1. Bezẹle nin ahiẹ da hiẹ mun eguọmhandia nesi Jehova ẹgheso?

ẸGHESO, ene bunbun bhi ẹwẹ mhan ki ha riale ghe ele ọkpa khian. Ahiẹ sabọ rẹ hiẹ mun ẹbho eso bhi obhi ẹghe khere. Ọkpakinọn, bhi ọsi eso, ọ ki re ẹghe. Mhan sabọ rẹ ha riale ghe imhan ọkpa khian aharẹmiẹn mhan ribhi ẹwẹ ẹbho. Ọ nọghọ ibhio mhan eso rẹ ha mhọn imọẹ sade ele diọbhi agbotu ọbhebhe. Ahiẹ sabọ rẹ hiẹ mun eso ne nabhi azagba-uwa nan da ko lu emhin kugbe vae, sade ele zẹ azagba-uwa nọnsele obọ diọbhi ije ebhebhe. Sẹyẹ, ahiẹ sabọ rẹ hiẹ mun eria eso nan miẹn ghe ọria nọnsele yu. Ahiẹ sabọ yẹ hiẹ mun ibhio mhan eso manman nọn ene la deba mhan, sade ene ribhi azagba-uwa nọnsele bi imọẹ ele munhẹn ha kpokpo ele.

2. Inọnta nela mhan ha re ewanniẹn ọi?

² Jehova lẹn emhin rebhe ne sunu ji mhan. Ọle lẹn ẹghe nin ahiẹ rẹ hiẹ mun mhan. Ọle yẹ guanọ nin ọle rẹkpa mhan khọn ọne ọnọghọ nan. Be iJehova rẹ rẹkpa mhan yẹ? Be imhan ha lu nin mhan rẹ rẹkpa egbe mhan? Be imhan ha rẹ rẹkpa ibhio mhan ne ribhi ọnọghọ nọn sẹ inian yẹ? Bha ji mhan fẹ ewanniẹn rẹji ene inọnta nan ghe.

3. Be iJehova rẹ rẹman yẹ ghe ẹmhọn Elijah rẹtẹ ọle?

³ Jehova guanọ nin ene ga ọle rebhe ha ghọnghọn. Ọle sike ọdeọde bhi ẹwẹ mhan. Ọle yẹ lẹn sade emhin kpokpo mhan bhi ọkhọle. (Ps. 145:​18, 19) Bha ji mhan fẹghe ebi Jehova rẹ rẹman yẹ ghe, ẹmhọn Elijah nin akhasẹ rẹtẹ ọle. Ẹghe nin emhin bha rẹ lẹkhẹ bhi otọ Izrẹl, ọle Elijah rẹ ha nyẹnlẹn. Eghian nesi Jehova da ha kpokpo ẹbho nesọle, rẹ sẹbhọ ghe,  ele da ha guanọ nin ele gbe Elijah a. (1 Ki. 19:​1, 2) Elijah da ha riale ghe, ọle ọkpa hi akhasẹ nọn ki kẹre nọn ga iJehova. Bhiriọ, ọnan sabọ rẹ re egbe lọ ọle. (1 Ki. 19:10) Osẹnobulua da wo re ẹjẹje luemhin rẹ rẹkpa ọle. Jehova da je ẹhi nọnsọle bu Elijah nin ọle dọ taman ọlẹn ghe, ọ iyi ọle ọkpa khian, ghe ibhokhan Izrẹl ne bunbun sẹyẹ ribhọ ne yẹ ha ga Ọle!​—1 Ki. 19:​5, 18.

4. Be iMark 10:​29, 30 rẹ rẹman yẹ ghe, ẹmhọn ẹbho ne imhọn ọnọn ha rẹkpa ele rẹtẹ iJehova?

⁴ Jehova lẹnmhin ghe, ahamiẹn mhan zẹ nin mhan rẹ ga ọle, eso bhi ẹwẹ mhan dẹ fikeke gbe emhin ne bunbun. Ene ribhi azagba-uwa nọnsẹmhan bi imọẹ mhan ne iga iJehova, sabọ re yọle ghe, ele iyẹ da ha rẹkpa mhan. Asabọmiẹn emhin nọn sẹ inian ka ha kpokpo Peter bhi ọkhọle. Bhiriọ, ọle da nọọn iJesu yọle: “Mhan zẹ emhin rebhe obọ rẹkhan ẹn; be ha ki sẹ mhan obọ?” (Matt. 19:27) Jesu da ji edibo nesọle lẹn ghe, ẹbho ne ribhi agbotu dẹ diabe azagba-uwa rẹji ele. (Tie Mark 10:​29, 30.) Jehova nin Aba mhan nọn ribhi okhun vele ghe, ọle dẹ rẹkpa ẹbho ne guanọ nin ele ga ọle. (Ps. 9:10) Bha ji mhan zilo nyan emhin eso nin uwẹ ha sabọ lu nin uwẹ da miẹn urẹkpa nọnsi Jehova ahamiẹn uwẹ riale ghe uwẹ ọkpa khian.

5. Bezẹle nọn da mhẹn nin uwẹ rẹ ha ria eria nyan uwedẹ nin Jehova rẹ rẹkpa uwẹ?

⁵ Ha ria eria nyan uwedẹ nin Jehova rẹ rẹkpa uwẹ. (Ps. 55:22) Ọnan ki rẹkpa uwẹ rẹ lẹn ghe ọ iyi uwẹ ọkpa khian. Obhio mhan nin okhuo natiọle Carol, * nan miẹn ghe ẹbho ne ribhi azagba-uwa nọnsọle iga iJehova da yọle: “Mẹn ha ria eria nyan uwedẹ nin Jehova rẹ rẹkpa mẹn ẹghe nin mẹn rẹ ha ribhi ọnọghọ, ọ ki rẹkpa mẹn rẹ lẹn ghe ọ iyi imẹn ọkpa khian. Ọnan da re imẹn rẹọbhọ ghe, Jehova dẹ wo ha rẹkpa mẹn ẹghe rebhe.”

6. Be 1 Peter 5:​9, 10 ha rẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan ne riale ele ọkpa khian?

⁶ Ria eria nyan uwedẹ nin Jehova rẹ ha rẹkpa ibhio mhan ne riale ele ọkpa khian. (Tie 1 Peter 5:​9, 10.) Obhio mhan natiọle Hiroshi nan miẹn ghe, ọle ọkpa ha yi Ọsali Jehova bhi azagba-uwa nọnsọle bhi ikpe ne bunbun da yọle: “Ọ wo lẹkhẹ nan rẹ daghe ghe, ọrebhe bhi ẹkẹ  agbotu mhọn ọnọghọ kẹkẹ. Ahamiẹn mhan dọnmhegbe rẹ lu eka nin mhan ha sabọ lu rẹ ha ga iJehova, ọnan dẹ sabọ re izebhudu nin eso bhi ẹwẹ mhan nan miẹn ghe, ele ọkpa hi Ọsali Jehova bhi azagba-uwa nọnsele.”

7. Be erọnmhọn ha rẹ sabọ rẹkpa uwẹ yẹ?

⁷ Ha nan erọnmhọn, tie Baibo yẹ yo ikolo oga ẹghe rebhe. Ahamiẹn uwẹ nan erọnmhọn, wo taman iJehova tee ebi emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe. (1 Pet. 5:7) Obhio mhan natiọle Massiel da yọle: “Ahamiẹn ghe ahiẹ hiẹ mun mẹn, emhin kpataki nin mẹn lu hi, mẹn ki nan erọnmhọn ji Jehova nin ọle rẹkpa mẹn.” Ẹghe nin ọne obhio mhan nin okhuo nan rẹ zẹ nin ọle ga iJehova, ọle da ha riale ghe ọle ọkpa khian, ranmhude ene ribhi azagba-uwa nọnsọle bha ha ga iJehova. Ọle da yẹ yọle: “Jehova da wo kiẹn Aba rẹji mẹn. Mẹn da wo ha nan erọnmhọn ji ọle igba ne bunbun bhi ukpẹdẹ nin mẹn rẹ taman ọlẹn ebi emhin dia mẹn yẹ bhi egbe.”

8. Ahamiẹn uwẹ tie Baibo yẹ ria eria nyan ebi uwẹ tie, be ọ ha rẹ sabọ rẹkpa uwẹ yẹ?

⁸ Ha tie Baibo ẹghe-ẹghe, uwẹ ha yẹ ha ria eria nyan eji uwẹ tiele nọn rẹman ghe, Jehova hoẹmhọn uwẹ. Obhio mhan natiọle Bianca nin ẹbho bhi azagba-uwa nọnsọle ha ta ọta nọn gbe ahu man da yọle: “Ebe rẹkpa mẹn hi Baibo nin mẹn ha tie, yẹ ria eria nyan ebi mẹn tie bhọ. Okha ọsi ibhio mhan ne yẹ sabọ ziẹngbe unan ọnọghọ nin mẹn ye da yẹ rẹkpa mẹn.” Eso bhi ibhio mhan lẹn ije eso bhi Baibo ọbhi uhọnmhọn nọn ha sabọ ko ele udu re, bọsi Psalm 27:10 bi Isaiah 41:10. Ibhio mhan dọ kere ghe, ahamiẹn ele noo ebe nesẹmhan nan rẹkọdi rẹ muegbe ikolo oga ọbhi otọ, la ele noo iBaibo nan rẹkọdi rẹ luẹ iBaibo, ọnan ki rẹkpa ele nin ahiẹ hẹi hiẹ mun ele.

9. Be ikolo oga nan yo ha rẹ sabọ rẹkpa uwẹ yẹ?

⁹ Dọnmhegbe ha yo ikolo oga nesẹmhan ẹghe rebhe. Emhin nin uwẹ ha luẹ bhi enin dẹ rẹkpa uwẹ ha mhọn izebhudu. Uwẹ ki yẹ sabọ dọ manman lẹn ibhio mhan nọnsẹn. (Heb. 10:​24, 25) Massiel nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn da yọle: “Arẹmiẹn ẹkhọle wo manman ha lo mẹn, mẹn da wo muegbe nin men rẹ ha vae bhi ikolo oga ẹghe-ẹghe, yẹ ha re ewanniẹn ọbhi inọnta. Ọnan da wo rẹkpa mẹn rẹ sikẹ ibhio mhan bhi agbotu.”

10. Bezẹle nọn da yi emhin kpataki nin mhan rẹ deba ibhio mhan bhi agbotu ha lu imọẹ?

¹⁰ Ha ne ibhio mhan bhi agbotu lu imọẹ. Ha ne ibhio mhan bhi agbotu nin uwẹ ha sabọ luẹ emhin bhi obọ ele lu imọẹ. Ele sabọ rẹ ha yi ewanlẹn la ibhokhan. Sẹyẹ, a sabọ yẹ miẹn ije ebhebhe ele na vae. Baibo ji mhan lẹn ghe, ene wanre mhọn ẹwanlẹn. (Job 12:12) Ene wanre dẹ yẹ miẹn emhin luẹ bhi obọ elasẹre bhi agbotu ne sun rẹkhan iJehova. Ikpe ne bunbun, ọle Jonathan rẹ diọn iDavid.  Ọkpakinọn, ele da sẹyẹ ha yi imọẹ ne manman sikẹ egbe. (1 Sam. 18:1) David bi Jonathan wo rẹkpa egbe rẹ ha ga iJehova arẹmiẹn ele kuẹlo da ọnọghọ kẹkẹ. (1 Sam. 23:​16-18) Obhio mhan nin okhuo natiọle Irina nin ọle ọkpa yi Ọsali Jehova bhi azagba-uwa nọnsọle da yọle: “Ibhio mhan bhi agbotu dẹ sabọ kiẹn aba, inẹn bi ibhio rẹji mhan. Jehova dẹ sabọ noo ele rẹ rẹkpa mhan.”

11. Be uwẹ ha lu nin uwẹ da sabọ ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn?

¹¹ Ọ iyi emhin nọn lẹkhẹ nan rẹ deba ọria ha lu ọmọẹ manman nọn sade ọria nin ẹkhọle lo mhan khin. Obhio mhan natiọle Ratna nin ẹkhọ lo, nọn dọ luẹ ẹmhọanta arẹmiẹn a kpokpo ọle da yọle: “Mẹn da taman egbe mẹn ghe, ọkhẹke nin mẹn guanọ urẹkpa bhi obọ ibhio mẹn bhi agbotu.” Ọ iyi emhin nọn lẹkhẹ nin uwẹ rẹ taman ọria ebi emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe. Ọkpakinọn, uwẹ ha lu iriọ, uwẹ bi ọne ọria ki sabọ dọ ha yi imọẹ ne manman sikẹ egbe. Imọẹ ẹ guanọ nin ele re izebhudu nin uwẹ yẹ rẹkpa uwẹ. Ọkpakinọn, nin ele da sabọ lu ọnan, ọkhẹke nin uwẹ ha taman ele ebi emhin dia uwẹ yẹ bhi egbe.

12. Be inẹbho nan yo ha rẹ rẹkpa uwẹ zẹ imọẹ bhi agbotu yẹ?

¹² Uwedẹ kpataki nin mhan ha rẹ sabọ zẹ imọẹ ọle hi, sade mhan deba ibhio mhan ha dagbare bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua. Carol nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn da yọle: “Mẹn wo dọ ha mhọn imọẹ ne bunbun bhi agbotu ranmhude nin mẹn rẹ ha deba ibhio mhan nin ikhuo yo inẹbho, yẹ miẹnsọn ebhebhe bhi agbotu nọnsi Jehova. Jehova sẹ wo noo ene ibhio mhan nan rẹ rẹkpa mẹn bhi ikpe ne bunbun nian.” Mhan wo manman miẹn elele sade mhan deba ibhio mhan ne mun oga mhọn nọnsẹn ha lu imọẹ. Jehova noo ene ibhio mhan nan rẹ rẹkpa mhan ahamiẹn egbe lọ mhan, la sade ahiẹ hiẹ mun mhan.​—Prov. 17:17.

13. Ẹsọn nela ọrebhe bhi agbotu mhọnlẹn?

¹³ Ẹsọn ọsi ọrebhe nọn bhi agbotu nin ele rẹ ha re oyẹẹ man yẹ khu ọbhi ọfure, beji a ha da miẹn ghe, ahiẹ ida hiẹ mun ọsoso bhi agbotu. (John 13:35) Uwedẹ nin mhan rẹ talọ bi uwedẹ nin mhan rẹ lu emhin dẹ sabọ re izebhudu nin ibhio mhan bhi ẹkẹ agbotu. Obhio mhan nin okhuo ọkpa da yọle: “Ẹghe nin mẹn rẹ miẹn oga ẹmhọanta, ibhio mhan bhi agbotu da kiẹn azagba-uwa nọnsẹmhẹn. Sade ele bha rẹkpa mẹn nọn, mẹn irẹ sabọ kiẹn ọkpa bhi Esali Jehova.” Be uwẹ ha lu rẹ rẹkpa ẹbho nan miẹn ghe, ele ọkpa hi Esali Jehova bhi azagba-uwa nọnsele, nin ele rẹ lẹn ghe ibhio mhan bhi agbotu hoẹmhọn ele?

14. Be uwẹ ha sabọ lu rẹ deba ene la vae bhi ikolo oga ha lu imọẹ?

¹⁴ Dọnmhegbe ha si ẹbho ne la vae bhi ikolo oga kẹ egbe. Mhan dẹ sabọ lu ọnan sade mhan gbe obokhian nin ele. (Rom. 15:7) Ọkpakinọn, ọ iyi ọnan ọkpa ọkhẹke nin mhan lu. Ọkhẹke nin mhan ha deba ele mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan ha re obọ esili mun ele, yẹ rẹman ele ghe ẹmhọn ele rẹtẹ mhan. Dọnmhegbe ha lẹn ebi emhin dia ele yẹ bhi egbe. Sokpan, hẹi ha nọọn ele inọnta nọn ha re ẹkhọle ha lo ele. Asabọmiẹn ọ ilẹkhẹ nin ẹbho eso rẹ ta ebi emhin dia ele bhi egbe dagbare. Bhiriọ, hẹi ha sua ele ọbhọ nin ele talọ. Ọkpakinọn, re ẹwanlẹn ha nọọn ele ọta, uwẹ ha yẹ ha mhọn iziẹngbe beji ele ha rẹ ha re ewanniẹn nin uwẹ. Bhi ọsi ijiẹmhin, uwẹ sabọ rẹ nọọn ele ebi ele rẹ dọ lẹn ẹmhọanta yẹ.

15. Be ibhio mhan ne deziẹn bhi oga ha rẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan yẹ bhi agbotu?

¹⁵ Ọrebhe bhi agbotu dẹ deziẹn bhi oga, sade ene wanre bhi oga manman nọn ene ewanlẹn bhi agbotu, ji ẹmhọn ele da rẹtẹ ele. Melissa nan miẹn ghe inẹn ọlẹn ọkpa bẹẹ ọle wanre bhi  oga da yọle: “Mẹn wo manman khuẹnmhẹn ibhio mhan nin ikpea bhi agbotu ne diabe aba rẹji mẹn, ne deba mẹn ha gbe ẹghe, ne yẹ ji ẹmhọn mẹn da rẹtẹ ele. Ẹghe nọn hi ki rẹ khin nin mẹn rẹ ha guanọ ọria nin mẹn ha ne talọ, mẹn ki bu ele dọ nin ele talọ.” Mauricio nin obhio mhan nin okpea da ha riale ghe, ọle ọkpa ki khian ẹghe nin ọria nọn man ọlẹn Baibo rẹ de sibhi oga re. Ọle da yọle: “Uwedẹ nin ene ewanlẹn bhi agbotu rẹ rẹman ghe ẹmhọn mẹn rẹtẹ ele da wo rẹkpa mẹn. Ẹghe rebhe ele rẹ ne mẹn talọ. Ele ki ha deba mẹn dagbare bhi inẹbho. Ele ki yẹ ha taman mẹn emhin nin ele luẹ bhi Baibo. Sẹyẹ, ele ki deba mẹn ha gbe igamu.” Iwẹnna oga nan re ẹghe rebhe lu, ọle Melissa bi Mauricio ki lu nian.

16-17. Uwedẹ kẹkẹ nela mhan ha rẹ sabọ rẹkpa ibhio mhan?

¹⁶ Ha rẹkpa. (Gal. 6:10) Obhio mhan natiọle Leo nọn lu iwẹnna imisiọnari bhi agbaẹbho nọn manman ree bhi eji azagba-uwa nọnsọle ye da yọle: “Ẹgheso, emhin nin mhan wo ha guanọ hi, nin ọria rẹ re ifuẹkẹ rẹ ne mhan lu emhin bhi ẹghe nọn khẹke. Mẹn wo yere ẹghe nin mẹn rẹ miẹn asidẹnti. Ẹghe nin mẹn ki rẹ sẹbhi uwa, egbe da wo manman lọ mẹn. Ọkpakinọn, okhuo bi ọdọ ọkpa da tie mẹn vae bhi isele nin mẹn dọ deba ele le ebale. Mẹn bha yẹ ye ebale nin mhan le bhi ọne ukpẹdẹ nin re. Ọkpakinọn, mẹn yẹ yere uwedẹ nin ele rẹ re ifuẹkẹ ka mẹn ehọ. Bhi ọkike ọle, egbe da wo fu mẹn re!”

¹⁷ Mhan rebhe sọnyẹnmhẹn bhi usikoko nesẹmhan, ranmhude, mhan miẹn ẹghe rẹ ko ha zilo yẹ tẹmhọn emhin nin mhan luẹle. Carol nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn da yọle: “Ẹghe nan rẹ do usikoko nesẹmhan, ọle ọ rẹ manman dia mẹn bhi egbe ghe imẹn ọkpa khian.” Bezẹle? “Arẹmiẹn ibhio mhan ne bunbun ribhi ọne usikoko, ọdeọde mhọn azagba-uwa nọnsọle nin ọle ha ne ha lu emhin bhi ọne ẹghe nan. Mẹn ha ki daghe ọnan, mẹn ki ha riale imẹn ọkpa khian.” Ọnọghọ ibhio mhan eso nan miẹn ghe ọdọ ele la okhuo ele yu rẹ yo usikoko nesẹmhan bhi ọsi ọhẹnhẹn. Uwẹ be lẹn ibhio mhan soso ne kuẹlo da ọnọghọ ne sẹ inian? Dọnmhegbe rẹ tie ọle nin ọle dọ deba azagba-uwa nọnsẹ yo usikoko nan ha kie do.

18. Be imhan ha rẹ sabọ re obọ rẹkhan adia nọn ribhi 2 Corinthians 6:​11-13 yẹ sade mhan deba ibhio mhan ha gbe ẹghe?

¹⁸ Deba ibhio mhan ha gbe ẹghe. Dọnmhegbe  rẹ deba ibhio mhan ha gbe ẹghe, yẹ ha re ọkhọle rebhe rẹ nin ele lu emhin, manman nọn ene ahiẹ hiẹ mun. (Tie 2 Corinthians 6:​11-13.) Melissa nin mhan ka tẹmhọn ọlẹn da yọle: “Ọ wo manman rẹ mhan ghọnghọn sade ibhio mhan tie mhan nin mhan rẹnẹ ji ele bhi uwa, la nin mhan rẹkhan ele yo okhian.” Ọria be ribhi agbotu nọnsẹ nin uwẹ ha sabọ tie vae bhi uwa nọnsẹ nin bha ko gbe ẹghe?

19. Ẹghela ọ ha rẹ wo manman ti ibhio mhan bhọ rẹ deba ele ha gbe ẹghe?

¹⁹ Ẹgheso sabọ ha ribhọ nọn ha rẹ wo manman ti ibhio mhan bhọ sade mhan deba ele ha gbe ẹghe. A sabọ rẹ miẹn ọ ilẹkhẹ nin ibhio mhan eso nin ele rẹ ha ribhi ẹwẹ azagba-uwa nọnsele ne iga Jehova, sade ele lu iluemhin ukpe. A sabọ yẹ miẹn ghe, ibhio mhan eso ha yere ukpẹdẹ nin ọria nọnsele yu, ọ ki wo manman ha ba ele bhi egbe. Ahamiẹn mhan deba ibhio mhan ne ribhi idia ne sẹ inian ha gbe ẹghe, ọnan ki rẹman ele ghe, ẹmhọn ele wo gene rẹtẹ mhan.​—Phil. 2:20.

20. Be ọta nin Jesu tale bhi Matthew 12:​48-50 ha rẹ rẹkpa mhan yẹ sade mhan riale ghe imhan ọkpa khian?

²⁰ Emhin ne bunbun ribhọ ne ha sabọ re ibhio mhan ha riale ghe ele ọkpa khian ẹgheso. Ọrẹyiriọ, mhan hẹi yelea ghe, Jehova lẹn ebezẹle nin ele da re inian ria eria. Ọle noo ibhio mhan bhi agbotu rẹ re ebi mhan guanọ nin mhan. (Tie Matthew 12:​48-50.) Mhan dẹ rẹman iJehova ghe, agbotu nọnsọle ti mhan bhọ, sade mhan dọnmhegbe nin mhan rẹ rẹkpa ibhio mhan nin mhan ko ga. Aharẹmiẹn mhan riale ghe imhan ọkpa khian, ọkhẹke nin mhan ha mhọnlẹn bhi ọkhọle ghe, Jehova re imhan bhi ikeke ẹghe rebhe.