Uwẹ Rẹ Be Lẹn?
Adia kẹkẹ ọsi uhi nin Osẹnobulua nanbhi obọ iMoses gbe nin ibhokhan Izrẹl, a be gene ha noo ele ẹdẹdẹ rẹ bhu ohiẹn ọsi ẹbho bhi otọ Izrẹl nin ẹdẹlẹ?
EHE, ẹghe eso. Fẹ ijẹmhin ọkpa ghe bhi ebe nọnsi Deuteronomy 24:14, 15 nọn yọle: “Hẹi mun ọria nọn wẹnna nin uwẹ lu, ọria nọn imhọn emhin, nọn de obhioguele a. Ọ ha rẹ a yi ọkpa bhi ibhio ẹ, la ọriọbhe nọn ribhi otọ nọnsẹbha . . . Nin ọle hẹi do viẹ taman iJehova ebi uwẹ lu, ẹghẹnin, ọ ki dọ kiẹn emhin ọbe rẹji ẹ.”
Osọnmhẹn uwawa nan noo bhi ẹghe ẹdẹlẹ, nin ene gua otọ emhin fẹghe miẹn vu bhi otọ, rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi ọria ọkpa rẹ ha gui nin govanọ ọkpa yẹ ẹghenin, ranmhude emhin nọn sunu ji ọle, nin ọle ho nin ọne govanọ da bhu ohiẹn. Egbegbe Agbaẹbho natiọle Ashdod, ọle a da miẹn ọne uwawa vu bhi otọ. Ọ gbera ikpe 2,600 (Iyisẹn ehan nyan uli eva) nan gbẹn ọne ebe nan bhi ọne uwawa. Asabọ miẹn ghe, ọnọn wẹnna nin ọria bhi ugbo, nan yọle ọ bha mun eka ẹkpa emhin nan khuan nọn khẹke nọn mun ji ọnọn ọle wẹnna nan, ọle a ne gbẹn ọlẹn. Ebi a gbẹn ọbhọ yọle: “Ẹghe nin oguọmandia nọnsẹ [ọnọn re ọne ẹmhọn nan kaa] rẹ ne ene emhin nan khuan bhi ugbo ya fo bhi ikpẹdẹ eso ne ki gbera nian, Hoshayahu nin ọmọn nọnsi Shobay da vae dọ miẹn ọguọmandia nọnsẹ ukpọn nọnsọle. . . .Eria nekẹle nin mhẹn bi ele ko ha wẹnna bhi ẹkẹ ovuẹn dẹ sabọ sọsali bhọ ghe . . . ẹmhọanta mhẹn tale. Mhẹn bha miẹn ebi mhẹn lu hiehie. . . . Ahamiẹn ghe, uwẹ nin govanọ bha riale ghe ẹsọn nọnsẹ nọn, nin uwẹ rẹ lu ọle nan re ukpọn nọnsi ọguọmandia nọnsẹ fikie ji ọle, huẹan ranmhude itohan lu ọle khiriọ! Hẹi wo nyangbe ọne ẹmhọn nan beji a miẹn ukpọn ọsi ọguọmandia nọnsẹ iyẹ nin ọle.”
Okpea natiọle Simon Schama, nọn gbe okha ọsi emhin ne sunu bhi ẹghe nọn gbera, da yọle: ọne uguimhin nan “rẹkpa mhan rẹ lẹn gbera ẹmhọn ebi ọnọn wẹnna nin ọria rẹ ha kpokpo egbe yẹ, ranmhude ghe, ọ guanọ nan re ukpọn nọnsọle fikie ji ọle. Ọ sẹyẹ rẹman ghe, ọnọn gui ọne uguimhin nan, ọ lẹn emhin eso rẹji adia ọsi uhi ne ribhi Baibo, manman nọn, ebi a gbẹn bhi Leviticus bi Deuteronomy, nọn yọle ọ bha dia nan rẹ ha re oya nin ene ibhioguele.”