Fiọ diọ bhi uhọnmhọn-ota

Fiọ diọ bhi uri uhọnmọn-ọta

UHỌNMHỌN-ỌTA NỌNZI 24

Uwẹ Dẹ Sabọ Nẹ bhi Ufi Nesi Esu!

Uwẹ Dẹ Sabọ Nẹ bhi Ufi Nesi Esu!

“Nẹ bhi ufi nọnsi Esu.”​—2 TIM. 2:26.

ILLO 36 Bha Ji Mhan Gbega Ọkhọle Mhan

EBI MHAN DA LUẸ *

1. Bezele nin mhan ha da sabọ yọle ghe Esu diabe ohuẹ?

EBI ohuẹ ha rẹ mun elanmhẹn yẹ la gbe ọle a, ọle manman mhọn bhi ọkhọle. Ọkpa bhi imọẹ nesi Job da yọle ghe, ohuẹ sabọ rẹ noo ufi kẹkẹ rẹ mun elanmhẹn. (Job 18:​8-10) Be ohuẹ rẹ sabọ lẹlẹ elanmhẹn diọbhi ufi nọnsọle yẹ? Ọle ki manman gbẹlokotọ nin ọle lẹn ebi ọne elanmhẹn rẹ lu emhin yẹ. Ọle sabọ rẹ nọọn egbe ọle yọle: Ejela ọne elanmhẹn yo? Emhin nela manman yẹẹ ọle? Be bhọ ufi nọn mhẹn nẹ nin ọle ha sabọ noo rẹ mun ọlẹn? Esu wo diabe ọne ohuẹ nan. Ọle wo gbẹlokotọ bhi egbe mhan. Ọle lẹn eji mhan yo bi emhin ne yẹẹ mhan. Bhiriọ, ọle ki ruẹ ufi nin ọle lẹnmhin ghe mhan dẹ de ọi bhi ẹghe nin mhan bha re ẹlo ọi. Ọkpakinọn, Baibo ji mhan lẹn ghe, ahamiẹn mhan de bhi ọne ufi, asabọmiẹn mhan dẹ sabọ nẹ bhọ. Baibo yẹ ji mhan lẹn emhin nin mhan ha sabọ lu rẹ nẹ bhi ufi nọn hi ki rẹ khin nin Esu guanọ nin ọle rẹ mun mhan.

Okpẹhio bi ẹlobhọ hi ufi eva nin Esu kẹ noo rẹ mun ẹbho (Fẹ uduọle 2 ghe) *

2. Ufi eva nela Esu kẹ wo noo rẹ mun ẹbho?

2 Ufi eva nin Esu kẹ noo rẹ mun ẹbho hi okpẹhio bi ẹlobhọ. * Bhi ikpe ne bubun nian, ẹbho ne bunbun sẹ wo de ọbhi ene ufi nan. Esu diabe ọria nọn lẹlẹ afianmhẹn diọbhi ufi nọnsọle. (Ps. 91:3) Ọkpakinọn, mhan ida ji Esu da noo ene ufi nan rẹ mun mhan. Bezẹle? Ranmhude, Jehova ki ka ji mhan lẹn ufi kẹkẹ nin Esu noo rẹ mun ẹbho.​—2 Cor. 2:11.

Mhan dẹ sabọ miẹn emhin luẹ bhi ijiẹmhin ne ribhi Baibo nin mhan da sabọ nẹ bhi ufi nesi Esu (Fẹ uduọle 3 ghe) *

3. Bezẹle nin Jehova da ji ijiẹmhin ọsi ẹbho eso ne ha mhọn okpẹhio bi ẹlobhọ ha ribhi Baibo?

3 Uwedẹ ọkpa nin Jehova rẹ sekha nin mhan rẹji okpẹhio bi ẹlobhọ hi, ọle taman mhan emhin ne sunu ji eguọmhandia nesọle eso ne ka ha mhọn ene ikpẹ nan, beji a ha da miẹn mhan bha de ọbhi ene ufi nan. Bha ji mhan zilo nyan ebi Esu rẹ sabọ noo ene ufi nan rẹ mun eguọmhandia nesi Jehova ne mọn da ga ọle yẹ. Ọnan be rẹman ghe, mhan ida sabọ nẹ bhi ene ufi nan? Hiehie! Jehova ji ene ijiẹmhin nan ha ribhi Baibo beji mhan ha da miẹn emhin luẹ bhọ. (1 Cor. 10:11) Ọle lẹnmhin ghe, mhan dẹ miẹn emhin luẹ bhi ene ijiẹmhin nan nin mhan da sabọ nẹ bhi ufi nesi Ojuu.

UFI OKPẸHIO KHIN

Fẹ uduọle 4 ghe

4. Be ha sabọ sunu ji mhan sade mhan mhọn okpẹhio?

4 Esu guanọ nin mhan ha mhọn okpẹhio. Ọle lẹnmhin ghe, ahamiẹn mhan mhọn okpẹhio, mhan ki diabe ọle. Bhiriọ, mhan ida ha mhọn iẹnlẹn ọsi ighegheghe. (Prov. 16:18) Paul nin odibo da tale ghe, ọria nọn mhọn okpẹhio sabọ dọ ha tẹn-egbe-mun, bhiriọ, a ki bhu ọle ohiẹn bhi uwedẹ nọn khẹke Ojuu. (1 Tim. 3:​6, 7) Ọnan dẹ sabọ sunu ji ọria nọn hi rẹ khin bhi ẹwẹ mhan aharẹmiẹn ọ ki ree nin mhan mọn da ga iJehova, la mhan wo la munhẹn ha ga ọle.

5. Beji Ecclesiastes 7:​16, 20 rẹman, be ọria ha rẹ sabọ ha re okpẹhio man yẹ?

5 Ọria nọn mhọn okpẹhio, ọsi egbe ọle ọkpa ọle khu ọi. Esu ki wo ha guanọ nin mhan ha ria ẹmhọn ọsi egbe mhan ọkpa, ọ iyi emhin ne yẹẹ iJehova, manman nọn sade mhan ribhi ọnọghọ. Bhi ọsi ijiẹmhin, a be sẹ ka mun orẹsin gbe uwẹ khẹ? La ọria be sẹ ka lu uwẹ emhin nọn bha gba khẹ? Ọ dẹ wo yẹẹ Esu sade ẹkẹ Jehova la ibhio uwẹ nin bha ko ga khọ uwẹ. Esu guanọ nin uwẹ ha riale ghe, uwedẹ ọkpa sẹsẹ nin uwẹ ha rẹ re ọne ẹmhọn khian hi, nin uwẹ lu emhin bhi uwedẹ nọn yẹẹ ẹ, ọ iyi nin uwẹ rẹ re obọ rẹkhan adia nesi Jehova bhi Baibo.​—Tie Ecclesiastes 7:​16, 20.

6. Be uwẹ ha sabọ miẹn luẹ bhi okha ọsi obhio mhan nọn nyẹnlẹn bhi Netherland?

6 Bha ji mhan fẹ okha ọsi obhio mhan nin okhuo nọn nyẹnlẹn bhi Netherland ghe, nan miẹn ghe uwedẹ nin ibhio mhan rẹ nanlẹn lu emhin bhi agbotu da re ẹkẹ ha khọ ọle. Ọle da zẹ ghe, ọle iyẹ da ha nin ibhio mhan ha lu emhin bhi ẹkẹ agbotu. Ọle da yọle: “Mẹn bha yẹ ha ghọnghọn. Sẹyẹ, mẹn bha sabọ rẹhunmhan ele. Bhiriọ, mẹn da taman ọdọ mẹn nin mhan diọbhi agbotu ọbhebhe.” Ọkpakinọn, ọne obhio mhan nan da ghe JW Broadcasting® ọsi March 2016. Ebi ọle ghe bhi enin da rẹkpa ọle rẹ lẹn emhin eso nin ọle ha sabọ lu, nin ọle da sabọ ha nin ẹbho ne re ẹkẹ khọ ọle lu emhin. Ọne obhio mhan nan da yọle: “Mẹn da dọ lẹn sẹbhọ ghe, ọkhẹke nin mẹn ha mhọn idegbere yẹ ha ria eria nyan eji mẹn ida lu nọnsẹn, ọ iyi nin mẹn rẹ fi uwedẹ nin ibhio mẹn irẹ lu nọnsẹn denọ. Ebi mẹn luẹ bhọ da rẹkpa mẹn ha mun ẹmhọn iJehova kalo. Ọle ọkpa hi ọnọn mhọn ọne ahu nin ọle rẹ taman mhan emhin nin mhan ha lu.” Be imhan miẹn luẹ bhi ọnan? Ahamiẹn uwẹ ribhi ọnọghọ, ọkhẹke nin uwẹ ha mun ẹmhọn iJehova kalo. Uwẹ ki bhii Jehova nin ọle rẹkpa uwẹ ha ghe ibhio ẹ bhi uwedẹ nin ọle rẹ ghe ele. Aba mhan nọn ribhi okhun daghe eji ele ida lu nọnsẹn. Sokpan, ọle sẹyẹ rẹhunmhan ele. Ọle yẹ guanọ nin uwẹ re egbe khọkhọ ọle.​—1 John 4:20.

Fẹ uduọle 7 ghe

7. Be bhọ sunu ji Uzziah nin Ojie?

7 Ranmhude okpẹhio nin Uzziah nin Ojie ọsi Judah ha mhọnlẹn, ọle bha re ehọ bhi adia nin ẹbho ha re nanlẹn. Bhiriọ, ọle da lu emhin nọn bha khẹke nin ọle lu. Ọria nọn wo guẹ ebi a rẹ lu emhin kẹkẹ yẹ, ọle Uzziah ha khin. Ọle wo khọn okhọn ne bunbun miotọ, yẹ bọn uwa kẹkẹ. Ọle da yẹ ha mhọn ugbo ne wo bun. Osẹnobulua wo gene nan erọnmhọn nanlẹn. (2 Chron. 26:​3-7, 10) Ọrẹyiriọ, Baibo ji mhan lẹn ghe, ọle ki deziẹn, ọle da dọ ha mhọn okpẹhio nọn re ọle obọ sotọ. Jehova ka tale ghe, ene ohẹn ọkpa mhọn ọne isẹhoa nin ele rẹ ha tuẹ emhin nọn vin-ohin an bhi uwa oga. Ọkpakinọn, Uzziah da nabhi ẹkẹ uwa oga dọ tuẹ ọne emhin nọn vin-ohin an. Emhin nọn bha khẹke nin ọle lu. Ebi ọle lu bha yẹẹ iJehova. Bhiriọ, Ọle da mun emianmhẹn egbekẹn gbe ọle. Ọne emianmhẹn nan ọle ki ha khọnmhọn rẹ sẹbhi ẹghe nin ọle rẹ yu.​—2 Chron. 26:​16-21.

8. Be 1 Corinthians 4:​6, 7 ha rẹ rẹkpa mhan yẹ nin mhan hẹi ha mhọn okpẹhio?

8 Mhan dẹ be sabọ ha mhọn okpẹhio yẹ lu emhin ọbe beji Uzziah lu? Bha ji mhan fẹ ijiẹmhin ọsi obhio mhan nin José ghe. Ọle wo ha mhọn iwẹnna nọn wo re igho re. Ọle yẹ wo ha re ọta man bhi usikoko nesẹmhan. Sẹyẹ, ene ọfẹotughe bu ọle re nin ọle re adia nin ele. Ọle da yọle: “Mẹn da mun udu tẹ egbe mẹn bi emhin nin mẹn sabọ lu. Mẹn bha yẹ ha mun udu tẹ iJehova. Mẹn da ha riale ghe, ọria nọn ziẹn bhi oga mẹn khin. Bhiriọ, mẹn bha yẹ ha re ehọ bhi ibhude bi adia nesi Jehova.” José da lu emhin ọbe nọn kaka, bhiriọ a da khu ọle bhi agbotu. Bhi ikpe ne bunbun ne gbera nian, a re ọle fikie vae bhi agbotu. Ọle da yọle: “Ebi Jehova man mẹn le hi, ọ iyi ihe nin ọria ye bhi agbotu lu uhọnmhọn emhin nẹ. Sokpan, nin mhan rẹ ha lu rẹkhan emhin nin Jehova taman mhan.” Bha ji mhan ha yere ghe, emhin nọn hi ki rẹ khin nin mhan guẹ rẹ lu, la ihe nin mhan hi ki rẹ ha ye bhi ẹkẹ agbotu, obọ iJehova ele na vae. (Tie 1 Corinthians 4:​6, 7.) Ahamiẹn ẹbho ne mhọn okpẹhio mhan khin, Jehova ida noo mhan.

UFI ẸLOBHỌ KHIN

Fẹ uduọle 9 ghe

9. Be bhọ Esu bi Eve lu ranmhude ẹlobhọ nin ele ha mhọnlẹn?

9 Esu a kẹ wo yere sade mhan ria ẹmhọn ọria nọn mhọn ẹlobhọ. Ọkpa bhi ẹhi nesi Jehova ọle ha khin, bhiriọ ọle sabọ ha mhọn ihe ne bunbun nin ọle ha ye. Ọkpakinọn, ọ bha sẹ ọle. Ọle da ha guanọ oga nọn khẹke iJehova. Esu guanọ nin mhan diabe ọle. Bhiriọ, ọle ki ha guanọ nin ebi mhan mhọnlẹn hẹi khọn mhan. Ẹghe ọhẹnhẹn nin ọle rẹ dọnmhegbe lu ọnan hi ẹghe nin ọle rẹ ne Eve talọ. Ẹghe nin Adam bi Eve rẹ ha ribhi ogba ọsi Eden, Jehova da ne ebale kẹkẹ ne ele. Sokpan, ọle da taman ele ghe, nin ele hẹi le bhi oran ọkpa. (Gen. 2:16) Ọrẹyiriọ, Esu da taman Eve ghe, ọkhẹke nin ọle le bhi ọne oran nin Osẹnobulua yọle nin ele hẹi da le. Eve bha ji ebi ọle mhọn da khọn ọlẹn. Ọle da ha guanọ nin ọle ha mhọn ba ebi ọle ka mhọnlẹn. Mhan lẹnmhin ghe, emhin esili bha nan bhi ọnan re. Eve da lu olukhọ. Bhiriọ, ọle da yu.​—Gen. 3:​6, 19.

Fẹ uduọle 10 ghe

10. Be sunu ẹghe nin David nin Ojie rẹ ha mhọn ẹlobhọ?

10 Ẹlobhọ nin David nin Ojie ha mhọnlẹn, da re ọle yelea emhin rebhe nin Jehova lu nanlẹn. Ọria nọn wo manman fe nan yẹ hẹnmhọn ọlẹn ọle ha khin. Ọle da yẹ sabọ khọn eghian ọlẹn ne bunbun miotọ. David tobọle bhọ da yọle ghe, ẹsele nin Osẹnobulua lu nanlẹn bun gbe, ghe unun ida sabọ ka ọle. (Ps. 40:5) Ọkpakinọn, ẹghe ribhọ nin David rẹ yelea ene emhin nan rebhe nin Jehova lu nanlẹn. Ọle bha yẹ ji emhin nin ọle ha mhọnlẹn da khọn ọlẹn. Ọle da ha guanọ nin ọle ha mhọn gbera ebi ọle ka mhọnlẹn. Arẹmiẹn David mhọn ikhuo ne bunbun, ọle da sẹyẹ ha guanọ okhuo ọsi ọria ọbhebhe. Bath-sheba hi elin ọsi ọne okhuo nan. Elin ọsi ọdọ ọle hi Uriah, nin obhi Hittite. David da nin Bath-sheba nowẹ. Bhiriọ, ọle da ha hanmhan. Ọ iyi ọnan ọkpa David lu. Ọle da yẹ mhanmhanlẹn nan gbe Uriah a. (2 Sam. 11:​2-15) Be iDavid rẹ ha ria bhi ọkhọle? Ọle be rẹ ha riale ghe, Jehova ida daghe ọle? Arẹmiẹn David ga iJehova na bhi ikpe ne bunbun, ọle da ha mhọn ẹlobhọ. Ọle da wo manman loya ranmhude ọne emhin nan nin ọle lu. Akizẹbue, ọle da fidenọ. Ọle da wo ha ghọnghọn ghe, Jehova rẹhunmhan ọlẹn.​—2 Sam. 12:​7-13.

11. Beji Ephesians 5:​3, 4 rẹman, be ha rẹkpa mhan nin mhan hẹi ha mhọn ẹlobhọ?

11 Be bhọ mhan miẹn luẹ bhi ijiẹmhin ọsi David? Mhan luẹ ghe mhan ha ji emhin nin Jehova lu nin mhan ti mhan bhọ, mhan ki sabọ khọn ẹlobhọ. (Tie Ephesians 5:​3, 4.) Ọkhẹke nin mhan ji ebi mhan mhọn khọn mhan. Ahamiẹn mhan wo la munhẹn ha man ẹbho iBaibo, ọkhẹke nin mhan taman ele nin ele ria ẹmhọn emhin ọkpa nin ele ha khuẹnmhẹn iJehova nan. Ahamiẹn ọria lu ọnan ukpẹdẹ-ukpẹdẹ na bhi uzana, ọle ki ha mhọn emhin ihinlọn nin ọle ha sabọ khuẹnmhẹn iJehova nan sade ọle nan erọnmhọn. (1 Thess. 5:18) Uwẹ be sẹ ka lu emhin nọn sẹ inian khẹ? Ahamiẹn uwẹ ria eria nyan emhin rebhe nin Jehova sẹ lu nin uwẹ, ọnan ki rẹkpa uwẹ rẹ ha gbe ekhuẹnmhẹn. Ahamiẹn uwẹ ji emhin nin Jehova lu nin uwẹ ti uwẹ bhọ, ebi uwẹ mhọn ki khọn uwẹ. Ahamiẹn uwẹ ji emhin nin uwẹ mhọn khọn uwẹ, uwẹ ida ha mhọn ẹlobhọ.

Fẹ uduọle 12 ghe

12. Be iJudas Iscariot lu ranmhude ẹlobhọ nin ọle ha mhọnlẹn?

12 Ẹlobhọ nin Judas Iscariot ha mhọnlẹn da re ọle lu emhin ebe, yẹ khiẹn iJesu. Ọ iyi inian ọle ka rẹ dia. (Luke 6:​13, 16) Jesu zẹ ọle ba ituegbe nesọle. Jesu wo gbaẹkẹ ọle ranmhude ọle hi ọnọn mhọn obọ bhi ẹkpẹti nan ne igho ọi. Jesu bi etuegbe nesọle noo ọne igho nan bhi iwẹnna itẹmhọn Osẹnobulua nin ele ha lu. Inian ọ yẹ diabe igho nin mhan re ọbhi ẹkpẹti ẹlẹnan nan rẹ lu ilọnmhọn oga. Akizẹbue, Judas da munhẹn ha do igho re arẹmiẹn ọle wo ha họn ẹghe nin Jesu rẹ ha re ẹmhọn ẹlobhọ rẹ sekha nin ẹbho bhi igba ne bunbun. (Mark 7:​22, 23; Luke 11:39; 12:15) Judas bha re ehọ ọbhi ẹmhọn nin Jesu ha ta.

13. Ẹghela Judas rẹ manman rẹman ghe ọle mhọn ẹlobhọ?

13 Ọkuẹsẹ a gbe iJesu a, Judas da wo rẹman ghe, ọria nọn mhọn ẹlobhọ ọle khin. Jesu bi etuegbe nesọle rẹ sẹbhi Mary bi obhio ọle nin Martha da rẹnẹ ji Simon nọn khọnmhọn emianmhẹn egbekẹn. Ẹghe nin ele ki rẹ ha le ebale, Mary da dọ biri abhi ọbhi uhọnmhọn nọnsi Jesu. Ọne abhi nan manman ghan, iriọ ọ yẹ rẹ vin-ohin. Judas bi edibo nekẹle bha ha ghọnghọn ranmhude ọne emhin nan nin Mary lu. Edibo nesi Jesu nekẹle sabọ rẹ ha riale ghe, a ha rẹ noo ọne igho nan rẹ dẹ ọne abhi rẹ lu ilọnmhọn oga. Ọkpakinọn, ọ iyi ọnan Judas ha mhọn bhi ọkhọle. Ranmhude oyi ọle khin, ọle da ha guanọ nan re ọne igho ọbhi ẹkpẹti, beji ọle ha da do ọle re. Akizẹbue, ranmhude ẹlobhọ nin Judas ha mhọnlẹn, ọle da khiẹn iJesu bhi eka nan noo rẹ dẹ igbọn.​—John 12:​2-6; Matt. 26:​6-16; Luke 22:​3-6.

14. Be okhuo bi ọdọ ọkpa rẹ re obọ rẹkhan adia nọn ribhi Luke 16:13 yẹ?

14 Jesu taman ene rẹkhan ọlẹn yọle: “Bha ida sabọ ha yi igbọn nọnsi Osẹnobulua yẹ yi igbọn ọsi Afe.” (Tie Luke 16:13.) Ẹmhọanta ọne ọta nan sẹyẹ wo khin ẹlẹnan. Bha ji mhan fẹ ebi okhuo bi ọdọ ne nyẹnlẹn bhi Romania rẹ re obọ rẹkhan ọne ọta nan nin Jesu ta yẹ. Ele da miẹn iwẹnna bhi agbaẹbho ọbhebhe nin ele ha da wo manman ha miẹn igho. Ele da yọle: “Ranmhude mhan manman mhọn iBank osa, mhan da ha riale ghe, Jehova re ọne iwẹnna nan rẹ lu ẹsele nin mhan.” Ọkpakinọn, ọnọghọ ribhọ nin ele ha kuẹlo da. Ele ida manman ha miẹn ẹghe rẹ ha lu ilọnmhọn oga. Ẹghe nin ele ki rẹ tie uhọnmhọn-ọta nọn yọle “Maintain Loyalty With a Unified Heart” bhi Watchtower ọsi August 15, 2008 fo, ele da zẹ emhin nin ele ha lu. Ele da yọle: “Ahamiẹn mhan diọbhi agbaẹbho ọbhebhe dọ ha wẹnna ranmhude mhan manman guanọ igho, mhan iyẹ da manman ha miẹn ẹghe rẹ ha ga iJehova. Ọnan ki rẹman ghe, ọ iyi oga nọnsi Jehova mhan mun kalo bhi iẹnlẹn. Mhan da lẹn sẹbhọ ghe, ikolu nin mhan bi Jehova ko mhọnlẹn ki wẹghẹa.” Bhiriọ, ele da zẹ ọne iwẹnna obọ. Be bhọ ki sunu? Ọdọ ọne obhio mhan nan da miẹn iwẹnna bhi agbaẹbho nọnsele nọn ha sẹ nin ele rẹ ha gbẹloghe egbe. Okhuo ọne obhio mhan da yọle: “A ida miẹn ghe, Jehova bha gbẹloghe eguọmhandia nesọle.” Ele da ha ghọnghọn ghe, ele zẹ nin ele rẹ mun Jehova kalo bhi iẹnlẹn, ọ iyi nin ele rẹ ha khu igho.

RẸBAN UFI NESI ESU

15. Bezẹle nin mhan da rẹọbhọ ghe, mhan dẹ sabọ nẹ bhi ufi nesi Esu?

15 Be bhọ mhan ha lu yẹ sade mhan kere ghe, mhan mhọn okpẹhio la ẹlobhọ? Mhan dẹ sabọ fidenọ. Paul da tale ghe, ẹbho ne de ọbhi ufi nesi Esu, dẹ yẹ sabọ nẹ bhọ. (2 Tim. 2:26) Ọnan hi emhin nọn sunu ji David. Ọkpakinọn, ọle da re ehọ ọbhi ibhude nin Nathan re nanlẹn yẹ fidenọ. Ọle da kie ziẹn ikolu nin ọle bi Jehova ko mhọnlẹn. Mhan hẹi yelea ghe, Jehova mhọn ahu gbera Esu. Ahamiẹn mhan miẹn urẹkpa nọnsi Jehova ọbhi egbe, mhan dẹ sabọ nẹ bhi ufi nọn hi rẹ khin nin Esu ho nin ọle rẹ mun mhan.

16. Be ha rẹkpa mhan rẹ rẹban ufi nesi Esu?

16 Mhan ida ha khẹ nin Esu re ene ufi nan mun mhan fo ọkuẹsẹ mhan nẹ bhọ. Osẹnobulua dẹ sabọ rẹkpa mhan rẹ rẹban ele. Ọkpakinọn, mhan ida ha riale ghe, ọ ki bue nin mhan mọn da ga iJehova. Bhiriọ, mhan ida ha mhọn okpẹhio la ẹlobhọ. Eguọmhandia nesi Jehova ne mọn da ga ọle bhọ da dọ ha mhọn okpẹhio la ẹlobhọ. Bhiriọ, ha bhii Jehova ukpẹdẹ-ukpẹdẹ nin ọle rẹkpa uwẹ lẹn si ene ikpẹ nan ne imhẹn munhẹn ha rẹso uwedẹ nin uwẹ rẹ ria eria, bi uwedẹ nin uwẹ rẹ lu emhin. (Ps. 139:​23, 24) Dọnmhegbe nin uwẹ hẹi ha mhọn okpẹhio la ẹlobhọ.

17. Be bhọ ha kẹ sunu ji Esu?

17 Bhi ikpe ne bunbun nian, Esu wo re egbe ọle kiẹn ohuẹ. Bhi ẹghe nọn bha yẹ ree gbe nian, ugbekuelo nọnsọle dẹ kẹ vae. (Rev. 20:​1-3, 10) Mhan wo muegbe khẹ ọne ukpẹdẹ nin. Ọkuẹsẹ ọne ukpẹdẹ nin vae, ọkhẹke nin mhan ha babegbe ranmhude ufi nesi Esu. Ọkhẹke nin mhan ha wẹnna kaka nin mhan hẹi ha mhọn ẹlobhọ la okpẹhio. Wo muegbe nin uwẹ rẹ ne Esu suan, bhiriọ, ọle ki nẹ zẹ uwẹ obọ.​—Jas. 4:7.

ILLO 127 Ọria Nọn Khẹke Nin Mẹn Ha Khin

^ udu ọle 5 Esu wo diabe ohuẹ nọn guẹ ebi a rẹ kọn elanmhẹn yẹ. Ọle wo guanọ nin ọle re ufi nesọle mun mhan, aharẹmiẹn ọ ki bue nin mhan mọn da ga iJehova. Bhi ọne uhọnmhọn-ọta nan, mhan dẹ zilo nyan ebi Esu rẹ guanọ nin ọle noo okpẹhio bi ẹlobhọ rẹ riia ikolu nin mhan bi Osẹnobulua ko mhọnlẹn an. Mhan dẹ yẹ zilo nyan ijiẹmhin ọsi ẹbho eso ne ji Esu da re ene ufi nan rẹ mun ele, bi ebi mhan ha rẹ sabọ nẹ bhi ene ufi nan yẹ.

^ udu ọle 2 ỌTA NAN RE OTỌLE MAN NỌNSẸN: Ọne uhọnmhọn-ọta nan tẹmhọn okpẹhio, bọsi nin ọria rẹ ha riale ghe, ọle mhẹn gbera ọria ọbhebhe. Ẹlobhọ hi nin ọria rẹ ha khu ọbhi ẹfe, ahu, inegbe-nowẹ nin Baibo bha re obọ ọi, bi emhin ebhebhe ne dia inian.

^ udu ọle 53 EBI A RẸMAN BHI FOTO: Obhio mhan nin okpea bha ka miẹn adia ọbhi egbe. Obhio mhan nin okhuo nọn ka mhọn emhin ne bunbun khẹ guanọ nin ọle kie ha mhọn gbera ene ọle ka mhọnlẹn.

^ udu ọle 55 PICTURE DESCRIPTION: Ọkpa bhi ẹhi nesi Osẹnobulua bi Uzziah nin Ojie da ha mhọn ẹlobhọ. Ẹlobhọ nin Eve ha mhọnlẹn zẹle nin ọle da le bhi oran nin Jehova taman ele nin ele hẹi da le. Ẹlobhọ nin David ha mhọnlẹn zẹle nin ọle da ne Bath-sheba nowẹ. Ẹlobhọ nin Judas ha mhọnlẹn zẹle nin ọle da ha do igho re.