Bhi May 19, bhi ukpe 1940 a biẹ mẹn bhi agọ natiọle Amioûn bhi agbaẹbho ọsi Lebanon. Ikpe eso ki gbera, azagba-uwa nọnsẹmhan da diọbhi agbaẹbho natiọle Tripoli dọ ha nyẹnlẹn bhi enin. Azagba-uwa nọn hoẹmhọn iJehova, nin eghọnghọn yẹ ye, a da bẹẹ mẹn wanre. Imọn isẹn mhan khin. Imọn ikhuo ea bi imọn ikpea eva. Imẹn hi ọnọn ke otọ bhi ẹwẹ ele. Ọ iyi nan rẹ ha khu ọbhi igho ene biẹ mẹn ha mun kalo. Sokpan, emhin nin mhan ha mun kalo bhi azagba-uwa nọnsẹmhan hi, nan rẹ ha luẹ iBaibo, nan rẹ ha yo ikolo oga, yẹ rẹkpa ẹbho rẹ dọ lẹn Osẹnobulua.

Enanzẹle wo ha ribhi agbotu nọnsẹmhan. Ọkpa bhi ẹwẹ ele da ha yi Michel Aboud nọn ha mhọn obọ bhi iluẹmhin Baibo ọsi Agbotu nọnsẹmhan nan ha tiọle book study ẹghenin. Agbaẹbho natiọle New York ọle da luẹ ẹmhọanta ne ribhi Baibo. Bhiriọ, ọle da vae bhi Lebanon munhẹn ha tẹmhọn Osẹnobulua bhi enin bhi ukpe 1921. Mẹn yẹ yere ebi ọle rẹ re ekpẹn-ekpẹn rẹkpa ibhio mhan natiọle Anne bi Gwen Beavor ne yo isiku ọsi Giliẹd. Ene ẹbho nan da dọ ha yi imọẹ nesẹmhan. Ikpe ne bunbun ki gbera, mẹn da miẹn Anne bhi United States. Ọnan da wo re imẹn ha ghọnghọn. Ẹghe yẹ ha ribhọ nin mẹn rẹ miẹn Gwen, nọn bọ obhio mhan nin Wilfred Gooch. Ele veva koko ha ga bhi Bẹtẹ nọn ribhi London bhi England.

Esali Jehova bha ha bun bhi Lebanon ẹghe nin mẹn rẹ ha yi usẹn. Ọrẹyiriọ, mhan da sẹyẹ ha re ọyaya tẹmhọn Osẹnobulua. Mhan da yẹ wo ha lu ọnan arẹmiẹn mhan miẹn ekpokpo bhi obọ ene ha mun ọkalo bhi otuẹ. Mẹn yẹ wo yere emhin eso ne sunu ji mhan.

Ẹghe ọkpa ribhọ nin mẹn bi Sana rẹ dọ tẹmhọn Osẹnobulua bhi uwa ọkpa. Mhan ki ha ribhi enin, okpea ọkpa nọn mun ọkalo bhi otuẹ da bun mhan re. Asabọmiẹn ọria taman ọlẹn mhan ribhi enin. Ọne okpea da munhẹn ha ghunmhun obhio mẹn. Ẹkẹ da khọ ọne okpea sẹbhọ ghe, ọle da sua obhio mẹn nin Sana dere bhi eji ọle da mundia. Bhiriọ, obhio mẹn da kuan. Ọria da re foni tie unakpa re nin ele dọ rẹkpa obhio mẹn. Ele ki mun ọne okpea sẹbhi polis steshiọn, ele da kere ghe osisi nin ọle. Ọwanlẹn ọsi ene unakpa da nọọn ọlẹn yọle: “Unan ọria nela uwẹ khin? Ọnọn man ẹbho ẹmhọn Osẹnobulua la ọria nọn man ẹbho ebi a rẹ khọnlẹn yẹ?”

Mẹn yẹ ye emhin ọbhebhe re nọn sunu ẹghe nin agbotu nọnsẹmhan rẹ nabhi moto ha khian agọ nọn manman ree bhi eji mhan da nyẹnlẹn. Mhan wo ha ghọnghọn ọkuẹsẹ ọnọn mun ọkalo bhi otuẹ bhi ọne agọ da họn ebi mhan ha lu. Bhiriọ, ọle da si ẹbho ne bunbun koko nin ele dọ ne mhan khọnlẹn. Ele da ha zuọzuọ mhan yẹ fino udo gbe mhan rẹ sẹbhọ ghe, aba mhan da kuan. Mẹn yẹ wo yere ebi aranlẹn rẹ vuọn ẹlo nọnsi aba mẹn yẹ. Bhiriọ, ọle bi inẹn mẹn da fikie diọbhi ẹkẹ moto. Imhan rebhe da yẹ rẹkhan ele. Mẹn ida yelea emhin nin inẹn mẹn ha ta ẹghe nin ọle rẹ ha gbo aba mẹn egbe a. Ọle da yọle: “Jehova huẹan rẹhunmhan ele. Ele bha lẹn ebi ele lu.”

Mẹn yẹ yere emhin ọbhebhe nọn sunu ẹghe nin mhan rẹ dọ tuẹ ene ribhi azagba-uwa nọnsẹmhan bhi agbaẹbho mhan. Mhan ki sẹbhi enin, mhan da ke ọria nọn mun ọkalo bhi otuẹ nan wo manman lẹn re bhi uwa ọsi aba mẹn nọn nẹ. Ọle lẹnmhin ghe, Esali Jehova ene biẹ mẹn khin. Ọkpakinọn, ọle da tie mẹn dagbare ha nọọn mẹn ọta arẹmiẹn ikpe ehan mẹn ye ẹghenin. Ọle da yọle: “Bezẹle nin uwẹ bha sẹ da mianmẹn?” Mẹn da taman ọlẹn ghe, obhokhan mẹn sẹyẹ khin. Mẹn da yẹ taman ọlẹn ghe, ọkuẹsẹ mẹn mianmẹn, ọkhẹke nin mẹn lẹn emhin ne bunbun bhi Baibo, yẹ ha mhọn urẹọbhọ nọn ziẹnlẹn. Ranmhude ebi mẹn taman ọlẹn bha yẹẹ ọle, ọle da taman aba mẹn nọn nẹ ghe, mẹn imhọn ekpẹn.

Ọkpakinọn, ikpeta ẹbho re uwedẹ nọn sẹ inian rẹ ne imhan lu emhin. Ẹbho ne sabọ miẹn eria ọbhi egbe ibhokhan iLebanon khin. Bhiriọ, mhan da sabọ ha tẹmhọn Osẹnobulua man ẹbho ne bunbun, yẹ man ele Baibo.

Ẹghe nin mẹn rẹ ha ribhi isiku, obhio mhan nin okpea da na bhi agbaẹbho ọsi Venezuela rẹnẹ sẹbhi Lebanon. Agbotu nọnsẹmhan ọle deba ha yo ikolo oga. Akizẹbue, ọle da zẹ obhio mẹn natiọle Wafa bhi ọshọ. A ki yẹ zẹbue, ele da bọ egbe yẹ diọbhi Venezuela dọ ha nyẹnlẹn. Bhi ilẹta nin obhio mhan gbẹn je imhan, ọle da taman aba mhan ghe, nin mhan rebhe vae dọ ha nyẹnlẹn bhi Venezuela, ranmhude ẹlo mhan nyan ọlẹn. Mhan ki ria ọne ẹmhọn nan fo, mhan da zẹ rẹ diọbhi enin dọ ha nyẹnlẹn.

Bhi ukpe 1953, mhan da diọbhi Venezuela dọ ha nyẹnlẹn. Agọ natiọle Caracas nọn sikẹ eji prẹsidẹnti  ọsi ọne agbaẹbho da nyẹnlẹn mhan ha ye. Ranmhude obhokhan mẹn khin ẹghenin, ọ ki wo ha yẹẹ mẹn rẹ ha daghe imoto ọsi ọne prẹsidẹnti nọn manman mhọn-ose gbera. Ọkpakinọn, ọ bha lẹkhẹ nin ene biẹ mẹn rẹ kẹ guẹ ebi a rẹ lu emhin yẹ bhi ọne agbaẹbho, ranmhude urolo nọnsele, uwedẹ nin ele rẹ lu emhin, bi ebale nin ele le, wo dikẹ bhi ọsẹmhan. Sokpan, ọ bha sẹ bue nin ele munhẹn ha guẹ ebi a rẹ lu emhin yẹ bhi ọne agbaẹbho, emhin ebe da sunu.

Aba mẹn da wo munhẹn ha khọnmhọn. Ọnan da wo han mhan ilo, ranmhude, ọria nọn manman sasa ọle khin. Mhan ida sabọ yere ẹghe nin ọle rẹ khọnmhọn kike. Ọle da ha khọnmhọn emianmhẹn icancer. Bhiriọ, a da lu ọle ọpreshọn. Ọ ba bhi egbe a ghe, uzana ọkpa ki gbera, ọle da yu.

Ọne emhin nọn sunu nan da wo manman ba mhan bhi egbe. Ikpe 13 mẹn ha ye ẹghenin. Mhan bha rẹ riale ghe aba mhan dẹ yu. Mhan da ha riale ghe mhan ida kie sabọ ha ghọnghọn. Rẹ na bhi ẹgheso, ọ bha lẹkhẹ nin inẹn mẹn rẹ rẹọbhọ ghe ọdọ ọle yu. Ọrẹyiriọ, mhan da dọ kere ghe, ebi a miẹn bhi egbe a ziẹn. Jehova da rẹkpa mhan rẹ sabọ ziẹngbe. Mẹn ki sẹbhi ikpe 16, mẹn da yo isiku sẹcọndri fo bhi Caracas. Bhi ọne ẹghe nan, mẹn da ha guanọ nin mẹn rẹkpa azagba-uwa nọnsẹmhẹn.

Akizẹbue, obhio mẹn nin Sana da bọ ọdọ. Elin ọdọ ọle hi Rubén Araujo, nọn yo isiku Giliẹd nọn fikie vae bhi Venezuela. Ele da zẹ nin ele rẹ dọ ha nyẹnlẹn bhi New York. Azagba-uwa nọnsẹmhẹn da yọle nin mẹn ha khian yunivasiti. Bhiriọ, ele da yọle nin mẹn dọ ne obhio mẹn bi ọdọ ọle dia beji mẹn ha da na bhi enin ha yo. Ẹghe nin mẹn ki rẹ ha ribhi enin, obhio mẹn bi ọdọ ọle da wo rẹkpa mẹn rẹ deba Jehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Ibhio mhan ne bunbun ne deziẹn bhi oga yẹ wo ha ribhi agbotu nin mẹn ha ye bhi New York nan da zẹ urolo Spanish. Ibhio mhan eva nin mẹn dọ lẹn nin ẹmhọn ele yẹ ti mẹn bhọ hi, Milton Henschel bi Frederick Franz. Bẹtẹ nọn ribhi Brooklyn ele veva da ga.

Ọ ki ha bu ukpe ọkpa nin mẹn ribhi ọne yunivasiti bhi New York, mẹn da munhẹn ha ria ẹmhọn ebi mẹn bhọ re iẹnlẹn nọnsẹmhan ha lu. Ẹghe ka ha ribhọ nin mẹn rẹ tie, yẹ manman ria eria nyan uhọnmhọn-ọta kẹkẹ ne ribhi Watchtower ne tẹmhọn emhanmhan nin Kristiẹn eso ha mhọnlẹn bhi agbotu nọnsi Jehova. Mẹn da wo daghe ebi ibhio mhan ne lu iwẹnna ọkanẹfan bi ibhio mhan ne ga bhi Bẹtẹ ne ribhi agbotu nọnsẹmhan rẹ wo ha ghọnghọn yẹ. Bhiriọ, mẹn da ha guanọ nin mẹn diabe ele. Ọkpakinọn, mẹn bha sẹ mianmẹn. Mẹn lẹnmhin ghe, ọkhẹke nin mẹn re iẹnlẹn nọnsẹmhẹn guẹ nin Jehova. Bhiriọ, mẹn da mianmẹn bhi March 30, 1957.

Mẹn ki mianmẹn fo, mẹn da munhẹn ha riale nin mẹn lu iwẹnna ọkanẹfan. Mẹn da wo gene ha guanọ nin mẹn ha yi ọkanẹfan. Ọkpakinọn, mẹn da dọ kere ghe, ọ ida lẹkhẹ nin mẹn rẹ lu ọle. Mẹn da ha riale ghe, ọ ida lẹkhẹ nin mẹn rẹ ha yo yunivasiti, yẹ lu iwẹnna ọkanẹfan ẹghe ọkpa. Mẹn bi ene ribhi azagba-uwa nọnsẹmhẹn da wo ha gbẹn ilẹta je egbe beji mẹn taman ele ghe, mẹn khian zobọ bhi ọne yunivasiti vae bhi Venezuela dọ munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan.

Mẹn da fikie vae bhi Caracas bhi June 1957. Mẹn ki sẹbhi uwa, mẹn da kere ghe, iẹnlẹn bha manman lẹkhẹ nin azagba-uwa nọnsẹmhẹn. Ele da ha guanọ  nin ọria ọbhebhe bhi azagba-uwa ha wẹnna nin ọle rẹ ha re iyobọ re. Ọ da khẹke nin mẹn rẹkpa. Bhiriọ, mẹn da miẹn iwẹnna bhi bank. Ọkpakinọn, mẹn da yẹ ha guanọ nin mẹn lu iwẹnna ọkanẹfan. Ọnan bhọ zẹle nin mẹn da vae bhi enan. Bhiriọ, mẹn da muegbe nin mẹn rẹ lu eveva kugbe. Mẹn da wo re ikpe ne bunbun rẹ wẹnna bhi bank yẹ ha lu iwẹnna ọkanẹfan. Mẹn wo manman ha miẹnsọn bhi ọne ẹghe nan yẹ wo ghọnghọn.

Emhin ọbhebhe nọn deba ebe rẹ mẹn ha ghọnghọn hi, obhio mhan nin Sylvia nin mẹn re bhi amhẹn. Germany ọle na vae. Ọle yẹ wo manman hoẹmhọn iJehova. Ọle bi azagba-uwa nọnsọle da vae bhi Venezuela dọ ha nyẹnlẹn. Akizẹbue, mhan da ha mhọn imọn eva. Elin ọsi ọmọn okpea nọnsẹmhan hi, Michel (Mike). Elin ọsi ọmọn okhuo nọnsẹmhan hi, Samira. Mẹn da yẹ ha gbẹloghe inẹn mẹn nọn dọ deba mhan ha dia. Arẹmiẹn mẹn bha yẹ ha lu iwẹnna ọkanẹfan nin mẹn da sabọ gbẹloghe azagba-uwa nọnsẹmhẹn, mẹn da sẹyẹ wo ha tẹmhọn Osẹnobulua. Mẹn bi okhuo mẹn ha re ẹghe bhi isi iwẹnna nin mhan rẹ hẹn-an, mhan ki noo ọle rẹ ha lu iwẹnna ọkanẹfan ọsi ẹghe eso.

Ene ibhokhan sẹyẹ ha ribhi isiku ẹghe nin mẹn rẹ miẹn emhin nin mẹn tale bhi ẹghe nan rẹ mun ọne uhọnmhọn-ọta nan hẹn. Mẹn wo ha sọnyẹnmhẹn bhi iẹnlẹn. Sẹyẹ, ẹbho ne yẹ ha wẹnna bhi bank kẹkẹ da yẹ wo ha mun ekpẹn nin mẹn. Ọkpakinọn, mẹn da manman ha guanọ nin ẹbho ha ghe mẹn bii ọguọmhandia nọnsi Jehova. Mẹn da wo ha ria ẹmhọn emhin nin mẹn ha lu, nin ẹbho da re ọne ẹlo nan ha ghe mẹn. Bhiriọ, mẹn bi okhuo mẹn da dotua zilo nyan eka igho nin mhan mhọn. Mẹn ha zobọ bhi bank nin mẹn da ha wẹnna, ele ki ha mẹn udede igho nan ha ọria le sade ọle zobọ bhi isi iwẹnna. Ranmhude mhan imhọn osa soso bhi urulu, mhan da riale ghe, ahamiẹn mhan de obọ re bhi iẹnlẹn, igho nin mhan mhọnlẹn ki sẹ mhan rẹ gbẹloghe egbe na bhi ẹghe eso.

Ọnan bha ha yi emhin nọn lẹkhẹ nin mẹn rẹ lu. Ọkpakinọn, okhuo mẹn bi inẹn mẹn da wo rẹkpa mẹn. Mẹn da gbo kie ha mhọn ọne isẹhoa nin mẹn rẹ lu iwẹnna ọkanẹfan. Ọnan da wo re imẹn ha ghọnghọn. Mẹn da wo muegbe nin mẹn rẹ mun iwẹnna ọkanẹfan hẹn. Ọkpakinọn, emhin nin mhan bha mun ọkhọle ọi da wo sunu.

Ẹdẹ ọkpa, dọkitọ da yọle ghe, okhuo mẹn hanmhan. Mhan bha rẹ mun ọkhọle ọbhi ọnan hiehie. Mẹn lẹnmhin ghe emhin eghọnghọn khọnan. Ọkpakinọn, mẹn da yẹ ha ria eria nyan iwẹnna ọkanẹfan nin mẹn ho nin mẹn lu. Mẹn da ha riale ghe, mẹn ida yẹ sabọ lu iwẹnna ọkanẹfan. Mhan da wo munhẹn  ha muegbe ọbhi otọ khẹ ọmọn nin okhuo mẹn ha biẹ. Ọkpakinọn, mẹn da yẹ ha riale si mẹn dẹ yẹ sabọ lu iwẹnna ọkanẹfan.

Mhan ki zilo nyan emhanmhan nesẹmhan fo, mhan da zẹ ghe, mẹn dẹ sẹyẹ lu iwẹnna ọkanẹfan. Bhi April 1985, a da biẹ ọmọn nọnsẹmhan natiọle Gabriel. Ọrẹyiriọ, mẹn da zobọ bhi iwẹnna ibank nin mẹn ha lu, yẹ kie munhẹn ha lu iwẹnna ọkanẹfan bhi June 1985. Akizẹbue, mẹn da kiẹn ọkpa bhi Otu Nọn Sun Bẹtẹ. Ọne iBẹtẹ bha ha ribhi eji mhan da nyẹnlẹn bhi Caracas. Ọnan da rẹman ghe, mẹn dẹ ha noo ikpẹdẹ eva la ea rẹ dọ ha wẹnna bhi enin uzana-uzana. Ọne okhian nan ree sẹbhi ukpọwala 50 .

Agọ natiọle La Victoria, ọle ọne iBẹtẹ ha ye. Bhiriọ, mẹn bi azagba-uwa nọnsẹmhẹn da zẹ nin mhan rẹ ha khian enin beji mhan ha da sabọ sikẹ ọne iBẹtẹ. Ọnan bha ha yi emhin nọn lẹkhẹ nin mhan rẹ lu. Uwedẹ nin azagba-uwa nọnsẹmhẹn rẹ rẹkpa mẹn wo manman ti mẹn bhọ. Uwedẹ nin ele rẹ lu emhin wo manman rẹkpa mẹn. Obhio mẹn nin okhuo natiọle Baha da zegbere nin ọle rẹ gbẹloghe inẹn mhan. Mike re okhuo. Ọkpakinọn, Samira bi Gabriel yẹ deba mhan nyẹnlẹn. Bhiriọ, ele da zẹ imọẹ nesele obọ bhi Caracas. Okhuo mẹn da dọnmhegbe rẹ guẹ ebi a rẹ nyẹnlẹn yẹ bhi enan, arẹmiẹn ọ manman dikẹ bhi eji mhan da vae. Imhan rebhe da dọnmhegbe rẹ ha nyẹnlẹn bhi uwa nọn bha kpọnọ sẹ bii ọne imhan ka ha ye. Bhi ọsi ẹmhọanta, mhan wo lu emhin ne bunbun nin mhan da sabọ sibhi Caracas re dọ ha nyẹnlẹn bhi La Victoria.

Ọrẹyiriọ, emhin eso da yẹ fidenọ nin mhan. Gabriel da re okhuo. Samira da ha ribhi ọsi ọle. Bhi ukpe 2007, a da tie mẹn bi okhuo mẹn nin mhan vae dọ ha nyẹnlẹn bhi Bẹtẹ. Enan mhan da sẹyẹ ga rẹ sẹbhi ẹlẹnan. Ọwanlẹn bhi agbotu ọmọn ọdiọn nọnsẹmhan nin Mike ki khin nian. Ọle bi okhuo ọle natiọle Monica ko lu iwẹnna ọkanẹfan kugbe. Ọwanlẹn bhi agbotu Gabriel yẹ khin. Italy ọle bi okhuo ọle natiọle Ambra da ko ga. Yẹ rẹ deba iwẹnna ọkanẹfan nin Samira lu, ọle yẹ na bhi uwa ha robọkpa bhi iwẹnna nan lu bhi Bẹtẹ.

Bhi ọsi ẹmhọanta, emhin kpataki ne bunbun ribhọ nin mẹn zẹ rẹ lu. Mẹn bha ha kiẹ egbe bhi ene emhin nan nin mẹn zẹ rẹ lu. A ha yọle nin mẹn kie zẹ emhin nin mẹn ha lu, mẹn dẹ yẹ zẹ emhin ne sẹ inian rẹ lu. Ọ wo manman ti mẹn bhọ ghe, Jehova wo noo mẹn rẹ miẹnsọn kẹkẹ bhi agbotu nọnsọle. Bhi ikpe ne bunbun ne gbera nian, mẹn da dọ kere ebi ọ lu uhọnmhọn emhin sẹ yẹ, nin mhan rẹ deba Jehova ha mhọn ikolu nọn ziẹnlẹn. Emhin nin uwẹ hi ki rẹ zẹ nin uwẹ lu bhi oga nọnsi Osẹnobulua, aharẹmiẹn ọ kpọnọ la ọ khere, ọle dẹ re ọfure nọnsọle nin uwẹ. (Phil. 4:​6, 7) Iwẹnna nin mẹn bi okhuo mẹn lu bhi Bẹtẹ wo manman ti mhan bhọ. Jehova wo nan erọnmhọn nin mhan bhi emhin nin mhan zẹ rẹ lu, ranmhude ọle mhan mun kalo bhi iẹnlẹn.