OBHIO mhan nin okhuo, natiọle Sylviana, nin ọkanẹfan nọn bha sẹ sẹbhi ikpe 30 da yọle, “Imọẹ mhẹn a ha taman mhẹn ebi ele rẹ miẹn eghọnghọn yẹ, bhi ẹghe nin ele rẹ dọ tẹmhọn Osẹnobulua bhi agbaẹbho eso nan da guanọ ekanẹfan ne ha rẹkpa, ọ ki ha yẹẹ mhẹn rẹ miẹn eghọnghọn nọn dia iriọ. Ọkpakinọn, mhẹn ki ha riale ghe, ahu mhẹn ida gbọle.”

Uwẹ be yẹ riale ahu ẹ ida gbọle beji Sylviana ha riale? Ọ be yẹẹ ẹ nin uwẹ ha khian dọ rẹkpa bhi eji a da guanọ urẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua? Uwẹ be riale uwẹ ida sabọ lu ọle? Ahamiẹn iriọ uwẹ riale, hẹi kpokpo egbe! Jehova sẹ rẹkpa ibhio mhan ne bunbun, nin ele rẹ sabọ khọn ọnọghọ kẹkẹ nọn bha ji ele da zegbe dagbare rẹ manman lu iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Nin mhan rẹ daghe ebi Jehova rẹ rẹkpa eso yẹ, bha ji mhan luẹ ẹmhọn ibhio mhan ne ha khian Madagascar. Ọkpa bhi agbaẹbho enẹn nin ẹdẹ nẹga ne kpọnọ nẹ, ọle Madagascar khin.

Bhi ikpe igbe ne ki sẹ gbera nian, ibhio mhan ne bun gbera 70 sẹ nanbhi agbaẹbho *[3] 11 vae bhi Madagascar nin ele dọ re obọ kpa bhi ọne agbaẹbho nan nọn ribhi otọ Africa. Ẹbho ne ribhi Madagascar wo kaehọ ẹmhọn Osẹnobulua. Ele manman yẹ mun ekpẹn nin Baibo. Ibhio mhan ne ribhi agbaẹbho ọsi Madagascar, ele wo yẹ dọnmhegbe nin ele rẹ ha khian eji a bha da sẹ manman tẹmhọn Osẹnobulua bhi ọne agbaẹbho nan, beji a da sabọ re ọne ẹmhọn Agbejele man bhi otọ ọsi Madagascar rebhe. Bha ji mhan luẹ ẹmhọn eso bhi ẹwẹ ele.

Louis bi Perrine, okhuo bi ọdọ ne bha sẹ wanre sẹbhi ikpe 40 ele khin. Ele da nanbhi France ha khian Madagascar. Bhi ikpe ne bunbun, ele da ha riale ebi ele ha rẹ sabọ ha khian agbaẹbho ọbhebhe yẹ, dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua. Ofẹn da ha mun Perrine nin ele rẹ kpanọ ha khian. Perrine yọle: “Ofẹn da ha mun mhẹn ranmhude mhẹn bha lẹn ebi emhin ha dia yẹ bhi enin. Ọ da wo ha nọghọ mhẹn rẹ fi azagba-uwa mhan ya, agbotu nọnsẹmhan, uwa nọnsẹmhan bi uwedẹ iẹnlẹn nọnsẹmhan nin mhan ki manman guẹ. Bhi ọsi ẹmhọanta, iria eria nin mhẹn ha ria, ọle hi idobolo nọn kokhun nẹ nin mhẹn ha mhọnlẹn.” Bhi ukpe 2012, Perrine da re izebhudu muegbe, ọle bi ọdọ ọle da ha khian iMadagascar. Ejayenan nian, Perrine wo manman ha ghọnghọn! Ọ yọle: “Nin mhan rẹ sẹbhi enan, mhẹn wo daghe uwedẹ kẹkẹ nin Jehova da wo sẹ rẹkpa mhan. Ọnan wo dọ re urẹọbhọ nọnsẹmhan deziẹn.” Ọdọ ọle  nin Louis yọle: “Ọ da wo tii mhan bhọ ghe Ayere ọsi Uyumhin nọnsi Jesu nin mhan yo ọsi ọhẹnhẹn bhi Madagascar, itue igbe nin mhan luẹ ọle iBaibo vae!”

Be bhọ rẹkpa ọne okhuo bi ọdọ nan, nin ele bha da kpanọ bhi Madagascar ẹghe nin ọnọghọ ki rẹ zegbere? Ele da nan erọnmhọn ji Jehova nọn re ahu nin ele rẹ sabọ ziẹngbe. (Phil. 4:13) Louis da yọle: “Mhan da dọ kere ghe, Jehova re ewanniẹn bhi erọnmhọn nin mhan nanlẹn, ọle da re ‘ọfure nọnsọle’ nin mhan. Mhan ki da dọ sabọ dene ẹlo bhi elele nin mhan miẹn bhi ọne iwẹnna nan. Imọẹ mhan da sẹyẹ ha gbẹn ebe ji mhan rẹ ziẹn mhan udu, nin mhan hẹi zobọ bhi ọne iwẹnna.”—Phil. 4:6, 7; 2 Cor. 4:7.

Jehova da wo nan erọnmhọn nin Louis bi Perrine ranmhude iziẹngbe nọnsele. Louis yọle: “Bhi October 2014, a da tatie mhan nin mhan dọ yo Bible School for Christian Couples * bhi France. Ẹsele nọn nanbhi obọ iJehova vae, nin mhan ida yelea ghee, ọle ọne isikulu nan wo ha khin.” Ele ki yo ọne isikulu fo, a da yẹ je ele fikie ha khian iMadagascar. Ọnan da wo manman re ele ha ghọnghọn.

Bhi 2010, okhuo bi ọdọ ọbhebhe natiọle Didier bi Nadine da yẹ nanbhi France ha khin Madagascar. Ele wanre gbera ikpe 50 bhi ọne ẹghe nan. Didier da yọle: “Mhan ka wọ lu iwẹnna ọkanẹfan ẹghe nin mhan bha sẹ rẹ wanre sẹ nian. Mhan da yẹ bẹẹ imọn ea nesẹmhan wanre. Ẹghe nin ele ki rẹ wanre sẹbhi ene sibhi uwa re, mhan da ha ria ẹmhọn ebi mhan ha rẹ re ọne ẹghe nan rẹ dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi agbaẹbho ọbhebhe yẹ.” Nadine yọle: “Ọ da ha nọghọ mhẹn rẹ kpanọ ranmhude mhẹn bha ho nin mhẹn fi imọn nesẹmhẹn ya. Ọkpakinọn, imọn nesẹmhan da taman mhan yọle: ‘Mhan dẹ ha rẹ bha hio sade bha kpanọ ha khian agbaẹbho nan da guanọ urẹkpa, dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua.’ Ọne ọta nan da rẹ izebhudu nin mhan. Arẹmiẹn mhan bi imọn nesẹmhan iyẹ nyẹnlẹn sikẹ egbe, ọ ti mhan bhọ ghe, mhan ko nẹ egbe talọ ẹghe rebhe.”

Ọbha lẹkhẹ hiehie nin ọne okhuo bi ọdọ nan rẹ luẹ urolo natiọle Malagasy. Nadine yọle: “Mhan iyẹ yi ọmọn ikpe uje (20).” Be bhọ ki rẹkpa ele? Bhi ọsi ọhẹnhẹn, ele da deba agbotu nọn zẹ urolo nin ele sabọ họn. Akizẹbue, ẹghe nin ele ki rẹ muegbe nin ele rẹ luẹ ọne urolo nan, ele da dọ deba agbotu nọn zẹ ọne urolo. Nadine da yọle: “Ọ wo yẹẹ ẹbho ne bunbun nin mhan miẹn bhi itẹmhọn Osẹnobulua rẹ luẹ Baibo. Ẹghe rebhe ele rẹ taman mhan obulu nin mhan rẹ dọ tẹmhọn osẹnobulua man ele. Bhi ọsi ọhẹnhẹn, ọ da diabe ebhohiẹ mhẹn ye. Ọ wo gene yẹẹ mhẹn rẹ ha lu iwẹnna ọkanẹfan bhi ọne agbaẹbho nan. Mhẹn ha riọ bhi owe ọsewewiẹ, mhẹn ki taman egbe mhẹn yọle, ‘Ẹhẹn!—Mhẹn dẹ dọ tẹmhọn Osẹnobulua ẹlẹnan’”

Ojiẹ da re Didier ẹghe nin ọle rẹ ha tẹmhọn emhin ne sunu bhi ẹghe nin ọle rẹ ha luẹ urolo natiọle Malagasy. Ọle da yọle: “Ẹghe nin mhẹn rẹ ha sun ikolo oga ọkpa, mhẹn bha lẹn otọ ewanniẹn soso nin ele ha re ọbhi inọnta, ranmhude mhẹn bha guẹ ọne urolo. ‘Obulu’ ọkpa mhẹn wo ha ta. Mhẹn ki taman obhio mhan ọkpa nin okhuo obulu bhi ewanniẹn nọnsọle, ene dotua bhi ikeke ọle da ha re obọ taman mhẹn ghe, ọne ewanniẹn bha gba. Mhẹn da jẹje tatie obhio mhan ọbhebhe nin ọle re ewanniẹn nọn gbale bhi ọne inọnta. Mhẹn gheghe wo re ọkhọ bhọ ghe ọne ewanniẹn gene gba.”

Bhi usikoko nọn nẹ nan do bhi 2005, Thierry bi okhuo ọle nin Nadia da ghe uremhin-man nọn yọle “Khu Ọbhi Emhanmhan Ne Ri Ekpẹn Ji Osẹnobulua.” Ọne uremhin-man nan nọn tẹmhọn iTimothy, da wo rẹso ele bhi ọkhọle. Ọ da yẹ manman re ọle ha yẹẹ ele rẹ kpanọ dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi eji a da guanọ urẹkpa. Thierry yọle: “A ki ghe ọne uremhin-man fo . . . mhẹn da sikẹ okhuo mhẹn nọọn ọlẹn, ‘Ijela mhan khian?’ Okhuo mhẹn da yọle ghe ọnan hi ebi ọle yẹ wo ha ria.” Ele da munhẹn ha mhanmhan emhin beji ele ha da sabọ ha khian agbaẹbho ọbhebhe dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua. Nadia yọle, “Khere khere mhan rẹ ne emhin nesẹmhan ne bunbun sibhi obọ re, rẹ sẹbhọ ghe, emhin rebhe nin mhan mhọnlẹn da sabọ nanbhi ẹkẹ ẹkpa enẹn!”

Bhi 2006, ele da vae bhi Madagascar. Rẹ sẹbhi ejayenan, ọne iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua sẹyẹ wo tii ele bhọ. Nadia da yọle, “Ẹbho nin mhan ne talọ wo gene re ọne iwẹnna tii mhan bhọ.”

Ikpe ehan ki gbera fo, ọne okhuo bi ọdọ nan da dọ ha mhọn ọnọghọ. Inẹn iNadia nin Marie-Madeleine nọn ribhi France, da de khuẹn obọ a, yẹ kuan bhi uhọnmhọn. Ele ki nin dọkitọ nọn gbẹloghe ọle talọ fo, ele da taman inẹn ele nọn vae dọ deba ele bhi Madagascar. Arẹmiẹn ikpe 80 ọle ha khin ẹghenin, ọ da ha yẹẹ ọle rẹ vae. Be bhọ ọ ki dia ọle yẹ nin ọle rẹ dọ ha nyẹnlẹn bhi Madagascar? Ọ yọle: “Ọ bha lẹkhẹ nan rẹ dọ ha nyẹnlẹn bhi agbaẹbho ọbhebhe. Arẹmiẹn mhẹn mhọn ọnọghọ kẹkẹ, mhẹn da yẹ dọ kere ghe mhẹn mhọn eka nin mhẹn yẹ sabọ lu bhi ẹkẹ agbotu. Emhin nọn manman rẹ mhẹn ha ghọnghọn hi, nin mhẹn rẹ vae dọ ha nyẹnlẹn bhi enan, ọnan da re otọ nin ọmọn nọnsẹmhẹn bi ọdọ ọle rẹ yẹ sabọ ha lu ọne iwẹnna ọkanẹfan nọnsele.”

Obhio mhan nin Riana, nọn wo la gbera ikpe 20, Alaotra Mangoro bhi Madagascar, ọle ọ da wanre. Ọle wo manman lẹn ebe bhi isikulu. Bhiriọ, ọle da ha guanọ nin ọle ha khian isikulu nọn khua. Ọle ki dọ luẹ Baibo, ọ da fi ọkhọle denọn. Ọ yọle “Mhẹn da wo ha dọnmhegbe nin mhẹn kẹ yo iSẹkọndri school fo. Mhẹn da taman iJehova ghe ‘mhẹn ha sabọ miẹn ebe rebhe gba bhi ẹxamu nọnsẹmhẹn, mhẹn ki munhẹn ha lu ọkanẹfan.’” Iriọ ọle wo gene lu tee. Ọle bi ọkanẹfan ọbhebhe da kugbe ha nyẹnlẹn bhi uwa ọkpa. Ọle da dọ guanọ iwẹnna nọn ha rẹ ẹghe nin ọle rẹ ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Bhiriọ, ọle da munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Ọ yọle: “Ọnan hi emhin nọn mhẹn nẹ nin mhẹn sẹ zẹ rẹ lu.”

Ọkpakinọn, azagba-uwa nọnsi Riana bha lẹn ebezẹle Riana bha guanọ nin ọle yo isikulu nọn khua. Riana da yọle: “Aba mhẹn, obhio aba mhẹn, bi obhio inẹn mhẹn nọn khua da ha lẹlẹ mhẹn ọbhọ nin mhẹn rẹ yo isikulu nọn khua. Ọkpakinọn, mhẹn bha guanọ nin emhin soso rẹ mhẹn re iwẹnna ọkanẹfan bhi otọ.” Ọ bha sẹ ree, Riana da ha guanọ nin ọle dọ ha re obọ kpa bhi eji a da guanọ urẹkpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Be bhọ ki kie re ọnan manman ha ghọn ọlẹn rẹ lu? Riana yọle: “Oyi da nan mhan bhi uwa dọ ra emhin nesẹmhẹn ne bunbun. Ọne emhin nọn sunu nan da dọ rẹ mhẹn ha ria ẹmhọn ọta nin Jesu tale ghe, nin mhan ‘ha ne emhin nesẹmhan ya bhi okhun.’ Mhẹn da zẹ nin mhẹn rẹ dọnmhegbe kaka nin mhẹn rẹ manman fe bhi uwedẹ oriọn.” (Matt. 6:19, 20) Ọle da ha khian eji ọbhebhe bhi ọne agbaẹbho, eji amẹn bha da yẹ kie rọlọ ghee. Rẹ nanbhi eji ọle ka ye khẹ rẹ dọ sẹbhi enin, ọ ree sẹbhi ikpọwala 800 (1,300 km). Ẹbho natiọle Antandroy, ele nyẹnlẹn bhi enin. Bezẹle nin ọle da ha khian enin?

Ọkuẹsẹ oyi dọ ra ele, Riana da munhẹn ha nin ikpea eva ne nanbhi Antandroy vae ha luẹ Baibo. Ọle da luẹ ọta eso bhi urolo nọnsele, bhiriọ, ọle da ha ria ẹmhọn ẹbho nekẹle ne ribhi Antandroy nan bha sẹ ka tẹmhọn Agbejele man. Riana yọle, “Mhẹn da nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle rẹkpa mhẹn sabọ ha khian eji ene ẹbho ne zẹ urolo Tandroy da nyẹnlẹn.”

Riana da ha khian. Ọle ki sẹbhi enin, ọle bha sabọ miẹn iwẹnna. Okpea ọkpa da taman ọlẹn: “Be uwẹ dọ lu bhi enan? Eji uwẹ nan vae, enin ẹbho ne ribhi enan yo dọ ha guanọ iwẹnna!” Uzanna eva ki gbera, Riana ki khian usikoko nọn nẹ, ọ bha yẹ ha mhọn igho soso bhi obọ. Bhiriọ, ọle bha lẹn ebi ọle ha lu yẹ. Ukpẹdẹ ọkike ọsi ọne usikoko, ọria da re emhin fi ọle bhi ẹkẹ ẹkpa. Ọle ki fẹ ọle ghe, ọ da kere igho nọn. Ọne igho da sẹ ọle rẹ fikie ha khian uwa, bi nin ọle yẹ rẹ munhẹn ha khiẹn yogurt. Riana yọle: “Mhẹn da daghe obọ nọnsi Jehova bhi egbe mhẹn bhi ẹghe nin mhẹn rẹ ha guanọ urẹkpa tee. Bhiriọ, mhẹn da sabọ ha rẹkpa ẹbho ne bha sẹ luẹ ẹmhọn iJehova!” Ẹsọn da wo yẹ manman bunbun bhi ẹkẹ agbotu. Riana da yẹ yọle: “Igba eva bhi uki, ọle mhẹn rẹ re ọta ogbakha man. Jehova da wo ha noo agbotu nọnsọle rẹ man mhẹn emhin.” Rẹ sẹbhi ẹlẹnan nian, Riana sẹyẹ tẹmhọn Agbejele man ẹbho ne  zẹ urolo ọsi Tandroy, ne gene ho nin ele luẹ ẹmhọn iJehova.

Jehova taman mhan ghe “ọria nọn guanọ erọnmhọn bhi ọne otọ nan dẹ miẹn erọnmhọn bhi obọ Osẹnobulua ọsi ẹmhọanta.” (Isa. 65:16) Mhan ha dọnmhegbe nin mhan rẹ khọn ọnọghọ, beji mhan ha da sabọ lu re alo bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua, Jehova ki nan erọnmhọn nin mhan. Bha ji mhan yẹ fẹ ijiẹmhin ọsi Sylviana ghe. Yere ghe, ọle da ha riale ghe ọle ida sabọ dọ re obọ kpa bhi eji a da guanọ urẹkpa bhi itẹmhọn Osẹnobulua. Bezẹle nin ọle da ha riale iriọ? Ọ yọle: “Oẹ agobọ nọnsẹmhẹn re 9cm (3 inches) rẹ tan gbera oẹ obera nọnsẹmhẹn. Bhiriọ, mhẹn fi oẹ sade mhẹn khian. Ọnan re egbe kẹ lọlọ mhẹn.”

Bhi 2014, Sylviana bi ọkanẹfan ọbhebhe, da ha khian agbaẹbho ọbhebhe nọn ree sẹbhi ikpọwala 53 dọ ha tẹmhọn Osẹnobulua. Sylvie Ann a tie ọne ọkanẹfan. Agbotu ọkpa ele ko ye. Arẹmiẹn ọnọghọ ribhọ, Sylviana da yẹ sabọ lu emhin nin ọle ha mhọn bhi ọkhọle. Elele nela ọle ki miẹn bhọ? Sylviana taman mhan yọle: “Ukpe ọkpa ki gbera nin mhẹn munhẹn ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi enan, okhuo ọkpa natiọle Doratine nin mhẹn ha luẹ ọle iBaibo da gbegberuẹ bhi amẹn bhi usikoko nin mhan yo.”

Okha ọsi ene ibhio mhan nan ne ha khian eji a da guanọ urẹkpa bhi itẹmhọn Osẹnobulua rẹman ghe, mhan ha dọnmhegbe nin mhan rẹ khọn ọnọghọ beji mhan ha da sabọ lu gbera eka nin mhan ka lu bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua, ive nin Osẹnobulua ve nin ibhokhan nesọle dẹ munsẹ bhi egbe mhan. Osẹnobulua yọle: “Imhẹn dẹ re ahu nin uwẹ, ehe, Imhẹn dẹ rẹkpa uwẹ.” (Isa. 41:10) Bhiriọ, ukolu nin mhan bi Osẹnobulua ko mhọnlẹn ki manman deziẹn. Yẹ rẹ deba ọnin, mhan a ha zegbere rẹ robọ kpa bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua bhi agbaẹbho nin mhan ye, la bhi agbaẹbho ọbhebhe, ọnan ki ha mun mhan egbe khẹ ẹsọn nin mhan da miẹn bhi ọne agbọn ọsọgbọn nin mhan khẹ. Beji Didier nin mhan ka tẹmhọnlẹn tale, “mhan da ha re obọ kpa bhi eji a da guanọ urẹkpa, ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ muegbe khẹ ẹghe odalo!” Mhan re ọkhọle ọbhọ ghe, ẹbho ne bunbun dẹ yẹ zegbere dọ ha re obọ kpa bhi eji a da guanọ urẹkpa!