1-2. (a) Be ọta nọn ribhi Isaiah 41:10 rẹ rẹkpa obhio mhan natiọle Yoshiko yẹ? (b) Họla ha sabọ miẹn elele bhi ene ọta nin Jehova ne ya bhi Isaiah 41:10?

OBHIO mhan nin okhuo ọkpa ribhọ natiọle Yoshiko, nọn manman mun oga mhọn nọnsẹn. Ẹdẹ ọkpa, dọkitọ nọn gbẹloghe ọle da taman ọlẹn ghe, uki eso ọkpa ọle ki da gbe bhi agbọn. Be ọle ki khian yẹ? Ọ da ye ijian ọkpa re bhi Baibo, ije manman ti ọle bhọ, Isaiah 41:10. (Tie ọle.) Ọ da fẹkẹ taman idọkitọ nọnsọle ghe, ofẹn imun ọlen, ranmhude Jehova mun ọle obọ mhọnlẹn. * Ọta ikoudure nọn ribhi ọne ulọnlẹn nan da rẹkpa ọne obhio mhan nan rẹ mun udu rebhe nyan iJehova. Ahamiẹn mhan kuẹlo da ọkakale, ọ dẹ yẹ sabọ rẹkpa mhan nin mhan hẹi ha kpokpo egbe. Nin mhan rẹ lẹn ebi ọne ulọnlẹn nan ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ, bha ji mhan ka fẹghe emhin nọn zẹle nin Osẹnobulua da ji Isaiah nọn gbẹn ene ọta nan ọbhi otọ.

² Nan rẹ re ikoudure nin ibhokhan Izrẹl nan ha mun ọbhi imun bhi Babylon, ọle zẹle nin Jehova da je Isaiah nin ọle gbẹn ene ọta nan. Ọkpakinọn, Jehova da sẹyẹ ne ene ọta nan ya khẹ ẹbho nesọle rebhe rẹ dọ sẹbhi ẹlẹnan. (Isa. 40:8; Rom. 15:4) Ọkakale ne bha lẹkhẹ nan rẹ khọn, ele vuọn ọne agbọn nan ẹlẹnan. Ọnan zẹle mhan manman guanọ izebhudu nọn ribhi ebe nọnsi Isaiah bhi ọne ẹghe nan.—2 Tim. 3:1.

3. (a) Be hi ive ne ribhi Isaiah 41:10, nọn yi uhọnmhọn-ọta ọsi ukpe 2019? (b) Be ene ive nan ha rẹ sabọ rẹkpa mhan yẹ?

³ Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ive ea nesi Jehova bhi Isaiah 41:10 ne ha sabọ re urẹọbhọ nọnsẹmhan  deziẹn. Ene ive hi: (1) Jehovah dẹ ne mhan dia, (2) ọle hi Osẹnobulua nọnsẹmhan, (3) ọle dẹ rẹkpa mhan. Ọ gene khẹke nin mhan ha mhọn ene emhin ea nan bhi ọkhọle, * ranmhude, bọsi Yoshiko, imhan rebhe mhọn ọkakale bhi egbe. Mhan sẹyẹ mhọn ọnọghọ ranmhude emhin ebe ne sunu bhi ọne agbọn nan. Eso bhi ẹwẹ mhan bhọ ziẹngbe ekpokpo bhi obọ ugbẹloghe ne wolo. Bha ji mhan fẹ ene ive ea ghe ọkpa-ọkpa.

4. (a) Be hi ive ọhẹnhẹn nin mhan ha ka zilo nyan? (Fẹ ebi a gbẹn ọbhi otọle ghe.) (b) Uwedẹ nela Jehova rẹ ji mhan lẹn ebi ẹmhọn mhan dia ọle yẹ bhi egbe? (c) Be ene ọta nin Osẹnobulua tale nan rẹ rẹso uwẹ yẹ?

⁴ Ọta nin Jehova ka ta bhi enin manman re ikoudure nin mhan. Ọ da yọle: “Hẹi ji ofẹn mun uwẹ, ranmhude imẹn ne uwẹ dia.” * Ẹkẹ ẹjẹjẹ nin Jehova mhọn da mhan, bi uwedẹ nin ọle rẹ re ẹlo mhan bhi egbe, gene rẹman ghe ọle ne mhan dia. Ghe ebi Jehova rẹ ji mhan lẹn ẹkẹ ẹjẹjẹ nọn dinmhin nin ọle mhọn da mhan yẹ. Jehova yọle: “Ranmhude uwẹ wo ghan bhi ẹlo mẹn, a da mun ẹkpẹn uwẹ bhi egbe. Mẹn wo hoẹmhọn uwẹ.” (Isa. 43:4) Emhin soso iribhi otọ bi okhun nọn ha re iJehova miẹn ghe ọle bha yẹ họẹmhọn ene ga ọle; asun-rẹkhan nin ọle mhọn da mhan ibeghe. (Isa. 54:10) Ukolu nin mhan bi Jehova koko mhọnlẹn bi oyẹẹ nin ọle mhọn da mhan manman re izebhudu nin mhan. Beji Jehova rẹ gbega Abram (Abraham) nin ọmọẹ ọle, iriọ ọle ha yẹ rẹ gbega mhan ẹlẹnan. Jehova da taman ọlẹn yọle: “Abram, Hẹi ji ofẹn mun uwẹ. Ugue mẹn khin rẹji uwẹ.”—Gen. 15:1.

5-6. (a) Be imhan rẹ lẹn yẹ ghe, Jehova ho nin ọle rẹkpa mhan bhi ọkakale nin mhan miẹn bhi egbe? (b) Be imhan miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi Yoshiko?

⁵ Ive nin Jehova ve nin ẹbho nesọle ji mhan lẹn ghe, ọle ho nin ọle rẹkpa mhan bhi ọkakale nin mhan miẹn bhi egbe. Jehova yọle: “Ahamiẹn uwẹ na ẹkẹ amẹn gbera, imẹn dẹ ne uwẹ dia, uwẹ ha rẹ ha na bhi ẹkẹ ẹdẹ, ọ ida re uwẹ nẹ. Ahamiẹn uwẹ na ẹkẹ eranlẹn gbera, ọ ida tuẹ uwẹ a, la nin olanmhẹn eranlẹn nọnsọle ria-ria uwẹ egbe hiehie.” (Isa. 43:2) Be bhọ a re ene ọta nan ta?

⁶ Jehova bha yọle ghe, ọle dẹ ne ọkakale ne re iẹnlẹn nọghọ kie nin mhan. Ọkpakinọn, ọle ida  re otọ nin ene ọnọghọ ne wo ha nẹ vare bọsi ẹdẹ rẹ rẹ mhan nẹ, la nin oranmhẹn eranlẹn ọsi ekpokpo wo tuẹ mhan an sotọ sẹsẹsẹ. Ọle rẹyi nin mhan ghe, ọle dẹ ne mhan dia, ọle dẹ rẹkpa mhan rẹ na ene ọkakale nan rẹbhe gbera. Be iJehova ha rẹ lu ọle yẹ? Ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ ha mhọn ọkhọ nọn lọre, nin ofẹn hẹi yẹ mun mhan, nin mhan da sabọ mun oga nọnsọle mhọn nọnsẹn aharẹmiẹn mhan kuẹlo da uu. (Isa. 41:13) Yoshiko nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn ẹlẹ kere ẹmhọanta ọnan khin. Ọmọn okhuo nọnsọle yọle: “Uwedẹ nin inẹn mhan bha rẹ ha ha-yọ-ha-re da wo ti mhan bhọ. Mhan gene daghe ọle ghe, Jehova wo re ọkhọ nọn lọre nanlẹn. Rẹ dọ sẹbhi ukpẹdẹ nin ọle yu, inẹn mhan da wo ha tẹmhọn ive nesi Jehova man ene khọnmhọn bi ene gbẹloghe ele.” Be imhan miẹn luẹ bhi ọnan? Ahamiẹn mhan mun udu nyan ive nin Osẹnobulua vele yọle “imẹn dẹ ne uwẹ dia,” mhan bhọ ki sẹyẹ deziẹn yẹ ha mhọn izebhudu sade mhan ziẹngbe ọkakale.

7-8. (a) Be hi ive ọzeva nin mhan ha zilo nyan, be bhọ a re ọle ta? (b) Bezẹle nin Jehova da taman ibhokhan Izrẹl ne ribhi imun bhi Babylon nin ele “hẹi kpokpo egbe”? (c) Bhi Isaiah 46:3, 4, ọta nela uwẹ riale ọ rẹkpa ebho nesi Osẹnobulua nin ofẹn bha da yẹ ha mun ele?

⁷ Fẹ ive nin ọzeva ghe nin Jehova taman Isaiah nin ọle gbẹn. Ọ yọle: “Hẹi kpokpo egbe, ranmhude imẹn hi Osẹnobulua nọnsẹ.” Be a re ọne ẹmhọn ikpokpo-egbe nan ta? Bhi urolo nan wo ka rẹ gbẹn ọne ulọnlẹn nan khẹ, ukpota natiọle “kpokpo egbe” dẹ sabọ mundia nin “nan rẹ ha fẹ ikeke ghe si ẹbe vade,” la “nan rẹ ha ha-yo-ha-re beji ọria lu sade emhin re iguaguako sunu.”

⁸ Bezẹle nin Jehova da taman ibhokhan Izrẹl nan ha mun ọbhi imun bhi Babylon nin ele hẹi “kpokpo egbe”? Ranmhude, ọle lẹn ghe, ofẹn dẹ ha mun ẹbho ne nyẹnlẹn bhi ọne agbaẹbho nin. Bezẹle nin ofẹn ha da ha mun ele? Ẹghe nọn rẹ kẹ khere nin ikpe igbe nyan egbọ ea (70) rẹ gba nin ibhokhan Izrẹl ribhi Babylon, Eyokhọnlẹn ne khua ọsi Medo-Persia da mun okhọnlẹn bu iBabylọn. Ele iJehova da noo rẹ fan ẹbho nesole fia bhi Babylon. (Isa. 41:2-4) Ẹghe nin ibhokhan iBabylon bi ẹbho ne ribhi agbaẹbho nekẹle rẹ lẹn ghe eghian nọnsele vade, ele da ha taman egbe ele nin ele deziẹn. Iriọ ele rẹ ha dọnmhegbe nin ele rẹ mun egbe ele udu zeze. Nin ele rẹ gbega egbe, ele da sẹyẹ man ẹbọ ne bunbun ba ene ele ka mhọnlẹn khẹ. (Isa. 41:5-7) Bhi ọne ẹghe nan, Jehova da re ọne ọta nan rẹ ko udu ọsi ibhokhan Izrẹl ne ribhi imun re. Ọ da yọle: “Ọguọmhandia nọnsẹmhẹn uwẹ khin, [uwẹ bi ediake nesẹ iyi ọkpa] Eo Izrẹl,” . . . Hẹi kpokpo egbe, ranmhude imẹn hi Osẹnobulua nọnsẹ.” (Isa. 41:8-10) Uwẹ daghe ebi Jehova tale? Ọ yọle: “Imẹn hi Osẹnobulua nọnsẹ.” Jehova re ọnan taman ene ga ọle nin ele hẹi kpokpo egbe, ranmhude ọle sẹyẹ ye ele re—ọle sẹyẹ hi Osẹnobulua nọnsele. Ẹbho nesọle ele sẹyẹ khin. Jehova da taman ele yọle: “Mẹn dẹ mun uwẹ okhun . . . yẹ hinmhin uwẹ.” Ene ọta izebhudu nan gene wo re ahu nin ibhokhan Izrẹl ne ribhi imun bhi Babylon.—Tie Isaiah 46:3, 4.

9-10. Bezẹle nọn bha da khẹke nin ofẹn ha mun mhan? Re arẹkhọkhọ re otọle man.

⁹ Ẹlẹnan nian, ẹbho ne bunbun manman wo kpokpo egbe ranmhude ọne agbọn nan manman wo khọ bhọ. Ẹmhọanta nọn ghe ọkakale ọsi ọne agbọn nan yẹ wo rẹso mhan. Ọkpakinọn, ọ bha khẹke nin ofẹn ha mun mhan. Bezẹle? Ranmhude Jehova taman mhan yọle: “Imẹn hi Osẹnobulua nọnsẹ.” Bezẹle nin ọne ọta nan da yi emhin kpataki nọn ha zẹ mhan bha kpokpo egbe?

¹⁰ Ghe ọne arẹkhọkhọ nan: Jim bi Ben da koko nabhi imoto ọkpa nin ele rẹ khian okhian. Uwedẹ nin ele rẹkhan imhẹn hiehie. Amẹn da munhẹn ha rọlọ, otọ da ye ha kpo ọne imoto. Beji ọne imoto rẹ ha de-yo-de-re, ọria da yọle “Ọdeọde gba ibẹti nọnsọle nọnsẹn. Bha  mun emhin mhọn nọnsẹn ranmhude ọne uwedẹ nan imhẹn hiehie.” Jim da munhẹn ha kpokpo egbe. Ọne ọria da yẹ yọle, “bha hẹi kpokpo egbe.” Imẹn nọn gua ọne imoto talọ.” Jim ki họn ọnan, ọ da lueghe uhọnmhọn an yọle, “Be ọnin ha ki rẹ hinmhin mhan yẹ nian?” Ọkpakinọn, ọ da daghe ọle ghe, Ben bha kpokpo egbe hiehie. Jim da nọọn ọlẹn yọle: “Bezẹle nin uwẹ bha da kpokpo egbe hiehie?” Ben da fẹkẹ jiẹ khere yọle: “Ranmhude mẹn lẹn ọria nọn gua ọne imoto nan nọnsẹn. Aba imẹn nọn!” Ben da yẹ yọle: “Ji mẹn tẹmhọn aba imẹn man uwẹ. Mẹn lẹn ghe, ahamiẹn uwẹ lẹn ọria nin aba imẹn khin, bi ebi ọle gua imoto sẹyẹ, uwẹ ida yẹ ha kpokpo egbe.”

11. Be imhan ha miẹn luẹ bhi arẹkhọkhọ ọsi Jim bi Ben?

¹¹ Be imhan miẹn luẹ bhi ọne arẹkhọkhọ nan? Bọsi Ben, mhan ikpokpo egbe, ranmhude mhan lẹn Jehova nin Aba mhan nọn ribhi okhun nọnsẹn. Mhan lẹn ghe, ọle dẹ re iziẹngbe nin mhan rẹ gbera ọnọghọ rebhe ne bha ji egbe da fu mhan re bhi ọne ẹghe okike agbọn nan. (Isa. 35:4) Jehova mhan mun udu nyan, bhiriọ, aharẹmiẹn agbọn rebhe guọ ranmhude ofẹn, mhan ikpokpo egbe. (Isa. 30:15) Inian mhan yẹ diabe iBen sade mhan taman ediake mhan ebezẹle nin ele ha da mun udu nyan Osẹnobulua. Bhiriọ, ele ki yẹ lẹn ghe, Jehova dẹ rẹkpa ele bhi ọkakale nin ele hi ki rẹ ha ye.

12. (a) Be hi ive nin ọzea nin mhan ha zilo nyan? (b) Be “obọ” nọnsi Jehova nin Isaiah tẹmhọn ọlẹn rẹkpa mhan rẹ yere?

¹² Ji mhan zilo nyan ive nin ọzea. Isaiah da gbẹn yọle: “Imẹn dẹ re ahu nin uwẹ, ehe, imẹn dẹ rẹkpa uwẹ.” Isaiah da ka gbẹn ebi Jehova ha rẹ re ahu nin ẹbho nesọle yẹ. Ọ da gbẹn yọle: “Jehova tobọle . . . dẹ vae bọsi ọria nọn mhọn ahu, obọ nọnsọle ki ha gbẹloghe nanlẹn.” (Isa. 40:10) “Obọ”—Baibo noo ọne ukpọta nan rẹ talọ ji ahu bhi eje bunbun. Bhiriọ, ọta nin Isaiah gbẹn ghe, “obọ [nọnsi Jehova] ki ha gbẹloghe” rẹkpa mhan rẹ yere ghe, Ojie nọn  manman mhọn ahu Jehova khin. Beji ọle rẹ noo udede ahu nọnsọle rẹ rẹkpa eguọmhandia nesọle yẹ khọn nin ele bhi ẹghe nọn gbera, iriọ ọle yẹ rẹ khọn nin eguọmhandia nesọle ẹlẹnan.—Deut. 1:30, 31; Isa. 43:10, ftn.

13. (a) Ẹghela Jẹhova rẹ manman mun ive nọnsọle sẹ, nọn yọle: “Imẹn dẹ re ahu nin uwẹ.”? (b) Ive nela manman re ahu bi izebhudu nin mhan?

¹³ Ahamiẹn eghian mhan kpokpo mhan, ẹghenin Jehova rẹ manman mun ọne ive nan sẹ, nọn yọle: “Imẹn dẹ re ahu nin uwẹ.” Bhi ije eso ẹlẹnan, eghian mhan manman wo ha dọnmhegbe nin ele rẹ re ọkpẹnlẹn ọbhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nọnsẹmhan la agbotu nọnsẹmhan. Ọrẹyiriọ, ọnan bha re imhan ha kpokpo egbe gbe. Ive nọnsi Jehova re ahu bi izebhudu nin mhan. Ọle vele yọle: “Emhin okhọn soso iribhọ nan lu ranmhude uwẹ nọn ha wẹnna hiehie.” (Isa. 54:17) Ọne ọta nin rẹkpa mhan rẹ ye emhin ea re.

14. Bezẹle nọn bha da han mhan ilo ghe eghian Osẹnobulua ne mhan suan?

¹⁴ Ọhẹnhẹn nọn ribhọ hi, mhan lẹn a dẹ he imhan ranmhude edibo nesi Jesu mhan khin. (Matt. 10:22) Jesu ka tale khẹ ghe, a dẹ manman kpokpo edibo nesọle bhi ẹghe ọkike. (Matt. 24:9; John 15:20) Ọzeva nọn ribhọ hi, ọta akhasẹ nọnsi Isaiah ji mhan lẹn ghe, ọiyi uhemhin ọkpa eghian mhan da he mhan; ele dẹ noo emhin okhọn kẹkẹ bhi egbe mhan. Eso bhọ sabọ rẹ ha yi, ikuẹkuẹ ohoghe bi udede ohoghe nin ele rẹ ria mhan elin an, bi ekpokpo nọn manman kaka. (Matt. 5:11) Jehova ida mun eghian mhan mhọnlẹn nin ele hẹi noo ene emhin okhọn nan rẹ ne mhan khọnlẹn. (Eph. 6:12; Rev. 12:17) Ọkpakinọn, ọ bha khẹke nin ofẹn ha mun mhan. Bezẹle?

15-16. (a) Be hi emhin nin ọzea nọn khẹke nin mhan yere? Be Isaiah 25:4, 5 rẹ rẹkpa mhan rẹ lẹn ọnan yẹ? (b) Be Isaiah 41:11, 12 tale rẹji emhin ne da sunu ji ene kpokpo mhan?

¹⁵ Ria eria nyan emhin nin ọzea nin mhan ha yere. Jehova yọle “emhin okhọn soso iribhọ” nan lu ranmhude imhan “nọn ha wẹnna hiehie.” Beji egbuwa rẹ gbega mhan bhi okpahoho sade amẹn rọlọ, iriọ iJehova ha rẹ gbega mhan  bhi okhọn ọsi eghian mhan. (Tie Isaiah 25:4, 5.) Ẹghe iribhọ nin eghian mhan ha rẹ sabọ gbe mhan khuelo.—Isa. 65:17.

¹⁶ Jehova da sẹyẹ re iruduba nin mhan mhọn da ọle deziẹn, bhi ẹghe nin ọle rẹ ji mhan lẹn emhin ne da sunu ji ene kpokpo mhan. (Tie Isaiah 41:11, 12.) Ebi eghian mhan hi ki rẹ ne mhan khọn sẹ yẹ, la ebi ọne ọkhọn hi ki rẹ kaka sẹ yẹ, emhin ọkpa ha nabhọre: A dẹ gbe eghian mhan rebhe khuelo sẹsẹsẹ.

17-18. (a) Be iBaibo nan tie ha rẹ sabọ re imhan manman ha mun udu nyan Osẹnobulua yẹ? Re ijiẹmhin man. (b) Ahamiẹn mhan ria eria nyan uhọnmhọn-ọta ọsi ukpe 2019, be ọ ha rẹ rẹkpa mhan yẹ?

¹⁷ Mhan da manman dọ ha lẹn iJehova nọnsẹn, iruduba nin mhan mhọn da ọle ki ha ziẹn ọbhọ. Uwẹdẹ ọkpa nin mhan ha gene rẹ lẹn ọlẹn nọnsẹn hi, sade mhan tie iBaibo nọnsẹn yẹ ria eria dinmhin nyan ebi mhan tie. Bhi ẹkẹ iBaibo, mhan dẹ miẹn okha ọsi ebi Jehova rẹ gbega ẹbho nesọle yẹ bhi ẹghe ẹdẹlẹ. Ene okha nan dẹ re imhan ha mhọn izebhudu ghe, ọle dẹ yẹ gbega mhan ẹlẹnan.

¹⁸ Fẹ ijiẹmhin ọkpa ghe, ọsi ebi Isaiah rẹ khọkhọ uwedẹ nin Jehova rẹ gbega man yẹ. Ọ da rẹ iJehova khọkhọ ọsun-ohuan. Ọ da re ene ga ọle khọkhọ ihuan. Rẹji Jehova Isaiah da yọle: “Ọle ki re obọ nọnsole ne ene ibhi ihuan koko, ọle ki mun ele ọbhi okhun egbe.” (Isa. 40:11) Mhan ha daghe ebi obọ nọnsi Jehova rẹ mun mhan mhọnlẹn yẹ nọnsẹn, egbe ki fu mhan re, ranmhude mhan lẹn ghe a gbega mhan. Igbọn nọn wanlan nan gba ẹkẹ ọle bha guanọ nin mhan ha kpokpo egbe, aharẹmiẹn mhan kuẹlo da ọnọghọ. Ranmhude ọnan, ebe ọsi Isaiah 41:10, ọle uhọnmhọn-ọta ọsi ukpe 2019 na dagbare, nọn yọle: “Hẹi Kpokpo Egbe, Ranmhude Imẹn Hi Osẹnobulua Nọnsẹ.” Ha ria eria nyan ọne uhọnmhọn-ọta nan, ranmhude ele dẹ mun uwẹ udu zeze khẹ ọnọghọ ne vade bhi odalo.