1. Beji Philippians 2:3 rẹman, be idegbere ha rẹ rẹkpa mhan deba iJehova bi ibhio mhan ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn yẹ?

MHAN re idegbere rẹ re obọ rẹkhan uhi nesi Jehova ranmhude mhan lẹnmhin ghe Jehova lẹn ebe khẹke mhan. (Eph. 4:​22-24) Idegbere dẹ rẹkpa mhan rẹ ha mun iho nọnsi Jehova kalo gbera ọsẹmhan. Sẹyẹ, ọ dẹ rẹkpa mhan rẹ ha riale ghe ẹbho nekẹle mhẹn gbera mhan. Bhiriọ, ọ ki lẹkhẹ nin mhan rẹ deba iJehova bi ibhio mhan bhi ẹkẹ agbotu ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn.​—Tie Philippians 2:3.

2. Be imhan miẹn luẹ bhi ebi Paul tale bhi Romans 12:3? Be imhan ha zilo nyan bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan?

² Ahamiẹn mhan bha mhọn ẹwanlẹn, mhan sabọ ha re egbe khọkhọ ẹbho ne ribhi ọne agbọn nan ne khu ọsi egbe ele ọkpa, yẹ mhọn okpẹhio. * Asabọmiẹn ọnan wo ha yi okhẹnan rẹji Kristiẹn bhi ore nin ọhẹnhẹn. Bhiriọ, Paul nin odibo da gbẹn ji ene ha ribhi Rome yọle: “Mẹn taman ọrebhe ne ribhi ẹwẹ bha ghe, nin ọria hẹi ha ria ẹmhọn egbe ọle gbera beji ọkhẹke. Nin ele ha ria ẹmhọn bhi uwedẹ nin ọdeọde ha rẹ ha mhọn ọkhọ nọn gbale.” (Rom. 12:3) Paul lẹn sẹbhọ ghe ọkhẹke nin ọdeọde ha ria ẹmhọn egbe ọle. Ọkpakinọn, idegbere dẹ rẹkpa mhan nin mhan hẹi ha ria ẹmhọn egbe mhan ọkpa. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebi idegbere ha rẹ rẹkpa mhan yẹ nin mhan hẹi ha ria ẹmhọn egbe mhan ọkpa bhi ene idia ea nan: (1) Sade mhan ne okhuo mhan la ọdọ mhan lu emhin, (2) Sade a re imhan ọbhi ihe bhi ẹkẹ agbotu, bi (3) Sade mhan deba ẹbho lu ikolu bhi ẹkẹ intanẹt.

3. Bezẹle nin okhuo bi ọdọ ha da sabọ miẹn ọnọghọ bhi iẹnlẹn nọnsele? Be okhuo bi ọdọ eso rẹ re ọne ọnọghọ khian yẹ?

³ Jehova guanọ nin okhuo bi ọdọ ko ha nyẹnlẹn kugbe bhi ọfure bi eghọnghọn. Ọkpakinọn, ranmhude ọ bha gba nin ọria soso fo, ẹmhọn dẹ sabọ zegbere bhi ẹwẹ ele. Bhi ọsi ẹmhọanta, Paul da tale ghe okhuo bi ọdọ dẹ miẹn ọnọghọ bhi iẹnlẹn nọnsele. (1 Cor. 7:28) Ranmhude ugan-ugan, ọle okhuo bi ọdọ eso wo gbe, ele ki ha riale ghe ọ bha rẹ khẹke nin ele bọ egbe. Ahamiẹn ghe uwedẹ nin ẹbho ne ribhi ọne agbọn nan rẹ ria eria ele rẹ ria eria, ele ki ha riale ọkhẹke nin ele sọebea. Ele ki ha riale ghe ọ dẹ re ele ha ghọnghọn sade ele zẹ egbe obọ.

4. Iria-eria nela ọkhẹke nin mhan rẹban?

⁴ Ọ bha khẹke nin mhan ji ẹmhọn okhuo mhan la ọdọ mhan khan mhan sade ọnọghọ zegbere. Mhan ida wo dọ sọebea, ranmhude, Baibo rẹman ghe igboghẹ ọkpa ha zẹ nin okhuo bhi ọdọ ha da sabọ sọebea. (Matt. 5:32) Bhiriọ, ahamiẹn ọnọghọ zegbere bhi azagba-uwa nọnsẹmhan, ọ bha khẹke nin mhan re otọ nin okpẹhio rẹ re mhan ha riale yọle: ‘Mẹn bhọ be gene miẹn ebi mẹn guanọ bhi ọne ibọdọ bi ireokhuo nan? Okhuo mẹn la ọdọ mẹn be gene hoẹmhọn mẹn beji mẹn guanọ? Mẹn ha dọ re okhuo ọbhebhe la bọ ọdọ ọbhebhe mẹn ha da be gene miẹn eghọnghọn nẹ?’ Ahamiẹn mhan re inian ria eria, ọ ki rẹman ghe ẹmhọn egbe mhan ọkpa mhan ria ẹmhọn ọlẹn. Ẹbho ne ribhi ọne agbọn nan riale ghe, ahamiẹn uwẹ guanọ nin uwẹ ha ghọnghọn bhi iẹnlẹn, ọkhẹke nin uwẹ wo ha lu beji ọkhọle nọnsẹ guanọ, aharẹmiẹn ọ sua uwẹ ọbhọ nin uwẹ dọ sọebea. Ọkpakinọn, Baibo tale ghe, nin uwẹ “ha gbẹlokotọ, ọ iyi bhi ọmhẹn nọnsi uwẹ ọkpa, sokpan, yẹ gbẹlokotọ bhi ọmhẹn ọsi eria nekẹle.” (Phil. 2:4) Jehova iguanọ nin okhuo bi ọdọ van egbe obọ. (Matt. 19:6) Jehova guanọ nin uwẹ ka ha ria ẹmhọn ebe ti ọle bhọ, ọ iyi ebi ọkhọle nọnsẹ guanọ.

5. Beji Ephesians 5:33 rẹman, uwedẹ nela ọkhẹke nin okhuo bi ọdọ rẹ ha ne egbe lu emhin?

 ⁵ Ọkhẹke nin okhuo bi ọdọ ha re ekpẹn bi oyẹẹ ne egbe lu emhin. (Tie Ephesians 5:33.) Baibo taman mhan ghe nin mhan ha re emhin sibhi obọ re, ọ iyi nan wo ha re nin mhan ọkpa. (Acts 20:35) Idegbere dẹ sabọ rẹkpa okhuo bi ọdọ ha re oyẹẹ bi ekpẹn ne egbe lu emhin. Okhuo la ọdọ nọn mhọn idegbere ida ha ria ẹmhọn egbe ọle ọkpa, sokpan, ọle ki ha khu ọbhi ebi emhin ha rẹ ha mhẹn nin ọnọnkẹle yẹ.​—1 Cor. 10:24.

6. Be uwẹ miẹn luẹ bhi ọta nin Steven bi Stephanie ta?

⁶ Idegbere sẹ wo rẹkpa okhuo bi ọdọ ne ga iJehova rẹ sabọ miẹn eghọnghọn bhi azagba-uwa nọnsele. Bhi ọsi ijiẹmhin, okpea ọkpa natiọle Steven da yọle: “Ahamiẹn uwẹ bi okhuo uwẹ ko mhọn ọkhọle ọkpa, ibha ki ko ha wẹnna kugbe, manman nọn ahamiẹn ẹmhọn zegbere. Uwẹ ida ha ria ẹmhọn ebe ha mhẹn nin uwẹ, sokpan uwẹ ki ha ria ẹmhọn ebe ha mhẹn nin ibha.” Iriọ okhuo ọle nin Stephanie yẹ ta. Ọle da yọle, “Ọria soso iribhọ nọn guanọ nin ọle deba ọria nọn wo nanlẹn gbugan ẹghe rebhe ha nyẹnlẹn. Ahamiẹn ẹmhọn zegbere, mhan ki dọnmhegbe guanọ ebe si ọle. Bhiriọ, mhan ki nan erọnmhọn, guanọ otọ ebi mhan ha rẹ re ọne ẹmhọn khian yẹ, yẹ ko zilo nyan ọlẹn. Mhan ida ha ne egbe khọnlẹn, sokpan mhan ki kugbe khọn ọne ọnọghọ.” Bhi ọsi ẹmhọanta, okhuo la ọdọ dẹ wo miẹn elele sade ele bha ha ria ẹmhọn egbe ele ọkpa.

7. Be ọkhẹke nin obhio mhan nan re ọbhi ihe bhi ẹkẹ agbotu rẹ ha lu emhin yẹ?

⁷ Ekpẹn nọn rẹji mhan ghe mhan dẹ sabọ ga iJehova bhi idia nọn hi ki rẹ khin nin mhan ye. (Ps. 27:4; 84:10) Emhin esili nọn sade obhio mhan zegbere nin ọle lu ba eka nin ọle lu bhi oga. Bhi ọsi ẹmhọanta, Baibo taman mhan yọle: “Ahamiẹn okpea zegbere nin ọle kiẹn ọkpa bhi ene ewanlẹn bhi agbotu, iwẹnna esili ọle re iriọ guanọ.” (1 Tim. 3:1) Ọkpakinọn, a ha re ọle ọbhi ihe bhi ẹkẹ agbotu nin ọle da sabọ ha lu eka ne bunbun, ọ bha khẹke nin ọle ha riale ghe ọle mhẹn gbera ẹbho nekẹle. (Luke 17:​7-10) Emhin nọn khẹke nin ọle ha lu hi, nin ọle ha re idegbere rẹ rẹkpa ene ele ko ga.​—2 Cor. 12:15.

8. Be imhan miẹn luẹ bhi okha ọsi Diotrephes, Uzziah, bi Absalom?

⁸ Mhan dẹ miẹn okha ọsi ẹbho ne bunbun bhi Baibo ne ha riale ghe ele mhẹn nẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin Diotrephes bha ha mhọn idegbere. Ọle da ha guanọ nin ọle ha mun ọkalo bhi ẹkẹ agbotu. (3 John 9) Ọria ọbhebhe hi, Uzziah. Ọle da ranmhude okpẹhio dọ lu iwẹnna nin Jehova bha je ọle le. (2 Chron. 26:​16-21) Sẹyẹ, Absalom da ha guanọ nin ọle ha yi ojie. Bhiriọ ọle da man ha lu bọsi ghe ọle hoẹmhọn ẹbho, nin ele da re obọ ọle bhọ rẹ kiẹn ojie. (2 Sam. 15:​2-6) Okha ọsi ene ẹbho nan rẹman mhan ghe, ẹmhọn eria ne khu ọbhọ nan ha gẹn ele iyẹẹ iJehova. (Prov. 25:27) Eria ne mhọn okpẹhio, ne yẹ guanọ nan ha gẹn ele, dẹ miẹn ikuan-egbe.​—Prov. 16:18.

9. Be imhan ha miẹn luẹ bhi uwedẹ nin Jesu rẹ re idegbere man?

⁹ Jesu bha diabe ene ẹbho nin mhan tẹmhọnlẹn nin. Bhi ọsi ẹmhọanta, Baibo yọle ghe, “arẹmiẹn ẹlinmhin ọle khin beji Osẹnobulua rẹ yi ẹlinmhin, ọle bha ha riale hiehie, ghe, nin ọle miẹn Osẹnobulua ihe, ghe nin ọle bi Osẹnobulua ko ha yi ẹlo-ẹlo.” (Phil. 2:6) Arẹmiẹn iJesu hi ọnọn zẹ sikẹ Osẹnobulua, ọle iria ẹmhọn egbe ọle gbera beji ọkhẹke. Ọle bhọ taman edibo nesọle yọle: “Ọnọn mun egbe ọle bọsi ọnọn khere nẹ bhi ẹwẹ bha rebhe, ọle hi ọnọn kpọnọ nẹ.” (Luke 9:48) Ọ rẹ mhan ghọnghọn rẹ ha deba ekanẹfan, ibhio mhan ne zẹ sikẹ ene ewanlẹn, ene ewanlẹn bhi agbotu, bi efẹotughe ga kugbe beji ele rẹ re idegbere man beji Jesu lu. Idegbere dẹ rẹkpa mhan rẹ ha re oyẹẹ man ibhio mhan bhi ẹkẹ agbotu. Jesu yọle ghe, ọne oyẹẹ  nan ha re ẹbho lẹn ghe edibo nesọle mhan khin.​—John 13:35.

10. Be uwẹ ha lu yẹ sade uwẹ riale ghe ene ewanlẹn bhi ẹkẹ agbotu bha re ẹmhọn eso khian nọnsẹn?

¹⁰ Be uwẹ ha lu yẹ sade uwẹ riale ghe ene ewanlẹn bhi ẹkẹ agbotu bha re ẹmhọn eso khian nọnsẹn? Ọ bha khẹke nin uwẹ ha zaka-zunyọn. Sokpan, ọkhẹke nin uwẹ re idegbere sẹyẹ ha re iyobọ nin ene ewanlẹn. (Heb. 13:17) Nin uwẹ rẹ sabọ lu iriọ, ọkhẹke nin uwẹ nọọn egbe uwẹ ene inọnta nan: ‘Ene emhin nin mẹn ghe ọle bii ẹmhọn be gene kaka sẹbhi ebi ene ewanlẹn ha talọ ọi? Ọne ẹghe nan ọkhẹke nin ene ewanlẹn rẹ talọ ọbhọ? Iwẹnna nọnsẹmhẹn be nọn rẹ talọ ọbhi ọne ẹmhọn? Nin okugbe ha ribhi agbotu mẹn be gene guanọ, la nan man ha gẹn mẹn be zẹle nin mẹn da lu ọnan?’

11. Beji Ephesians 4:​2, 3 rẹman, elele nela ha nabhọre sade mhan re idegbere ga iJehova?

¹¹ Idegbere nin mhan mhọnlẹn, ọle ti Jehova bhọ gbera ebi mhan guẹle. Sẹyẹ, okugbe a ha ribhi agbotu, ọle ti Jehova bhọ gbera emhin nin mhan sabọ lu. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan rebhe ha re idegbere ga iJehova. Mhan ha lu iriọ, mhan ki sabọ ha bọn okugbe bhi ẹkẹ agbotu okhun. (Tie Ephesians 4:​2, 3.) Manman ha lu eka nin uwẹ ha sabọ lu bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Guanọ uwedẹ kẹkẹ nin uwẹ ha rẹ rẹkpa ẹbho. Ha miẹn ọrebhe ọbhi egbe, rẹ sẹbhi ẹbho ne imhọn ihe nin ele ye bhi ẹkẹ agbotu. (Matt. 6:​1-4; Luke 14:​12-14) Beji uwẹ ha rẹ ha re idegbere miẹnsọn bhi ẹkẹ agbotu, ọrebhe ki deghe idegbere nọnsẹ bi emhin nin uwẹ guẹle.

12. Baibo be re obọ bhọ nin mhan ha deba ẹbho lu ikolu? Gbotọle fanọn an.

¹² Jehova man mhan nin mhan da sabọ ha deba imọẹ mhan bi azagba-uwa nọnsẹmhan  sọnyẹnmhẹn. (Ps. 133:1) Jesu wo ha mhọn imọẹ ne mhẹn. (John 15:15) Baibo tẹmhọn emhin esili nọn nabhọre sade mhan mhọn imọẹ ọsaje. (Prov. 17:17; 18:24) Baibo yẹ taman mhan ghe, ọ iyi emhin esili sade mhan gban egbe sibhi ẹwẹ ẹbho re. (Prov. 18:1) Ẹbho ne bunbun riale ghe, ele a ha mhọn imọẹ ne bunbun bhi intanẹt, ahiẹ ida hiẹ mun ele. Ọkpakinọn, ọkhẹke nin mhan mhọn ẹwanlẹn bhi ọne uwedẹ nan nan rẹ deba ẹbho lu ikolu.

13. Be sabọ sunu ji ẹbho ne manman re ẹghe nọn tanlẹn rẹ fẹ ifoto bi emhin nin ẹbho gbẹnẹ ọbhi intanẹt ghe? Bezẹle?

¹³ Ẹbho ne fẹ otọ emhin ghe dọ kere ghe, ẹbho ne re ẹghe nọn tanlẹn rẹ fẹ ifoto bi emhin nin ẹbho gbẹnẹ ọbhi intanẹt ghe, ele ahiẹ kẹ mun. Sẹyẹ, ele kẹ ria eria ne gbe ahu. Bezẹle nọn da dia iriọ? Emhin ọkpa nọn ha sabọ si ọle hi, foto nin ẹbho mun ẹghe nin ele, la imọẹ ele rẹ sọnyẹnmhẹn bhi iẹnlẹn, bi eje mhọn-ose kẹkẹ nin ele sẹ yo, ọle ọkpa ele kẹ mun ọbhi intanẹt. Ẹbho eso ha daghe ene ifoto nan, ele ki re iẹnlẹn ọsi ene ẹbho ne ribhi ene ifoto ha khọkhọ iẹnlẹn nọnsele. Bhiriọ, ele ki ha riale ghe iẹnlẹn nọnsele wo de ihoho a. Obhio mhan nin okhuo nọn ribhi ikpe 19 da yọle: “Ọ da wo ha ba mẹn bhi egbe ghe mẹn imhọn eji mẹn yo. Sokpan, ibo mẹn ki wo ha re ẹdẹ iSaturday bi Sunday rẹ sọnyẹnmhẹn bhi ije kẹkẹ.”

14. Be adia nọn ribhi 1 Peter 3:8 ha rẹ rẹkpa mhan ha noo intanẹt nọnsẹn yẹ?

¹⁴ Gene gene, ọ iyi emhin ọbe nan rẹ ha lu ikolu bhi intanẹt ranmhude mhan dẹ sabọ noo ọle rẹ ne imọẹ mhan bi ene ribhi azagba-uwa nọnsẹmhan talọ. Uwẹ be lẹn sẹbhọ ghe foto bi vidio nọn ha re ẹbho ha gẹn ele, ọle ẹbho kẹ ne ọbhi intanẹt? Inian ọ diabe ele taman ene fẹ ọle ghe yọle, “Fẹ mẹn ghe.” Eso ki ha ta ọta ne bha khia yẹ ghunmhun ẹbho ebhebhe bhi ẹkẹ intanẹt. Kristiẹn iguanọ nin ele ha lu emhin ne sẹ inian bhi intanẹt, ranmhude, eria ne mhọn idegbere bi ariajegbe ilu emhin ne sẹ iriọ.​—Tie 1 Peter 3:8.

15. Be iBaibo ha rẹ rẹkpa mhan yẹ nin mhan hẹi ha riale ghe mhan mhẹn nẹ?

¹⁵ Ahamiẹn ghe uwẹ noo intanẹt rẹ lu ikolu, nọọn egbe ẹ ene inọnta nan: ‘Foto, ividio, bi emhin nin mẹn gbẹn ọbhi intanẹt dẹ be re ẹbho ha riale ghe mẹn dẹgbọ? Ọ dẹ re ẹbho ha mhọn ẹlobhọ da mẹn?’ Baibo taman mhan yọle:  “Emhin rebhe ne ribhi ọne agbọn nan​—ebi egbe guanọ, ebi ẹlo guanọ, bi nan rẹ ha re emhin nan mhọn rẹ dẹgbọ​—ọ iyi obọ ọsi Aba mhan ọ na vae, sokpan, obọ ọsi ọne agbọn nan ọ na vae.” (1 John 2:16) Kristiẹn ikhu ọbhọ nan ha gẹn ele, la nan ha ghe ele bii eria ne mhẹn nẹ. Baibo sekha nin mhan ghe, nin mhan hẹi ha tẹngbemun, nin mhan hẹi ha mhọn ikhu da egbe mhan, bi nin mhan hẹi ha deba ẹbho gbegbe ọbhi emhin. (Gal. 5:26) Ahamiẹn mhan mhọn idegbere, mhan ida diabe ẹbho ne ribhi ọne agbọn nan ne mhọn okpẹhio, ne guanọ nan ha riale ghe ele mhẹn nẹ.

16. Bezẹle nọn da khẹke nin mhan rẹban ẹhio?

¹⁶ Ọkhẹke nin mhan ha mhọn idegbere, ranmhude, eria ne mhọn okpẹhio isabọ mhọn “ọkhọ nọn gbale.” (Rom. 12:3) Eria ne mhọn okpẹhio, ele ẹbho ne kẹ ne ẹbho van, yẹ ria ẹmhọn egbe ele ọkpa. Uwedẹ nin ele rẹ lu emhin bi uwedẹ nin ele rẹ ria eria kẹ re ele si ikuan-egbe ji egbe ele bi eria nekẹle. Ahamiẹn ele bha fidenọ, Esu ki ria ọkhọle nọnsele a. (2 Cor. 4:4; 11:3) Ọria nọn mhọn idegbere mhọn ọkhọle nọn gbale. Ọle iriale ghe ọle mhẹn gbera ẹbho nekẹle, ranmhude, ọle lẹnmhin ghe ẹbho ebhebhe mhọn eji ele da mhẹn gbera ọle. (Phil. 2:3) Ọle yẹ lẹn sẹbhọ ghe, “Osẹnobulua ne ene mhọn ukpẹhio suan, okpakinọn, ọle mhọn ifuẹkẹ nọn bha khẹke ele da ene mhọn idegbere.” (1 Pet. 5:5) Eria ne mhọn ọkhọle nọn gbale iguanọ nin ele kiẹn oghian iJehova.

17. Be ọkhẹke nin mhan lu nin mhan da sabọ ha yi ọria idegbere?

¹⁷ Ahamiẹn mhan re obọ rẹkhan adia bhi Baibo nọn yọle ghe nin mhan ‘ku ọria nin [mhan] ka rẹ ha khin mun fia, bi uwedẹ iluemhin nọnsọle, yẹ kiẹn ọria ọgbọn,’ mhan ki sabọ ha yi ọria idegbere. Sokpan, ọnan iyi emhin nọn lẹkhẹ. Ọkhẹke nin mhan luẹ ijiẹmhin nọnsi Jesu yẹ manman re egbe khọkhọ ọle nin mhan da sabọ lu iriọ. (Col. 3:​9, 10; 1 Pet. 2:21) Elele nọn khua dẹ sẹ mhan obọ ahamiẹn mhan yi ọria nọn degbere. Eso bhi ene elele hi, eghọnghọn ki ha ribhi azagba-uwa nọnsẹmhan, okugbe ki ha ribhi ẹkẹ agbotu. Sẹyẹ, mhan ida ha dẹgbọ bhi intanẹt la re ẹbho riale ghe mhan mhẹn nẹ ele. Ọnọn ke okhun nẹ hi, Jehova ki nan erọnmhọn nin mhan yẹ re ẹlo esili ha ghe mhan.