1-2. (a) Isekha nela Jesu re nin edibo nesọle? (b) Bezẹle nin ene edibo da fikekegbe Jesu? (Yẹ fẹ ene ifoto ghe.)

 “ẸMHỌANTA nọn ghe ibha rẹ wo muegbe nin ibha rẹ lu emhin nọn mhẹn, ọkpakinọn, efun nọnsẹbha wẹghẹ a.” (Mat. 26:41b) Ene ẹmhọn nan nin Jesu noo rẹman ghe, ọle lẹn sẹ ghe ọ bha gba nin mhan, sẹyẹ mhan dẹ sabọ dobọ. Ọkpakinọn, ọle yẹ re ene ẹmhọn nan sekha nin mhan. Ọne isekha hi, nin mhan rẹ rẹban ọne iria-eria ghe mhan i da sabọ dere. Uria-agogo eso ọkuẹsẹ Jesu ta ene ẹmhọn nan, edibo nesọle da ve ghe, ẹghe i ribhọ nin ele ha rẹ fikekegbe ọle. (Mat. 26:35) Emhin nọn mhẹn khọnan nin ele ho nin ele lu. Ọrẹyiriọ, ele bha lẹn ghe ọkakale ha zegbere, ọ i da lẹkhẹ nin ele rẹ lu emhin nọn mhẹn. Ọnan zẹle nin Jesu da sekha nin ele yọle: “[Bha] wo ha nan erọnmhọn ẹghe rebhe, beji a ha da miẹn ibha bha de ọbhi edọnmhẹn.”—Mat. 26:41a.

² Ọ ba bhi egbe a ghe, ene edibo bha wo ha babegbe. Ẹghe nan rẹ mun Jesu, ele be sun rẹkhan ọlẹn, la ele be ranmhude ofẹn nẹgbe? Ranmhude ene edibo bha ha babegbe, ele da lu ọne emhin nin ele rẹ yọle ghe ele i da lu. Ele da fikekegbe Jesu.—Mat. 26:56.

3. (a) Ahamiẹn mhan ho nin mhan sun rẹkhan Jehova, bezẹle nọn da khẹke nin mhan rẹban ọne iria-eria ghe mhan wo ziẹn, sẹyẹ mhan i da sabọ lu emhin ebe? (b) Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

³ Ọ bha khẹke nin mhan ha riale ghe mhan wo manman ziẹn, ghe ẹghe i ribhọ nin mhan ha rẹ dobọ. Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan muegbe rẹ rẹban emhin nọn hi ki rẹ khin nọn ha sabọ si mhan sibhi ibo nọnsi Jehova re. Ọrẹyiriọ, ọ bha gba nin mhan, sẹyẹ ọ dẹ wo lẹkhẹ nin mhan rẹ de ọbhi edọnmhẹn nin mhan rẹ lu emhin nọn bha gba. (Rom 5:12; 7:​21-23) Mhan sabọ rẹ re osukpa ke egbe mhan re bhi idia nọn ha sabọ re emhin nọn i mhẹn ha ghọn mhan. Nin mhan rẹ sabọ sun rẹkhan Jehova bi Ọmọn nọnsọle, ọkhẹke nin mhan re obọ rẹkhan adia nọnsi Jesu, nọn yi nin mhan rẹ ha babegbe beji a ha da miẹn mhan bha dọ de ọbhi edọnmhẹn. Ọne  uhọnmhọn-ọta nan dẹ rẹkpa mhan rẹ lu ọnan. Bhiriọ, bha ji mhan ka zilo nyan idia eso nọn da khẹke nin mhan wo manman ha babegbe. Ẹghenin, mhan ki zilo nyan ebi mhan ha rẹ gbega egbe mhan yẹ bhi edọnmhẹn. Bhi ọkike ọle, mhan ki zilo nyan ebi mhan ha rẹ sabọ ha babegbe khian yẹ.

HA BABEGBE BHI EJI UWẸ DA WẸGHẸ

4-5. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan ha babegbe bhi emhin ebe nin mhan riale ghe ọ bha sẹ emhin soso?

⁴ Emhin ebe eso nin mhan riale ghe ele bha sẹ emhin soso dẹ sabọ wẹghẹ ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn an, yẹ si mhan fiọbhi emhin ebe ne manman kaka.

⁵ Arẹmiẹn mhan rebhe kuẹlo da edọnmhẹn nin mhan rẹ lu emhin ebe, imhan tobọmhan yẹ mhọn eji mhan da wẹghẹ. Bhiriọ, emhin eso sabọ rẹ ha ribhọ ne ghọn mhan rẹ lu ne ha sabọ si mhan ọbhi edọnmhẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, ọ sabọ rẹ ha nọghọ otuọnkpa rẹ rẹban edọnmhẹn nin ọle rẹ gboghẹ. Ọ sabọ rẹ ha nọghọ ọria ọbhebhe rẹ khọn edọnmhẹn nin ọle rẹ lu emhin ne gbitọn an bhi ẹlo nọnsi Jehova, bọsi nin ọria rẹ ha re obọ muno egbe okpea la egbe okhuo nọnsọle, la ha ghe ifoto ọsi ẹbho ne banọn an. Sẹyẹ, ọ sabọ rẹ ha nọghọ eso ebhebhe rẹ khọn ofẹn eria, yẹ rẹ rẹban ọne ọkhọle ghe ọria i ribhọ nọn ha sabọ taman ele ebi ele ha lu, rẹ rẹban ohu la emhin ebhebhe ne dia iriọ. Beji Jemis nin odibo tale ‘emhin ne yẹẹ ọria, ele kiẹn ufi rẹji ọle. Sẹyẹ, ele kiẹn edọnmhẹn rẹji ọle.’—Jem. 1:14.

6. Ejela ọ da khẹke nin mhan ta ẹmhọanta man egbe mhan?

⁶ Uwẹ be lẹn emhin ne kẹ wo manman dọnmhẹn uwẹ? Ọ i zẹwẹ yi emhin ẹwan nin mhan rẹ wo fikekegbe eji mhan da wẹghẹ, la dọ ha riale ghe mhan wo manman ziẹn, bhiriọ mhan i da sabọ lu emhin ebe. (1 Jọni 1:8) Pọl nin odibo bhọ da yọle ghe, eria “nin ẹlinmhin nọn khiale dia” bhọ dẹ sabọ de ọbhi edọnmhẹn ahamiẹn ghe ele bha ha babegbe. (Gal. 6:1) Ọ bha khẹke nin mhan ha hiẹ egbe mhan. Ọkhẹke nin mhan ta ẹmhọanta man egbe mhan ghe, ijeso ribhọ nin mhan bha da ziẹn.—2 Kọr. 13:5.

7. Ejela ọkhẹke nin mhan manman denọ ẹlo ọ i? Re ijiẹmhin ọbhọ.

⁷ Be ọkhẹke nin mhan lu sade mhan dọ lẹn ije kẹkẹ nin mhan da wẹghẹ nọn ha sabọ si mhan ọbhi edọnmhẹn? Mhan ki wẹnna kaka ọbhi ọne eji mhan da wẹghẹ. Nan rẹ re ijiẹmhin ọbhọ, bhi ẹghe ẹdẹlẹ, eje eghian ha da kẹ sabọ nabhi agbaẹbho nan bọn ogbe nẹga, ọle eje kẹkẹ nin geti ye bhọ. Bhiriọ, eji ene geti ye kẹkẹ, ele a manman gbega. Iriọ sẹyẹ nọn, ọkhẹke nin mhan manman denọ ẹlo ọbhi ije kẹkẹ nin mhan lẹn sẹ ghe mhan da wẹghẹ nọn ha sabọ si mhan ọbhi edọnmhẹn.—1 Kọr. 9:27.

 EBI MHAN HA RẸ SABỌ GBEGA EGBE MHAN YẸ

8-9. Be ọne usẹn okpea nan tẹmhọnlẹn bhi Proverbs uhọnmhọnlẹn nọnzi 7 ha rẹ sabọ re egbe nẹ yẹ bhi ọne emhin ebe nọn kaka nin ọle lu? (Proverbs 7:​8, 9, 13, 14, 21)

⁸ Be mhan ha rẹ sabọ gbega egbe mhan yẹ? Bha ji mhan fẹ ebi mhan ha sabọ miẹn luẹ bhi obọ ọne usẹn okpea nan tẹmhọnlẹn bhi Proverbs uhọnmhọnlẹn nọnzi 7. Ọne usẹn okpea da ne okhuo ọkpa nọn yi agbilẹ nowẹ. Ulọnlẹn nọnzi 22 da ji mhan lẹn ghe, “osukpa,” ọle ọne usẹn okpea rẹ wo rẹkhan ọlẹn. Ọkpakinọn, beji ulọnlẹn ne ribhi ikeke ọle rẹman, ọne usẹn okpea ka wo zẹ ukpoẹ kẹkẹ ne si ọle fiọbhi ọne emhin ebe.

⁹ Emhin kẹkẹ nela ọne usẹn okpea lu ne si ọle fiọbhi ọne emhin ebe? Ọhẹnhẹn, bhi ọsemua, ọle “da rẹkhan uwedẹ nan na gbera diọbhi isi [ọne agbilẹ].” Ọle ki lu ọnin fo, ọle da khian diọbhi eji uwa ọsi ọne okhuo ye. (Tie Proverbs 7:​8, 9.) Ẹghe nin ọle ki rẹ daghe ọne okhuo, ọle bha sibhi eji ọne okhuo ye re. Ọle da re otọ nin ọne okhuo rẹ mun ọle unun fiofio, yẹ ha ka ọle ehọ beji ọle ha tẹmhọn izọese ọsi ọfure nin ọle lu. Asabọmiẹn ọle ta ọnan beji ọne usẹn okpea ha da ha riale ghe ọle i yi ọria ọbe. (Tie Proverbs 7:​13, 14, 21.) Sade ọne usẹn okpea re egbe nẹ bhi ene okhẹnan kẹkẹ nọn, ọle i rẹ de ọbhi ọne edọnmhẹn, sẹyẹ, ọle i rẹ dọ lu emhin ebe.

10. Ẹlẹnan nian, be ọria ha rẹ sabọ khian okhian nọn bha gba nin ọne usẹn okpea nan tẹmhọnlẹn bhi Proverb khian?

¹⁰ Okha ọsi Solomọn rẹman ebi ha sabọ sunu ji ọguọmhandia nọnsi Jehova nọn hi ki rẹ khin. Ọle dẹ sabọ dọ lu emhin ebe nọn manman kaka, yẹ dọ ha riale ghe, “osukpa” emhin rebhe rẹ wo sunu, la ọle sabọ rẹ ha yọle ghe ọle bha zẹwẹ lẹn ebi ọ rẹ sunu yẹ. Bhi ọsi ẹmhọanta, ọle ha gene ria eria nyan ebe sunu, asabọmiẹn ọle dẹ kere ghe, ọle zẹ ukpoẹ kẹkẹ ne bha gba ne re ọle dọ lu ọne emhin ebe. Ene ukpoẹ ne imhẹn nin ọle zẹ sabọ rẹ ha yi, nan rẹ ha ne ẹbho ne i mhẹn muobọ, ha re emhin ne bha deọbhọ rẹ re egbe re ahoho, la ha rẹnẹ diọbhi eje bha khẹke, yẹ diọbhi eje bha khẹke nin Kristiẹn ha diọbhi intanẹt. Sẹyẹ, asabọmiẹn ọle bhọ ki zobọ bhọ rẹ ha nan erọnmhọn, ha tie Baibo, ha yo ikolo oga, la dagbare bhi inẹbho. Bọsi ọne usẹn okpea nan tẹmhọnlẹn bhi ebe ọsi Proverbs, asabọmiẹn ọ i yi “osukpa” ọne emhin ebe nin ọle lu rẹ wo sunu.

11. Be ọkhẹke nin mhan lu beji a ha da miẹn ghe mhan bha dọ lu emhin ebe?

¹¹ Be imhan miẹn luẹ bhi ọnan? Ọ i yi emhin ebe ọkpa ọkhẹke nin mhan rẹban, sokpan ọkhẹke nin mhan rẹban ukpoẹ kẹkẹ nọn ha sabọ si mhan fiọbhi emhin ebe. Solomọn wo re otọ ọnan man nọnsẹn. Beji ọle tẹmhọn ọne usẹn okpea bi ọne okhuo nọn imhẹn fo, ọle da ta ọnan rẹji ọne okhuo yọle: “Hẹi bibi diọbhi eji ọle ye.” (Prov. 7:25) Ọle da yẹ ta ọnan rẹji ọne okhuo ebe: “Re egbe nẹ bhi eji ọle ye; hẹi zẹwẹ khian sikẹ unuro nọnsọle.” (Prov. 5:​3, 8) Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan dẹ sabọ gbega egbe mhan bhi emhin ebe, sade mhan re egbe nẹ bhi ene emhin kẹkẹ ne ha sabọ si mhan fiọbhọ. a Ọ sabọ yẹ rẹ ha yi nin mhan rẹ rẹban idia, la emhin eso nin mhan lẹn sẹ ghe ele dẹ sabọ si mhan ọbhi edọnmhẹn, a ha bhọ rẹ miẹn ghe ele i yi emhin ne khẹke nin Kristiẹn rẹban.—Mat. 5:​29, 30.

12. Be Jobu rẹyi nin egbe ọle? Be ọnan ha rẹ sabọ gbega ọle yẹ bhi edọnmhẹn? (Job 31:1)

¹² Nin mhan rẹ rẹban emhin ne ha sabọ si mhan ọbhi emhin ebe, ọkhẹke nin mhan ha mhọn emhin bhi ọkhọle nin mhan ha lu. Ọnan hi emhin nin Jobu lu. Ọle da “ve akovẹn nin ẹlo [nọnsọle]” ghe, ọle i da dọ ha ghe ikhuo ebhebhe bhi uwedẹ nọn bha gba. (Tie Job 31:1.) Ọle ha re obọ rẹkhan ọne emhin nan nin ọle rẹyi nin egbe ọle, ọ dẹ rẹkpa ọle rẹ sabọ re egbe nẹ bhi  ilọnmhọn oghẹ. Mhan dẹ yẹ sabọ rẹyi nin egbe mhan ghe, mhan dẹ rẹban emhin nọn hi ki rẹ khin nọn ha sabọ si mhan ọbhi edọnmhẹn.

13. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan mhọn ẹwan bhi emhin nin mhan ria ẹmhọnlẹn? (Yẹ fẹ ene ifoto ghe.)

¹³ Ọkhẹke nin mhan yẹ mhọn ẹwan bhi emhin nin mhan ria ẹmhọn ọlẹn. (Ex. 20:17) Ẹbho eso rẹọbhọ ghe ọ i yi emhin ebe nin ọria rẹ ha re ọkhọle muno emhin ne bha gba ahamiẹn ọle bha gene dọ lu ọne emhin. Ọkpakinọn, iria-eria nọn sẹ inian bha gba. Ahamiẹn ọria wo ha ria ẹmhọn emhin nọn bha gba bhi ọkhọle, ọ ki wo manman ha ghọn ọlẹn rẹ dọ lu ọle. Ọ ki dọ diabe ghe, ọne ọria tobọle si egbe ọle ọbhi edọnmhẹn nin ọle ki da ha khọn nian. Bhi ọsi ẹmhọanta, iria-eria ne bha gba dẹ sabọ ha na mhan bhi ọkhọle ẹgheso. Ọnan ha sunu, ebi ọkhẹke nin mhan lu hi, nin mhan rẹ jẹje re ọle sibhi ọkhọle re, yẹ dọnmhegbe ha ria ẹmhọn emhin ne mhẹn. Mhan ha lu iriọ, mhan i da dọ lu emhin ebe nọn kaka, ranmhude mhan bha re otọ nin ọne iria-eria nọn i mhẹn nọn na mhan bhi ọkhọle rẹ wanre, yẹ dọ kiẹn emhin nọn ki ghọn mhan.—Fil. 4:8; Kol. 3:2; Jem. 1:​13-15.

14. Emhin ọbhebhe nela ha rẹkpa mhan rẹ sabọ gbega egbe mhan bhi edọnmhẹn?

¹⁴ Emhin ọbhebhe nela mhan ha sabọ lu rẹ gbega egbe mhan bhi edọnmhẹn? Ọkhẹke nin mhan manman rẹọbhọ ghe, mhan dẹ miẹn elele bhọ sade mhan wo ha re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova. Ẹgheso, ọ sabọ rẹ ha nọghọ mhan rẹ dia iria-eria nọnsẹmhan bi emhin ne ghọn mhan mun iho nọnsi Osẹnobulua. Ọkpakinọn, mhan ha dọnmhegbe rẹ lu iriọ, mhan ki wo gene ha ghọnghọn.

15. Ahamiẹn mhan ji emhin nọn mhẹn ha ghọn mhan, be ọ ha rẹ gbega mhan yẹ bhi edọnmhẹn?

¹⁵ Ọkhẹke nin mhan ji emhin ne mhẹn ha ghọn mhan. Ahamiẹn mhan luẹ rẹ ‘he emhin nọn i mhẹn, yẹ hoẹmhọn emhin nọn mhẹn,’ ọ ki rẹkpa mhan rẹ muegbe rẹ wo ha lu emhin ne mhẹn, yẹ rẹ rẹban emhin ne ha sabọ si mhan ọbhi emhin ebe. (Amos 5:15) Ahamiẹn mhan ji emhin ne mhẹn ha ghọn mhan, ọ dẹ yẹ rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe edọnmhẹn sade mhan re osukpa ke egbe mhan re bhi idia nin mhan bha rẹ ria ẹmhọn ọlẹn, la nin mhan i da sabọ fidenọ.

16. Be ilọnmhọn oga rẹ rẹkpa mhan yẹ rẹ sabọ re egbe nẹ bhi edọnmhẹn? (Yẹ fẹ ene ifoto ghe.)

 ¹⁶ Be imhan ha rẹ sabọ ji emhin ne mhẹn ha ghọn mhan yẹ? Mhan dẹ sabọ lu ọnan sade mhan manman wo ha lu ilọnmhọn oga. Mhan ziẹn ọne ọkhọle nin mhan rẹ ha lu ebe ti Jehova bhọ sade mhan vae bhi ikolo oga bi sade mhan dagbare bhi inẹbho. Bhi ene ẹghe nan, mhan i kuẹlo da edọnmhẹn nin mhan rẹ lu emhin ebe. (Mat. 28:​19, 20; Hib. 10:​24, 25) Mhan da ha luẹ Ọta nọnsi Osẹnobulua yẹ ria eria nyan ọlẹn, mhan ki ha ziẹn oyẹẹ nin mhan mhọn rẹ ha lu emhin ne mhẹn, yẹ rẹ rẹban emhin ne i mhẹn. (Josh. 1:8; Ps. 1:​2, 3; 119:​97, 101) Yere ghe, Jesu taman edibo nesọle yọle: ‘Ibha wo ha nan erọnmhọn ẹghe rebhe, beji a ha da miẹn ibha bha de ọbhi edọnmhẹn.’ (Mat. 26:41) Mhan da ha nan erọnmhọn ji Aba mhan nọn ribhi okhun ẹghe rebhe, mhan ki re otọ nanlẹn rẹ ha rẹkpa mhan, sẹyẹ, mhan ki ha ziẹn ọne ọkhọle rẹ ha lu ebe ti ọle bhọ.—Jem. 4:8.

WO HA BABEGBE

17. Ejela Pita da wẹghẹ nọn wo ha si ẹmhọn ji ọle igba ne bunbun?

¹⁷ Ọ dẹ sabọ sunu ghe, mhan ki sabọ khọn ijeso nin mhan da wẹghẹ sotọ. Ọkpakinọn, asabọmiẹn ghe mhan dẹ wo ha nin eso dan khian. Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi Pita nin odibo ghe. Ọle da ranmhude ofẹn eria tale igba ea ghe, ọle bha lẹn Jesu. (Mat. 26:​69-75) Ọ da wo diabe ghe Pita khọn ofẹn eria nọn mun ọlẹn sọtọ sẹsẹsẹ bhi ẹghe nin ọle rẹ re izebhudu rẹ tẹmhọn Jesu bhi odalo ọne Sanhẹdrin. (Iwẹnna 5:​27-29) Ọkpakinọn, beji ikpe eso ki gbera, ọle da ji ebi ẹbho ne “ruẹle” ha tayẹ da re ofẹn ha mun ọlẹn. Bhiriọ, ọle da zobọ bhọ rẹ deba Kristiẹn ne i yi ibhokhan Ju ha le ebale. (Gal. 2:​11, 12) Eji ọle da wẹghẹ da gbo kie zegbere. Ọnan rẹman ghe, ọle bha sẹ gene sabọ khọn ọlẹn miotọ.

18. Be imhan ha sabọ ke egbe mhan re ghe mhan dọ ha lu?

¹⁸ Mhan sabọ yẹ rẹ ke egbe mhan re bhi idia nọn sẹ iriọ. Bọsi Pita, ẹgheso, mhan sabọ rẹ kie dọ ha khọn eji mhan da wẹghẹ nin mhan rẹ ka ha riale ghe mhan khọn miotọ fo. Bhi ọsi ijiẹmhin, obhio mhan nin okpea da yọle: “Ọ sẹ ikpe igbe nin mẹn zobọ bhọ rẹ ha ghe ifoto la ividio ọsi ẹbho ne banọn an. Bhiriọ, mẹn da ha riale ghe imẹn khọn ọne ọnọghọ fo, ọkpakinọn bhi idia eso, ọ ki gbo kie ha ghọn mẹn rẹ dọ ha ghe ọle.” Ọ ti mhan bhọ ghe, ọne obhio mhan nan bha ji egbe lọ ọle. Ọle da dọ kere ghe, ọkhẹke nin ọle  ha dọnmhegbe ukpẹdẹ-ukpẹdẹ rẹ khọn ọne eji ọle da wẹghẹ nan. Sẹyẹ, asabọmiẹn ọle dẹ ha nanlẹn dan khian rẹ na bhi ẹdagbọn iẹnlẹn nọnsọle rebhe bhi ọne agbọn Esu nan. Ranmhude urẹkpa ọsi okhuo ọle, bi ọsi ene ewanlẹn, ọle wo manman muegbe nin ọle rẹ rẹban ifoto la ividio ọsi ẹbho ne banọn an.

19. Be ọkhẹke nin mhan lu sade mhan sẹyẹ mhọn eji mhan da wẹghẹ nin mhan wẹnna ọ i?

¹⁹ Be imhan ha lu beji a ha da miẹn eji mhan da wẹghẹ nin mhan sẹyẹ dọnmhegbe rẹ khọn bha dọ re mhan lu emhin nọn bha gba? Ọle hi, nin mhan rẹ re obọ rẹkhan adia nin Jesu re nin mhan bhi ẹmhọn edọnmhẹn. Ọle da yọle: “Ibha wo ha babegbe.” Aharẹmiẹn uwẹ riale ghe ọne emhin nọn guẹ uwẹ bhi egbe i yẹ mhọn ahu bhi egbe uwẹ, sẹyẹ wo ha rẹban idia la emhin ne ha sabọ si uwẹ ọbhi edọnmhẹn. (1 Kọr. 10:12) Wo ha lu ene emhin ne sẹ rẹkpa uwẹ rẹ sẹ ọne ẹghe nan. Proverbs 28:14 yọle: “Eghọnghọn hi ọsi ọne ọria nọn gbega egbe ẹghe rebhe.”—2 Pita 3:14.

EBI MHAN RẸ MIẸN ELELE BHỌ YẸ SADE MHAN WO HA BABEGBE

20-21. (a) Elele nela mhan ha miẹn sade mhan wo ha babegbe beji a da miẹn ghe mhan bha de ọbhi edọnmhẹn? (b) Be Jehova ha lu nin mhan sade mhan lu ọnọn khẹke mhan? (2 Kọrint 4:7)

²⁰ Mhan dẹ sabọ ha mhọn ọlen bhi ọkhọle ghe, ọ dẹ mhẹn mhan bhi egbe sade mhan dọnmhegbe rẹ wo ha re egbe nẹ bhi edọnmhẹn. A i da sabọ re “ọlẹnlẹnbhegbe ọsi obhi ẹghe khere” nin ọria miẹn bhi emhin ebe rẹ khọkhọ eghọnghọn ọsaje nin ọria miẹn bhọ sade ọle re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova. (Hib. 11:25; Ps. 19:8) Mhan dẹ sabọ ha rẹ obọ rẹkhan uhi nesi Jehova, ranmhude Jehova man mhan bhi uwedẹ nin mhan ha rẹ sabọ ha lu iriọ. (Gen. 1:27) Mhan ha lu iriọ, mhan ki sabọ ha mhọn ọkhọle-umuria nọn khiale, sẹyẹ mhan ki ha mhọn ọne isẹhoa rẹ nyẹnlẹn bhi ighegheghe.—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Jud 20, 21.

²¹ Bhi ọsi ẹmhọanta, beji Jesu ta, “efun [nọnsẹmhan] wẹghẹ a.” Ọkpakinọn, ọnan bha rẹman ghe mhan i da sabọ khọn eji mhan da wẹghẹ. Jehova muegbe nin ọle rẹ re ahu nọn khẹke nin mhan. (Tie 2 Kọrint 4:7.) Ọkpakinọn, lẹn sẹbhọ ghe, ahu nọn khua Osẹnobulua re nin mhan. Sokpan, ọkuẹsẹ mhan miẹn ọne ahu nan, ọkhẹke nin mhan tobọmhan dọnmhegbe rẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ha khọn edọnmhẹn ukpẹdẹ-ukpẹdẹ. Mhan ha lu iriọ, mhan dẹ sabọ ha mhọn ọne izebhudu ghe, Jehova dẹ họn erọnmhọn nọnsẹmhan sade mhan bhii ọle nin ọle re ọne ahu nọn khua nin mhan. (1 Kọr. 10:13) Gene-gene, bhi ahu nọnsi Jehova, mhan dẹ sabọ wo ha babegbe beji a ha da miẹn mhan bha de ọbhi edọnmhẹn.