhebhe. Mhan ida hẹn moto sade ikpe-ikhunmhun nin mhan le dẹ re owe ha sun mhan, sade mhan da anyọn, la bha manman wẹ nọnsẹn. Mhan ida re foni mhọn bhi obọ sade mhan hẹn moto.

10. Be imhan ha sabọ lu ọkuẹsẹ emhin iguaguako sunu, bi sade ele sunu fo?

¹⁰ Ẹgheso mhan ida sabọ lu ọle nin emhin iguaguako hẹi sunu ji mhan bọsi emhin idunmhuri, emianmhẹn la okhọnlẹn. Ọrẹyiriọ, ahamiẹn emhin ne sẹ inian sunu, mhan dẹ sabọ gbega egbe mhan, yẹ miuhọnmhọn sade mhan re obọ rẹkhan adia nan gbe nin mhan rẹ sibhi eji mhan da nyẹnlẹn re, bi uhi kẹkẹ nin gọvamẹnt gbe. (Rom. 13:1, 5-7) Mhan sabọ rẹ lẹn emhin iguaguako eso ne ha sabọ sunu. Ọ dẹ ha mhẹn nin mhan rẹ re obọ rẹkhan ebi ekhẹn gọvamẹnt yọle nin mhan lu, ne ha rẹkpa mhan rẹ muegbe khẹ emhin idunmhuri. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọ dẹ ha mhẹn sade mhan ne ebale ne ida kẹ riia, amẹn, ikhunmhun bi emhin ebhebhe ne sẹ inian ya.

11. Emhin nela mhan ha muegbe rẹ lu sade emianmhẹn ọbe zegbere?

¹¹ Be ọkhẹke nin mhan lu ahamiẹn emianmhẹn ọbe zegbere bhi eji mhan da nyẹnlẹn? Ọkhẹke nin mhan re obọ rẹkhan uhi nin gọvamẹnt gbe bọsi nin mhan rẹ ha kpe obọ a, nin mhan rẹ ha si egbe bhi eji ẹbho ye, nin mhan rẹ ha re emhin rẹ gue ihue bi unun, bi nin mhan rẹ ha debhi ẹkẹ uwa sade mhan khọnmhọn. Ahamiẹn mhan lu ene emhin nan, mhan ki rẹman ghe, iẹnlẹn nin Jehova rẹ lu ẹsele nin mhan wo manman ti mhan bhọ.

12. Be adia nọn ribhi Proverbs 14:15 ha rẹ rẹkpa mhan zẹ ebi mhan ha re ehọ ọi sade emhin iguaguako sunu?

¹² Ahamiẹn emhin iguaguako sunu, mhan sabọ rẹ họn ọta eso ne iyi ẹmhọanta bhi unun imọẹ mhan, idiake nesẹmhan la bhi nuiz. Nin mhan rẹ ha rẹọbhi ọta rebhe nin mhan họn, ọ dẹ ha mhẹn sade mhan re ehọ obhi ebi gọvamẹnt bi ekhẹn dọkitọ taman mhan. (Tie Proverbs 14:15.) Otu Nọn Sun Oga bi bẹtẹ kẹkẹ dọnmhegbe rẹ lẹn ẹmhọanta rẹji ebi sunu, ọkuẹsẹ ele taman mhan ebi mhan ha rẹ ha lu ikolo oga nesẹmhan bi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua yẹ. (Heb. 13:17) Ahamiẹn mhan re obọ rẹkhan ebi ele taman mhan, mhan ki gbega iẹnlẹn nọnsẹmhan bi ọsi ẹbho ebhebhe bhi okhẹnan. Ọnan sabọ rẹ re ẹbho nekẹle ha ta ọta esili rẹji Esali Jehova.—1 Pet. 2:12.

13. Be imhan ha rẹ sabọ rẹman yẹ ghe mhan re ẹlo nọn ghanlẹn rẹ ghe iẹnlẹn sade ẹmhọn aranlẹn zegbere?

¹³ A wo lẹn Esali Jehova ọbhi ẹbho ne re ẹlo nọn ghanlẹn rẹ ghe aranlẹn. Mhan re obọ rẹkhan uhi nọnsi Jehova bhi ẹmhọn aranlẹn sade mhan bha si aranlẹn ọbhi egbe, a ha bhọ rẹ miẹn mhan ribhi idia nọn mun iẹnlẹn nọnsẹmhan ọbhi okhẹnan. (Acts 15:28, 29) Ọrẹyiriọ, ọnan bha rẹman ghe mhan ho nin mhan yu. Mhan wo hoẹmhọn iẹnlẹn nin Osẹnobulua rẹ lu eṣele nin mhan. Bhiriọ, mhan dọnmhegbe rẹ guanọ urẹkpa bhi obọ ekhẹn dọkitọ ne manman lẹn emhin, ne yẹ muegbe nin ele rẹ gbẹloghe mhan ne ida noo aranlẹn.

14. Be ha sabọ rẹkpa mhan rẹ rẹban ọpresiọn ọsi iguaguako?

¹⁴ Ahamiẹn mhan gbẹloghe egbe mhan beji a tẹmhọnlẹn bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan ki ha mhọn egbe nọn daanlẹn. Bhiriọ, asabọmiẹn ọ ida khẹke nan lu ọpresiọn nin mhan sade mhan khọnmhọn, la noo uwedẹ ọbhebhe ne bha lẹkhẹ rẹ gbẹloghe mhan. Aharẹmiẹn ọ dẹ khẹke nin uwẹ lu ọpresiọn, sokpan uwẹ ka wo gbẹloghe egbe nọnsẹ khẹ, egbe ki kẹ daan uwẹ sade a lu ọle fo. Mhan dẹ sabọ re egbe nẹ bhi ọpresiọn ọsi iguaguako sade mhan ne emhin ne ha sabọ kuan mhan sibhi otọ re bhi uwa la bhi isi iwẹnna, bi sade mhan re obọ rẹkhan uhi kẹkẹ nin gọvamẹnt gbe ọbhi otọ nan rẹ ha noo ukhuo.

15. (a) Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha re durable power of attorney nọsẹmhan rẹkhan egbe? (Yẹ fẹ ifoto ghe.) (b) Beji a rẹman bhi ọne ividio, be imhan ha rẹ sabọ zẹ uwedẹ nọn mhẹn nẹ nin dọkitọ ha rẹ gbẹloghe mhan yẹ ọkuẹsẹ ẹmhọn aranlẹn zegbere?

 ¹⁵ Ranmhude iẹnlẹn wo manman ghan bhi ẹlo mhan zẹle nin mhan da gbẹn vuọn durable power of attorney, yẹ re ọle rẹkhan egbe ẹghe rebhe. b Ọne obhi ebe nan mhan rẹ tare ghe mhan bha ho nin mhan si aranlẹn ọbhi egbe, bi uwedẹ nin mhan guanọ nan rẹ hinmhin mhan. Uwẹ be fẹ ọne obhi ebe nan ghe ẹghe-ẹghe nin uwẹ rẹ lẹn si uwẹ dẹ fi emhin eso denọ bhọ? Ahamiẹn uwẹ ho nin uwẹ gbẹn vuọn ọbhebhe, la fi emhin eso denọ bhi ọne uwẹ ka mhọnlẹn, wo re ẹjẹje lu ọle. Ahamiẹn mhan gbẹn uwedẹ nin mhan ho nan rẹ gbẹloghe mhan dagbare nọnsẹn, ọ ki re ọle lẹkhẹ nan rẹ ẹjẹje gbẹloghe mhan. Sẹyẹ, mhan ki rẹkpa ekhẹn idọkitọ bhi emhin nin ele bha lẹn rẹji mhan, bi ikhunmhun ne imhẹn mhan bhi egbe. c

16. Be uwẹ ha sabọ lu ahamiẹn uwẹ bha lẹn ebi uwẹ ha rẹ gbẹn vuọn durable power of attorney yẹ?

¹⁶ Ọwanlẹn la obhokhan bhi ẹwẹ mhan sabọ rẹ miẹn acidẹnt, la ha khọnmhọn. (Eccl. 9:11) Bhiriọ, emhin nọn mhẹn nọn nin mhan rẹ gbẹn vuọn durable power of attorney. Ọkpakinọn,  ahamiẹn uwẹ bha lẹn ebi uwẹ ha rẹ gbẹn vuọn ọne ebe nan yẹ, uwẹ sabọ rẹ taman ewanlẹn bhi agbotu nọnsẹ nin ele rẹkpa ẹ. Ele dọnmhegbe nin ele rẹ lẹn ebi a rẹ gbẹn vuọn ọne ebe nan yẹ. Ọkpakinọn, ele ida taman uwẹ ebi uwẹ ha gbẹn ọbhọ rẹ hinmhin egbe. Ẹsọn nọnsẹ khọnan. (Gal. 6:4, 5) Ọrẹyiriọ, ele dẹ sabọ rẹkpa uwẹ sade uwẹ gbẹn vuọn ọne ebe nan.

17. Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe mhan re ẹwanlẹn lu emhin bhi ẹmhọn uwedẹ nan ha rẹ gbẹloghe mhan?

¹⁷ Emhin nin mhan luẹ bhi Baibo mhan noo rẹ zẹ emhin ne ha rẹkpa mhan beji mhan ha da ha mhọn egbe nọn daanlẹn, bi uwedẹ nin mhan ho nan rẹ hinmhin mhan. (Acts 24:16; 1 Tim. 3:9) Ahamiẹn mhan zẹ emhin nin mhan ho nin mhan lu, la tẹmhọn ele man ẹbho, ọ dẹ ha mhẹn sade mhan re obọ rẹkhan adia nọn ribhi Philippians 4:5 nọn yọle: “Bha ji uwedẹ nin bha rẹ re ẹwanlẹn lu emhin ha yi ebi ẹbho rebhe sabọ daghe.” Ahamiẹn mhan re ẹwanlẹn lu emhin, mhan ida wo manman ha kpokpo egbe ba emhin ne ha wo re egbe daan mhan, la ha sua ẹbho ọbhọ nin ele ha ghe emhin bhi uwedẹ nin mhan rẹ ghe emhin. Mhan hoẹmhọn ibhio mhan, yẹ mun ekpẹn nin ele aharẹmiẹn emhin nin ele zẹ dikẹ bhi ọsẹmhan.—Rom. 14:10-12.

18. Be imhan ha rẹ rẹman yẹ ghe iẹnlẹn nin Jehova rẹ lu ẹsele nin mhan ti mhan bhọ?

¹⁸ Mhan dẹ sabọ rẹman Jehova ghe iẹnlẹn nin ọle re nin mhan ti mhan bhọ, sade mhan gbega iẹnlẹn nọnsẹmhan, yẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ha ga ọle. (Rev. 4:11) Bhi ejayenan nian, mhan dẹ wo ha khọnmhọn yẹ kuẹlo da emhin idunmhuri kẹkẹ. Ọkpakinọn, ọnan iyi iẹnlẹn nin Aman nọn man mhan guanọ nin mhan. Bhi ẹghe nọn bha yẹ ree gbe, ọle dẹ re iẹnlẹn ighegheghe nin mhan. Ẹghenin, uu bi ọbalọ iyẹ da ha ribhọ. (Rev. 21:4) Bhi ejayenan nian, ọ ti mhan bhọ rẹ ha ribhi agbọn, yẹ ha ga Jehova nin Aba mhan nọn ribhi okhun nọn mhọn oyẹẹ.