1. Be bhọ eguọmhandia nesi Jehova sẹ lu rẹ na bhi ẹghe ẹdẹlẹ ha vade?

 EDANDAN i ribhọ ghe ikolu nin uwẹ bi Jehova ko mhọnlẹn wo manman ti uwẹ bhọ. Iriọ yẹ nọọn rẹji ẹbho ne bunbun! Rẹ na bhi ẹghe ẹdẹlẹ ha vade, ẹbho ne bunbun wo ji ikolu nin ele bi Jehova ko mhọnlẹn da ha ti ele bhọ. (Ps. 104:33, 34) Ẹbho ne bunbun sẹ wo fikekegbe emhin eso beji ele ha da sabọ ha ga Jehova. Iriọ ene Nanzirat bhi otọ Izrẹl bhi ẹghe ẹdẹlẹ lu. Hebhọ hi ene Nanzirat, sẹyẹ be imhan ha sabọ miẹn luẹ bhi ijiẹmhin nọnsele?

2. (a) Hela hi Nanzirat? (Numbers 6:1, 2) (b) Bezẹle nin ibhokhan Izrẹl eso da zẹ nin ele rẹ ha yi Nanzirat?

² Ukpọta Hibru ọle ọne ukpọta Nanzirat khin. Ebi ọ mundia nan hi, “Ọria nan zẹ,” “Ọria nan re dagbare bhi ẹwẹ usun ẹbho,” la “Ọria nan rẹ guẹ nin Jehova.” Ibhokhan Izrẹl eso ne zẹ nin ele rẹ fikekegbe emhin eso beji ele ha da sabọ ha ga Jehova bhi uwedẹ kpataki, ele ha a tiọle Nanzirat. Uhi nin Jehova gbe nin ibhokhan Izrẹl re otọ nin okpea la okhuo rẹ tobọle zegbere rẹ ha yi Nanzirat bhi obhi ẹgheso. a (Tie Numbers 6:1, 2.) Nin ele rẹ sabọ kiẹn Nanzirat, ọ dẹ khẹke nin ele re obọ rẹkhan uhi eso nin ibhokhan Izrẹl nekẹle i re obọ rẹkhan. Bezẹle nin obhokhan Izrẹl ha da sẹyẹ zẹ nin ọle rẹ ha yi Nanzirat arẹmiẹn ọ dẹ re ọle emhin eso rẹ sabọ lu iriọ? Oyẹẹ nọn dinmhin nin obhokhan Izrẹl mhọn da Jehova, bi emhin esili kẹkẹ nin Ọle lu nanlẹn zẹle nin ọle ha da lu iriọ.—Deut. 6:5; 16:17.

3. Be bhọ ẹbho nesi Osẹnobulua rẹ re egbe khọkhọ ene Nanzirat yẹ ẹlẹnan?

³ Ọne emhanmhan nin ọria rẹ kiẹn Nanzirat da kpẹn bhi ẹghe nin “uhi nọnsi Kristi” ki rẹ re ọkpẹnlẹn ọbhi uhi nin Osẹnobulua na bhi obọ Mozis gbe. (Gal. 6:2; Rom 10:4) Ọrẹyiriọ, bọsi  ene Nanzirat, ẹbho nesi Jehova ẹlẹnan yẹ wo muegbe nin ele rẹ re udu nọnsele rebhe, egbe rebhe, ọkhọle rebhe, bi ahu nọnsele rebhe rẹ ha ga ọle. (Mak 12:30) Mhan ve nin Jehova ghe mhan dẹ lu iriọ bhi ẹghe nin mhan rẹ re egbe guẹ nanlẹn. Nin mhan rẹ sabọ mun ọne ive nan sẹ, mhan dẹ muegbe nin mhan rẹ ha lu iho nọnsi Osẹnobulua, yẹ fikekegbe emhin eso bhi iẹnlẹn. Mhan dẹ luẹ ebi mhan ha rẹ sabọ mun ive nin mhan ve nin mhan rẹ ga Jehova sẹ yẹ beji mhan ha rẹ ha zilo nyan ebi ene Nanzirat rẹ mun ive nin ele ve sẹ yẹ. b (Mat. 16:24) Bha ji mhan fẹ uwedẹ eso ghe nin ele rẹ lu iriọ.

MUEGBE RẸ FIKEKEGBE EMHIN ESO

4. Beji Numbers 6:3, 4 rẹman, emhin nela ene Nanzirat zẹ nin ele rẹ rẹban?

⁴ Tie Numbers 6:3, 4. Ọ bha khẹke nin ene Nanzirat zẹwẹ re anyọn so unun, la wọn anyọn ọsi ikpẹ eran soso. Ọkpakinọn, ẹbho ne nẹga ele sabọ rẹ ha re ene emhin nan sọnyẹnmhẹn, ranmhude uhi bha yọle nin ele hẹi lu iriọ. Baibo bhọ yọle ghe, ẹsele nọn na obọ Osẹnobulua vae, ọle “anyọn nọn re ọkhọle ọsi ọria ghọnghọn” khin. (Ps. 104:14, 15) Ọrẹyiriọ, ene Nanzirat da sẹyẹ muegbe nin ele rẹ rẹban ene emhin nan. c

5. Be Madián bi Marcela zẹ rẹ lu? Bezẹle?

⁵ Bọsi ene Nanzirat, mhan yẹ fikekegbe emhin eso beji mhan ha da sabọ manman ha ga Jehova. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Madián bi Marcela ghe. d Ọne okhuo bi ọdọ nan wo miẹn emhin rẹ ha gbẹloghe egbe. Ele wo ha mhọn iwẹnna nọn manman ha re igho nin ele, bhiriọ, ele da sabọ ha nyẹn bhi uwa nọn mhọn-ose a. Ọrẹyiriọ, ele da muegbe nin ele rẹ zegbere rẹ manman ha lu iwẹnna oga. Nin ele rẹ sabọ lu iriọ, ọ da khẹke nin ele debọre bhi iẹnlẹn. Ele da yọle: “Mhan bha yẹ manman ha de emhin bii ọnikhẹ. Mhan da sibhi uwa nin mhan ka rẹ ha ye re, yẹ diọbhi obhi khere. Mhan da yẹ khiẹn moto nọnsẹmhan.” Ele da zẹ nin ele rẹ fikekegbe emhin nin ele mhọn beji ele ha da miẹn otọ rẹ manman ha lu iwẹnna oga. Ele da wo ha ghọnghọn yẹ mhọn ikhọnlẹn bhi iẹnlẹn nin ele rẹ zẹ rẹ lu iriọ.

6. Bezẹle nin ẹbho ne ga Jehova ẹlẹnan da zẹ nin ele rẹ fikekegbe emhin eso? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

⁶ Ẹlẹnan nian, ọ re Kristiẹn ne bunbun ghọnghọn rẹ fikekegbe emhin eso beji ele ha da  sabọ manman ha noo ẹghe nọnsele bhi iwẹnna oga. (1 Kọr. 9:3-6) Ọkpakinọn, Jehova i sua mhan bhọ rẹ fikekegbe emhin eso beji mhan ha da manman miẹn ẹghe rẹ ha ga ọle, sẹyẹ ọ i yi ranmhude ene emhin i mhẹn zẹle nin mhan da fikekegbe ele. Bhi ọsi ijiẹmhin, ẹbho eso zẹ nin ele rẹ zobọ bhi iwẹnna nọn manman yẹẹ ele re lu, la sibhi uwa nọnsele re. Ẹbho ne bunbun zẹ nin ele hẹi sẹ bọ ọdọ la re okhuo, la ele ha rẹ bọ ọdọ la re okhuo, ele i da sẹ biẹ imọn. Eso zẹ nin ele rẹ diọbhi eji a da manman guanọ urẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua, aharẹmiẹn ọnan dẹ re ele dọ ha nyẹnlẹn bhi eji manman ree bhi eji azagba-uwa nọnsele ye. Ene bunbun bhi ẹwẹ mhan zẹ nin ele rẹ lu ene emhin nan ranmhude ele guanọ nin ele manman ha noo ẹghe nọnsele rẹ ga Jehova. Lẹn sẹbhọ ghe emhin nin uwẹ fikekegbe beji uwẹ ha da sabọ ha ga Jehova ti ọle bhọ, ọ ha rẹ kpọnọ la khere.—Hib. 6:10.

MUEGBE RẸ DIKẸ BHI ẸWẸ ẸBHO NEKẸLE

7. Be bhọ ha sabọ re ọle nọghọ Nanzirat rẹ re obọ rẹkhan ive nin ọle ve? (Numbers 6:5) (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

⁷ Tie Numbers 6:5. Ene Nanzirat i gbẹn eto nọnsele. Ọnan uwedẹ nin ele rẹ rẹman ghe Jehova nyan ele. Ahamiẹn obhokhan Izrẹl zẹ nin ọle rẹ re ikpe ne bunbun ga bọsi Nanzirat, eto nọnsọle ki wo dọ manman sọn, bhiriọ ẹbho ki dọ lẹn ghe Nanzirat ọle khin. Ahamiẹn ẹbho bhi eji ọle ye re obọ bhi ebi ọle zẹ rẹ lu, ọ ki wo re emhin lẹkhẹ nanlẹn. Ọ ba bhi egbe a ghe, ẹghe rẹ ribhọ bhi otọ Izrẹl nin ẹbho rẹ ha re ẹlo gbe ene Nanzirat a. Bhi ẹghe ọsi Emọs nin akhasẹ, ibhokhan Izrẹl eso ne bha hoẹmhọn Osẹnobulua “da ha sa anyọn nin ene Nanzirat wọn.” Asabọmiẹn ele man ha lu ọnan nin ele rẹ re ene Nanzirat miẹn ghe, ele bha yẹ re obọ rẹkhan ive nin ele ve bhi ẹmhọn anyon. (Amos 2:12) Ẹgheso, ọ dẹ wo khẹke nin ene Nanzirat ha mhọn izebhudu nin ele rẹ sabọ rẹ obọ rẹkhan ive nin ele ve, yẹ rẹ dikẹ bhi ẹwẹ ẹbho nekẹle.

8. Be manman ti uwẹ bhọ bhi okha ọsi Benjamin?

⁸ Aharẹmiẹn ọria nin ẹkhọ lo mhan khin, la mhan i manman sabọ talọ bhi eji ẹbho ye, Jehova dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ re izebhudu man sade idia zegbere nọn da khẹke nin mhan dikẹ bhi ẹwẹ ẹbho nekẹle. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin Benjamin ghe nọn nyẹnlẹn bhi Norway. Ikpe igbe ọne obhio mhan nan ye. Ranmhude okhọn nan khọn bhi Ukraine, isiku nin ọle yo da mhanmhan iluemhin ọkpa nin ele rẹ rẹman ghe ibo ọsi Ukraine ele ye. A da taman ele bhi isiku ghe ele dẹ so illo, sẹyẹ, alo ọsi flagi ọsi ọne agbaẹbho ele ha noo rẹ so ukpọn nin ele ha rẹ so ọne illo. Benjamin da mhanmhanlẹn nin ọle rẹ siegbe bhi eji ele ha da ha lu ọne iluemhin. Ọkpakinọn, ọman-emhin nọnsele da daghe ọle yẹ so tiọle yọle: “Vae dọ deba mhan bhi enan. Mhan rebhe khẹ uwẹ!” Benjamin da re izebhudu rẹ bu ọne ọman-emhin yẹ  taman ọlẹn yọle: “Imẹn i ribhi ibo soso, sẹyẹ mẹn i deba bhi emhin ne rẹtẹ ẹmhọn ahinmhin-ibo. Bhi ọsi ẹmhọanta, Esali Jehova ne bunbun bhọ ribhi ighan ranmhude nin ele bha rẹ ka deba yo okhọnlẹn.” Ebi Benjamin taman ọne ọman-emhin da wo mun ọle ẹlo kore, sẹyẹ ọle da zẹ ọle obọ. Rẹ deba ọnan, ẹbho nin ele ko ribhi klass da ha guanọ nin ele lẹn ebezẹle nin ọle bha da deba ele. Ẹkhọle da wo manman ha lo Benjamin rẹ sẹbhọ ghe, ọle da ha ho nọn ha viẹ. Ọrẹyiriọ, ọle da sẹyẹ re izebhudu rẹ taman ọrebhe nin ele ko ribhi klass ebi ọle ka taman ọne ọman-emhin. Enan rebhe ki sunu fo, Benjamin da taman ene biẹ ọle ghe, ọle lẹnmhin ghe Jehova hi ọnọn rẹkpa ọle rẹ sabọ re urẹọbhọ nọnsọle man.

9. Be bhọ mhan ha sabọ lu rẹ re ọkhọle nọnsi Jehova ha ghọnghọn?

⁹ Ranmhude nin mhan rẹ zẹ nin mhan rẹ ha lu ebe ti Jehova bhọ, ẹbho ne nẹga mhan kẹ daghe ikẹkẹ nọn ribhi ẹwẹ mhan bi ele. Ọkhẹke nin mhan ha mhọn izebhudu nin mhan rẹ sabọ taman ẹbho nin mhan ko wẹnna, la ẹbho nin mhan ko yo isiku ghe, ọkpa bhi Esali Jehova mhan khin. Beji uwedẹ nin ẹbho bhi ọne agbọn nan rẹ ria eria bi uwedẹ nin ele rẹ lu emhin rẹ wo ha khọ bhọ, ọ sabọ rẹ ha nọghọ mhan rẹ ha re obọ rẹkhan adia ne ribhi Baibo, yẹ tẹmhọn Agbejele man ẹbho. (2 Tim. 1:8; 3:13) Ọkhẹke nin mhan ha yere ghe, ọ dẹ “re ọkhọle [nọnsi Jehova] ha ghọnghọn,” sade mhan dọnmhegbe rẹ dikẹ bhi ẹwẹ ẹbho ne i ga ọle.—Prov. 27:11; Mal. 3:18.

MUN ẸMHỌN JEHOVA KALO BHI IẸNLẸN NỌNSẸ

10. Be ha sabọ re ọle nọghọ ene Nanzirat rẹ re obọ rẹkhan uhi nọn ribhi Numbers 6:6, 7?

¹⁰ Tie Numbers 6:6, 7. Ene Nanzirat i sikẹ olinmhin. Uwẹ sabọ rẹ ha riale ghe ọnan bha nọghọ nan rẹ lu. Bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ọnan sabọ rẹ manman ha nọghọ ene Nanzirat rẹ lu, manman nọn sade ọria bhi azagba-uwa nọnsọle yu. Beji a lu ọle bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ahamiẹn a ho nan re ọria nọn yu tọ, ẹbho wo siegbe koko bhi eji a da ho nan re ọne olinmhin tọ. (Jọni 19:39, 40; Iwẹnna 9:36-40) Ọkpakinọn, ranmhude ive nin ọria nọn kiẹn Nanzirat ve, ọle i da sabọ deba lu emhin nọn sẹnian. Aharẹmiẹn ẹbho bhi azagba-uwa nọnsọle manman wo ha lu akhiẹ ranmhude ọria nọnsele nọn yu, ọle i da ranmhude ọnin miẹn ghe ọle bha yẹ re obọ rẹkhan ive nin ọle ve. Jehova wo rẹkpa ẹbho ne ga ọle bhi ọne uwedẹ nan rẹ sabọ ziẹngbe sade ele ribhi ọkakale nọn sẹnian.

11. Be ọkhẹke nin Kristiẹn muegbe rẹ lu sade ọle zẹ emhin nọn ha sabọ rẹso azagba-uwa nọnsọle? (Yẹ fẹ ifoto ghe.)

¹¹ Ẹbho nesi Jehova i re obọ ikpẹghẹdẹ mun  ive nin ele ve nin ele rẹ ha ga Jehova. Ọnan dẹ sabọ rẹso emhin nin mhan zẹ rẹ lu bhi azagba-uwa nọnsẹmhan, la uwedẹ nin mhan rẹ nin ele lu emhin. Mhan dọnmhegbe rẹ ha miẹnsọn ne khẹke mhan bhi azagba-uwa, ọkpakinọn mhan i da mun ẹmhọn azagba-uwa nọnsẹmhan kalo gbera ọsi Jehova. (Mat. 10:35-37; 1 Tim. 5:8) Ẹgheso, asabọmiẹn ọ dẹ khẹke nin mhan zẹ emhin eso ne ha re Jehova ha ghọnghọn aharẹmiẹn azagba-uwa nọnsẹmhan bha re obọ ọbhọ.

12. Arẹmiẹn idia nin Alexandru ha ye bhi azagba-uwa nọnsọle bha lẹkhẹ, be bhọ ọle dọnmhegbe rẹ lu? Be bhọ ọle bha lu?

¹² Bha ji mhan fẹ okha ọsi Alexandru bi okhuo ọle nin Dorina ghe. Ọne okhuo bi ọdọ nan da deba Esali Jehova ha luẹ Baibo. Ele ki luẹ Baibo na bhi ukpe ọkpa, okhuo ọle nin Dorina da zobọ bhi ọne iluẹmhin, sẹyẹ ọle da ha guanọ nin ọdọ ọle zobọ bhọ. Ọrẹyiriọ, ọdọ ọle da fẹkẹ re ẹwan-ẹwan rẹ taman ọlẹn ghe, ọle dẹ sẹyẹ ha luẹ Baibo. Ọnan bha zẹwẹ re okhuo ọle ha ghọnghọn, bhiriọ ọle da ha guanọ nin ọle re idu-idu rẹ re ọdọ ọle miẹn ghe ọle bha yẹ ha luẹ Baibo. Alexandru da yọle ghe, ọle da dọnmhegbe nin ọle rẹ lẹn otọ ebezẹle nin okhuo ọle da re inian ha lu emhin, ọkpakinọn ọ bha lẹkhẹ nanlẹn. Ẹgheso, ahamiẹn okhuo ọle re unun riia ọle, la nanlẹn talọ sankan-sankan, ọ ki dia ọle bhi egbe ghe nin ọle zobọ bhi ọne iluẹmhin. Ọrẹyiriọ, Alexandru bha zobọ bhọ rẹ ha mun ẹmhọn Jehova kalo bhi iẹnlẹn, sẹyẹ, ọle da wo ha re oyẹẹ bi ekpẹn rẹ nin okhuo ọle lu emhin. Ranmhude uwedẹ nin ọle rẹ ha nin okhuo ọle lu emhin, ọle da kie munhẹn dọ ha luẹ Baibo. Akizẹbue, ọle da mianmẹn.—Fẹ ọne vidio nan ghe bhi jw.org: Alexandru Bi Dorina Văcar: “Ahoẹmhọn-egbe Mhọn Iziẹngbe bi Ifuẹkẹ” bhi usun uhọnmhọn-ọta nọn yọle: “Truth Transforms Lives.”

13. Be imhan ha rẹ sabọ hoẹmhọn Jehova, yẹ hoẹmhọn azagba-uwa nọnsẹmhan yẹ?

¹³ Jehova hi ọnọn mun azagba-uwa gbọ, sẹyẹ ọle guanọ nin mhan ha ghọnghọn bhi azagba-uwa nọnsẹmhan. (Ẹfẹ. 3:14, 15) Ahamiẹn mhan gene guanọ nin mhan ha ghọnghọn, ọkhẹke nin mhan ha lu ebi Jehova guanọ. Ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe uwedẹ nin uwẹ rẹ dọnmhegbe rẹ ha ga Jehova manman ti ọle bhọ. Sẹyẹ, uwedẹ nin uwẹ rẹ gbẹloghe azagba-uwa nọnsẹ, bi uwedẹ nin uwẹ rẹ re oyẹẹ bi ekpẹn rẹ nin ele lu emhin ti ọle bhọ.—Rom 12:10.

RẸKPA ẸBHO RẸ ZEGBERE BỌSI ENE NANZIRAT

14. Hela ọ manman khẹke nin mhan ha ta ọta izebhudu man?

¹⁴ Ẹlẹnan nian, ọkhẹke nin ọrebhe ne zẹ nin ele rẹ ha ga Jehova muegbe rẹ fikekegbe emhin eso ranmhude oyẹẹ nin ele mhọn da  ọle. Ẹgheso, ọnan i lẹkhẹ nan rẹ lu. Ọkpakinọn be imhan ha rẹ sabọ rẹkpa egbe yẹ rẹ ha mhọn ọne ọkhọle nan rẹ zegbere? Ọle hi, nin mhan rẹ ha ta ọta izebhudu man egbe. (Job 16:5) Ọria be ribhi agbotu nọnsẹ nọn ho nọn deobọre bhi iẹnlẹn beji ọle ha da sabọ manman ha lu iwẹnna oga? Uwẹ be lẹn ibhio mhan nin usẹn ne wo ha re izebhudu man bhi isiku beji ele ha da sabọ dikẹ bhi ẹwẹ ẹbho nekẹle, arẹmiẹn ọ bha lẹkhẹ nin ele? Obhio mhan, la ọria nin uwẹ man ọlẹn Baibo be ribhọ nọn nọghọ rẹ ha ga Jehova ranmhude ekpokpo nin ọle miẹn bhi azagba-uwa nọnsọle? Bha ji mhan rebhe ha noo isẹhoa nọn hi ki rẹ khin nin mhan miẹn rẹ re izebhudu nin ene ibhio mhan nan, yẹ khuẹnmhẹn ele bhi izebhudu nin ele rẹman, bi uwedẹ nin ele rẹ zegbere beji ele ha da sabọ manman ha ga Jehova.—Filẹ. 4, 5, 7.

15. Be bhọ ibhio mhan eso sẹ lu rẹ ha rẹkpa ibhio mhan ne lu iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe?

¹⁵ Ẹgheso, mhan dẹ sabọ re iyobọ nin ibhio mhan ne lu iwẹnna oga ọsi ẹghe rebhe. (Prov. 19:17; Hib. 13:16) Ọnan hi ebi obhio mhan nin okhuo nọn ki wanre nọn nyẹnlẹn bhi Sri Lanka zẹ rẹ lu. Emhin wo kaka bhi ọne agbaẹbho, bhiriọ ẹghe nan ki rẹ re ba igho pẹnsiọn nan ha ọle le, ọle da muegbe nin ọle rẹ ha re iyobọ nin ibhio mhan eva nin okhuo ne lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe rebhe, beji ele ha da sabọ wo ha lu ọle khian. Ọle da zẹ nin ọle rẹ ha re igho rẹ re iyobọ nin ele uki-uki. Emhin nọn mhẹn ọne obhio mhan nan zẹ rẹ lu.

16. Be bhọ mhan miẹn luẹ bhi ọne emhanmhan nin Jehova mun gbọ nin ẹbho rẹ sabọ ha yi Nanzirat?

¹⁶ Mhan wo dọ miẹn emhin ne bunbun luẹ bhi obọ ene Nanzirat ne zegbere rẹ ga Jehova bhi ẹghe ẹdẹlẹ. Ẹmhọn ene Nanzirat nin mhan zilo ọle yẹ wo man mhan emhin rẹji Jehova nin Aba mhan nọn ribhi okhun. Ọle lẹnmhin ghe, ọ wo ri mhan bhi ọkhọle rẹ ha lu ebi ti ọle bhọ, sẹyẹ, mhan muegbe rẹ fikekegbe emhin eso beji mhan ha da sabọ mun ive nin mhan ve sẹ nin mhan rẹ re iẹnlẹn nọnsẹmhan ga ọle. Ọle da mun ekpẹn mhan bhi egbe nin ọle rẹ ji mhan da tobọmhan zẹ uwedẹ nin mhan ha rẹ re oyẹẹ nin mhan mhọn da ọle man. (Prov. 23:15, 16; Mak 10:28-30; 1 Jọni 4:19) Ọne emhanmhan nin ọria rẹ sabọ kiẹn Nanzirat rẹkpa mhan rẹ lẹn ghe, Jehova daghe emhin kẹkẹ nin mhan fikekegbe beji mhan ha da sabọ ha ga ọle, sẹyẹ ọ ti ọle bhọ. Bhiriọ, bha ji mhan rebhe wo dọnmhegbe ha ga Jehova khian, yẹ muegbe rẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ manman ha ga ọle.