UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 3
Be Uwẹ Ha Rẹ Gbega Ọkhọle Nọnsẹ Yẹ?
“Bhi ẹwẹ emhin rebhe nin uwẹ ha gbega, ọkhọle nọnsẹ uwẹ ha gbega nẹ.”—PROV. 4:23.
ILLO 36 Bha Ji Mhan Gbega Ọkhọle Mhan
EBI MHAN DA LUẸ *
1-3. (a) Bezẹle nin Jehova da hoẹmhọn iSolomon? Elele nela ọle miẹn bhọ? (b) Inọnta nela mhan ha wanniẹn bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?
USẸN-OBHOKHAN Solomon khin bhi ẹghe nin ọle rẹ kiẹn ojie bhi otọ Izrẹl. Ẹghe nin ọle rẹ wo la munhẹn ha gbẹloghe, Jehova da bu ọle re bhi ebhohiẹ yọle: “Taman mẹn ebi uwẹ guanọ nin mẹn re nin uwẹ.” Solomon da wanniẹn ọlẹn yọle: “Obhokhan khere mẹn khin, mẹn bha sẹ lẹn eji a ye. . . . Bhiriọ, re ọkhọle nan rẹ hẹnmhọn nin ọguọmhandia nọnsẹ rẹ ha rẹ ẹbho nesẹ khian.” (1 Ki. 3:5-10) Ọkhọle nan rẹ hẹnmhọn nin Solomon guanọ bhi obọ iJehova re imhan lẹn ghe, Solomon mhọn idegbere, ọ bha mun udu nyan egbe nọnsọle. Ọnan zẹle nin Jehova da manman hoẹmhọn ọlẹn. (2 Sam. 12:24) Jehova hoẹmhọn ewanniẹn nọnsi Solomon sẹ, ọ da re ọkhọle nan rẹ mhọn ẹwanlẹn bi ilẹn-otọ-emhin nanlẹn.—1 Ki. 3:12.
2 Solomon wo miẹn elele ne bunbun bhi ẹghe nin ọle rẹ sun rẹkhan iJehova. A da mun ọne ekpẹn nọn khua nanlẹn, nin ọle rẹ bọn uwa oga nan tie mun elin nọnsi Jehova. (1 Ki. 8:20) Ọle da hẹn usi bhi ẹwẹ ẹbho rebhe ranmhude ẹwanlẹn nin Osẹnobulua re nanlẹn. Emhin nin ọle tale bhi ẹghe nin ọle rẹ ha mhọn elinmhin nọn khiale nọnsi Osẹnobulua ribhi ẹkẹ ebe ea bhi Baibo. Ọkpa bhi ene ebe nan hi, ebe nọnsi Proverbs.
3 Ọ dẹ sẹbhi igba iyisẹn nan sounun bhi ọkhọle bhi ẹkẹ ebe nọnsi Proverbs. Bhi ọsi ijiẹmhin, Proverbs 4:23 yọle: “Bhi ẹwẹ emhin rebhe nin uwẹ ha gbega, ọkhọle nọnsẹ uwẹ ha gbega nẹ.” Be a re “ọkhọle” ta bhi ọne ulọnlẹn nan? Mhan dẹ miẹn ọne ewanniẹn bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan. Mhan dẹ yẹ miẹn ewanniẹn rẹji inọnta eva ọbhebhe. Ene inọnta hi: Be Esu rẹ ha dọnmhegbe yẹ nin ọle rẹ ria ọkhọle nọnsẹmhan an? Be imhan ha lu nin mhan rẹ sabọ gbega ọkhọle nọnsẹmhan? Ahamiẹn mhan guanọ nin mhan sun rẹkhan Osẹnobulua, ọkhẹke nin mhan lẹn ewanniẹn rẹji ene inọnta nan.
“ỌKHỌLE NỌNSẸ”—BE ỌLE BHỌ KHIN?
4-5. (a) Be iPsalm 51:6 rẹ rẹkpa mhan rẹ lẹn otọ ebi a re “ọkhọle” ta yẹ? (b) Bezẹle nin ọria nin mhan khin bhi ẹkẹ ọkhọle da yi emhin kpataki nin mhan ha gbẹloghe? Re uwedẹ nin mhan rẹ gbẹloghe efun-egbe nọnsẹmhan lu arẹkhọkhọ?
4 Bhi Proverbs 4:23, “ọkhọle” mundia nin ọria nin mhan gene khin bhi otọ-ẹkẹ. (Tie Psalm 51:6 bi ebi a gbẹn ọbhi otọle.) Mhan dẹ sabọ yọle, “ọkhọle” mundia nin iria-eria nin mhan mhọn bhi otọ-ẹkẹ, ebi emhin dia mhan yẹ bhi ẹkẹ egbe, emhin nọn gene zẹ mhan lu ebi mhan lu, bi emhin ne gene yẹẹ mhan rẹ lu. Ọkhọle mundia nin ọria nin mhan gene khin, nin ẹbho idaghe, ọ iyi ọria nin mhan gheghe mun yọ bhi okhun egbe.
5 Ọria nin mhan khin bhi ẹkẹ ọkhọle, emhin kpataki nọn nin mhan ha gbẹloghe nọnsẹn. Bezẹle nin mhan da ta iriọ? Bha ji mhan re uwedẹ nin mhan rẹ gbẹloghe efun-egbe nọnsẹmhan lu arẹkhọkhọ. Ọhẹnhẹn, mhan kuẹ sabọ gene ha mhọn egbe nọn daanlẹn, ọkhẹke nin mhan ha le ebale nọn mhẹn, mhan ki yẹ ha sasa egbe ẹghe-ẹghe. Iriọ sẹyẹ nọn bhi uwedẹ oriọn. Mhan kuẹ sabọ ha mhọn egbe nọn daanlẹn bhi uwedẹ oriọn, ọ yẹ khẹke nin mhan ha le ebale oriọn nọn mhẹn yẹ rẹ urẹọbhọ nin mhan mhọn da iJehova man ẹghe-ẹghe. Nin mhan rẹ re urẹọbhọ nin mhan mhọn da iJehova man, mhan ki ha lu rẹkhan ebi mhan luẹle, yẹ tẹmhọn urẹọbhọ nọnsẹmhan man ẹbho. (Rom. 10:8-10; Jas. 2:26) Ọzeva, mhan sabọ ranmhude ebi mhan diayẹ bhi okhun egbe ha riale ghe, egbe wo daan mhan, aharẹmiẹn emianmhẹn ribhi ẹkẹ egbe nọnsẹmhan. Iriọ sẹyẹ nọn bhi uwedẹ oriọn. Mhan sabọ rẹ ha riale ghe, urẹọbhọ nọnsẹmhan wo deziẹn ranmhude ebi mhan lu bhi ẹkẹ oga ẹghe-ẹghe. Ọkpakinọn, emhin ne imhẹn sabọ rẹ ha yẹẹ mhan bhi ẹkẹ ọkhọle. (1 Cor. 10:12; Jas. 1:14, 15) Ọkhẹke nin mhan ha yere ẹghe rebhe ghe, Ebi Esu guanọ hi, nin ọle re imhan ha ria ẹmhọn emhin ne ti ọle bhọ. Uwedẹ kpataki nela Esu ha rẹ lu ọnan? Be imhan ha sabọ rẹ gbega egbe nọnsẹmhan yẹ?
BE ESU RẸ DỌNMHEGBE NIN ỌLE RẸ RIA ỌKHỌLE NỌNSẸMHAN AN YẸ?
6. Be Esu guanọ? Uwedẹ nela ọle rẹ dọnmhegbe nin ọle rẹ lu ebi ọle guanọ?
6 Esu guanọ nin mhan diabe ọle nọn sọtẹ da iJehova, ọle nọn fikeke gbe uwedẹ nọnsi Jehova 1 John 5:19) Ebi ọle guanọ hi nin mhan deba ene ẹbho nan ha muobọ, arẹmiẹn mhan lẹn ghe, ukolu ne imhẹn dẹ sabọ re mhan ha ria eria yẹ lu emhin bhi uwedẹ nọn imhẹn. (1 Cor. 15:33) Ọnan Esu rẹ gbe iSolomon sotọ. Ọ da ne ikhuo ne bunbun bhi amhẹn. Ikhuo ne ga ẹbọ kẹkẹ. Akizẹbue, ene ikhuo nan da fẹkẹ denọ ọkhọle nọnsọle sibhi oga nọnsi Jehova re.—1 Ki. 11:3 ftn.
ha khu ọbhi ọsi egbe ọle. Esu ida sabọ sua mhan rẹ ha ria eria yẹ lu emhin beji ọle lu. Bhiriọ, ọle da guanọ uwedẹ ọbhebhe. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọle ne eria ne imhẹn nẹga mhan, eria nin ọle ka ria fo. (7. Emhin ọbhebhe nela Esu noo rẹ kọ iria-eria nesọle ọbhi ọkhọle ọsi ẹbho? Bezẹle nin mhan ha da mhọn ẹwan?
7 Esu noo okha kẹkẹ nan rẹman bhi finmu bi TV rẹ mun iria-eria nesọle ọbhi ọkhọle ọsi ẹbho. Ọle lẹn ghe, ọ yẹẹ mhan rẹ ha kaehọ okha ọsi emhin ne sunu ji ẹbho ọbhebhe. Ọle yẹ lẹn ghe, mhan igheghe wo kaehọ ene okha nan, ọkpakinọn, ele man mhan ebi mhan ha rẹ ha ria eria yẹ, ebi ọkhẹke nin emhin dia mhan yẹ bhi egbe, bi ebi mhan ha rẹ ha lu emhin yẹ. Jesu noo ọne uwedẹ nan rẹ man ẹbho emhin. Bhi ọsi ijiẹmhin, ye okha ọsi ọmọn-nọn-fuẹn-uku re, bi okha ọsi obhokhan iSamaria nọn mhọn itohan da ediake nọnsọle. (Matt. 13:34; Luke 10:29-37; 15:11-32) Ọkpakinọn, ẹbho nin Esu ria ọkhọle nọnsele a fo dẹ sabọ noo okha kẹkẹ rẹ ria ọkhọle nọnsẹmhan an. Ọkhẹke nin mhan mun ẹmhọn finmu bi TV nan ghe ọbhi olehe. Ẹmhọanta nọn ghe, mhan dẹ sabọ ghe finmu bi TV rẹ re egbe re ahoho, la mhan bhọ dẹ sabọ luẹ emhin bhọ, a ki yẹ miẹn ghe ọ bha ria ọkhọle nọnsẹmhan an. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan mhọn ẹwan. Ahamiẹn mhan guanọ nin mhan ghe finmu la TV, ọkhẹke nin mhan ka nọọn egbe mhan ọne inọnta nan: ‘Ọne finmu nan, la ọne TV nan dẹ be kọ ọle mẹn bhi ọkhọle ghe, nin mẹn wo lu beji efun-egbe nọnsẹmhẹn guanọ?’ (Gal. 5:19-21; Eph. 2:1-3) Be ọkhẹke nin uwẹ lu yẹ sade uwẹ kere ghe, iria-eria ọsi Esu ribhi ebi uwẹ ho nin uwẹ ghe? Rẹban ọlẹn beji uwẹ ha rẹ rẹban emianmhẹn ọbe.
8. Be ene biẹ imọn ha rẹ rẹkpa imọn nesele rẹ gbega ọkhọle nọnsele yẹ?
Prov. 1:8; Eph. 6:1, 4) Bhiriọ, hẹi ji ofẹn mun uwẹ rẹ re iBaibo ne uhi ọbhi otọ nin ọrebhe da ha re obọ rẹkhan bhi uwa. Taman ibhokhan nesẹ emhin nin ele ha sabọ ghe, bi emhin nin ele ida ghe. Rẹkpa ele rẹ lẹn ebezẹle nin uwẹ da ta iriọ. (Matt. 5:37) Imọn nesẹ ha ki ha wanre, rẹkpa ele rẹ guẹ ebi ele ha rẹ tobele ha lẹn emhin nọn mhẹn bi emhin nọn imhẹn yẹ bhi ẹlo nọnsi Jehova. (Heb. 5:14) Arẹmiẹn ibhokhan dẹ manman luẹ emhin bhi ọta nin uwẹ taman ele, yere ghe, otọ nọn biẹ eman, ọle eman khọ.—Deut. 6:6, 7; Rom. 2:21.
8 Esu manman dọnmhegbe nin ọle rẹ ria ọkhọle ọsi ibhokhan an. Ẹsọn ọsi ene biẹ ọmọn nọn nin ele rẹ gbega imọn nesele bhi obọ Esu. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwẹ wo dọnmhegbe nin uwẹ rẹ gbega imọn nesẹ bhi emianmhẹn. Ọnan zẹle uwẹ kpe uwa nọnsẹ ẹghe rebhe. Uwẹ ne emhin rebhe kua, ne ha sabọ si emianmhẹn ji uwẹ bi imọn nesẹ. Iriọ ọ yẹ rẹ khẹke nin uwẹ rẹ gbega imọn nesẹ bhi finmu, TV, gemu bi wẹbsaiti ne ha sabọ mun iria-eria ọsi Esu ọbhi ọkhọle nọnsele. Jehova mun ọne ẹsọn nin uwẹ rẹ rẹkpa imọn nesẹ rẹ kiẹn imọẹ iJehova. (9. Emhin nela Esu wo kọ ọbhi ọkhọle ọsi ẹbho ne bunbun? Bezẹle nin ọnan da yẹ okhẹnan?
9 Esu sẹyẹ dọnmhegbe nin ọle rẹ denọ ọkhọle nọnsẹmhan sibhi uwedẹ nin Jehova rẹ ria eria re, nin mhan mun udu nyan ẹwanlẹn nọnsi eria. (Col. 2:8) Bhi ọsi ijiẹmhin, Esu rẹ ẹbho ne bunbun rẹọbhọ ghe, emhin nọn khẹke nan mun kalo ha khu bhi iẹnlẹn hi, afe bi ua. Ene re inian ria eria sabọ rẹ fe. Aharẹmiẹn ele fe la ele bha fe, okhẹnan ele ye. Bezẹle? Ranmhude, ele dẹ re ẹghe nọnsele ha khu igho sẹbhi eji a ha da miẹn ghe, ele ida yẹ miẹn ẹghe azagba-uwa nọnsele. Ele iyẹ da miẹn ẹghe rẹ lu ọsi Osẹnobulua. Ele dẹ yẹ sabọ mun iẹnlẹn nọnsele fi ọbhi okhẹnan. (1 Tim. 6:10) Ekhuẹnmhẹn hi ọsi Aba mhan nọn ribhi okhun, nọn re ẹwanlẹn nọnsọle rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi mhan ha rẹ ha ghe igho yẹ.—Eccl. 7:12; Luke 12:15.
BE IMHAN HA RẸ GBEGA ỌKHỌLE NỌNSẸMHAN YẸ?
10-11. (a) Be imhan ha lu nin mhan rẹ sabọ gbega egbe? (b) Be hi iwẹnna ọsi ene khẹ ughe bhi ẹghe ẹdẹlẹ? Be ọkhọle nọnsẹmhan rẹ wẹnna yẹ bọsi okpea nọn khẹ ughe?
10 Ọ kuẹ sabọ fo mhan rẹ gbega ọkhọle nọnsẹmhan, ọkhẹke nin mhan sabọ ha daghe okhẹnan nọn vade yẹ re ẹjẹje lu emhin nin mhan rẹ gbega egbe. Ọne ukpọta natiọle “gbega” bhi Proverbs 4:23 rẹkpa mhan rẹ yere iwẹnna nin ọria nọn khẹ ughe lu. Bhi ẹghe ọsi Solomon, ikpea ne khẹ ughe ki mundia bhi okhun ogbe nan rẹ gba ogba nega agbaẹbho. Ele ha daghe ẹbe vade, ele ki jẹje ji ene ribhi ọne agbaẹbho lẹn. Ahamiẹn mhan re ọkhọle daghe ebi ele rẹ lu ọne iwẹnna nan yẹ, ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ lẹn ebi mhan ha lu nin mhan rẹ gbega ọkhọle nọnsẹmhan bhi obọ ọsi Esu.
11 Bhi ẹghe ẹdẹlẹ, ene khẹ ughe bi ene khẹ igeti ọsi agbaẹbho koko wẹnna kugbe. (2 Sam. 18:24-26) Ahamiẹn ene khẹ ughe daghe ghe eghian ele vade ọne agbaẹbho, ele ki taman ene khẹ igeti. Ene khẹ igeti ki khue igeti nọnsẹn. (Neh. 7:1-3) Ọkhọle umueria * nọnsẹmhan nin mhan re iBaibo luẹ ọle emhin dẹ sabọ wẹnna bọsi okpea nọn khẹ ughe. Ọkhọle umueria nọnsẹmhan dẹ jẹje sekha nin mhan sade Esu mun okhọnlẹn bu ọkhọle nọnsẹmhan vade, nin olẹ dọ ria ọle a—nin ọle dọ ria iria-eria nin mhan mhọn bhi otọ-ẹkẹ a, ebi emhin dia mhan yẹ bhi ẹkẹ egbe, emhin nọn gene zẹ mhan lu ebi mhan lu, bi emhin ne gene yẹẹ mhan rẹ lu. Ọkhọle umueria nọnsẹmhan ha sekha mhan, ọkhẹke nin mhan ka ọle ehọ yẹ jẹje lu emhin rẹ gbega egbe.
12-13. Edọnmhẹn nela mhan ha sabọ miẹn bhi obọ ibo mhan? Be imhan ha lu yẹ?
Eph. 5:3) Ọkpakinọn, be imhan ha lu yẹ sade ibo mhan bhi isi iwẹnna la bhi isiku munhẹn ha tẹmhọn oghẹ? Mhan lẹn ghe, ọkhẹke nin mhan he emhin ne iyẹẹ Osẹnobulua bi emhin ne yẹẹ ọne agbọn nan. (Titus 2:12) Ọkhọle umueria nọnsẹmhan dẹ sekha nin mhan. (Rom. 2:15) Mhan dẹ be kaehọ? Ọ sabọ rẹ ha yẹẹ mhan rẹ ka ibo mhan ehọ, la rẹ ghe ifoto ne imhẹn nin ele rẹman egbe ele. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan jẹje gbega egbe. Ahamiẹn mhan bha sabọ fi ọne uhọnmhọn-ọta denọ, mhan ha sibhi enin re.
12 Fẹ ijiẹmhin ọkpa ghe ọsi ebi mhan ha rẹ gbega egbe mhan yẹ bhi iria-eria nọnsi Esu. Jehova taman mhan ghe, nin mhan hẹi ji a hẹnmhọn oghẹ bi emhin itọn kẹkẹ soso bhi ẹwẹ mhan. (13 Ahamiẹn mhan imhọn izebhudu, ọ ida fo mhan rẹ mundia sade ibo mhan guanọ nin mhan deba ele ha ria eria ne imhẹn, la lu emhin ne imhẹn. Mhan lẹn ghe, Jehovah lẹn ebi mhan rẹ dọnmhegbe yẹ nin mhan rẹ sabọ mundia nọnsẹn. Ọle dẹ re ọne ahu bi ẹwanlẹn nọn khẹke nin mhan rẹ rẹban iria-eria ọsi Esu. (2 Chron. 16:9; Isa. 40:29; Jas. 1:5) Emhin ọbhebhe nela mhan ha lu nin mhan rẹ gbega ọkhọle mhan?
HA BABEGBE
14-15. (a) Be imhan ha tuje ọkhọle nọnsemhan an nan? Be imhan ha rẹ lu ọnan yẹ? (b) Be iProverbs 4:20-22 ha rẹ rẹkpa mhan rẹ manman miẹn elele bhi Baibo nin mhan tie yẹ? (Fẹ ọne ẹkpẹti ghe nọn yọle “ Ebi A Rẹ Ria Eria Dinmhin Nyan Ebi A Luẹle Yẹ.”)
14 Ahamiẹn mhan guanọ nin mhan sabọ gbega ọkhọle nọnsẹmhan, bọsi geti, mhan ki ha khue ọle gbe emhin ọbe, yẹ tuje ọle a nin emhin ne mhẹn. Ye arẹkhọkhọ ọsi agbaẹbho nan gba ogba nẹga re. Ahamiẹn eghian ele mun okhọn vade, ọne khue igeti ki khue igeti gbe ele. Ahamiẹn ebale bi emhin ne mhẹn ẹbho mun vade, ọ ki tuje igeti a nin ele. Ahamiẹn a ituje ọne igeti hiehie, ohanmhẹn ki fuẹn ene ribhi ọne agbaẹbho a. Bọsi igeti ọsi agbaẹbho, ọkhẹke nin mhan ha re otọ nin iria-eria nọnsi Osẹnobulua rẹ ha nabhi ọkhọle nọnsẹmhan ẹghe-ẹghe.
15 Ẹkẹ iBaibo mhan ha da miẹn ebi Jehova rẹ ria eria yẹ. Bhiriọ, ahamiẹn mhan tie iBaibo, mhan ki ha re otọ nin iria-eria nọnsi Jehova rẹ dia uwedẹ nin mhan rẹ ria eria, uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin, bi ebi emhin dia mhan bhi egbe yẹ. Be imhan ha rẹ manman miẹn elele bhi Baibo nin mhan tie yẹ? Ọkhẹke nin mhan bhii mhan kuẹ munhẹn. Obhio mhan ọkpa nin okhuo yọle: “Mẹn kuẹ munhẹn ha tie iBaibo, mẹn ki ka bhii ji Jehova nin ọle rẹkpa mẹn rẹ daghe nọnsẹn emhin ọhan-ilo ne ribhi Ọta nọnsọle”. (Ps. 119:18) Ọ yẹ khẹke nin mhan ria eria dinmhin nyan ebi mhan tie. Ahamiẹn mhan bhii, yẹ tie Baibo yẹ ria eria dinmhin nyan ebi mhan tiele, Ọta nọnsi Osẹnobulua ki sẹbhi otọ ọkhọle nọnsẹmhan. Mhan ki dọ manman hoẹmhọn uwedẹ nin Jehova rẹ ria eria.—Tie Proverbs 4:20-22; Ps. 119:97.
16. Be ẹbho ne bunbun sẹ rẹ miẹn elele yẹ bhi JW Broadcasting nin ele ghe?
16 Uwedẹ ọbhebhe nin mhan ha rẹ ji uwedẹ nin Jehova rẹ ria eria ha dia mhan hi, sade mhan ghe emhin nan rẹman bhi JW Broadcasting®. Ọdọ bi amhẹn ọkpa yọle: “Ewanniẹn rẹji ubhimhin nọnsẹmhan, ọle (JW Broadcasting) khin! Ele re ahu nin mhan, yẹ mun mhan udu zeze sade mhan ribhi akhiẹ la mhan iyẹ ghọnghọn. Ẹghe-ẹghe mhan rẹ wo khue illo ne rẹkhan ọlẹn vae uki-uki bhi uwa. Mhan wo khue ele sade mhan nyẹn ebale, la mhan gbọnọ uwa, la mhan wọn iti.” JW Broadcasting rẹkpa mhan rẹ gbega ọkhọle nọnsẹmhan. Ele rẹkpa mhan rẹ ha ria eria beji Jehova rẹ ria eria, yẹ rẹkpa mhan rẹ mundia nọnsẹn nin mhan hẹi ha ria eria bọsi Esu.
17-18. (a) Beji 1 Kings 8:61 rẹman, be da sunu sade mhan re obọ rẹkhan ebi mhan luẹ bhi obọ iJehova? (b) Be imhan luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Hezekiah? (c) Beji a rẹman bhi erọnmhọn ọsi David bhi Psalm 139:23, 24, be imhan ha sabọ ha bhii Osẹnobulua nọn lu nin mhan?
17 Ẹghe nin mhan hi ki rẹ daghe elele nọn nabhọre sade a lu emhin nọn diale, urẹọbhọ Jas. 1:2, 3) Mhan ki ha ghọnghọn ranmhude mhan lu emhin nọn ha re iJehova ha tie mhan ọmọn nọnsọle. Mhan ki yẹ manman ha guanọ nin mhan ha lu emhin ne ti ọle bhọ. (Prov. 27:11) Edọnmhẹn nin mhan hi ki rẹ miẹn ki ha yi isẹhoa nin mhan rẹ rẹman Aba mhan nọn hoẹmhọn mhan ghe, ọkhọle rebhe mhan rẹ ga ọle. (Ps. 119:113) Mhan ki re ọle rẹman ghe, ọkhọle rebhe mhan rẹ hoẹmhọn iJehova, ọkhọle rebhe mhan rẹ muegbe nin mhan rẹ lu iho nọnsọle, yẹ re obọ rẹkhan uhi nesọle rebhe.—Tie 1 Kings 8:61.
nọnsẹmhan ki deziẹn. (18 Ẹmhọanta nọn ghe mhan dẹ dobọ ẹgheso ranmhude ọ bha gba nin mhan fo. Mhan ha fiobọdọn, ye ijiẹmhin ọsi Hezekiah re. Arẹmiẹn ọle dobọ ẹgheso, ọ da fidenọ yẹ re ọkhọle rebhe ha ga iJehova. (Isa. 38:3-6; 2 Chron. 29:1, 2; 32:25, 26) Bhiriọ, bha ji mhan rẹban edọnmhẹn nesi Esu, nin ọle rẹ ha guanọ nin ọle mun iria-eria nọnsọle fi ọbhi ọkhọle nọnsẹmhan. Bha ji mhan ha bhii obhi ọkhọle nan rẹ hẹnmhọn. (1 Ki. 3:9; tie Psalm 139:23, 24.) Mhan dẹ sabọ sun rẹkhan iJehova sade mhan gbega ọkhọle mhan gbera emhin rebhe.
ILLO 54 “Ọnan Hi Ọne Uwedẹ”
^ udu ọle 5 Mhan dẹ be sun rẹkhan iJehova, la mhan dẹ be ji Esu da hiẹ mhan, beji mhan ha da sibhi oga nọnsi Jehova re? Ọ iyi ebi ekpokpo nin mhan miẹn bhi egbe kaka sẹyẹ ha tare, ebi mhan rẹ gbega ọkhọle nọnsẹmhan ye, ọle ha tare. “Ọkhọle”—be a re ọle ta? Be Esu rẹ ha dọnmhegbe yẹ nin ọle rẹ ria ọkhọle nọnsẹmhan an? Be imhan ha rẹ gbega ọle yẹ? Ọne uhọnmhọn-ọta nan dẹ wanniẹn ene inọnta kpataki nan.
^ udu ọle 11 ỌTA NAN RE OTỌLE MAN NỌNSẸN: Jehova re ọne ahu nin mhan rẹ fẹ iria-eria nọnsẹmhan ghe, ebi emhin gene dia mhan yẹ bhi egbe, bi uwẹde nin mhan rẹ lu emhin, mhan ki yẹ tobọmhan bhu ohiẹn egbe mhan. Bhi urolo ebo (English), ọnan iBaibo tie ọle conscience (ọkhọle umueria). (Rom. 2:15; 9:1) Ọkhọle umueria nan re iBaibo luẹ ọle emhin, ọle hi ọnọn noo adia nọnsi Jehova nin mhan kere bhi ẹkẹ Baibo rẹ tobọle bhu ohiẹn si ebi mhan ria bi ebi mhan lu mhẹn la ọ imhẹn.
^ udu ọle 56 EMHIN NAN RẸMAN BHI IFOTO: Eji a da ha gboghẹ wo zegbere bhi TV nin obhio mhan nin okpea ghe. Be ọle ha ki lu yẹ nian? Ọle ha tobọle zẹ.
^ udu ọle 58 EMHIN NAN RẸMAN BHI IFOTO: Okpea nọn khẹ ughe bhi ẹghe ẹdẹle daghe ẹbe vade agbaẹbho nọnsele, ọ da jẹje so taman ene khẹ igeti bhi otọ. Ene khẹ igeti da jẹje sua igeti gbe yẹ khue ọle bhi ikeke ọle.