IMHAN rebhe guanọ nan ha ghe mhan bii eria ne mhẹn. Ọkpakinọn, ọ iyi emhin nọn lẹkhẹ nan rẹ ha lu emhin esili bhi ẹkẹ ọne agbọn nan, ranmhude, emhin nọn mhẹn iyẹẹ ẹbho ne bunbun. (2 Tim. 3:3) Ele ki ha rẹban adia nesi Jehova. Ele ki ha ghe emhin ne mhẹn bọsi emhin ne imhẹn, la ele ki ha ghe emhin ne imhẹn bọsi emhin ne mhẹn. (Isa. 5:20) Sẹyẹ, olukhọ nọn re imhan bhi egbe, bi emhin ne ki sẹ sunu ji mhan bhi iẹnlẹn dẹ sabọ re ọle nọghọ imhan rẹ ha lu emhin esili. Obhio mhan nọn sẹ ga iJehova rẹ na bhi ikpe ne bunbun da yọle: “Ọ sẹyẹ wo nọghọ mẹn rẹ rẹọbhọ ghe mẹn dẹ sabọ ha yi ọria esili.” Mhan sabọ yẹ re inian ha ria eria ẹghe eso.

Bhi ọsi ẹmhọanta, ọ ti mhan bhọ ghe mhan rebhe dẹ sabọ ha yi ọria nọn mhẹn! Umhẹnmhin deba ikpẹ ọsi ẹlinmhin nọn khiale ọsi Osẹnobulua. Ẹlinmhin nọn khiale mhọn ahu gbera ọkhọle nọnsẹmhan bi ẹlinmhin ọsi ọne agbọn nan. Bha ji mhan tẹmhọn umhẹnmhin bi ebi imhan ha rẹ sabọ ha yi ọria nọn mhẹn yẹ.

Nan rẹ ha yi ọria nọn mhẹn hi, nan rẹ rẹban emhin ọbe bi ilọnmhọn ne ditọan. Emhin esili bi emhin ne gbale ọria nọn mhẹn dọnmhegbe lu ẹghe rebhe. Ọle ki ha guanọ uwedẹ kẹkẹ nin ọle ha rẹ lu emhin esili rẹ rẹkpa ẹbho.

Ẹbho ne bunbun wo muegbe nin ele rẹ lu emhin esili rẹ rẹkpa imọe ele la ene ribhi azagba-uwa nọnsele. Ọkpakinọn, ọnan ọkpa ọ be khẹke nin ọria lu nin ọle a da ha yi ọria esili? Yere Baibo yọle ghe: “Ọria soso iribhi ọne otọ nan nọn wo lu emhin esili ẹghe rebhe, nọn ilu khọlọ.” (Eccl. 7:20) Paul nin odibo da yẹ yọle ghe, ọle lẹn sẹbhọ emhin esili soso iribhi efun egbe nọnsọle. (Rom. 7:18) Bhiriọ, obọ Osẹnobulua mhan ha da sabọ luẹ ebi a rẹ yi ọria nọn mhẹn yẹ, ranmhude, ọle hi ọria nọn mhẹn nẹ bhi ọne agbọn nan rebhe.

Jehova hi ọnọn taman mhan emhin ne mhẹn bi emhin ne imhẹn. Baibo da tẹmhọn iJehova yọle: “Uwẹ mhẹnmhin, iwẹnna obọ nesẹ yẹ mhẹn. Man mẹn adia nesẹ.” (Ps. 119:68) Bha ji mhan zilo nyan emhin eva nin ọne Baibo nan ta rẹji Jehova.

Jehova mhẹnmhin. Jehova mhẹn sẹbhọ ghe, ẹghe iribhọ nin ọle ha rẹ sabọ lu emhin ọbe. Ria ebe sunu ẹghe nin Jehova rẹ taman iMoses ghe, umhẹnmhin nọnsọle dẹ gbera odalo nọnsọle. Beji ọghọ bi umhẹnmhin nọnsi Jehova ki rẹ ha gbera, Moses da họn ene ọta nan: “Jehova, Jehova, Osẹnobulua nọn mhọn itohan bi ẹkẹ ẹjẹjẹ, nin ukpohu ikẹ re, nọn mhọn ahoẹmhọn-egbe nin asun rẹkhan ye, bi ẹmhọanta. Nọn re ahoẹmhọn-egbe nin asun rẹkhan ye man ẹbho ne bunbun, nọn rẹhunmhan idobọ, olukhọ bi emhin ebe. Ọkpakinọn, a ida miẹn ọle bha re oya nin ene lukhọlọ.” (Ex. 33:19; 34:6, 7) Bhiriọ, ọkhẹke nin mhan lẹn sẹbhọ ghe, umhẹnmhin nọnsi Jehova zegbere bhi emhin rebhe nin ọle lu. Arẹmiẹn Jesu hi ọria nọn mhẹn nẹ nọn sẹ nyẹnlẹn bhi ọne otọ nan, ọle da yọle ghe: “Gbera Osẹnobulua, ọria soso iribhọ nọn mhẹn.”—Luke 18:19.

Iwẹnna obọ nesi Jehova mhẹnmhin. Emhin rebhe nin Jehova lu rẹman ghe ọle mhẹnmhin.  “Jehova mhẹn da ọrebhe. Iwẹnna obọ nesọle rebhe rẹman ghe ọle mhọn itohan.” (Ps. 145:9) Jehova izọn ọria soso, ọle mhẹn da ọrebhe. Ọle re iẹnlẹn nin ọrebhe, rẹ sẹbhi emhin nin mhan ha rẹ ha sọnyẹnmhẹn bhi iẹnlẹn. (Acts 14:17) Uwedẹ nin Jehova rẹ rẹhunmhan mhan yẹ rẹman ghe ọle mhẹnmhin. Baibo yọle: “Uwẹ nin Jehova, uwẹ mhẹnmhin. Uwẹ yẹ muegbe nin uwẹ rẹ rehunmhan.” (Ps. 86:5) Edandan iribhọ ghe, Jehova dẹ lu emhin nọn mhẹn nin ẹbho rebhe ne ga ọle nọnsẹn.—Ps. 84:11.

Jehova man mhan nin mhan sabọ ha re egbe khọkhọ ọle. Ranmhude ọnan, mhan dẹ sabọ ha yi ọria nọn mhẹn, nọn wo lu emhin esili. (Gen. 1:27) Ọkpakinọn, Baibo taman mhan ghe nin mhan luẹ ebi a rẹ lu emhin nọn mhẹn yẹ. (Isa. 1:17) Be imhan ha rẹ sabọ luẹ ọle yẹ? Bha ji mhan zilo nyan uwedẹ ea nin mhan ha rẹ sabọ lu ọnan.

Ọhẹnhẹn, nan erọnmhọn ji Osẹnobulua nin ọle re ẹlinmhin nọn khiale nin uwẹ. Ẹlinmhin nọn khiale dẹ sabọ rẹkpa mhan ha lu emhin nọn mhẹn. (Gal. 5:22) Gene gene, ẹlinmhin nọn khiale dẹ sabọ rẹkpa mhan he emhin ọbe yẹ hoẹmhọn emhin esili. (Rom. 12:9) Bhi ọsi ẹmhọanta, Baibo ji mhan lẹn ghe Jehova de sabọ mun mhan “deziẹn bhi ilu-emhin nọnsẹn rebhe bi ọta nọn mhẹn rebhe.”—2 Thess. 2:16, 17.

Ọzeva, ọkhẹke nin mhan ha tie Baibo ẹghe rebhe. Ahamiẹn ghe mhan tie iBaibo, Jehova ki man mhan emhin ne mhẹn rebhe. Bhiriọ, mhan ki sabọ “ha lu iwẹnna nọn mhẹn rebhe.” (Prov. 2:9; 2 Tim. 3:17) Ahamiẹn mhan tie iBaibo yẹ ria eria nyan ọlẹn, mhan ki ha ne emhin ne mhẹn rẹji Jehova bi iho nesọle ọbhi ọkhọle. Bhiriọ, mhan ki ha ne emhin ne ghanlẹn ya bhi ọkhọle nọnsẹmhan, ne ha sabọ rẹkpa mhan bhi ẹghe odalo.—Luke 6:45; Eph. 5:9.

Ọzea, mhan dọnmhegbe rẹ ha re egbe khọkhọ ijiẹmhin ne mhẹn. (3 John 11) Ijiẹmhin kẹkẹ ribhi Baibọ nin mhan ha sabọ re egbe khọkhọ. Ijiẹmhin ọsi Jehova bi Jesu hi ijiẹmhin nọn kokhun nẹ. Ọkpakinọn, mhan dẹ yẹ miẹn emhin luẹ bhi ijiẹmhin ọsi ẹbho eso ne lu emhin esili. Eso bhọ hi, Tabitha bi Barnabas. (Acts 9:36; 11:22-24) Uwẹ dẹ miẹn emhin luẹ bhi ọkha nọnsele beji uwẹ ha rẹ ha tie ẹmhọn ele bhi Baibo. Gbẹlokotọ nin uwẹ da sabọ daghe uwedẹ nin ele rẹ ha rẹkpa ẹbho, uwẹ ha yẹ ria eria nyan uwedẹ nin uwẹ ha rẹ sabọ rẹkpa ene ribhi azagba-uwa, la agbotu nọnsẹ. Yẹ gbẹlokotọ daghe elele nin Tabitha bi Barnabas miẹn ranmhude uwedẹ nin ele rẹ ha rẹkpa ẹbho. Uwẹ dẹ yẹ miẹn elele sade uwẹ re egbe khọkhọ ijiẹmhin nọnsele.

 Mhan dẹ yẹ miẹn emhin luẹ bhi ijiẹmhin ọsi ẹbho ne lu emhin esili ẹlẹnan. Bhi ọsi ijiẹmhin, ria ẹmhọn ewanlẹn ne ribhi ẹkẹ agbotu ne lu emhin esili. Sẹyẹ, ria ẹmhọn ibhio mhan nin ikhuo ne re ijiẹmhin bi ọta nọnsele rẹ man ẹbho ẹmhin ne mhẹn. (Titus 1:8; 2:3) Obhio mhan ọkpa natiọle Roslyn da yọle: “Ọmọẹ mẹn ọkpa ribhọ nọn wo dọnmhegbe rẹkpa ẹbho yẹ re izebhudu nin ele bhi ẹkẹ agbotu. Ọle ha ria ẹmhọn idia nin ele yẹ, ọle ki guanọ ebi ọle ha rẹ lu ẹsele nin ele, la uwedẹ nin ọle ha rẹ rẹkpa ele. Mẹn riale ghe ọria nọn gene mhẹn ọle khin.”

Jehova taman ẹbho nesọle nin ele ha “guanọ emhin nọn mhẹn.” (Amos 5:14) Mhan ha lu iriọ, mhan ki dọ hoẹmhọn adia nesọle yẹ ha mhọn ohubhudu nin mhan rẹ lu emhin ne mhẹn.

Ọ iyi ukpe nin mhan ha re emhin nọn manman ghan nin ọria mhan ha rẹ ha yi ọria nọn mhẹn. Bhi ọsi ijiẹmhin, nin emhin nin imhan kọle rẹ sabọ kiọnlẹn, ọ iyi osukpa mhan ha wo rẹ biri amẹn nọn bunbun ọbhọ. Ọkpakinọn, khere khere mhan ha rẹ ha gbe amẹn khakha ọle. Iriọ yẹ nọn rẹji mhan. Emhin esili kẹkẹ nin mhan lu nin ẹbho aharẹmiẹn ọ dia khere, ọle la rẹman si ọria esili mhan khin.

Baibo taman mhan ghe nin mhan muegbe rẹ ha lu emhin nọn mhẹn. (2 Tim. 2:21; Titus 3:1) Ahamiẹn mhan gbẹlokotọ nin mhan lẹn idia nin ẹbho yẹ, mhan ki sabọ ha daghe uwedẹ kẹkẹ nin mhan ha rẹ ha rẹkpa ele, yẹ ziẹn ele. (Rom. 15:2) Eso bhi ene uwedẹ nan hi, mhan ki ha gha nin ẹbho bhi emhin nin mhan mhọn. (Prov. 3:27) Mhan sabọ rẹ datie ọria vae bhi isẹmhan nin ọle dọ deba mhan le ebale, la re egbe re ahoho. Mhan ha lẹn ghe ọria khọnmhọn, mhan sabọ rẹ re ẹnẹ ji ọle, gbẹn ebe ji ọle, la re ifoni rẹ nanlẹn talọ. Gene gene, mhan dẹ miẹn uwedẹ kẹkẹ nin mhan ha rẹ ha ta ọta nọn mhẹn nọn ha sabọ ziẹn ọria udu, yẹ rẹkpa ọle.—Eph. 4:29.

Ọkhẹke nin mhan re egbe khọkhọ iJehova, yẹ ha lu emhin esili nin ọrebhe. Ọnan rẹman ghe, mhan ida ha zọn ẹbho. Uwedẹ ọkpa nin mhan ha rẹ lu ọnan hi, mhan ki ha tẹmhọn Agbejele man ele. Beji Jesu taman mhan, mhan bhọ ki ha lu emhin esili da ene kpokpo mhan. (Luke 6:27) Uhi soso iribhọ nọn tale ghe, ọbha gba nan rẹ ha lu emhin esili da ẹbho. (Gal. 5:22, 23) Aharẹmiẹn mhan ribhi ẹkẹ ekpokpo, ọkhẹke nin mhan sẹyẹ ha lu emhin esili. Ọnan dẹ sabọ rẹkpa ẹbho vae bhi oga ẹmhọanta, yẹ ha re ogẹn ji Osẹnobulua.—1 Pet. 3:16, 17.

Ọria nọn mhẹn dẹ miẹn elele bhi emhin esili nin ọle lu. (Prov. 14:14) Elele nela mhan ha miẹn sade mhan lu ẹbho nọnsẹn? Ahamiẹn mhan lu emhin nọn mhẹn da ẹbho, asabọmiẹn ele ki yẹ ha lu mhan nọnsẹn. (Prov. 14:22) Aharẹmiẹn ẹbho eso bha ha lu mhan nọnsẹn, ọbha khẹke nin mhan je egbe lọ mhan rẹ ha lu ele nọnsẹn. Bhiriọ, ele sabọ rẹ fidenọ dọ ha lu mhan nọnsẹn.—Rom. 12:20, ftn.

Ẹbho ne bunbun sẹ wo miẹn elele ranmhude ele fidenọ sibhi emhin ọbe re ha lu emhin esili. Bha ji mhan zilo nyan ebe sunu ji Nancy. Ọle da yọle, “Ọria nọn gboghẹ nọn imun ẹkpẹn nin ọria mẹn ka ha khin. Ọkpakinọn, mẹn ki dọ luẹ adia nesi Jehova yẹ ha re obọ rẹkhan ele, mẹn da dọ ha ghọnghọn bhi iẹnlẹn. Bhi ejayenan nian, ekpẹn mẹn ki rẹ lu emhin.”

Emhin nọn kokhun nẹ nọn ha zẹ mhan lu emhin nọn mhẹn hi, ọ re iJehova ghọnghọn. Aharẹmiẹn ghe ẹbho ne bunbun idaghe emhin nin mhan lu, Jehova daghe ọle. Ọle lẹn emhin nọn mhẹn rebhe nin mhan lu bi emhin nin mhan yẹ ria eria nyan bhi ọkhọle. (Eph. 6:7, 8) Baibo yọle: “Jehova dẹ re ẹlo esili ghe ọria nọn mhẹn.” (Prov. 12:2) Bhiriọ, bha ji mhan dọnmhegbe ha yi ọria nọn lu emhin nọn mhẹn. Ranmhude, Jehova ve ive nin mhan ghe, “ekpẹn bi ogẹn bi ọfure” dẹ ha yi ọsi “ọrebhe ne lu iwẹnna nọn mhẹn.”—Rom. 2:10.